Tìm hiểu một số đặc điểm sinh học và thử nghiệm sinh sản của sò mồng tại Khánh Hoà

i

L i c m on
Ð hoàn thành
cu
n lu n van này, tru c h t cho phép em du c bày t l
òng
bi
t on d n Nhà tru ng dã luôn t o di u ki n cho chúng em h c t p và nghiên c u
trong su
t các nam h c qua.

Em c
ung xin g i d n quý Th y Cô giáo nh ng l i c m on chân thành nh t v
ì
dã t n tình truy n d t cho chúng em nh ng ki n th c m i và b ích, nh t là quý
Th
y Cô trong khoa Nuôi Tr ng Th y S n d
ã gi
ng d y trong su t quá tr
ình h
c t p
c
ung nh
u trong th
i gian th c hi n lu n van t t nghi p.
Ð c bi t em xin trân tr ng c m on th y Ngô Anh Tu n dã tr c ti p hu ng
d n em ho
àn thành t
t nhi m v .

M t l
n n
a em xin du c c m
on d
n to
àn th
anh ch , b n b
è, ngu
i thân v
à
gia d
ình
dã luôn t o m i di u ki n v tinh th n cung nhu v t ch t trong su t th i
gian h
c t p v
à th
i gian l
àm d
t
ài.

Nha Trang, tháng 05 nam 2009

Sinh viên th
c hi n
Lê Th
Thu Hà

ii

M C L C
M
Ð
U
................................................................................................
..................
i
Chuong 1 : T
NG QUAN
................................................................
...................
3
1.1. Tình hình nghiên c
u
v h
sò n
a Cardiidae trên th
gi
i
...........................
3
1.1.1.

V
phân lo
i và phân b
................................................................
............
3
1.1.2. Ð

c di
m hình thái c
u t
o
................................................................
.......
5
1.1.3.

Phuong th
c s
ng

................................................................
.....................
6
1.1.4.

Th
c an và phuong th
c b
t m
i
................................
..............................
6
1.1.5.

Ð
ch h

i và b
nh
................................................................
.......................
7
1.2

Tình hình nghiên c
u sò m
ng Vasticardium flavum (Linnaeus, 1758) trên
th
gi
i
................................................................................................
.................
8
1
.3.

Tình hình nghiên c
u sò m
ng (
Vasticardium flavum
Linnaeus, 1758)

trong nu
c
................................................................................................
..............
11

Chuong 2: V
T LI
U VÀ PHUONG PHÁP NGHIÊN C
U
.......................
12

2.1. Ð
i tu
ng, th
i gian và d
a di
m nghiên c
u
................................
.............
13

2.2. Phuong pháp thu th
p và phân tích m
u v
t
................................
...............
13

2.3 Xác
d
nh thành ph

n th
c an trong ru
t sò m
ng
(V.flavum)
....................
14

2.4. Xác d
nh d
c di
m sinh h
c sinh s
n c
a sò m
ng
................................
.....
14

2.5 Th
nghi
m s
n xu
t gi
ng nhân t
o sò m
ng
(V. flavum)
.........................

16

2.6 Phuong pháp x
lý s
li
u:
................................................................
..........
18

Chuong 3: K
T QU
NGHIÊN C U VÀ
TH
O LU
N
...........................
21

3.1.


K
t qu
v
d
c di
m phân b
c
a sò m

ng t
i Cam Ranh
-
Khánh Hòa.
...........
21

3.2. Ð
c di
m sinh h
c c
a sò m
ng V. flavum
................................
..................
24

3.2.1. Hình thái c
u t
o
................................................................
......................
24

3.2.2. Phuong th
c s
ng
................................................................
....................
28

3.4. Ð
c di
m sinh tru
ng
................................................................
...................
30


Ch
tiêu v
kích thu
c
................................................................
..............
30


Ch
tiêu v
kh
i lu
ng
................................................................
.............
33

3.5 Ð
c di

m sinh h
c sinh s
n c
a sò m
ng
................................
......................
36

3.5.1. Hình thái c
u t
o và các giai do
n phát tri
n c
a tuy
n sinh d
c
............
36

3.5.2. Gi
i tính c
a sò m
ng
................................................................
..............
38


iii

3.5.3 Tâp tính sinh s
n
................................................................
......................
38

3.5.4. S
phát tri
n
phôi và bi
n thái c
a
u trùng sò m
ng (V. flavum).
........
40

3.6 K
t qu
th
nghi
m sinh s
n nhân t
o sò m
ng.
................................
..........
42

3.6.2


K
thu
t
tuy
n ch
n và v
n chuy
n sò b
m
.
................................
........
43

3.6.3


Các bi
n pháp kích thích sinh s
n.
...........................................................
43

3.6.4


Thu tr

ng
................................
................................................................
.
44

3.6.5


Ði
u ki
n môi tru
ng trong b
uong nuôi
u trùng
................................
.
45

3.6.6


Uong nuôi s
ò giai do
n phát tri
n phôi
................................
...................
45

3.6.7


Uong nuôi
u trùng giai do
n s
ng n
i
................................
...................
45

3.6.8


Uong nuôi
u trùng giai do
n s
ng dáy
................................
...................
46

3.6.9


Uong nuôi
u trùng giai do
n Juvenile
................................

....................
47

K
T LU
N VÀ Ð XU
T Ý KI
N
................................
................................
.. 49


iv

DANH M
C CÁC H
ÌNH


TRANG

Hình 1.

Sò m
ng
V. Flavum
................................................................
...............
9

Hình 2.1.

So d
t ng quát v ph
uong pháp nghiên c
u
................................
.........
12

Hình 2.2

Cân Roberval và
Cân Sartorious BP110S
................................
..........
15

Hình 2.3



Xác d
nh kích thu
c sò m
ng
................................................................
15

Hình

2.4


Ðo ch
ti
êu kích thu
c, kh i lu ng v
à
ph
u thu t ru t s
ò m
ng
...........
15

Hình 2.5


So d
s n xu t gi ng s
ò M
ng
(V. flavum)
................................
..........
16

Hình 3.1

Hình thái ngoài c
a s
ò m
ng
................................................................
24

Hình 3.2
Hình thái c
u t
o trong c
a sò m
ng
................................
.....................
26

Hình 3.3


Phuong th
c s ng c a s
ò m
ng
................................
.............................
28

Hình 3.4
Tuon

g quan gi
a chi u d
ài và chi
u cao v c a s
ò m
ng
.....................
32

Hình 3.5


Tuong quan gi
a chi u r ng v
à chi
u cao v c a s
ò m
ng
..................
32

Hình 3.6


Tuong quan gi
a chi u r ng v
à chi
u d
ài v
c a s

ò m
ng
...................
32

Hinh 3.7


Tuong quan gi
a kh i lu ng to
àn thân và chi
u ca
o v
c a s
ò m
ng
..
35

Hình 3.8


Tuong quan gi
a kh i lu ng thân m m v
à chi
u cao v c a sò m ng.
35

Hình 3.9

Tuong quan gi
a kh i lu ng thân m m v
à kh
i lu ng to
àn thân
.........
35
Hình 3.10
Tr
ng c a s
ò m
ng giai do n II
................................
................................
36

Hình 3.11. Tr
ng c a s
ò m
ng giai do n III
................................
..............................
36

Hình 3.12. Tr
ng v
à tinh trùng c
a s
ò m

ng giai do n IV.
................................
.
37

Hình 3.13
: Ba d
ng tuy n sinh d c c a s
ò m
ng
................................
....................
38

Hình 3.14: Lát c
t các giai do
n phát tri
n tuy
n sinh d
c
con cái
.........................
38

Hình 3.15: Lát c
t các giai do n phát tri n tuy n sinh d c con d c
.......................
39

Hình 3.16. Kích thích sò sinh s

n
................................................................
............
43

Hình 3.17. A) Thay n
u c v
à l
c u tr
ùng B) B

uong
u tr
ùng s
ng dáy
........
46

Hình 3.18 A) B

uong nuôi s
ò con B) N
n dáy cát bù
n và v
nhuy n th
........
47

Hình 3.19 Kích th
u c

sò con
................................................................
...................
48
Ph
l c
Hình 1: Test pH Hình 2: T
tr ng k H
ình 3: Nhi
t k
............................
54

Hình 4
: Kính hi
n vi quang h c
Hình 5: L
d c d nh tr ng v
à
u tr
ùng
...
54

Hình 6:
Ð a di m thu m u
................................................................
....................
54

Hình
7:

M t s lo
ài t
o quan sát du c trong ru t sò
................................
............
55


v

DANH M
C CÁC B NG



TRANG

B ng 2. Công th c x lý s li u
................................................................
...........
19

B ng 3.1 Các y u t môi tru ng trong v
ùng kh
o sát
................................
............

23

B ng
3.2 M
t s gi ng, lo
ài th
c v t ph
ù du d
ã xác
d nh du c trong ru t sò
......
28

B
ng 3.3
: M
t s
ch
tiêu kích thu
c c
a sò m
ng (
Vasticardium flavum
)
...........
31

B ng 3.4. Ph
uong tr
ình

du
ng th ng h i quy gi a các ch ti
êu kích thu
c
...................
31

B
ng 3.5
M
t s
ch
ti
êu v
kh
i lu
ng theo nhóm kích thu
c c
a sò m
ng
.......
34

B ng 3.6. Ph
uong tr
ình
du
ng th ng h i quy gi a các ch ti
êu kh
i lu ng

..................
34

B ng 3.7 S phát tri n phôi v
à bi
n thái c a u tr
ùng
................................
..........
41

B ng 3.8 So sánh gi a các bi n pháp kích thích sinh s n
................................
.....
44

B n
g 3.9 Các y
u t môi tru ng trong b
uong nuôi
u tr
ùng c
a s
ò m
ng
........
45

B ng 3.10. K t qu th nghi m s n xu t gi ng nhân t o s
ò m

ng
..........................
48

B ng 3.11 Ph
uong tr
ình h
i quy gi a các ch ti
êu kích thu
c c a s
ò m
ng
...........
54


vi

DANH M
C VI T T T
ÐVTM
:

Ð ng v t thâ
n m
m
L (mm)

: chi
u d

ài (mm)

R (mm)

: chi
u r ng (mm)
H (mm)

: chi
u cao (mm)
W
tt
(g)

:
kh
i lu ng to
àn thân (gam)

W
tm
(g)

:
kh
i lu ng ph n m m (gam)
W
v
)
(g)

:
kh
i lu ng v (gam)
TB : trung bình


1

M Ð U
Ð
ng v t thân m m (ÐVTM) v i kho ng 13 v n loài phân b r ng trong các
th
y v c nu c m n, nu c ng t và môi tru ng trên c n, gi vai trò quan tr ng trong
các h sinh thái và có m i quan h m t thi t d i v i con ngu i, chúng h p
th

nh
ng ch t c n bã làm s ch môi tru ng nu c, làm d m ngh và các m t hàng có
giá tr xu t kh u cao. Ngoài ra, m t s ÐVTM còn có vai trò trong y h c và làm
ngu
n th c ph m có giá tr dinh du ng cao cho ngu i v
à v
t nuôi.

Vi
t Nam là nu c n m trong vùng nhi t d i, Ðông và Nam d u giáp bi n, có
nhi
u vung v nh, c a sông d ra bi n, n n dáy da d ng t o nên khu h ÐVTM r t
phong phú v thành ph n loài, trong dó có nhi u lo

ài có giá tr
kinh t . T d u nam
2008 d n nay, Vi t Nam dã xu t kh u h
on
315 t n th y h i s n, trong dó có h
on
30% là các loài ÐVTM nhu c huong, tu hài, nghêu, sò huy t, ngao [6]. Tuy nhi
ên,
do vi c khai thác quá m c, không có ý th c b o v ngu n l i dã và dang làm cho
s n lu ng các lo
ài ÐVTM có giá tr
kinh t ng
ày càng b
s
uy gi
m.
Sò m ng Vasticardium flavum (Linnaeus, 1758) thu c h sò n a
Cardiidae

là m t loài ÐVTM có ý nghia kinh t và giá tr dinh du ng cao, nhung chua du c
quan tâm nghiên c u. Trên th gi i sò m ng d
ã
du
c khai thác làm th c ph m t
lâu v i s lu ng l
n
các nu c Trung Qu c, Philippines, Australia, n Ð , Thái
Lan
…
Vi t Nam chúng du c khai thác nhi u t i các t nh ven bi n B c B (Qu ng

Ninh, H i Phòng…) và duyên h i Nam Trung B . Khánh Hoà là m t t nh ven bi n
có ngu n l i h i s n r t l n, d c bi t là cá và thân m m v i t ng tr lu ng kho ng
150.000 t n, cho phép khai thác m c 70.000 t n/nam [6]. Các d i tu ng thân
m m có giá tr kinh t du c khai thác ch y u dây l
à
c huong (
Babylonia
areolata
), di p qu t (Chlamys nobilis), v m v xanh (Perna viridis), sò huy t
(
Anadara granosa
)… Sò m
ng (
Vasticardium flavum
Linnaeus, 1758) du
c khai thác
ch
y u d làm th c ph m và bán cho các nhà hàng v i giá khá cao t 15.000 d n
45
.000 d ng/1kg (tính c v ). Tuy nhiên, trong m t vài nam tr l i dây do tình tr ng
khai thác sò quá m c, không có ch n l a nên s n lu ng dã gi m d n so v i tru c.

2

Ð ng tru c tình hình
dó chúng
ta c
n có nh ng gi i pháp thích h p d duy tr
ì và tái
t o ngu n l i, n d nh môi tru ng sinh thái. B

ên c
nh vi c qu n lý, quy ho ch v
ùng
khai thác, chúng ta c n ti p t c chú tr ng nghiên c u các d c di m sinh h c, nh t l
à
d c di m sinh h c sinh s n c a nh ng loài có giá tr kinh t nh m phát tri n nuôi
tr
ng h i s n.
Xu
t phát t nh ng nhu c u th c ti n tr
ên, d
ng th i d góp ph n b o v v
à tái
t o ngu n l i lo
ài h
i s n n
ày, chúng tôi th
c hi n d t
ài:

“
Tìm hi
u m t s d c di m sinh h c v
à th
nghi m sin
h s
n c a s
ò m
ng
V

asticardium flavum
(Linnaeus, 1758) t
i Cam Ranh-
Khánh Hòa
”.

M c tiêu nghiên c u c a d t
ài:

1.

N
m du c d c di m sinh thái, phân b và dinh du ng,
nh
m ch d ng t o di u
ki
n môi tru ng ph
ù h
p nh t trong quá tr
ình
uong nuôi, s
n xu t gi
ng sò m
ng.
2.
Thu du c các d n li u v d c di m sinh h c, sinh s n
nh
m d xu t các bi n
pháp d
duy tr

ì, b
o v v
à phát tri
n ngu n l i s
ò m
ng.
3.
Xác d nh các thông s k thu t trong sinh s n nhân t o làm co s khoa h c d
góp ph
n ti n t i xây d ng quy tr
ìn
h s
n xu t gi ng nhân t o s
ò
m ng.
Ð d t du c các m c ti
êu trên, d
t
ài d
ã th
c hi n các n i dung sau
:
1.

Nghiên c
u d c di m phân b c a s
ò M
ng V
asticardium flavum
(Linnaeus, 1758)

t i Cam Ranh-
Khánh Hòa.

2.
Xác d nh m t s ch tiêu sinh tru ng v
à
d c di m dinh du ng c a sò m ng
V
asticardium flavum
(Linnaeus, 1758)
.
3.

Th
nghi m cho s
ò M
ng V
asticardium flavum
(Linnaeus, 1758) sinh s
n nhân t o.

3

Chuong 1 : T
NG QUAN
1.1. Tình hình nghiên c
u v h s
ò n
a Cardiidae tr
ên th

gi i


1.1.1.
V phân lo i v
à
phân b

Theo Kafanov và Popov (1977) h sò n a
Cardiidae
là m t h l n v i 7 h
ph
(
Cardiinae
Lamarck, 1809;
Trachycardiinae
Stewart, 1930;
Fraginae
Stewart,
1930;
Protocardiinae
Keen, 1951;
Laevicardiinae
Keen, 1936;
Cerastodermatiinae

Nordsieck, 1969; C
linocardiinae
Kafanov, 1975), 60 gi ng và 23 gi ng ph khác.
[17] Còn t

i v
ùng bi
n California, h sò n a
Cardiidae
du c xác d nh có kho ng 200
loài dang t n t i và nhi u loài dã hoá th ch thu c 24 gi ng trong 5 h ph khác nhau
(Moore, E.J., 2002)[20].
Th
eo m t k t qu di u tra khác t i v nh Ambon (Indonesia)
h sò n a
Cardiidae
g m có 4 h ph l
à:
Cardiinae
Lamarck, 1809
;
Laevicardiinae

Keen, 1951;
Fraginae
Stewart, 1930
;
Tridacninae
Lamarck, 1819, chúng phân b
r ng kh p các vùng bi n t ven b d n d sâu t i 200 m nu c (Paulay, 2003; J.J. ter
Poorten, 2007). Cung theo JJ.ter Poorten (2007) vùng bi n thu c Indonesia có 77
loài, 12 gi ng, vùng bi n Philippine có kho ng 75 loài thu c h
Cardiidae
[18]. Tuy
nhiên, theo th ng kê c a Dharma (2005) hi n nay ch còn 23 loài thu c h

Cardiidae

phân b trên vùng bi n Indonesia v i kích thu c nh hon tru c nhi u. Theo Panlay
(2003)
d o Micronesian có 29 loài thu c h
Cardiidae
, v i 4 loài thu c h ph
Trid
acnines
, m u du c thu các d sâu khác nhau, k t qu có 9 loài phân b d
sâu trên 60 m (t i 200 m). M t cu c di u tra v i quy mô r ng vùng bi n Tây New
Caledonia dã phát hi n có 37 loài thu c h
Cardiidae
, v i 3 loài thu c h ph
Tridacnines
(theo Bo
uchet et al, 2002).

Các vùng bi n trên th gi i có s phân b c a h sò n a
Cardiidae
: Indo –
Pacific (ví d : Acrosterigma dianthinum Melvill & Standen, 1899); vùng bi n nhi t
d i n Ð - Tây Thái Bình Duong, Madagascar, Bi n Ð (ví d :
Acrosterigma
macu
losum
Wood, 1815); Nam Nh t B n, Malaysia (ví d : A. punctolineatum Healy
& Lamprel, 1992); Mozambique, Marshall Islands (ví d
:
A.

simplex
Spengler, 1799);
Australia, Solomon Islands (ví d : Vasticardium angulatum Lamark, 1819); Tonga

4

Islands (ví d
:
V. e
longatum
Bruguiere, 1789); vùng bi
n phía Ðông n Ð , Thái Lan
(ví d : V. flavum Linnaeus, 1758); Nam Châu Phi (víd
:
V.

pectiniphorme
Born,
1780); New Caledonia (ví d : Fulvia aperta Bruguiere, 1789); Vanuatu (ví d :
F.
australis
Sowerby, 1834); Philippines (ví d : F. scalata Vidal, 1994); Tolo Harbour,
H ng Kông (ví d : F. hungerfordi Sowerby, 1901) (Shin, 1985); Mauritius (ví d :
F.
lineonotata
Vidal, 1994); Wallis và Futuna (ví d : Laevicardium biradiatum
Bruguière, 1789); Ðông Châu Phi (kinh d 130
o
) (ví d : Corculum cardissa

Linnaeus, 1758); vùng bi n
nhi
t d i n Ð - Tây Thái Bình Duong t Maldives t i
Vi
t Nam (ví d : Ctenocardia translatum Prashad, 1932); Melanesia, Polynesia,
Hawaii, Tuamotu and Pitcairn Islands (ví d : Fragum mundum Reeve, 1845); Trung
Qu
c (ví d : Lunulicardia hemicardium Linnaeus, 1758
);
Queensland, Society
Islands (kinh d
150
o
) (ví d
:
Microfragum festivum

Deshayes, 1855
) [18].

K
t qu thu th p t nhi u tài li u cho th y gi ng Vasticardium Iredale, 1927
có 25 loài [12], chúng phân b r ng kh p các vùng bi n trên th gi i. vùng bi n
phía Ðông n Ð , vùng bi n nhi t d i Tây Thái Bình Duong t Thái Lan t i Nh t
B n, B c Australia và d o Solomon d u b t g p lo
ài
Vasticardium flavum (Linnaeus,
1758) (Vidal, 1999a và 1999b). Theo Sadanand N.Harkantra và Nimi R.Rodrigues,
loài
Vasticardium flavum

còn phân b
v
ùng c
a sông Goa (phía Tây n Ð ) [22].
Theo GS.TS Jorgen Hylleberg trên toàn bi
n Vi t Nam có 2200 lo
ài thu
c 700
gi
ng, 200 h ÐVTM d
ã
du
c tìm th y. Theo Jorgen Hylleberg & Richard N.
Kilburn (2003)[19] vùng bi n Vi t Nam dã phát hi n du c 48 loài thu c 15 gi ng
trong h
Cardiidae
. Trong dó h sò n a
Cardiidae
thu c liên h
Cardioidea

(Lamarck, 1809), b
Venerida
(H. Adams and A. Adams, 1856), phân l p
Heterodonta
(Neumayr, 1884) và l p
Bivalvia
(Linnaeus, 1758). Theo các nhà khoa
h c, h sò n a
Cardiidae

phân b r ng kh p các vùng bi n c nu c t B c vào Nam
(Ðinh Van H i, Ðoàn Ðang Phi Công [3]; Nguy n Van Chung, Hà Lê Th L c [9].
T i V nh B c B (T Móng Cái d n Qu ng Bình v i di n tích 124.500 km
2
) dã xác
d nh du c 856 loài ÐVTM thu c 120 h và 5 l p ch y u: l p m t v (
Gastropoda
)
449 loài, l p hai m nh v (
Bivalvia
) 368 loài, chân dào (
Scaphopoda
) 10 loài, chân

5

d u (
Cephalopoda
) 19 loài, song kinh (
Amphineura
) 8 loài. Trong dó riêng h
Cardiidae
có 22 loài (loài v ng Trachycardium flavum du c tìm th y Cát Bà, V nh
H Long), phân b ch y u vùng du i tri u (Ð Công Thung, Lê Th Thuý) [4].
Theo Nguy n Xuân D c, t i vùng bi n Cát B
à
- H Long dã phân lo i du c 372 loài
ÐVTM thu c 90 h , 202 gi ng, trong dó h
Cardiidae
có 8 loài thu c 3 gi ng [10].

M t k t qu nghiên c u v ÐVTM hai m nh dã phát hi n du c khu v c Cát Bà có
131 loài thu c 52 gi ng và 23 h , còn t i khu v c Cô Tô có 116 loài thu c 58 gi ng
và 27 h
.
K t qu nghiên c u này cung cho bi t khu v c Cát B
à
– Cô Tô h sò n a
Cardiidae
có 5 loài, trong dó có loài s
ò m
ng
Trachycardium flavum
(
Vasticardium flavum

Linnaeus, 1758), chúng phân b
ch y u v
ùng du
i tri u (Nguy n Quang H
ùng) [10].

Theo Bùi Quang Nghi (1999) [1] t i t nh Khánh Hoà dã xác d nh du c 267
loài hai m nh v thu c 39 h (chi m 34%), trong dó h sò n a
Cardiidae
có 17 loài,
chúng phân b
nhi u trong các v
ùng c
bi n, d c bi t v nh Vân Phong v
à v

nh Cam
Ranh. K t qu nghiên c u ban d u c a Ðào T n H và CTV (1996) cho th y th
ành
ph
n lo
ài ÐVTM trong c
bi n t i Khánh Ho
à so b
d
ã th
ng k
ê du
c kho ng 40 lo
ài
thu
c các gi ng nh
u:
Aloidis, Cerithium, Drupa, Malleus, Nerita, Cardium, Pinna,
Mactra, Strombus.v.v. Trong dó có nhi u loài có s lu ng l n và du c ngu dân khai
thác d làm th c ph m nhu: xút (Circe scripta,…), sò n a (Cardiium lencostoma,
Trachycardium

elongatum,
…),
c nh y (Lambis lambis, Strombus Isabella, …), v p
(
Mactra maculata
), bàn mai (
Pinna atropurpurea, …
).

1.1.2. Ð
c di
m h
ình thái c
u t o
Cho d
n nay s lu ng các công tr
ình nghiên c
u v d c di m sinh h c c a các
loài thu c h sò n a
Cardiidae
trên th gi i là r t khiêm t n. H u h t các công tr
ình
ch
mô t m t s d c di m c u t o ngoài (hình d ng, kích thu c, màu s c c a v , s
lu
ng g phóng x .v.v.) nhu c a tác gi Deshayes, G.P., 1855 [12], Dillwyn, L.W.,
1817[13], Reid, R.G.B. và P.K.S. Shin, 1985[21] , Sowerby, G.B., 1912 [23],
Voskuil, R.P.A. & Onverwagt, W.J.H., 1991[24].v.v. Chúng có r t nhi u hình d ng
khác
nhau nhu: hình tr ng (Clinocardium lispum Roth and Talmadge, 1975), hình

6

trái xoan (Cardium blandum Gould, 1850), hình thon dài (Clinocardium meekianum
(Gabb)
myrae
Adegoke, 1969), hay hình g n vuông (Cardium arcumbona Wiedey,

1928).v.v. Kích thu c các loài r t da d ng, có loài có kích thu c nh , chi u cao 5 –
10
mm (Fragum sueziense Issel, 1869), nhung cung có nh ng loài có kích thu c r t
l n v i chi u d
ài 300
–
400

mm
(Chametrachea squamosa

Lamarck, 1819
)
[18]
.
Theo mô t c a Moore, E.J(2002), sò n a
Cardiidae
có v ch c ch n, thu ng
hình trái tim,
ng thoát hút nu c ng n và chân c a chúng thì r t phát t
ri
n (có d kh
nang d có th nh y lên kh i m t d t noi chúng sinh s ng nhu nh ng loài d ng v t
khác).
nhi u lo
ài
ng thoát hút nu c thu ng l
à co quan th
c m hu ng v phía ánh
sáng. Ð c di m c a sò này là v hoàn toàn cân d i và có kích thu c d u nhau; d nh

v nhô lên; g phóng x r t phát tri n, nhi u loài thì trên g phóng x có các v y
d ng gai; kích thu c c
o khép v
cân d i; tr
ên m
i v có 2 rang
chính[24]
.
Vi t Nam hi n nay cung ch
ua có công tr
ình khoa h
c n
ào nghiên c
u v d c
di
m sinh h c c a sò n a
Cardiidae
. Theo GS.TSKH Thái Tr n Bái [11], h sò n a
Cardiidae
v co b n có d c di m c u t o và sinh lý chung trong l p chân r
ìu
(
Pelecypoda
), nh
ng d c di m n
ày du
c mô t r
õ trong tài li
u “Thái Tr n Bái, Ð ng
v t h c không x

uong s
ng
. NXB giáo
d
c, 2007, trang 188 –
193”.


1.1.3.

Phuong th
c s ng
Phuong th c s ng ch y u c a sò n a là chui rúc trong n n dáy bùn cát ho c
cát bùn. Chúng di chuy n theo ki u “nh y”, chân thò ra ngoài r i co l i d t ng t kéo
theo co th
v phía tru c. Chân th
ò ra
ngoài nh
ho t d ng co du i c
o chân và áp su
t
c a d ch trong chân, chân th t vào nh ho t d ng c a co co chân. Ngoài ra chân c a
loài sò này còn có kh nang dào bùn làm t chui vào. Nhìn chung chúng ít di chuy n
ho
c di chuy n ch m ch p, s ng ch y u tro
ng bùn dáy [11].

1.1.4.

Th

c an v
à phuong th
c b t m i
Th
c an ch y u c a sò n a
Cardiidae
là các v n h u co l ng d ng, d ng v t
và th c v t n i c bé. Chúng b t m i m t cách th d ng thông qua vi c l c nu c.
C n v n v
à th
c an du c d
ua d
n l mi ng nh ho t d ng c a ti
êm mao trên xúc bi
n

7

ho
c trên mang, có khi k t thành d i nh ch t nh y do mô bì mang ti t ra (co quan
ti
t enzyme l
à tr
gelatin). M t s lo
ài
c v
ùng nu
c nông và nu c sâu có vi khu n
hoá t ng h p c ng sinh trong mang v i s lu ng l n. Hon th n a, các loài này còn
có thích nghi hình thái (tiêu gi m m t s ph n co quan chuy n m i và tiêu hoá) và

sinh lý (co ch ch ng ng d c H
2
S mà chúng dùng d t ng h p ch t h u co) d c
trung (GS.TSKH Thái Tr
n Bái) [11].
M t s công tr
ình nghiên c
u v c u trúc c
o quan tiêu hoá c
a các lo
ài ÐVTM
trên th gi i nhu: Barnabe (1994) nghiên c u hình thái, t ch c và t bào h c h
th
ng ti
êu hoá c
a u tr
ùng, con non và con tru
ng th
ành
các lo
ài thân m
m hai v ;
Ansell (1962) nghiên c u v c u t o tuy n tiêu hoá u trùng loài Venus striatula;
Creek (1960) nghiên c u lo
ài
Cardium edulis; Sastry (1965) nghiên c u tr
ên
Aequipecten irradians; Hick Mann & Gruffydd (1970) nghiên c u trên loài
Ostrea
edulis

; Bayne (1970), Mason (1975) nghiên c u trên loài
Mytilus
edulis. Các k t qu
cho th y s khác nhau v c u trúc co quan tiêu hoá gi a các loài là r t nh , di u n
ày
ch
ng t th c an c a h u h t các loài ÐVTM là tuong t nhau. Raimbault (1996),
Lubet & Morton (1983) xác d nh th c v t phù du là th c an quan tr ng c a ÐVTM
hai v . Ngoài ra trong thành ph n th c an c a chúng còn có h n t p khác nhu m nh
v n c a các ch t h u c
o, ch
t keo.
1.1.5.
Ð ch h i v
à b
nh
Theo nhi u k t qu nghiên c u cho th y d ch h i thu ng g p c a ÐVTM hai
v nói chung là các loài an th t. Chúng có kh nang ti t các ch t d ch acid làm m m
v , d c l và dùng vòi hút ho c lu i s ng d an ph n thân m m bên trong nhu các
loài
c gai (
Murex
),
c ng c (
Natica
),
c d (
Rapana
) .v.v. Loài sao bi n (
Pisaster

ochraceus
) dùng các móc
d u các ng châ
n d
phá v v s
ò, ti
t ch t d c l
àm cho
sò m v r i an ph n thân m m bên trong. Cua bi n Scylla dùng càng bóp v v s
ò
d an ph n thân m m b
ên trong.

Cho d n nay, b nh x y ra trên ÐVTM v n là v n d nan gi i, các d u hi u
b nh lý ban d u thu ng r t khó p
hát hi
n, ch khi chúng b n ng thì m i th hi n r
õ.

8

Vi
c nghiên c u v b nh c a ÐVTM m m hai v m i phát tri n trong m t vài nam
g n dây. Nam 1990, Sindermann Carl nghiên c u v b nh trên ÐVTM dã xác d nh
các tác nhân gây b nh bao g m: virus, vi khu n, n m, nguyên sinh d ng v t, giáp
xác ký sinh, giun.

1.2

Tình hình nghiên c

u s
ò m
ng
Vasticardium flavum
(Linnaeus,
1758) trên th
gi i
1.2.1

H
th ng phân lo i s
ò m
ng
Vasticardium flavum

Sò m ng Vasticardium flavum d
ã
du
c tác gi Linne phân lo i d u tiên nam
1758,
t dó t i nay cung có r t nhi u tài li u xác nh n và mô t d c di m phân lo i
c a loài này, nhu c a các tác gi : Spengler, 1799
;
Deshayes, 1855
;
Sowerby,
1838
;
Reeve, 1845; Vidal, 1999 .v.v. Tuy nhiên v n chua có s th ng nh t v khoá phân
lo

i c a loài này. Theo F.J. Springsteen & F.M. Leobrera, sò m ng (
Vasticardium
flavum
Linnaeus, 1758) thu c h ph
Trachycardiinae
(Stewart, 1930), phân h
Cardiacea
, b
Veneroidea
[14]. Nhung JJ. Ter Poorten (2007) cho r ng chúng
thu
c h ph
Cardiinae
(Lamarck, 1809) [24], Jorgen Hylleberg & Richard N.
Kilburn (2003) thì xác d nh chúng thu c b
Venerida
[16]. Ngoài tên chính là
Vasticardium flavum
(Linnaeus, 1758) (tên ti
ng anh l
à
Flavum Heart Cockle
) thì sò
m ng c
òn có các synonym sau:[16]


Cardium rugosum auct
.

Pectunculus vulgaris auct.


Regozara flava auct.


Acrosterigma flava auct.


Cardium flavum Linnaeus
, 1758


Trachycardium flavum
(Linnaeus, 175
8)


Cardium fimbriatum
Wood, 1815


Trachycardium peregrinum
Jousseaume, 1888


9

Theo K.A. Lutaenko (2000) - Nguy n Xuân D c (2001) thì loài
Vasticardium

flavum
(Linnaeus, 1758),
Acrosterigma flavum
,
Trachycardium flavum
(Linnaeus), và
Cardium flavum
(Linnaeus, 1758) là synonym c
a c
ùng m
t lo
ài [10].

Theo Vidal, 1997b thì sò m
ng có 3 lo
ài ph
d a lý, dó l
à:
V. flavum ss
có g

phóng x tron nh n, kém phát tri n;
V.

subrugosum
(
Sowerby,
1838) và
V.

dupuchense
(
Reeve, 1845
) v
i g phóng
x
r t phát tri n [18].
Trong “Tropical Marine Mollusc Programme – Marine Mollusc of Vi t
Nam”, (2003) Jorgen Hylleberg và ctv d
ã th
ng nh t v
à ph
bi n h th ng phân lo i
c a s
ò m
ng nh
u sau:[19]

Ngành:
Mollusca

L
p:
Biv
alvia

Phân l
p:
Heterodonta

B :
Venerida

H
:
Cardiidae
Lamarck, 1809

Gi
ng:
Vasticardium
Iredale, 1927

Loài: Vasticardium flavum
Linnaeus, 1758


Hình 1. Sò m
ng
V. Flavum

[16]

1.2.2
Ð c di m sinh h c v
à sinh s
n
Cho d n nay trên th gi i có r t ít công trình nghiên c u v d c di m sinh
h c sinh s n c a lo

ài sò m
ng
Vasticardium flav
um (Linnaeus, 1758).


10
Theo mô t c a JJ. Ter Poorten, loài sò m ng Vasticardium flavum
(Linnaeus, 1758) t i v nh Ambon (Indonesia) có kích thu c 40 – 65 mm, hình d ng
cân d i, m t s có hình thon dài, màu s c bên ngoài v có th là màu xám, ph n
phía tru c v thu ng có màu hoi vàng ho c tím (màu hoa cà). M t trong v có m
àu
tr
ng, khoang d nh v ph n l n có màu tr ng t i vàng ho c màu tía. S lu ng g
phóng x là 25 – 30, khoang v ph i r ng hon v trái. Chúng phân b ch y u
vùng bi
n phía Ðông n Ð
, vùng bi
n nhi t d i Tây Thái B
ình D
uong t
Thái Lan
d n Nh t B n, B c Australia và Solomon Islands (Vidal, 1999a và 1999b). Phân b
vùng bi
n ven b , d sâu th p
[16]
.
F.J. Springsteen & F.M. Leobrera thì cho bi t sò m ng Vasticardium flavum
(Linnaeus, 1758) t i Philippines có kích thu c trung bình, hình thon dài ho c h
ình

tr
ng; mép v xung quanh ph n b ng phát tri n d u và tròn, m t vài con có ph n
phía sau ng n hon so v i phía tru c; khoang d nh v r ng, cang d y; s g phóng
x kho ng 30 g , khe gi a các g h p; b m t các g thì ráp, xù xì; các g ch y t
d nh v hu ng v phía mép tru c và mép sau v . M t ngoài v có màu vàng nh t,
m t trong có màu hoi nâu ho c màu cam. Chi u cao v t i da 60 mm. Chúng phân
b r i rác kh p các v
ùng bi
n Philippinens[
14].

Theo m t tài li u khác c a FAO[15], sò m ng Vasticardium flavum (
Linnaeus,
1758
) có v khá dày, hình thuôn ho c hình tr ng, chi u cao l n hon chi u dài. S
lu
ng g phóng x l
à 27
–
30 g
tr
ên m
i v . R
ãnh gi
a các g phóng x t
uong d
i sâu
và ph
ng v i các n p v n nh d ng tâm. Các g phóng x to d u t d nh v phía mép
v . G phóng x nh d n v phía d nh v , trên g có nhi u gai nh rõ ràng. L p s ng

phía ngoài m ng, có các th m nh và áp ch t vào v . B n l khá ng n, cong và ch c
kho
. Rang ch c k
ho
, kích thu c không d ng d u, rang phía tru c v ph i v
à phía sau
v trái nh hon các rang khác. Kho ng cách gi a các rang d u nhau. B m t ngoài v
có màu hoi tr
ng, l p s ng có m
àu vàng nh
t, m
àu Ôliu ho
c m
àu nâu. V
kích thu c,
chi
u cao t i da là 6,5 cm, thông thu ng kho ng 5 cm. Chúng s ng vùng dáy san hô
–
cát, bùn
–
cát trong vùng tri
u t ch nông d n d sâu kho ng 20
m. Ðây là loài phân

11
b r ng trong vùng bi n Indo-West Pacific, t Ðông và Nam Châu Phi t i Ðông
Indonesia; t
phía B c Nh t B n d n Nam Queensland.
Ð i tu ng sò m ng Vasticardium flavum (Linnaeus, 1758) còn r t m i m ,
chúng tôi ch tìm th y các tài li u nghiên c u v h th ng phân lo i, c u t o ngo

ài
và phân b
c a nó tr
ên th
gi i.
1.3.
Tình hình nghiên c u sò m ng (
Vasticardium
flavum
Linnaeus, 1758)
trong nu
c
Sò m ng Vasticardium flavum (Linnaeus, 1758) là loài ÐVTM hai v có giá
tr
kinh t . Ðây là d i tu ng m i, Vi t Nam cho t i nay v n chua có công tr
ình
nào nghiên c u v d c di m sinh h c nói chung, sinh h c sinh s n nói riêng v d i
tu
ng n
ày, m
i ch có t
ài li
u v phân lo i sò m ng c a Giáo su Jorgen Hylleberg –
Giám d c chuong tr
ình
d ng v t thân m m bi n nhi t d i (TMMP) (Tropical
Marine Mollusc Programme – Marine Mollusc of Vi t Nam, 2003) cùng các nhà
khoa h
c tro
ng nu

c [19].
Ð góp ph n b o v , tái t o ngu n l i t nhiên và nâng cao hi u qu kinh t
v d i tu ng s
ò m
ng th
ì vi
c nghi
ên c
u d c di m sinh h c sinh s n, sinh thái phân
b và th nghi m sinh s n nhân t o là n i dung r t c n thi t. Ð ng th i t o co s
khoa h c cho nh ng nghiên c u ti p theo nh m dua d i tu ng này vào danh m c
các d
i tu ng nuôi h i s n.

12
Chuong 2:

V T LI U V
À PHUONG PHÁP NGHIÊN C
U
Ph
uong pháp nghiên c
u t ng quát
c
a d t
ài du
c tóm t t
qua Hình 2.1
:
Hình 2.1. S

o d
t
ng quát v ph
uong pháp nghiên c
u
K T LU N V
À Ð
XU T Ý KI N

Phân tí
ch
m u sò

-
Xác d
nh
kích thu
c
(L, R, H)
.
-
Kh
i
lu
ng
(W
tt
,W
tm
,

W
v
).
-
Gi
i tính.
Nghiên c
u

-Ð c
di
m
sinh h
c.
-
Ð
c
di
m
dinh

du
ng
Th

nghi
m
cho sò
m ng sinh
s n nhân

t o.
Ði
u tra hi n tru ng
Nghiên c
u trong ph
òng thí

nghi
m
Tìm hi
u m t s d c di m sinh h c v
à th
ng
hi
m sinh s n nhân t o s
ò
m ng Vasticardium flavum (Linnaeus, 1758) t i Cam Ranh -
Khánh Hòa

Rút ra d c di m phân b và m i
quan h gi a m t s y u t môi
tru
ng d n kh nang phân b c a s
ò
m ng t i Cam Ranh –
Khánh Hòa
.
-
Xác d
nh

thành ph
n th c an trong ru t s
ò m
ng.
- Xác d nh du c m t s d c di m sinh h c sinh
s n c a sò m ng: M i tuong quan gi a các chi u
kích thu c và kh i lu ng; Gi i tính; Các giai do n
phát tri n c a tuy n sinh d c; Các giai do n phát
tri
n c a u tr
ùng.

-
Kh
nang sinh s n c a sò m ng; t l s ng v
à
cách
cham sóc qu
n lý u tr
ùng qua các giai do
n.

Quan sát

-
P
hân b
.
-
Ði

u
ki
n
sinh thái.

Thu m
u

-
M
u sò
-
t
o
C, d

m n,
pH nu
c.

13
2.1. Ð
i tu ng, th i gian v
à d
a di m nghi
ên c
u

2.1.1 Ð
i tu ng nghi

ên c
u
Sò m
ng
Vasticardium flavum
(
Linnaeus, 1758
).
2.1.2 Th
i gian nghi
ên c
u
Th
i gian nghi
ên c
u t ng
ày 02/03/2009 d
n ng
ày 13/6/2009.

2.1.3.
Ð a di m nghi
ên c
u

-
Noi thu m
u: V nh Cam Ranh -
th
x

ã Cam Ranh
-
t
nh Khánh Ho
à.


-
Noi phân tích m
u v
à th
nghi m sinh s n: Tru ng Ð i h c Nha Trang.
2.2. Phuong pháp thu th
p v
à phân tích m
u v t
2.2.1 Phuong pháp thu th
p m u v t
Ti
n hành thu m u 2 l n/tháng, thu 30 – 50 cá th /l n, v i t ng s m u thu l
à
250 cá th
.
2.2.2 Phuong pháp phân tích m
u v t

Ð c di m h
ình thái c
u t o v
à phân b

c a s
ò m
ng

-
Quan sát hình thái c
u t o ngo
ài.


-


Gi
i ph u v
à quan sát c
u t o trong.
-

Kh
o sát các di u ki n sinh thái,
môi tru
ng phân b c a s
ò m
ng
t
i hi n tru ng.

-

Xác d
nh m t s y u t môi tru ng: Ti n h
ành do vào các th
i di m l y m u.
+ Nhi
t d : do b ng nhi t k thu ngân, v i d chính xác 0,1
o
C.

+ Ð
m n:
do b
ng khúc x k
, v
i d chính xác 1 ppm.
+ pH: do b
ng pH TEST KIT
hi
u LAB.PT, v i d chính xác 0,
3.


14

Xác d
nh các ch ti
êu kích thu
c v
à kh
i lu ng

Xác d
nh các ch ti
êu kích thu
c b ng thu c k p VENIVER CALIPER d chính xác
0,1

mm
.
(Hình 2.3).



-
Chi
u d
ài (L): là kho
ng cách l n nh t t d u mép tru c d n d u mép sau c a v .


-
Chi
u cao (H): l
à kho
ng cách l n nh t gi a m t b ng v
à m
t l
ung c
a v .

-
Chi
u r ng (R): l
à kho
ng cách l n nh t khi hai v khép l i.
Trong 3 chi u kích thu c này, chi u dài (L) du c s d ng làm tham s trong
vi
c tính toán các thông s sinh tru ng v
à d
phân nhóm s
ò theo kích th
u c.
Cân các ch tiêu kh i lu ng b ng cân di n (Sartorious BP 110S) v i d chính
xác 0,01
(g
)
(H
ình 2.2)
.

-
Kh
i lu ng to
àn thân (W
tt
): cân nguyên m
u khi ráo nu c.


-

Kh
i lu ng thân m m (W
tm
): tách riêng ph
n m m ra v
à cân.



-
Kh
i lu ng v (W
v
): cân riêng ph
n v .
2.3 Xác d
nh th
ành ph
n th c an trong ru t s
ò m
ng
(V.fl
avum)

-
Ti
n h
ành gi
i ph u l y m t do n ru t d xác d nh th
ành ph

n dinh du ng.
- Ru t sò c t thành do n nh , ph t d u lên lam kính, nh m t gi t nu c mu i
sinh lí, sau dó quan sát du
i kính hi n vi quang h c v
à xác d
nh th
ành ph
n lo
ài.


Hình 2.4 (a,b,c) mô t cách dùng thu c k p, cân kh i lu ng và xác d nh
thành ph
n th c an trong ru t s
ò m
ng.
2.4. Xác d
nh d c di m sinh h c sinh s n c a s
ò m
ng

- Xác d nh giai do n thành th c sinh d c theo thang 5 b c c a Braley (1984),
Nash (1988)
.


- Xác d nh gi i tính: Gi i ph u ph n b ng c a sò, tách l y tuy n sinh d c,
ph
t m ng trên lam kính, nh thêm 1 gi t nu c mu i sinh lí d c d nh t bào, sau
dó quan sát trên kính hi

n vi quang h c.

15


Hình 2.2
:
Cân Roberval và
C
ân Sartorious BP110S



a: Chi
u d
ài b: chi
u r ng c: chi u cao
Hình 2.3
: Xác d
nh kích thu
c sò m
ng

a: Ðo
kích thu
c

b: Cân

kh

i lu ng

c: Ph
u thu t ru t
sò

Hình 2.4
Cách do các ch
ti
êu kích thu
c v
à kh
i lu ng v
à xác d
nh th
ành
ph
n th c an trong ru t sò
a

b

c

a

b

c

16

- Theo dõi t p tính sinh s n, quá trình phát tri n phôi và bi n thái u trùng sò
m ng
V. flavum
.


-

Làm tiêu b
n bu ng tr ng v
à tinh sào t
heo phuong pháp Seckan & Hrapchack
(1980): Tuy n sinh d c c d nh b ng Davidson ho c Bouin 10%. Lo i nu c b ng
Ethanol và làm trong b ng xylene, sau dó dúc parafin và c t lát m ng t 2 – 6 µm
b ng dao c t Microtome hi u LEICA RM 213s. Nhu m m u b ng Hematoxylin và
Eosin, dùng h n h p dung dich albumin và glycerin (t l 1:1) d dán m u lát c t l
ên
lam kính. Quan sát tiêu b
n du i kính hi n vi LEICA ATC 2000.
2.5 Th
nghi m s n xu t gi ng nhân t o s
ò m
ng
(V. flavum)
K thu t
s
n xu t gi ng s

ò M
ng
(V. fl
avum)
du
c
tó
m t
t qua H
ình 2.5
:
L
a ch n b m

c p t o Kích thích sinh s n c p nu c
làm

th
c a
n
San thua m
t d tr ng
cho S
c khí
u
trùng
C p t o cho u tr
ùng ch
D
Thu

u tr
ùng d
nh v


Uong nuôi
u tr
ùng giai do
n s ng trôi n i
Uong nuôi
u tr
ùng giai do
n s ng dáy


Thu sò con


Hình 2.5. S
o d
s n xu t gi ng sò
M
ng
(V. flavum)



17
2.5.1 Ði
u ki n trang thi t b cho sinh s n nhân t o s

ò M
ng.

- Trang thi t b dùng cho sinh s n nhân t o g m: máy b
om,
ng d n, h th ng
b l c, b ch a nu c, lu i l c nu c, … d cung c p nu c s ch cho b uong nuôi u
trùng.
Các lo i lu i l c t o, thay nu c, các lo i xô ch u, cân, ng dong, kính hi n
vi, lam, lamen, ng hút, pipet, bu ng d m…d thay nu c, san th
ua
u trùng, theo
dõi m
t d , quá tr
ình phát tri
n c a phôi v
à
u tr
ùng sò M
ng.
-
Ngoài ra h
th ng s n xu t gi ng
sò m
ng c n có th
êm:

+ 1 b
l c 120 lít v
à 1 b

d 120 lít
+ 1 b

uong
u tr
ùng n
i 120 lít,
1 b

uong
u tr
ùng
s ng
dáy
40 lít

+ 1 xô
nh
a 20 lít d
uong nuôi s
ò con

+
Ch
t dáy du c l y t i v
ùng thu m
u. (G m: cát, b
ùn và v
ÐVTM).
2.5.2 Tuy

n ch n sò
b
m

Sò b m kh e m nh, màu s c tuoi sáng, không d t t, không có sinh v t
bám, ph n x nhanh, kích thu c l n trên 40 mm, và có tuy n sinh d c phát tri n
giai do
n III, IV.
2.5.3 Kích thích cho sò sinh s
n.

Các bi n pháp kích thích sò b m sinh s n: Sò b m tru c khi cho sinh s n
c n r a s ch b ng nu c ng t ho c ngâm trong thu c tím 5 –
10 ppm trong 5
–
10 phút.


- Ð khô: Sò b m d khô (trong nhà ho c bóng râm) t 30 - 40 phút nhi t
d cao h
on nhi
t d b nuôi t 3 –
5
o
C. Sau dó th
chúng v
ào b
d .

- Nâng nhi t: Ti n hành th sò b m khi nhi t d nu c du c nâng lên t 3 -

5
o
C b
ng các
h phoi n
ng trong 30 –
60 phút.


- K t h p kích thích nhi t v i dòng ch y: Ð t sò vào ch râm mát kho ng 1
ti
ng. X p sò lên phên tre kích thu c 1,5m x 1,0m r i d t xu ng dáy b dã tháo h t
nu
c. Bom nu c vào thành b d nu c ch y xoáy tròn quanh phên tre kích thích sò
d tr ng v
à phóng tinh
.

18

- Ánh sáng: Gi sò b m trong các xô t i màu, d y kín và s c khí liên t c,
khi tr
i n ng d p th
ì ti
n h
ành phoi s
ò.


M t s thao tác khác trong quá tr

ình cho sò sinh s
n nhân t o:
- Theo dõi tr ng thái b kích thích, th i gian hi u ng cung nhu ho t d ng
phóng tinh, d
tr ng c a s
ò b
m

- V t sò b m ra kh i b sau khi cho sinh s n, ch 30 phút cho tr n
g và tinh
trùng l ng xu ng dáy b , x nu c t t d toàn b tinh d ch th a và tr ng ch t n i
bên trên b lo i b . Làm cách này có th lo i b các t p ch t và tinh trùng bám
ngoài m t tr ng. T p ch t và tinh trùng có th làm ô nhi m môi tru ng nu c v
ì
chú
ng r
t gi
àu hàm lu
ng Protein.
-
Theo dõi t
l th tinh, t l n c a tr ng. Xác d nh th i gian phát tri n phôi,
và chuy n giai do n c a u trùng sò. Quy u c t i th i di m có 50% s l u ng tr ng
ho
c u trùng chuy n t giai do n này sang giai do n khác du c coi là th i gian
chuy
n giai do n c a chúng.
- Ð nh lu ng tr ng, u tr
ùng b
ng ph

uong pháp th
tích: D
ùng l
nh a l y m u
5 di m trong b (4 góc và 1 di m gi a), cho chung vào bình tam giác, dùng d
ua
khu
y d u, sau dó d kho ng 30 – 40 ml vào các l nh a, và cho kho ng 10 ml
formol d c d nh m u. Ð m toàn b s tr ng ho c u trùng có trong các m u (N u
s lu ng tr ng ho c u tr
ùng có m
t d th p). Ho c khu y d u v
à l
y nhanh 3 – 5 ml
cho vào bu ng d m (N u s lu ng tr ng ho c u trùng có m t d cao). Ð m 3 l n v
à
l y giá tr trung b
ình. T
dó suy ra s lu ng tr ng ho c u tr
ùng có trong b
.
-

V t s
ò và ti
n h
ành ph
u thu t, quan sát tuy n sinh d c sau khi s
ò sinh s
n.

2.6 Phuong pháp x
lý s li u:
2.6.1

X
lý s li u: X lý s li u b ng ph n m m Microsolf Excel. Giá tr trung
bình
du
c so sánh và dánh giá d tin c y 95%. Các giá tr du c trình bày b i giá
tr
trung b
ình ±
d l ch chu n
[2].


19
2.6.2

Các công th
c tính toán
B ng 2.
Công th
c x lý s li u
Công th
c tính
Ghi chú

1.
Thi

t l p ph
uong
trình
quan h
gi a kích
thu
c v i kh i lu ng
W = a.L
b
a,b là các h
s t
uong quan.

L: chi
u d
ài (mm)
.
W: kh
i lu ng (g).
2. Giá tr
trung b
ình

X
=
n
i
i
X
n

1
1
X
:
giá tr
trung b
ình c
a m u.
X
i
: giá tr
c
a m u l n th i.
n: s
lu ng m u.
3. Ð
l ch

chu
n
n
i
i
XX
n
1
2
)(
1

X
:
giá tr
trung b
ình c
a m u.
X
i
: giá tr
c a m u l n th i.
n: s
lu ng m u.
4. H
s t
uong quan

yx
yx
YX
Cov
R
),(
,

n
j
xjx
X
n
1

22
)(
1

n
j
yjy
Y
n
1
22
)(
1

x
: d
l ch chu n c a X.
y
: d
l ch chu n c a Y.
V i:
11 R

n
j
yjxj
YX
n
Cov
1

)
)(
(
1

5. Công th
c
2

r
i
c
j
ij
ijij
E
EA
1 1
2
)(

ij
A
: t n s quan sát hàng th i v
à
c t th j
ij
E
: t
n s lý thuy t h

àng th
i v
à
c t th j