tạp chí kinh tế đối ngoại đề tài THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ TRIỂN KHAI CÁC DỰ ÁN CÓ TÀI TRỢ QUỐC TẾ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ TRIỂN KHAI CÁC DỰ ÁN CÓ TÀI TRỢ QUỐC TẾ TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ TRIỂN KHAI CÁC DỰ ÁN CÓ TÀI TRỢ QUỐC
TẾ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
TS. Nguyễn Thu Thủy
Các trường đại học Việt Nam hiện nay đang có nhiều cơ hội để tiếp nhận và
triển khai các dự án để nâng cao năng lực giáo dục đào tạo và quản lý, nhằm
từng bước đạt chuẩn khu vực và quốc tế.
Các dự án trong lĩnh vực giáo dục đại học là một trong số các lĩnh vực ưu tiên
của các tổ chức quốc tế, các quốc gia khác dành cho Việt Nam. Ngân hàng
Thế giới (World Bank), Liên minh Châu Âu (EU), Ngân hàng Phát triển Châu
Á (ADB), UNDP… đều đã và đang thiết kế và tham gia tài trợ nhiều dự án
dành cho giáo dục đại học và phát triển năng lực cho hệ thống giáo dục đại
học Việt Nam. Việc tiếp nhận và quản lý, thực thi các dự án có tài trợ quốc tế
này một cách hiệu quả là nhiệm vụ quan trọng của các trường đại học Việt
Nam.
Trường Đại học Ngoại thương là một trong các trường đã dành được khá
nhiều các dự án tài trợ quốc tế để xây dựng chương trình đào tạo, đào tạo
giảng viên, cải thiện cơ sở vật chất… Trường cũng đã và đang đóng góp
những khoản vốn đối ứng đáng kể để triển khai các dự án đó. Chính vì vậy,
việc quản lý và thực hiện các dự án thật tốt, có hiệu quả cao là một trong


những mục tiêu mà Trường đặt ra, nhằm sử dụng tốt nhất nguồn lực thu hút
được từ bên trong cũng như bên ngoài Trường. Bài viết này nghiên cứu thực
trạng quản lý và triển khai các dự án có tài trợ quốc tế tại Trường Đại học
Ngoại thương, chỉ ra các thành công và các hạn chế, để có phương
hướng hoàn thiện và nâng cao năng lực quản lý các dự án quốc tế của
Trường.
1. Quá trình tiến hành khảo sát

Chúng tôi đã tiến hành khảo sátthực trạng quản lý và triển khai các dự án có
tài trợ quốc tế hiện nay tại Trường Đại học Ngoại thương với các bước
sau:Xác định mục tiêu khảo sát;Thiết kế bảng hỏi;Chọn mẫu;Triển khai khảo
sát;Xử lý số liệu;Phân tích, đánh giá, bình luận;Kết luận.Đối tượng khảo sát
được lựa chọn bao gồm: 1) các cán bộ giảng viên đã từng tham gia dự án
quốc tế tại trường Đại học Ngoại thương; 2) các cán bộ giảng viên đã từng
tham gia dự án quốc tế tại trường Đại học khác.
Nhóm nghiên cứu sử dụng bảng hỏi gồm 4 nhóm chỉ tiêu cơ bản với 44 câu
hỏi (xem Bảng 1), bao gồm chất lượng nguồn nhân lực, lương bổng, đãi ngộ,
điều kiện làm việc, phối hợp công tác, hiệu quả thực hiện cũng như các biện
pháp nhằm năng cao hiệu quả quản lý các dự án quốc tế. Số liệu khảo sát
được tổng hợp, phân tích trên Excel.
Bảng 1: Tiêu chí đánh giá về thực trạng quản lý dự án quốc tế tại Trường Đại
học Ngoại thương
STT

TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ

B1

Chất lượng nguồn nhân lực

1

Trình độ chun môn, chuyên sâu

2

Kỹ năng, nghiệp vụ trong quản lý dự án q́c tế

3

Năng lực và khả năng linh hoạt, thích ứng

4

Khả năng quản lý tài chính dự án quốc tế

B2

Điều kiện, môi trường làm việc

1

Điều kiện cơ sở vật chất

2

Điều kiện khác về môi trường làm việc


B3

Lương bổng, đãi ngộ

1

Mặt bằng lương

2

Chính sách đãi ngộ

B4

Sự phới hợp, cộng tác

1

Sự chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp giữa các cấp lãnh đạo và cấp thực
thi dự án

2

Sự phối hợp, hợp tác, giúp đỡ giữa các đơn vị thực thi dự án

3

Sự đồng bộ và hiệu quả hợp tác, phối hợp nói chung trong toàn
trường

B5

Hiệu quả thực hiện

1

Hiệu quả về nâng cao năng lực chuyên môn

2

Hiệu quả về nâng cao năng lực quản lý

3

Đảm bảo thực hiện các yêu cầu của nhà tài trợ

4

Đảm bảo thực hiện các yêu cầu của quản lý nhà nước

5

Đảm bảo tiến độ và thời hạn hoàn thành

6

Mức độ lan tỏa của kết quả tích cực của dự án đến các đơn vị khác
trong trường

7

Mức độ lan tỏa của kết quả tích cực của dự án đến các đơn vị ngoài
trường (trường đại học khác, doanh nghiệp, tổ chức bên ngoài…)

8

Hiệu quả về mặt xã hội (tác động tích cực đến sinh viên, học viên,
cộng
đồng, và những đối tượng liên quan)

Trong khoảng từ tháng 10-11/2011 nhóm nghiên cứu đã trực tiếp tiếp xúc
với 30 cán bộ đã từng tham giam quản lý và triển khai các dự án có tài
trợ quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương, đến từ 14 phòng ban, đơn
vị khác nhau trong tồn trường. Có 22 trong 30 cán bộ nhiệt tình tham gia
vào quá trình khảo sát, số phiếu thu về đạt 73,33%.


Bảng 2: Đối tượng tham gia trả lời điều tra về tình hình quản lý dự án
có tài trợ quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương [1]
STT

Vị trí trong quản lý dự án

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Quản lý cấp cao

3

13,6%

2

Quản lý trực tiếp, điều phối

14

63,6%

3

Chuyên gia (chuyên mơn)

3

13,6%

4

Phụ trách tài chính

1

4,5%

5

Thư ký

1

4,5%

TỞNG

22

100%

Các cán bợ giảng viên đã trả lời phiếu điều tra của chúng tôi hầu hết đều đã
có trên 10 năm kinh nghiệm công tác tại Trường Đại học Ngoại thương
(chiếm 72,7%), còn lại kinh nghiệm công tác cũng từ 5-10 năm tại Trường,
hầu hết đều có trình độ từ thạc sỹ trở lên (trong đó trình độ tiến sỹ trở lên
chiếm 50%). Do vậy, phiếu trả lời của chúng tôi có chất lượng tốt, bởi những
người trả lời đều có kinh nghiệm làm việc lâu năm, có điều kiện hiểu rõ về các
quy trình, thực trạng công việc nói chung tại Trường. [2]
Đối tượng trả lời trong mẫu điều tra của chúng tôi có một tỷ lệ rất lớn là
những người đảm nhiệm vị trí trực tiếp quản lý, điều phối các dự án, đồng
thời có thể đảm nhiệm cả các vị trí chuyên gia về chuyên môn. Theo chúng tôi,
nhóm đối tượng chiếm tỷ lệ chủ đạo này có khả năng và điều kiện để đánh giá
khá toàn diện về công tác quản lý và thực thi các dự án có tài trợ quốc tế tại
Trường Đại học Ngoại thương.
2. Kết quả điều tra về điều kiện và môi trường làm việc liên quan tới
công tác quản lý và triển khai các dự án quốc tế
Trong quá trình khảo sát, chúng tôi đặt các câu hỏi để tìm hiểu các ý
kiến đánh giá chủ quan của người trả lời về các điều kiện về môi trường làm
việc, điều kiện cơ sở vật chất, các chế độ lương bổng và đãi ngộ khác... dành
cho công tác quản lý và triển khai các dự án có tài trợ quốc tế tại Trường Đại
học Ngoại thương. Các ý kiến cụ thể về từng vấn đề điều tra được trình bày
trong các bảng biểu dưới đây.


Về cơ sở vật chất cho quản lý và thực hiện các dự án nói chung (Bảng
3) được đa số người trả lời đánh giá tốt trở lên (63,6%), nhưng số lượng
đánh giá điều kiện cơ sở vật chất ở mức trung bình và kém cũng còn rất cao

(tổng là 36,4%).
Bảng 3: Đánh giá về điều kiện cơ sở vật chất
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

2

9,1%

3

Trung bình

6

27,3%

4

Tốt

13

59,1%

5

Rất tốt

1

4,5%

Chúng tơi nhận thấy quy mơ các hoạt động của trường hiện nay rất lớn, nhu
cầu về cơ sở vật chất ngày càng tăng cao, cả về mặt số lượng và chất lượng.
Đây là một sức ép lớn không dễ giải quyết bởi diện tích khuôn viên của
trường tương đối hạn chế, trong khi các loại hình đào tạo và số lượng sinh
viên, học viên ngày càng tăng trưởng. Chính vì vậy, cơ sở vật chất để dành
riêng cho thực hiện các dự án cũng đòi hỏi nhà trường phải cân nhắc rất
nhiều. Tuy nhiên, theo chúng tôi, về số lượng văn phòng dành cho các dự án
cho đến nay đều cơ bản được đáp ứng (ví dụ: 02 dự án MUTRAP III – FTU1 và
FTU2), cơ sở vật chất bên trong văn phòng được tài trợ từ các tổ chức quốc

tế nên đảm bảo chất lượng cho hoạt động quản lý và triển khai dự án.
Xét các điều kiện khác liên quan đến môi trường làm việc như bố trí
phòng họp khi cần cho các dự án, các điều kiện điện nước, văn phòng phẩm...,
chúng tôi cũng nhận được tỷ lệ đánh giá tương tự như câu hỏi về cơ sở vật
chất nói trên (xem Bảng 4).
Bảng 4: Đánh giá về các điều kiện khác liên quan đến môi trường làm
việc
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu


1

Rất kém

0

0%

2

Kém

2

9,1%

3

Trung bình

6

27,3%

4

Tốt

14

63,6%

5

Rất tốt

0

0%

Đánh giá về các đãi ngợ lương bổng và các chính sách khác (Bảng 5 và
6), đa số những người trả lời đều cho rằng các đãi ngộ này từ mức trung bình
cho đến kém và rất kém (tổng là 86,3% đối với lương, và 81,8% đối với các

đãi ngộ khác ngoài lương). Như vậy, đại đa số chưa hài lòng với chính sách
đãi ngộ hiện thời liên quan đến quản lý và thực thi các dự án có tài trợ quốc
tế.
Bảng 5: Đánh giá về mặt bằng lương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

3

13,6%

2

Kém

3

13,6%

3

Trung bình

13

59,1%

4

Tốt

2

9,1%

5

Rất tốt

0

0%

6

Khơng trả lời

1

4,5%

Bảng 6: Đánh giá về các chính sách đãi ngộ khác ngoài lương
STT

Ý kiến đánh giá

Sớ lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

3

13,6%

2

Kém

2

9,1%

3

Trung bình

13

59,1%

4

Tốt

2

9,1%


5

Rất tốt

0

0%

6

Không trả lời

2

9,1%

Sự chưa hài lòng về chính sách lương bổng đãi ngộ nói trên có lẽ xuất
phát từ mặt bằng thu nhập nói chung của các cán bộ giảng viên cũng chưa
cao. Hơn nữa, việc tham gia quản lý và thực thi các dự án thường nằm ngoài
nhiệm vụ bắt buộc mà cán bộ giảng viên phải hoàn thành, có nghĩa là họ phải
gánh thêm các trách nhiệm, dành thời gian làm việc ngoài giờ... để đảm bảo
hoàn thành công việc. Chính vì thế, các cán bộ giảng viên tham gia vào các dự
án có mong muốn được đánh giá đúng mức hơn về thời gian và công sức mà
họ dành cho công việc này. Ngoài ra, việc đầu tư để viết các dự án ban đầu
vẫn chưa được đánh giá phù hợp, chưa có cơ chế riêng để bồi dưỡng nhân
lực. Đây cũng là một điểm mà chúng tôi ghi nhận trong quá trình khảo sát.
3. Kết quả điều tra về thực trạng công tác quản lý các dự án quốc tế
Thực trạng quản lý các dự án có tài trợ quốc tế là vấn đề mà nhóm nghiên
cứu đề tài đặc biệt quan tâm. Trong điều tra của chúng tôi, chúng tôi đã đặt
các câu hỏi để người trả lời đánh giá về chất lượng nguồn nhân lực quản lý
các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương về các mặt trình độ, kỹ
năng, nghiệp vụ quản lý dự án, về năng lực, khả năng thích ứng, linh hoạt và
khả năng phối hợp giữa các bộ phận quản lý.
Xét về trình độ, kỹ năng, và nghiệp vụ quản lý các dự án có tài trợ quốc
tế, tới 81,8% các câu trả lời cho là “rất tốt” (Bảng 7). Đây là một điểm đáng
mừng về chất lượng nguồn nhân lực của Trường Đại học Ngoại thương
trong quản lý dự án.
Bảng 7: Đánh giá về trình độ, kỹ năng, nghiệp vụ quản lý các dự án
quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong

mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

1

4,5%

3

Trung bình

2

9,1%


4

Tốt

18

81,8%

5

Rất tốt

0

0%

6

Không trả lời

1

4,5%

Tuy vậy, vẫn có 3 câu trả lời cho rằng trình độ kỹ năng quản lý còn ở
mức trung bình hoặc kém. Điều này chỉ ra rằng ở một số bộ phận, đơn vị nhất
định nào đó, chất lượng đội ngũ quản lý dự án vẫn còn thiếu sót so với kỳ
vọng và mong đợi của nhà trường và cả các bên liên quan. Nâng cao kỹ năng
quản lý nói chung và quản lý dự án nói riêng rất cần trở thành một ưu tiên
đối với các phòng ban, đơn vị, khoa của nhà trường.
Bên cạnh các kỹ năng quản lý cần thiết, thì năng lực và khả năng linh
hoạt, thích ứng của đội ngũ cán bộ dự án của Trường Đại học Ngoại thương
cũng là một điểm đáng chú ý. Nhà quản lý cần có sự nhanh nhạy, linh hoạt, có

kinh nghiệm trau dồi qua thời gian. Với các dự án quốc tế thực hiện tại
Trường từ trước đến nay, số lượng các đơn vị tham gia trực tiếp vào quá
trình triển khai khá nhiều – từ Phòng Quản lý Dự án, Phòng Kế hoạch – Tài
chính, Phòng Quản trị thiết bị, Thư viện, Trung tâm Thông tin và Khảo thí, các
khoa chuyên môn... Tuy nhiên, vẫn có 18,2% ý kiến khảo sát đã đánh giá năng
lực và khả năng linh hoạt thích ứng của cán bộ dự án của các đơn vị này là
trung bình và kém. Mặc dù tỉ lệ đánh giá “tốt” khá cao, nhưng rõ ràng năng
lực này là không đồng đều giữa các đơn vị, phòng ban.
Bảng 8: Đánh giá về năng lực và khả năng linh hoạt thích ứng của đội
ngũ quản lý các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0.0%

2

Kém

2

9,1%

3

Trung bình

2

9,1%

4

Tốt

15

68,2%

5

Rất tốt

1

4,5%

6

Không trả lời

2

9,1%

Năng lực quản lý tài chính cũng được đưa ra điều tra. Mặc dù không có
ý kiến nào đánh giá là năng lực này “kém” tại Trường Đại học Ngoại thương,
nhưng các ý kiến đánh giá “trung bình” cũng chiếm tới 22,7% (Bảng 9). Qua
phỏng vấn của chúng tôi, năng lực quản lý tài chính được đánh giá là “trung
bình” một phần là do tốc độ xử lý các chứng từ, tài liệu thanh toán còn khá
chậm ở các đơn vị chuyên môn, nhiều cán bộ không chuyên trách về tài chính
ở các đơn vị phải làm đi làm lại nhiều lần vì chưa nắm rõ quy trình, thủ tục.
Một lý do nữa là các cán bộ của các đơn vị chuyên môn chưa có ý thức rõ
ràng về tầm quan trọng trong việc nghiên cứu kỹ hợp đồng với nhà tài trợ để
nắm vững yêu cầu kiểm soát, thanh toán của họ, chính vì vậy trong quá trình
thực thi nảy sinh nhiều vướng mắc không được giải đáp.
Bảng 9: Đánh giá về năng lực quản lý tài chính các dự án quốc tế tại
Trường Đại học Ngoại thương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

0

0%

3

Trung bình

5

22,7%

4

Tốt

15

68,2%

5

Rất tốt

0

0%

6

Khơng trả lời

2

9,1%

Ći cùng, khi đánh giá về sự chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp giữa các
cấp lãnh đạo và cấp thực thi triển khai các dự án có tài trợ quốc tế tại
Trường Đại học Ngoại thương, tỷ lệ ý kiến đánh giá tốt và rất tốt chiếm
77,2% (Bảng 10). Chỉ có 01 ý kiến đánh giá sự chỉ đạo, phối hợp này là kém,
tuy nhiên vẫn là một ý kiến nhà trường cần lưu ý.
Bảng 10: Đánh giá về sự chỉ đạo, hướng dẫn, phối hợp giữa các cấp
lãnh đạo và cấp thực thi triển khai dự án quốc tế
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong


mẫu
1

Rất kém

0

0%

2

Kém

1

4,5%

3

Trung bình

4

18,2%

4

Tốt

16

72,7%

5

Rất tốt

1

4,5%

Khi đánh giá chung về hiệu quả nâng cao năng lực quản lý các dự án quốc tế,
đa số ý kiến cho rằng hiệu quả đó là tốt (77,3%), tuy nhiên 18,2% ý kiến cho
là hiệu quả chỉ đạt mức trung bình (Bảng 11). Như vậy việc gia tăng năng lực
quản lý là có, nhưng ở một số bộ phận, đơn vị chưa đạt được như mong
muốn.
Bảng11: Đánh giá về hiệu quả nâng cao năng lực quản lý liên quan đến
các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

0

0%

3

Trung bình

4

18,2%

4

Tốt

17

77,3%

5

Rất tốt

0

0%

6

Khơng trả lời

1

4,5%

Các ý kiến bổ sung thêm cho rằng tuy rất cần có một đơn vị cốt lõi,
chuyên trách về quản lý dự án, các đơn vị thực hiện cần tăng cường sự phối
hợp hơn nữa, mà chỉ đạo trực tiếp phải từ cấp quản lý cao nhất để tạo sự
thống nhất chung. Ngoài ra, để tăng tính chuyên nghiệp, chủ động của cả hệ
thống, nhà trường nên xem xét cho phép luân chuyển cán bộ để tạo môi
trường rèn luyện, tích lũy kinh nghiệm làm việc, và bổ sung thêm các nhân tố
mới cho hệ thống.


Các đánh giá nói trên về tình hình quản lý các dự án quốc tế của
Trường Đại học Ngoại thương cho thấy nhìn chung các cán bộ giảng viên của

nhà trường đánh giá khá cao năng lực quản lý dự án của đơn vị mình cũng
như trong toàn trường. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có một số ít các ý kiến thể
hiện họ chưa thực sự hài lòng về các vấn đề điều phối, hợp tác và năng lực
quản lý dự án quốc tế. Đây là sẽ là những gợi mở hữu ích để Trường Đại học
Ngoại thương tiếp tục hoàn thiện và nâng cao năng lực quản lý của mình.
4. Kết quả điều tra về thực trạng công tác triển khai các dự án quốc tế
Bên cạnh công tác quản lý dự án, việc thực thi triển khai các dự án
quốc tế cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng để đạt được mục tiêu của các
dự án với hiệu quả cao nhất. Việc thực thi các dự án này cũng là cơ hội để
nâng cao năng lực của các cán bộ giảng viên trong trường. Do vậy, việc đánh
giá được thực trạng triển khai trên các mặt như chất lượng chuyên môn, tiến
độ, các lợi ích thu được... sẽ làm rõ những điểm mạnh, điểm yếu để có phương
hướng hoàn thiện thích hợp.
Bảng 12 tổng hợp các ý kiến đánh giá về chất lượng nguồn nhân lực trong
quá trình triển khai thực hiện các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại
thương, cụ thể là về trình độ chuyên môn chuyên sâu của những người thực
hiện.
Bảng 12: Đánh giá về trình độ chuyên môn, chuyên sâu trong thực
hiện triển khai các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

1

4,5%

2

Kém

1

4,5%

3

Trung bình

2

9,1%

4

Tốt

17

77,3%

5

Rất tốt

0

0%

6

Khơng trả lời

1

4,5%


Có thể thấy, tuy đa số người trả lời đánh giá trình độ nhân lực của trường là
tốt (77,3%), thì vẫn có những ý kiến đánh giá “kém”, “rất kém” về trình độ
chuyên môn sâu khi đội ngũ của trường tham gia vào dự án, trong khi không
có ý kiến nào cho là “rất tốt”. Rõ ràng đây là không phải là dấu hiệu đáng
mừng. Hiện nay đội ngũ thực hiện các dự án quốc tế của trường là khá trẻ,
trong khi mẫu điều tra của chúng tôi hướng tới những cá nhân đã tương đối
có kinh nghiệm trở lên. Do vậy, theo chúng tôi, ý kiến đánh giá của các cá
nhân này có độ chính xác khá cao. Họ nhìn nhận và đánh giá trên góc độ toàn
diện, toàn thể, nên các ý kiến đánh giá là “kém” hoặc “rất kém” cũng có cơ sở
để chúng ta suy nghĩ.
Các ý kiến cụ thể hơn cho thấy đội ngũ chuyên trách về quản lý và thực hiện
dự án quốc tế tại Phòng Quản lý Dự án hiện nay còn khá trẻ và chưa nhiều
kinh nghiệm. Đội ngũ này cần được bổ sung các cán bộ chuyên trách, cần

được đào tạo bài bản hơn nữa về các kỹ năng quản lý, về tin học, ngoại ngữ,...
để có thể đảm nhiệm tốt hơn công việc của mình.
Trong quá trình thực hiện, triển khai các dự án quốc tế, năng lực của
các cán bộ giảng viên trong toàn trường cũng đã được cải thiện đáng kể. Khi
trả lời điều tra của nhóm nghiên cứu về các kiến thức và kỹ năng thu được
trong quá trình này, những người trả lời đã rất nhiệt tình và cho ý kiến tích
cực.
Bảng 13: Các kiến thức kỹ năng thu được trong quá trình quản lý và
triển khai các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
STT

Kiến thức, kỹ năng thuSố lượng trả lờiTỷ lệ % so với
được từ quản lý và triển đồng ý
mẫu điều tra 22
khai dự án quốc tế
phiếu

1

Kiến thức chuyên môn

13

59,1%

2

Ngoại ngữ

8

36,4%

3

Tin học

1

4,5%

4

Lập kế hoạch

11

50,0%

5

Quản lý thời gian

11

50,%

6

Kỹ năng giao tiếp, đàm phán 14

63,6%


7

Kỹ năng ra quyết định

6

27,3%

8

Kỹ năng làm việc theo nhóm 11

50,0%

9

Tổng hợp, phân tích

9

40,9%

10

Viết văn bản, báo cáo

13

59,1%

11

Khác

1

4,5%

Nhìn chung, các câu trả lời đánh giá cao việc tích lũy được thêm các
kiến thức chuyên môn, kỹ năng lập kế hoạch, quản lý thời gian, các kỹ năng
đàm phán, giao tiếp, kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng tổng hợp phân
tích, và viết văn bản, báo cáo. Rõ ràng là việc triển khai các dự án quốc tế đã
đem lại cơ hội và điều kiện học hỏi, tự bồi dưỡng và trưởng thành cho rất
nhiều cán bộ giảng viên trong Trường Đại học Ngoại thương. Chính vì vậy,
tuy vẫn còn một số khúc mắc về các điều kiện như thu nhập, cơ sở vật chất...
thì các cán bộ giảng viên của Trường vẫn rất nhiệt tình cống hiến, tham gia
vào các hoạt động quản lý và triển khai các dự án.
Ngoài ra, việc triển khai các dự án tăng cường thêm cơ sở vật chất và
chương trình đào tạo cho nhà trường, góp phần nâng cao uy tín, danh tiếng
của trường, mang lại các cơ hội về đào tạo và phát triển cho cán bộ quản lý,
cho giảng viên, sinh viên... Do vậy, việc xúc tiến triển khai các dự án này là
luôn luôn cần thiết và là động lực làm việc rất lớn đối với cán bộ giảng viên
của trường.
Tuy nhiên khi xem xét hiệu quả của việc nâng cao năng lực chuyên môn
khi thực hiện các dự án có tài trợ quốc tế, vẫn có tới 31,8% ý kiến cho rằng
hiệu quả mới chỉ đạt mức trung bình (Bảng 14). Nhà trường và các đơn vị

triển khai dự án cần xem xét để nâng cao được hiệu quả này hơn nữa trong
tương lai để đạt được mục tiêu đặt ra của các dự án.
Bảng 14: Đánh giá về hiệu quả nâng cao năng lực chuyên môn khi
triển khai các dự án quốc tế
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

0

0%

3

Trung bình

7

31,8%

4

Tốt

14

63,6%

5

Rất tốt

0

0%

6

Khơng trả lời

1

4,5%

Khi đánh giá về sự phới hợp, hợp tác và giúp đỡ giữa các đơn vị thực
thi triển khai các dự án có tài trợ quốc tế tại Trường, đa số các ý kiến đều
đánh giá “tốt” (81,8% - Bảng 15), không có ý kiến nào đánh giá là “kém” hay
“rất kém”, nhưng cũng không có ý kiến nào đánh giá là “rất tốt”. Các ý kiến
đánh giá thể hiện sự khá nhất quán và thống nhất, cho thấy sự phối hợp giữa
các đơn vị được ghi nhận và đánh giá khá cao. Đây là một trong những ưu
điểm quan trọng của quá trình thực hiện triển khai các dự án.
Bảng 15: Đánh giá về sự phối hợp, hợp tác, giúp đỡ giữa các đơn vị
thực thi triển khai dự án quốc tế
STT

Ý kiến đánh giá

Số lượng trả lời

Tỷ lệ % trong
mẫu

1

Rất kém

0

0%

2

Kém

0

0%

3

Trung bình

4

18,2%

4

Tốt

18

81,8%

5

Rất tốt

0

0%

Tóm lại, quá trình triển khai các dự án quốc tế có khá nhiều ưu điểm và
lợi ích cần phát huy. Bên cạnh đó, còn một số điểm hạn chế cần khắc phục mà
nhóm nghiên cứu đã tìm hiểu qua phỏng vấn sâu một số cán bộ giảng viên
trong trường.
Trước hết, công tác truyền thông về các dự án quốc tế đến toàn trường
hầu như không có. Đây là điều cần thiết để phổ biến thông tin và các lợi ích
đến các đơn vị liên quan, tăng cường hơn nữa sự hiểu biết và phối kết hợp
giữa các bên, các đơn vị ngay trong phạm vi nhà trường.


Thứ hai, quá trình thực hiện dự án quốc tế cần đi đôi với việc đánh giá tác
động của dự án đến giảng viên, cán bộ quản lý, sinh viên của trường. Hiện
nay, mặc dù có nhận thức được lợi ích và tác động của các dự án quốc tế,
nhưng nhà trường cũng chưa có một đánh giá chính thức nào về các tác
động cụ thể đó, dù tích cực hay tiêu cực, để có phương hướng, định hướng
trong tương lai.
Thứ ba, quá trình thực hiện các dự án còn khá thụ động về vốn, các đơn vị
liên quan không tiếp tục tìm kiếm các nguồn vốn bổ sung để duy trì tính bền
vững của các dự án hiện hành, mà chỉ trông chờ vào tài trợ đã có. Đây có thể
cũng là điểm yếu chung của nhiều cơ sở đào tạo khác khi có được các dự án
tài trợ quốc tế.
5. Kết quả điều tra một số vấn đề khác liên quan
Nghiên cứu của chúng tôi cũng đặt các câu hỏi để có được các ý kiến
đánh giá tổng quát về tình hình thực hiện các dự án quốc tế nói chung tại
Trường Đại học Ngoại thương. Khi được yêu cầu đánh giá về sự đồng bộ và
hiệu quả hợp tác phối hợp nói chung trong toàn trường khi triển khai các dự
án có tài trợ quốc tế, 72,7% ý kiến đánh giá “tốt”, trong khi có 22,7% ý kiến
đánh giá “trung bình”, và 4,5% (01 phiếu) đánh giá “kém”. Không có ý kiến
nào đánh giá là “rất tốt” hay “rất kém”. Tuy đa số ý kiến đánh giá là tốt,
nhưng chúng ta cũng có thể nhận thấy kết quả đánh giá chưa có sự nhất trí

hoàn toàn, thể hiện quy trình và/hoặc quá trình triển khai các dự án quốc tế
của Trường vẫn còn các lỗ hổng cần phải phát hiện và sửa chữa.
Xét về việc các dự án quốc tế của Trường Đại học Ngoại thương có đạt được
các yêu cầu của nhà tài trợ hay không, tới 90,9% các ý kiến tán đồng là
chúng ta đã thực hiện tốt và rất tốt. Đây là tỷ lệ đồng thuận cao nhất trong số
các câu hỏi và trả lời trong điều tra của nhóm nghiên cứu. Như vậy, đứng
trên góc độ của nhà tài trợ, không có gì nhiều phải than phiền hay không hài
lòng về kết quả thực hiện các dự án của Trường Đại học Ngoại thương (các
báo cáo, các văn bản nghiệm thu kết quả các dự án cũng đều thể hiện rõ điều
này). Đây là điều rất đáng mừng, đáng khích lệ, là tiền đề để chúng ta có thể
dành được các dự án tài trợ quốc tế trong tương lai.
Đánh giá về việc đảm bảo thực hiện các yêu quản lý nhà nước trong
các dự án quốc tế thì không có sự đồng thuận cao như trên, nhưng chủ yếu
các ý kiến (gần 80%) vẫn đánh giá tốt và rất tốt. Điều này thể hiện sự nỗ lực


của Trường Đại học Ngoại thương khi tuân thủ các chủ trương, chính sách,
các văn bản quy định, hướng dẫn việc thực thi các dự án có tài trợ quốc tế.
Về mặt tiến độ và thời hạn hoàn thành các dự án quốc tế, tới gần 40%
ý kiến cho rằng chúng ta thực hiện ở mức trung bình hoặc kém. Rõ ràng tiến
độ hoàn thành dự án là một trong những điểm yếu trong quản lý và triển
khai các dự án có tài trợ quốc tế ở Trường Đại học Ngoại thương.
Theo kết quả phỏng vấn sâu của chúng tôi, các dự án từ lúc thiết kế đề
xuất dự án ban đầu cho đến khi đi vào thực thi và kết thúc, có nhiều các yếu
tố chủ quan khách quan tác động làm sai lệch (thường là chậm đi) thời hạn
thực hiện, thậm chí phải thay đổi cả nội dung lẫn thời hạn thực hiện. Tất
nhiên điều này là không thể tránh khỏi khi thực hiện bất kỳ một dự án nào,
không chỉ là dự án quốc tế, hay dự án trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Vấn
đề là làm thế nào để giảm thiểu sự sai lệch và chậm trễ tiến độ đó. Với số năm
kinh nghiệm thực hiện các dự án quốc tế đã có, Trường Đại học Ngoại

thương hoàn toàn có thể xây dựng một đội ngũ chuyên gia có kinh nghiệm để
thiết kế đề xuất dự án chuyên nghiệp và hiệu quả, thông qua việc đánh giá
chính xác được tính khả thi của dự án, tính toán dự trù thời gian, kinh phí
hợp lý...
Khảo sát của chúng tôi về đánh giá mức độ lan tỏa các kết quả của dự
án đến các đơn vị trong và ngoài trường cho thấy mức độ lan tỏa này còn rất
hạn chế, đặc biệt là tới các đơn vị bên ngoài nhà trường. Ngay cả trong phạm
vi của trường, các dự án quốc tế cũng chỉ dừng ở thực hiện các mục tiêu ngắn
hạn của dự án, mà tính bền vững và lan tỏa còn khá hạn chế (hơn 30% ý kiến
đánh giá cho rằng chỉ ở mức trung bình hoặc yếu). Ví dụ cụ thể là: Các dự án
về trang bị phần mềm, phần cứng cho thư viện chẳng hạn, thì đã và đang
mang lại những kết quả lan tỏa rất tốt tới sinh viên và giảng viên toàn
trường. Hạng mục dự án trang bị sàn giao dịch chứng khoán và ngân hàng
ảo thì mới chỉ mang lại tác dụng cho giảng viên và sinh viên của riêng một
khoa chuyên môn của trường...
Ngay trong phạm vi trong trường, mức độ lan tỏa vẫn còn hạn chế, nên
cũng dễ hiểu khi các ý kiến không đánh giá cao sự lan tỏa ra bên ngoài
trường (tới gần 50% ý kiến đánh giá là kém hoặc trung bình). Đây là điểm sẽ
ảnh hưởng đến tính bền vững của các dự án quốc tế, mà khi phê duyệt đề án
các nhà tài trợ rất trông đợi. Nếu Trường Đại học Ngoại thương có thể cải


thiện được điểm này thì cơ hội dành được các dự án trong tương lai sẽ cao
hơn rất nhiều.
Cuối cùng, khi nhận định về hiệu quả xã hội của các dự án, đa số các ý kiến
nhất trí đánh giá cao về hiệu quả này (gần 70% đánh giá tốt hoặc rất tốt).
Tuy vậy, hiệu quả xã hội là vấn đề khó lượng hóa và nằm ngoài phạm vi
nghiên cứu của đề tài, nên nhóm nghiên cứu không khảo sát chi tiết về các
đánh giá nhận định liên quan, mà chỉ coi là một khía cạnh để tham khảo.
6. Đánh giá chung các thành công và hạn chế trong quá trình quản lý

các dự án có tài trợ quốc tế tại Trường Đại học Ngoại thương
a. Các thành công
Quá trình quản lý và thực hiện các dự án quốc tế tại Trường Đại học Ngoại
thương trong giai đoạn vừa qua đã đạt được những thành công đáng kể,
mang lại lợi ích to lớn ở nhiều mặt.
Thứ nhất, nhà trường đã tăng cường mạnh mẽ về cơ sở vật chất, nhất là việc
trang bị được các phòng học đa năng, hiện đại, phục vụ cho việc nâng cao
chất lượng bài giảng và áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại. Thư
viện cũng được trang bị các hệ thống quản lý tiên tiến, các phòng đọc và tra
cứu thuận tiện, hiện đại, tạo điều kiện tốt nhất cho giảng viên và sinh viên
nghiên cứu và học tập.
Thứ hai, các dự án có tài trợ quốc tế đã góp phần đổi mới, cải tiến nhiều
chương trình giảng dạy đại học và sau đại học tại trường, và hơn nữa là tạo
ra những chương trình đào tạo mới (ở nhiều cấp độ – cơ bản, chuyên sâu,
cao cấp...), phù hợp với nhu cầu của xã hội, đồng thời đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Các chương trình này làm đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các chương
trình đào tạo của trường, làm tăng thêm uy tín và hình ảnh của trường cả ở
trong và ngoài nước. Người hưởng lợi nhiều nhất là các sinh viên, học viên
đã, đang và sẽ học tập tại trường.
Thứ ba, các dự án đã góp phần nâng cao năng lực của các cán bộ giảng viên
tham gia trực tiếp vào quá trình điều phối, thực thi dự án (cả về chuyên môn
và kỹ năng quản lý). Rất nhiều đoàn cán bộ quản lý và giảng viên đã có cơ hội
học tập bồi dưỡng chuyên môn, ngoại ngữ... trong nước, cũng như tham gia
các khóa đào tạo ngắn và dài hạn ở nước ngoài, nâng cao trình độ chuyên
môn và quản lý.


Thứ tư, quá trình phân cấp quản lý đến các đơn vị thụ hưởng và thực thi có
hiệu quả khá tốt, tạo sự chủ động, linh hoạt trong thực thi, triển khai, tiến độ
hoàn thành dự án có những bước cải thiện. Quá trình này là một sự đổi mới

mạnh dạn và sâu sắc trong cơ chế quản lý của trường. Quá trình phân cấp
vẫn có sự quản lý nhất quán của cấp quản lý cao nhất và các phòng ban chức
năng (Phòng Quản lý Dự án, Phòng Kế hoạch – Tài chính), nên có sự thống
nhất trong toàn trường, và tuân theo đúng các quy định của nhà nước và các
nhà tài trợ.
b. Một số hạn chế
Thứ nhất, xét về mặt tiến độ và thời hạn hoàn thành dự án, nhìn chung đã
phát sinh khá nhiều thay đổi trong quá trình thực thi so với đề xuất dự án
ban đầu, mất thời gian giải trình, thuyết phục nhà tài trợ đồng ý với các thay
đổi. Các thay đổi về thời hạn thực hiện một số hạng mục như đào tạo trong
nước và nước ngoài, viết và nghiệm thu sách giáo trình, tổ chức khóa học
ngắn hạn... đôi khi không thể tránh khỏi. Vì các lý do cả chủ quan và khách
quan, việc đào tạo cán bộ và giảng viên chưa thể hoàn thành theo đúng lịch
trình đã đề ra. Hoặc các khóa đào tạo tổ chức với giảng viên là người nước
ngoài thì lịch tổ chức phụ thuộc rất nhiều vào các giảng viên đó – thường là
các giáo sư, các chuyên gia quốc tế rất bận rộn.
Thứ hai, vẫn còn tồn tại sự phối hợp chưa hoàn toàn nhất quán và đồng bộ
trong toàn trường, nhất là giữa các khoa chuyên môn khi thực thi các dự án.
Các khoa cần chú ý có sự tham khảo ý kiến lẫn nhau, kết hợp tổ chức các hoạt
động tương tự nhau, tránh lãng phí nguồn lực, vừa bổ sung kết hợp được các
điểm mạnh của nhau để cùng có hoạt động hiệu quả, tạo thêm cơ hội cho cả
giảng viên và sinh viên của các khoa.
Thứ ba, tính lan tỏa, tính bền vững của một số dự án là hạn chế. Kết quả của
một số dự án nếu như chỉ dừng lại khi hết hạn dự án thì sẽ không đạt được
một yêu cầu quan trọng đặt ra cho các dự án có tài trợ quốc tế. Rất nhiều
hoạt động của các dự án đã trang bị các cơ sở vật chất kỹ thuật cho giáo dục
và đào tạo, nhưng việc sử dụng cho có hiệu quả sau khi kết thúc dự án mới là
điều quan trọng nhất. Việc sử dụng có hiệu quả sẽ mang lại tính lan tỏa và
bền vững lâu dài, đảm bảo dự án mang lại lợi ích thực sự cho người hưởng
lợi. Một ví dụ điển hình là việc sử dụng và khai thác các trang thiết bị của thư

viện, của cơ sở dữ liệu điện tử đã mua và thuê bao định kỳ rất tốn kém... cần
phải được tuyên truyền, khuyến khích tăng cường độ khai thác. Tóm lại, các


dự án cần được chú ý để nâng cao hơn nữa tác dụng, hiệu quả và tính lan tỏa,
bền vững.
Thứ tư, đãi ngộ dành cho đội ngũ tham gia quản lý và triển khai các dự
án quốc tế vẫn còn hạn chế do sự hạn hẹp về ngân sách. Hầu hết cán bộ quản
lý và triển khai đều kiêm nhiệm, phải làm thêm giờ rất nhiều, trong khi đãi
ngộ chưa tương xứng. Thông thường, phần trả đãi ngộ cho cán bộ giảng viên
của Trường tham gia vào các hoạt động dự án quốc tế thuộc vào phần vốn
đối ứng của Trường Đại học Ngoại thương. Với nguồn thu hạn chế và bị
khống chế bởi các quy định dành cho trường đại học công lập, nên xét về mặt
cơ bản, vốn đối ứng của Trường chắc chắn cũng đã, đang và sẽ bị hạn chế.
Trong tương lai, để tạo thêm nguồn tăng thu nhập cho cán bộ dự án, các đơn
vị cần có phương hướng huy động thêm vốn đối tứng từ đối tác thứ ba, thứ
tư...
Tóm lại, trong phạm vi điều tra khảo sát của chúng tôi, bước đầu
chúng tôi đã tổng hợp và chỉ ra các điểm mạnh điểm yếu, các thành công và
tồn tại trong quá trình quản lý và triển khai các dự án có tài trợ quốc tế tại
Trường Đại học Ngoại thương. Trên cơ sở các đánh giá nhận định này, chúng
tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu đề xuất các giải pháp tiếp tục phát huy thế mạnh
của nhà trường và khắc phục các khó khăn tồn tại hiện có, để quá trình thực
hiện dự án của trường ngày càng có chất lượng và hiệu quả cao hơn nữa.

Trong số những cá nhân đã trả lời bảng hỏi, có những người vừa làm vị trí
quản lý cấp cao nhất trong trường, đồng thời cũng đảm nhiệm vị trí quản lý
trực tiếp, điều phối các dự án cụ thể; có người vừa đảm nhiệm công tác điều
phối, vừa là chuyên gia về chuyên môn. Tuy nhiên, trong báo cáo này, chúng
tôi chỉ ghi nhận tại vị trí quản lý cao nhất để tránh kiểm đếm số lượng phiếu

trả lời bị lặp lại, tăng lên quá số thực tế.
Có một số người trả lời đã không trả lời hết toàn bộ các câu hỏi nêu trong
phiếu điều tra. Chính vì vậy, trong quá trình tổng hợp kết quả, chúng tôi cũng
nêu rõ số lượng người không trả lời câu hỏi cụ thể liên quan.