Đề thi thử THPT quốc gia môn Ngữ Văn Sở GD và ĐT TP Hồ Chí Minh năm 2015

1
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
SỞ GD & ĐT TP HỒ CHÍ MINH ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA 2015
ĐỀ CHÍNH THỨC MÔN NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 180 phút

Phần I: Đọc hiểu [3,0 điểm]
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dƣới:
“Cuộc sống riêng không biết đến điều gì xảy ra ngoài ngưỡng cửa nhà mình là một cuộc
sống nghèo nàn, dù nó có đầy đủ tiện nghi đến đâu đi nữa. nó giống như một mảnh vườn
được chăm sóc cẩn thận, đầy hoa thơm sạch sẽ và gọn gàng. Mảnh vườn này có thể làm chủ
nhân của nó êm ấm một thời gian dài, nhất là khi lớp rào bao quanh không còn làm họ vướng
mắt nữa. Nhưng hễ có một cơn dông tố nổi lên là cây cối sẽ bị bật khỏi đất, hoa sẽ nát và
mảnh vườn sẽ xấu xí hơn bất kì một nơi hoang dại nào. Con người không thể hạnh phúc với
một hạnh phúc mong manh như thế. Con người cần một đại dương mênh mông bị bão táp làm
nổi sóng nhưng rồi lại phẳng lì và trong sáng như trước. Số phận cảu những cái tuyệt đối cá
nhân không bộc lộ ra khỏi bản thân, chẳng có gì đáng thèm muốn.”
[Theo A.L.Ghec-xen, 3555 câu danh ngôn, NXB Văn hóa – Thông tin, Hà Nội, 1997]
Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên. [0,25 điểm]
Câu 2: Nêu nội dung chính của văn bản trên. [0,5 điểm]
Câu 3: Chỉ ra tác dụng của việc dùng phép so sánh trong văn bản trên. [0,5 điểm]
Câu 4: Theo quan điểm riêng của anh/ chị, cuộc sống riêng không biết đến điều gì xảy ra ở
bên ngoài ngưỡng cửa nhà mình gây ra những tác hại gì? [Trả lời ít nhất 2 tác hại trong
khoảng 5-7 dòng] [0,25 điểm]
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dƣới:
NƠI DỰA
Người đàn bà nào dắt đứa nhỏ đi trên đường kia ?
Khuôn mặt trẻ đẹp chim vào những miền xa nào
Đứa bé đang lẫm chẫm muôn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước, bàn tay hoa hoa
một điệu múa kì lạ.
Và cái miệng líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có.

Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia sống.
Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia?
Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết.
Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh bước tìmg bước run rẩy.
2
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp nhăn chứa
đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời.
Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơii dựa cho người chiến sĩ kia đi qua
những thử thách.
(Nguyễn Đình Thi, Tia nắng, NXB Văn học, Hà Nội, 1983)

Câu 5: Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản trên. [0,25 điểm]
Câu 6: Hãy chỉ ra nghịch lí trong hai câu in đậm của văn bản trên. [0,25 điểm]
Câu 7: Qua văn bản trên, anh/ chị hiểu thế nào là nơi dựa của mỗi con người trong cuộc đời?
[0,5 điểm]
Câu 8: Xác định các dạng của phép điệp trong văn bản trên và nêu hiệu quả nghệ thuật của
chúng. [0,5 điểm]
Phần II. Làm văn [7,0 điểm]
Câu 1 [3,0 điểm]
Bạn không được chọn nơi mình sinh ra nhưng bạn được chọn cách mình sẽ sống.
Viết một bài văn [khoảng 600 chữ] trình bày suy nghĩ của anh/ chị về ý kiến trên.
Câu 2: [4,0 điểm]
Phân tích nhân vật bà cụ Tứ [Vợ nhặt – Kim Lân] và nhân vật người đàn bà hàng chài
[Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu] để thấy được tình mẫu tử là cội nguồn tạo nên
sức sống mãnh liệt trong tâm hồn của hai người mẹ này.
HẾT

3
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!

HƢỚNG DẪN LÀM BÀI VÀ THANG ĐIỂM


Câu
Ý
Nội dung
Điểm
I

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dƣới:
3,0

1.
Phương thức biểu đạt chính của văn bản: phương thức nghị luận/ nghị
luận.
0,25

2.
Nội dung chính của văn bản trên: khẳng định cuộc sống riêng không
biết đến điều gì xảy ra ở bên ngoài ngưỡng cửa nhà mình là một cuộc
sống sai lầm/bác bỏ một quan niệm sống sai lầm: sống bó hẹp trong
ngưỡng cửa nhà mình.
0,5

3.
Tác giả đã so sánh cuộc sống của mỗi người (cuộc sống đầy đủ tiện
nghi; cuộc sống biệt lập;cuộc sống lúc sóng gió; …) với một mảnh
vườn (mảnh vườn được chăm sóc cẩn thận, đầy hoa thơm, sạch sẽ và
gọn gàng; mảnh vườn có lớp rào bao quanh; mảnh vườn lúc dông tố
nổi lên;…)
Tác dụng: việc sử dụng pháp so sánh khiến đoạn văn trở nên sinh động,
truyền cảm, dễ hiểu, có sức thuyết phục cao chứ không khô khan như
khi chỉ sử dụng lí lẽ thuần túy.
0,5

4.
Nêu ít nhất 02 tác hại của cuộc sống riêng không biết đến điều gì xảy ra
ở bên ngoài ngưỡng cửa nhà mình theo quan điểm riêng của bản thân,
không nhắc lại quan điểm của tác giả trong đoạn trích đã cho. Câu trả
lời phải chặt chẽ, có sức thuyết phục.
0,25

5.
Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật/ văn chương.
0,25

6.
Nghịch lí trong hai câu in đậm của văn bản: Thông thường người yếu
đuối tìm nơi dựa ở người vững mạnh. Ở đây ngược lại. Người mẹ trẻ
khỏe dựa vào đứa con mới biết đi chập chững. Anh bộ đội dạn dày
chiến trận dựa vào cụ già bước từng bước run rẩy trên đường.
0,25

7.
Nơi dựa của mỗi người trong cuộc đời mà bài thơ đề cập đến là nơi dựa
tinh thần, nơi con người tìm thấy niềm vui, ý nghĩa sống, …
0,5

8.
Các dạng của phép điệp trong văn bản: điệp từ (đứa bé, bà cụ, …), điệp
ngữ (ai biết đâu, lại chính là nơi dựa, …), điệp cấu trúc (câu mở đầu
của 2 đoạn có cấu trúc giống nhau, câu kết của 2 đoạn cũng vậy), điệp
0,5
4
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
kết cấu giữa hai đoạn.
Hiệu quả nghệ thuật: tạo sự cân xứng, nhịp nhàng, hài hòa giữa hai
đoạn thơ, góp phần khẳng định nơi dựa của mỗi người trong cuộc sống
chính là nơi ta tìm thấy niềm vui và hạnh phúc.
1/II

Bạn không được chọn nơi mình sinh ra nhưng bạn được chọn

cách mình sẽ sống.
3,0


Yêu cầu chung: Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng bài
nghị luận xã hội để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ
ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết;
không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
Những ý chính cần đạt:


1.
Giải thích ý kiến:
0,5


- Nơi mình sinh ra (quê quán, gia đình, điều kiện, hoàn cảnh, ) là điều
không thể chọn lựa.
- Cách mình sẽ sống (cách học tập, cách đối nhân xử thế, cách vươn lên
trong cuộc sống, cách thực hiện ước mơ,…) là điều có thể chọn lựa.
=> Ý nghĩa của câu nói trên: Trong cuộc sống có những điều có thể
chọn lựa và những điều không thể chọn lựa. Hãy sống sao cho tốt đẹp
để không phải hối tiếc.


2.
Phân tích, bình luận, chứng minh:
2,0

* Bạn không được chọn nơi mình sinh ra: Mỗi người ngay từ khi sinh ra
đã thuộc về một ngôi nhà, một quê hương, xứ sở. Gia đình ấy, quê
hương ấy, sướng khổ, giàu nghèo, sang hèn, là cái có sẵn, ta không
lựa chọn được.
* Nhưng bạn được chọn cách mình sẽ sống:
Người khác có thể định hướng cách sống cho bạn nhưng không thể thay
bạn nhận những điều mà cách sống đó mang lại.
- Cách thứ nhất:
+ Tự tin, không mặc cảm, tự hào về gia đình, quê hương dù ở trong
hoàn cảnh nào.
+ Vượt khó, vươn lên, khắc phục những khó khăn trong cuộc sống, biến
ước mơ thành hiện thực.
+ Đối xử chân thành, cởi mở, biết sẻ chia, giúp đỡ mọi người xung
quanh.

5
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
+ Biết cống hiến và hưởng thụ cuộc sống.
-> Cách sống tích cực, lạc quan, có ích cho xã hội, sẽ gặt hái được thành
công, hạnh phúc và được mọi người yêu quý, trân trọng.
- Cách thứ hai:
+ Luôn tự ti, mặc cảm, thậm chí phủ nhận, rũ bỏ nguồn cội của mình.
+ Đổ lỗi cho hoàn cảnh, không chịu vươn lên.
+ Cư xử với mọi người: hẹp hòi, ích kỉ, bon chen, đố kị,
-> Cách sống tiêu cực, không những không đạt được thành công, hạnh
phúc mà còn có thể làm ảnh hưởng đến người khác.
* Nêu lựa chọn cách sống của bản thân: Cách thứ nhất.

3.
Bài học nhận thức và hành động:

0,5


- Mỗi người nên tự làm chủ cuộc đời mình, đừng để người khác quyết
định thay việc mình sẽ sống như thế nào.
- Cần lựa chọn lối sống đẹp.

2/II

Phân tích nhân vật bà cụ Tứ [Vợ nhặt – Kim Lân] và nhân vật
ngƣời đàn bà hàng chài [Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh
Châu] để thấy đƣợc tình mẫu tử là cội nguồn tạo nên sức sống
mãnh liệt trong tâm hồn của hai ngƣời mẹ này.
4,0


Yêu cầu chung: Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng bài
nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ
ràng; văn viết có cảm xúc; thể hiện khả năng cảm thụ văn học tốt; diễn
đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ
pháp.
Yêu cầu cụ thể:


1.
Giới thiệu chung:
0,5


- Kim Lân là một cây bút có sở trường truyện ngắn, có nhiều trang viết

cảm động về đề tài nông thôn và người nông dân. Văn phong của ông
giản dị mà thấm thía.
"Vợ nhặt" là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Kim
Lân, viết về người nông dân Việt Nam trước bờ vực của sự sống, cái
chết. Truyện khắc họa thành công nhân vật bà cụ Tứ - một người mẹ
nghèo khổ nhưng giàu lòng yêu thương và tin tưởng vào cuộc sống.
- Nguyễn Minh Châu là một cây bút tiêu biểu trong nên văn học hiện
đại Việt Nam, được đánh giá là "người mở đường tinh anh và tài năng

6
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
nhất" cho công cuộc đổi mới văn học từ sau 1975.
Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa tiêu biểu cho phong cách văn
xuôi và những đổi mới trong sáng tác của ông. Tác giả đã khắc
họa nhân vật người đàn bà hàng chài - một người phụ nữ nghèo, lam lũ,
vất vả nhưng vẫn ánh lên những phẩm chất tốt đẹp, quý báu.

2.
Phân tích:
3,0


* Tình mẫu tử là cội nguồn tạo nên sức sống mãnh liệt trong tâm hồn
bà cụ Tứ:
- Trước cảnh “nhặt vợ” của Tràng, bà cụ Tứ "vừa ai oán vừa xót
thương cho số kiếp đứa con mình". Bà hờn tủi cho thân mình đã không
làm tròn bổn phận với con.
- Nén vào lòng tất cả, bà dang tay đón người đàn bà xa lạ làm con dâu:
"ừ, thôi thì các con phải duyên, phải số với nhau, u cũng mừng lòng".
Bà thật sự mong muốn các con sẽ hạnh phúc. Bà giấu nỗi đau buồn, lo

lắng để nhen nhóm cho các con niềm tin, niềm hi vọng vào tương lai.
- Người mẹ nghèo ấy trong mọi hoàn cảnh dù khắc nghiệt nhất, đáng
buồn tủi nhất vẫn cố gắng xua tan những buồn lo để vui sống, khơi lên
ngọn lửa niềm tin và hi vọng cho con cái, trở thành chỗ dựa tinh thần
vững chãi cho các con:
+ Trong ý nghĩ: bà vui với triết lí dân gian giản dị mà sâu sắc: "Ai giàu
ba họ, ai khó ba đời". Trong lời nói: Bà nói toàn chuyện vui, chuyện
sung sướng sau này: " Tràng ạ, khi nào đàn gà cho mà xem". Trong
bữa cơm ngày đói, Kim Lân đã để cho bà cụ gần đất xa trời lại trải qua
bao khốn khổ cuộc đời là người nói nhiều nhất về tương lai hạnh phúc.
Thì ra chính tình thương yêu con đã khiến cho sức sống, sự lạc quan ở
người mẹ ấy bùng lên mạnh mẽ.
+ Trong hành động: Bà cùng con dâu thu dọn nhà cửa, quét dọn sân
vườn cho sạch sẽ; nấu một nồi cháo cám bổ sung vào bữa ăn ngày đói
như để ăn mừng nhân ngày con trai lấy được vợ.
1,5


* Tình mẫu tử là cội nguồn tạo nên sức sống mãnh liệt trong tâm hồn
người đàn bà hàng chài:
- Rất mực yêu thương con: tận tâm bảo bọc, che chở, cố tránh cho con
khỏi bị tổn thương…
- Chấp nhận chung sống vời người đàn ông vũ phu chứ quyết không
1,5
7
Truy cập trang để học Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Anh tốt hơn!
chịu bỏ cũng vì muốn những đứa trẻ luôn có bố "đàn bà ở thuyền chúng
tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như ở trên đất
được"
- Hạnh phúc bình dị là khi nhìn những đưa con được ăn no.

=> Chính tình thương con là sức mạnh để chị tìm thấy niềm vui và ý
nghĩa cuộc sống.

3.
Đánh giá:
0,5


- Khẳng định tài năng của Kim Lân và Nguyễn Minh Châu trong việc
miêu tả hai nhân vật bà cụ Tứ và người đàn bà hàng chài. Cả hai nhân
vật đều được đặt vào những tình huống éo le, đặc biệt và đều được các
tác giả đi sâu khai thác thế giới bên trong nội tâm nhân vật.
- Tuy hoàn cảnh khác nhau nhưng hai người mẹ này đều có nét chung là
trải qua nhiều nỗi khổ cực trong đời mà vẫn luôn giữ được sự lạc quan,
niềm tin vào tương lai và cội nguồn sâu xa của những điều đó chính là
nhờ tình yêu thương con vô bờ. Hai nhân vật này đã góp phần hoàn
thiện chân dung người phụ nữ Việt Nam.