Tìm hiểu thực trạng dạy và học phân môn vẽ tranh nói riêng và môn Mĩ Thuật nói chung ở trường THCS Nguyễn Trãi .

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài.
Màu sắc! Hai chữ màu sắc nó có sức nặng đến mức nào. Bạn có tin
cuộc sống của chúng ta không gọi là cuộc sống nếu thiếu màu sắc không?.
Màu sắc giúp chúng ta phân biệt vạn vật. Màu sắc cho mọi vật đẹp hơn,
cuộc sống thêm tươi vui và trở nên có ý nghĩa.
Chúng ta thử hình dung thế giới này không có màu sắc thì cuộc sống sẽ
vô vị và tẻ nhạt đến chừng nào. Sẽ không còn trong chúng ta những cảm
nhận,ấn tượng khác nhau của sáng, trưa, chiều tối, không còn mùa xuân, hạ,
thu, đông. Không còn những trang phục màu sắc khác nhau. Thể hiện sở thích,
cá tính mỗi người đường phố không còn lấp lánh những ánh đèn màu, sẽ
không còn hình ảnh.
Thế giới nếu như thế quả thật là vô vị, còn trong nghệ thuật, thật khó
tưởng tượng người ta sẽ học - dạy - phê bình - thường thức, so sánh các nền
mĩ thuật khác nhau ra sao nếu không có yếu tố màu sắc trong trong tác phẩm .
Màu sắc là tiếng nói quan trọng biểu hiện tư tưởng, tình cảm của họa sĩ. Gợi
cho người xem những cảm giác khác nhau: Vui tươi, rực rỡ, êm ái, dịu dàng
hay buồn thương, nhớ nhung man mác, …Trước tầm quan trọng lớn lao của
màu sắc tôi muốn nghiên cứu đề tài này để vừa giúp cho bản thân có thêm
nhiều kiến thức, góp phần thêm yêu, cảm nhận nghệ thuật tinh tế hơn, hiểu giá
trị nghệ thuật trong các tác phẩm. Song Song với điều đó tôi muôn góp phần
vào các bài giảng có liên quan cung cấp cho học sinh không chỉ là kỹ năng,
trong học tập mà còn là sự cảm nhận tâm hồn trước cái đẹp của nghệ thuật.
Ngay từ những bài học đầu tiên thật đơn giản ở các em như: Tô theo màu sắc
của tranh có sẵn rồi đến, tìm màu tô theo ý thích. Vẽ tranh đề tài (trong đó có
cả hình ảnh, màu các em tự sáng tạo). Tiếp đó là thường thức mĩ thuật các em
tập nêu những nhận xét, cảm xúc của mình trước tác phẩm.
1
Vì vậy đề tài tìm hiểu màu sắc cách sử dụng màu sắc giúp học sinh học
tốt phân môn vẽ tranh hết sức cần thiết.
II. Mục đích nghiên cứu.

- Để giáo viên cộng đồng hiểu rõ màu sắc, cách sử dụng màu sắc.
- Vận dụng giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh ở trường THCS
Nguyễn Trãi .
III. Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Tìm hiểu thực trạng dạy và học phân môn vẽ tranh nói riêng và môn
Mĩ Thuật nói chung ở trường THCS Nguyễn Trãi .
- Tìm hiểu về màu sắc, cách sử dụng màu sắc trong tranh vẽ
- Vận dụng giúp học sinh học tốt phân môn vẽ tranh.
IV. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
1. Đối tượng
- Màu sắc, cách sử dụng màu sắc.
- Phân môn vẽ tranh.
2. Phạm vi nghiên cứu
- Trường THCS Nguyễn Trãi - IaDom - Đức Cơ - Gia Lai
V. Phương pháp nghiên cứu.
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng những phương pháp
sau đây :
1. Phương pháp tìm hiểu tài liệu:
2. Phương pháp điều tra phỏng vấn.
3. Diễn giải thực tế.
4. Dạy thực nghiệm.
5. So sánh chứng minh.
2
PHẦN II: NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận:
Mĩ thuật là bộ môn rất cần thiết đối với học sinh THCS, nó cung cấp
cho các em nắm được những hiểu biết cơ bản về cái đẹp, biết thưởng thức cái
đẹp trong cuộc sống. Ngoài ra dạy Mĩ thuật để hướng các em đến cái đẹp
nhưng phải làm sao để cho mỗi bài học của học sinh phải sinh động, có vẻ đẹp
khác nhau về bố cục, màu sắc, đường nét.

Dạy môn Mĩ thuật đồi hỏi sự sáng tạo của giáo viên trong quá trình lên
lớp. Đặc biệt với phân môn vẽ tranh, học sinh được bộc lộ nhiều và rõ nhất.
Qua bài vẽ của học sinh giáo viên có thể nhận thấy khả năng mĩ thuật của học
sinh thông qua hình vẽ, màu sắc và cách xây dựng bố cục. Vì vậy, việc giúp
học sinh tìm hiểu và cách sử dụng màu sắc trong phân môn vẽ tranh là rất cần
thiết.
II. Thực trạng dạy và học phân môn vẽ tranh ở trường THCS
Nguyễn Trãi:
1. Quan điểm, nhận thức, vai trò của phân môn vẽ tranh trong chương
trình Mĩ thuật THCS:
- Giáo viên: Đã được tập huấn theo sách, đã nhận thức đúng đắn hơn về
đặc điểm của việc dạy Mĩ thuật là “cảm xúc cái đẹp, tạo ra cái đẹp bằng cảm
xúc riêng của chính mình”. Giáo viên hiểu rõ về các thuật ngữ chuyên môn Mĩ
thuật để dạy đúng, dạy tốt.
- Học sinh: Được tiếp xúc với thế giới xung quanh, đề tài vẽ gần gũi với
các em. Học sinh dã biết cảm nhận cái đẹp, đa số học sinh đã thể hiện những
hiểu biết về cái đẹp vào sinh hoạt, học tập hằng ngày.Học sinh càng yêu mến
và trân trọng cái đẹp.
3
- Phụ huynh: Một số phụ huynh còn hạn chế về nhận thức môn học mĩ
thuật nên còn ít quan tâm đến việc học mĩ thuật của con em. Học sinh đi học
còn thiếu đồ dùng học tập.
2. Thực trạng dạy và học của phân môn vẽ tranh:
- Thực trạng học phân môn vẽ tranh: Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi học
sinh còn nhỏ, sự tập trung không cao, kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực
hành còn hạn chế. Các em vẽ hình tạo nên bố cục mà không chú ý đến các
nhóm chính, nhóm phụ. Tuy nhiên, phần lớn các em là con của những gia đình
nông dân lao động nên các em đã có cách nhìn chi tiết và cụ thể về dáng và
động tác; màu sắc trong cuộc sống…
- Thực trạng dạy phân môn vẽ tranh: Phân môn vẽ tranh là phân môn

khó ( vì nó trừu tượng). Qua thực tế giảng dạy tôi thấy được một số tiết vẽ
tranh đề tài chưa thành công được là do một số nguyên nhân: Giáo viên chưa
quan tâm đến thực tiễn để học sinh lấy hình ảnh đưa vào bài vẽ. Nên khi dạy
tiết vẽ tranh đề tài còn gặp khó khăn về hình ảnh và nhất là màu sắc trong
tranh. Màu sắc trong tranh học sinh còn đơn giản, ít màu sắc.
III. Một số giải pháp:
1. Tìm hiểu về màu sắc.
- Khái niệm về màu sắc: Ánh sáng chiếu rọi là mọi vật có màu sắc và
ngược lại trong bóng tối mọi vật điều không có màu.
Mắt con người nhận biết được vô vàn màu sắc, và màu sắc luôn biến
đổi trong tương quan phong phú bất tận của chúng, dưới tác động của nguồn
sáng khác nhau. Mà nguồn sáng khác nhau chủ yếu là ánh sáng mặt trời.
Màu sắc xung quanh ta vô cùng phong phú màu sắc thiên nhiên ta thấy
màu sắc thay đổi, biển ảo không cùng của biển trời, mây nước, núi non… sắc
thái muôn màu muôn vẽ của cỏ cây, hoa lá, muông thú… và cuộc sống hàng
4
ngày mọi vật mọi thứ con người làm ra cũng được điểm tô bằng những màu
sắc lôi cuốn hấp dẫn.
Trong một ngày ở các thời điểm khác nhau sáng, trưa, chiều tối, hay ở
từng mùa màu sắc cũng đều thay đổi mà mỗi chúng ta đều cảm nhận được
như: Ánh bình minh rực rở ánh hồng của buổi sáng, hay buổi trưa hè trời xanh
lồng lộng, hoàng hôn nhuộm óng sắc vàng .Màu lan tím lan tỏa nơi nơi của
buổi tối.
Trong các mùa: Mùa xuân sáng sủa tươi non, mùa hè mạnh mẽ rực rỡ,
mùa thu đậm đà ấm áp, mùa đông bàng bạc phôi phai, và khi cả khi nắng mưa
đều có màu sắc huyền ảo.
Vậy màu sắc chính là các màu khác nhau trong thiên nhiên hay màu bản
thân từng vật thể mà mắt người cảm nhận được nhờ nguồn sáng.
Trong màu sắc chính là sự tồn tại của màu (là tự có của bản thân sự vật
VD: màu xanh của lá cây, màu nâu của đất ). Sắc là do sự pha trộn của màu

hay bị thay đổi bởi ánh sáng sắc nói lên tính đa dạng phong phú của màu. (VD
Đỏ có nhiều đỏ như: Đỏ cờ, đỏ gốc, đỏ gạch, đỏ cánh sen).
- Các loại màu sắc: Chúng ta đã biết màu sắc rất đa dạng tồn tại trong
thiên nhiên trong vật thể phân biệt được nhờ ánh sáng.
Khi phân tích màu của ánh sáng (ánh sáng mặt trời) người ta đã tìm ra
màu của ánh sáng là cơ sở chính cho các màu có trong thiên nhiên, nghệ thuật.
Trước hết chúng ta tìm hiểu:
Các loại màu sắc của ánh sáng: Màu sắc của ánh sáng: Nghiên cứu
quang phổ mặt trời người ta tìm ra quy luật của màu sắc nếu quan sát một
chùm sáng cho đi quan lăng kính thủy tinh.Chúng ta thấy hiện tượng gọi là
“quang phổ” là sự phân tích màu sắc có trong ánh sáng thành 7 năm riêng biệt
(rõ rệt nhất là biểu hiện trên cầu vồng)được sắp xếp theo trật tự.
Đỏ - Cam - vàng - lục - lam - chàm - tím.
5
Trong màu này có 3 màu nguyên chất 4 màu do màu nguyên chất pha
trộn ta có thể phân biệt chúng.
+ Màu gốc: Đỏ - vàng - lam
+ Màu nhị hợp: Cam - lục - tím
+ Màu bổ túc: Đỏ - lục, cam - lam, vàng - tím
+ Màu tương phản VD: Đỏ - vàng ; vàng - xanh lục.
+ Màu trung tính: Đen, trắng
+ Màu nóng: Đỏ, vàng, da cam, hồng, nâu…
+ Màu lạnh: Tím , xanh, …
+ Màu nhạt và sắc độ của màu.
Màu sắc của thiên nhiên, vật thể: Từ màu sắc của ánh sáng ta tìm đến
màu sắc của thiên nhiên nó củng là màu sắc cỏ cây hoa lá, đất nước… muông
thú… màu sắc đồ vật là màu sắc được tạo ra theo ý đồ của con người tất cả
đều tồn tại dưới dạng màu của ánh sáng các màu sắc đều tồn tại dưới dạng các
màu sắc của ánh sáng.
Màu sắc trong nghệ thuật: Cùng với quy luật đó để làm phong phú cho

nghệ thuật đưa màu sắc vào tranh các màu sắc trong nghệ thuật không phải là
sự phối hợp một cách ngẫu nhiên mà nó là nữa mà đó là nghệ thuật phối hợp,
sắp đặt để điều khiển màu sắc theo ý muốn tạo ra hiệu ứng màu sắc vồ cùng
hấp dẫn làm thay đổi thế giới tinh thần con người :
Cách chia khác của màu sắc.
+ Màu tường cận là những màu có sắc thái giống nhau VD tường cận
màu đỏ là cam, tím đỏ.
+ Màu bổ túc là những màu khi đặt gần nhau sẽ tạo nên màu sắc đẹp
gồm các cặp màu như trên.
+ Màu tương phản được xem như những màu khác biệt nhau về tính
chất có 3 loại màu tương phản.
6
. Tương phản về màu sắc như: Đỏ, vàng, lam
. Tương phản về sáng tối như: Vàng (sáng), lam (tối).
. Tương phản về nóng lạnh như: Đỏ (nóng), lam (lạnh).
+ Màu trung gian màu trắng, đen, đen dùng để pha vào các màu nhằm
tăng thêm độ sáng, tối hay tách viền các màu làm cho màu sáng rõ hay dịu lại.
2. Hướng dẫn học sinh tìm vai trò của màu sắc.
- Vai trò của màu sắc trong cuộc sống: Mắt chúng ta giống như một cái
Camera, khi chúng ta quan sát các sự vật, hiện tượng bên ngoài, những hình
ảnh mà nó ghi nhận được đều được chuyển về não bộ để xử lý. Trong quá
trình xử lý hình ảnh thì màu sắc để lại một ấn tượng sâu đậm nhất trong não.
Một khi màu sắc in sâu vào tâm trí mỗi cá nhân, nó sẽ hình thành trong
mỗi cá nhân một tâm lý suy nghĩ, một tính cách, một tình cảm khác nhau.
Ngược lại khi tâm trạng chúng ta buồn hay vui chúng ta lại muốn tìm đến
những sự vật cùng tâm trạng ấy. Một người con gái có tính dễ thương rất thích
tìm đến những đồ vật màu hồng, trong khi một người lúc nào cũng sống trong
tâm trạng u uất lại thích màu đen hơn muốn cho tâm lý, suy nghĩ, tính cách,
tình cảm phát triển hài hoà, cũng như thay đổi những ác cảm của mọi
người, chúng ta hãy bắt đầu từ việc lựa chọn chuẩn xác những màu sắc trong

cuộc sống của mình. Trong cuộc sống rất nhiều hoạt động diễn ra như chọn
trang phục, đồ dùng, thương hiệu, biểu tượng, cách bày trí nhà cửa , có bao
giờ bạn tự hỏi mình đã làm tốt việc này chưa.
Thế giới màu sắc là một thế giới lung linh huyền bí, nếu chúng ta biết
nhìn nhận đúng giá trị của nó cuộc đời chúng ta sẽ có những thay đổi thật kỳ
diệu. Việc sử dụng hợp lý màu sắc trong cuộc sống còn thể hiện trình độ thẩm
mỹ, tâm hồn cảm nhận cái đẹp, tri thức sự sáng tạo của mỗi con người. Con
mắt ai tinh tế, tâm hồn ai càng nhạy cảm thì càng cảm nhận sâu sắc về cái
đẹp.
7
Mỗi cộng đồng, mỗi dân tộc có quan niệm thị hiếu sở thích về màu sắc
mang những nét riêng biệt. Người Trung Hoa nói riêng và người Trung Đông
nói chung quan niệm màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn.
Quan niệm về màu sắc không phải là bất biến, mà có sự thay đổi khi các
nền văn hoá giao lưu. Như ta thấy phương Đông ngày nay màu trắng được sử
dụng nhiều.
Cuộc sống chưa đựng trong nó biết bao màu sắc, với những biểu hiện có
tính quy luật của màu sắc, con người thể hiện được ý tưởng chủ quan của
mình. Cùng những hiểu biết về màu sắc trong cuộc sống như quan niệm, thời
gian, tâm lý, tín ngưỡng sẽ giúp người hoạ sĩ tạo ra những tác phẩm đẹp
phục vụ cuộc sống, làm thế giới quanh mỗi chúng ta rộng mở cuộc sống trở
nên ý nghĩa hơn, đời sống vật chất tinh thần ngày càng phong phú. Ngày hội,
ngày lễ, các cuộc vui chia sẻ vui tươi hơn. Phòng họp, hội nghị, các cuộc hội
diễn sẽ nghiêm trang hơn, trang phục, đồ dùng sẽ đẹp phù hợp với mỗi
người.
Tóm lại màu sắc không thể thiếu được trong cuộc sống con người.
- Vai trò màu sắc trong tranh vẽ: Như chúng ta đã biết, màu sắc chính là
tiếng nói cho tình cảm tư tưởng hoạ sĩ, biểu hiện sự rung cảm của người vẽ
trước thực tế thiên nhiên hay trạng thái tinh thần của mình trước cuộc sống.
Màu sắc một trong những đặc trưng ngôn ngữ tạo hình đem đến cho

người xem sự lạc quan yêu đời, niềm vui sướng hứng khởi.
Với một bố cục giống nhau nhưng màu sắc khác nhau sẽ tạo hiệu quả
khác nhau. Hãy thử hình dung cùng vẽ phong cảnh hè có núi, có sông, có cỏ
hoa, nếu cảnh vẽ với nhiều màu lanh, chúng ta sẽ thấy mùa hè mát mẽ, mùa hè
vùng Tây Nguyên, còn ngược lại nếu bức tranh thiên về màu nóng, núi rừng
8
rực đỏ, ánh mặt trời chói chang mùa hè sẽ trở nên nóng bỏng là mùa hè của
vùng Bắc bộ tiếng nói của màu sắc thật kỳ lạ.
Bức tát nước đồng chiêm, tranh sơn mài của Trần Văn Cẩn, bố cục xéo
vào góc tranh, các nhân vật dồn về một phía nhưng vẫn là tác phẩm tuyệt đẹp.
Còn trong những tác phẩm đặc sắc về phố cổ Hà Nội của Bùi Xuân Phải nếu
không có màu sắc thì làm sao phố cổ có được nét thời gian, mái tường rêu
phong, những đầu hồi mái ngói đen xạm màu thời gian. Tôi chưa thể hình
dung ra một bức tranh sẽ như thế nào nếu thiếu sự góp mặt của màu sắc, màu
sắc thật quan trọng.
- Màu sắc trong thế giới quan học sinh THCS: Học sinh với sự phát triển
tâm sinh lý chưa ổn định, sinh lý đang trong giai đoạn hình thành và phát
triển. Các hệ cơ, xương còn yếu ớt, các hệ vận động, hoạt động mạnh và gần
như đồng đều của hệ tuần hoàn, tiêu hoá, hô hấp, khiến cho tâm sinh lý của
các em cũng có những nét rất riêng. Các em rất hiếu động, sự tập trung không
cao, khả năng nhận thức nhanh nhưng chóng quên. Các em sống và học tập
dựa trên cảm xúc là chính, các em nhìn sự vật, sự việc đơn giản bởi vậy dù các
em vẽ cái bàn, ở góc độ nào cũng đủ 4 cái chân, ban đêm trời phải màu đen
Cũng vì cách nhìn nhận đó mà yếu tố màu sắc trong tranh các em thường
là màu gốc, ít pha trộn nên tranh học sinh thường rất rực rỡ, có khi còn loè
loẹt, nhiều màu với các em ví dụ cây màu xanh, quả chín đỏ, trời xanh hoặc
vàng (có nắng) đất màu nâu là sự thuần nhất một màu dù xa hay gần màu
sắc không thay đổi cây vẫn màu xanh đó, quả vẫn màu đỏ đó, các sắc độ của
màu chưa được sử dụng nên tranh các em thường là mảng bẹt, không có xa
gần.

9
Thế giới quan về màu sắc của các em thật trong sáng, đơn giản, thơ ngây
khiến người xem như được trẻ lại như quay về với các câu chuyện xưa bà kể,
ở thế giới đó ông mặt trời, muôn thú cỏ hoa đều biết nói chuyện
3. Hướng dẫn học sinh cách sử dụng màu sắc.
Là các phương pháp sử dụng màu của người vẽ để làm sao phát huy tính
năng của màu và tạo ra hoà sắc như ý. Trong một bức tranh đẹp màu sắc đẹp
khi nó thể hiện được.
+ Hoà sắc của các màu đồng sắc: Các màu tương tự nhau, hài hào nhau,
hay một màu có nhiều sắc độ.
+ Hoà sắc của định luận màu bổ túc: Màu có nhiều sắc biến. Màu nóng
lạnh cạnh nhau. Màu đậm nhạt cạnh nhau.
+ Hoà sắc màu tương phản: Có sự chênh lệch lớn về sắc độ, sắc loại
mảng lớn mảng nhỏ tạo nên hoà sắc tương phản. Ngoài các trường hợp kể trên
màu còn chịu tác dụng của không gian của thời gian.
+ Sử dụng màu sắc theo chất liệu: Sử dụng màu sắc theo chất liệu chính
là cách dùng màu, căn cứ vào tính chất của màu đó để phát huy tối đa khả
năng biểu cảm của màu vào tác phẩm.
. Chất liệu màu (Một số chất liệu thông dụng).
Màu nước: Cái độc đáo của màu nước là ở hiệu quả ánh sáng và sự tan
ngẫu nhiên, hoà quyện rất tinh tế của các hạt màu với nhau do sự loang chảy
của nước. Màu nước về căn bản nó không phải là màu phủ, các màu không đè
chồng lên nhau mà chen vào nhau, màu tan trong nước, bám vào giấy khá
mịn. Dưới sự chiếu dọi ánh sáng màu và giấy cho sự phản quang khá tinh thế,
nên màu nước dùng gợi tả ánh sáng và hơn nước, những cái mỏng nhẹ trau
chuốt tài tình.
10
Sắc độ trong tranh chuyển đổi tinh tế từ chỗ đậm nhất đến chỗ nhạt nhất
và lan trên nền giấy để trống, tranh màu nước có thể cho sự sắc gọn thanh
mảng, mạnh mẽ làm nổi bật hiệu quả nét bút.

Bên cạnh đó màu nước có một nét độc đáo nữa là hiệu quả của sự tan
ngẫu nhiên, nước chảy và loang, hoen ra xung quanh nhiều khi tạo được cái
duyên dáng, thú vị.
Màu bột: Chất liệu này học sinh ít sử dụng.
Là dạng đặc biệt của màu nước, một chất liệu trung gian giữa màu nước
với tempara và sơn dầu. Đặc điểm của màu bột là tính phủ cao, chất kết dính
của nó là keo (keo da trâu); hoặc các loại nhựa cây khác.
Màu bột cũng tan trong nước, khi ướt đậm hơn, tươi hơn. Khi vẽ chỉ
dùng nước và ít keo làm dung dịch vẽ, tranh khô màu kết vào nền. Các màu
hoà với màu trắng có thể chọn những sắc vừa ý (phụ thuộc vào tỷ lệ pha). Nếu
vẽ màu ướt (2 màu chồng nhau).
Có thể cho một gam màu hài hoà rực rỡ trong quá trình vẽ không bị gò
bó. Nét màu được tự do phóng túng, có thể vẽ đậm hay nhạt, dày hay mỏng,
mạnh mẽ hay vờn nhẹ tuỳ mỗi người.
Khi vẽ màu bột thường là giấy căng trên bảng gỗ, hoặc khung gỗ, không
nên vẽ quá dày vì màu có thể bị bong.
Sau khi vẽ nếu phủ một lớp keo giữ màu thì tranh sẽ không thấm nước
hoặc bị nhoè. Nó là chất liệu độ bền vững kém nên hoạ sĩ ít dùng, chủ yếu để
ký họa, ghi chép phác thảo hoặc dùng cho học sinh, sinh viên, tính năng biểu
đạt tốt, giá rẻ
Với những tác phẩm nổi tiếng của màu bột cũng rất nhiều ví dụ "Du kích
tập bắn"
11
Sơn dầu: Là chất liệu du nhập từ phương Tây qua với những tính năng
biểu cảm rất độc đáo tinh tế. Trước hết là những khả năng biểu đạt gần như vô
tận của nó. Có khả năng diễn tả mọi trạng thái tự nhiên, mọi đối tượng của
hiện thực, tạo ra những sắc độ tinh tế.
Một trong những ưu thế nữa là khả năng tả chất mạnh mẽ dưới tài năng
của hoạ sĩ, các đồ vật, cỏ cây như sờ thấy được, quả nho như mọng nước, hoa
có mùa hương hoặc cảm giác mềm mại, ấm áp của làn da người thiếu nữ

Bảng màu của sơn dầu so với các chất liệu khác đặc biệt phong phú. Do
đặc tính hoá học nên màu sơn ướt có thể pha quyện vào nhau. Nhờ sự phong
phú này mà các hoạ sĩ ấn tượng làm cuộc "Cách mạng" về màu sắc trong hội
hoạ vào cuối thế kỷ trước. Tranh của họ tươi tắn rực rỡ, tràn ngập ánh nắng
không khí và hơi nước.
Tranh sơn dầu khá bền có những tranh có tuổi đến 500 năm vẫn giữ được
vẻ đẹp của nó. Tranh có thể vẽ trên những chất liệu vải, gỗ, kim loại, bìa dày,
giấy Với các tác phẩm đặc sắc "Thiếu nữ bên hoa huệ", "Em Thuý" tinh tế
trong diễn tả ngoại hình và thể hiện chiều sâu tâm lý của nhân vật. Hiện sơn
dầu chưa có truyền thống tại Việt Nam, nhưng những đặc tính của nó là sức
hấp dẫn không thể cưỡng lại được.
Màu sáp- phấn màu - bút dạ - bút lông: Là loại màu sử dụng thông dụng
cho học sinh, đặc tính của nó độ bám tương đối nhưng sự pha trộn phối màu
hạn chế.
Học sinh sử dụng màu sáp, phấn màu, bút dạ,. thuận tiện, sạch sẽ ít dây
bẩn.
Màu sáp, màu chì có thể vẽ chồng lên nhau để tạo thành màu khác.
12
Với màu sáp khi vẽ người vẽ cần chú ý lực tay cà cách đưa màu để có độ
đậm nhạt vừa ý, độ phủ đều
Cách sử dụng màu theo tông màu:
- Có 3 tông màu chính: . Tông màu rực rỡ (nóng)
. Tông màu nhã (lạnh)
. Tông màu trầm (kết hợp)
Ngoài ra còn có màu mát, sáng, sậm, nhạt. Màu sắc đẹp khi nó được phối
hợp hài hoà với một bố cục nhất định.
Màu nóng - Theo cảm giác về mặt tâm lý màu đỏ, vàng, cam, được coi là
màu nóng. Sử dụng màu nóng làm đối tượng gần mắt hơn, và phù hợp tả
những đối tượng "động", nhân vật chính, hình ảnh chính của tranh. Bức tranh
có nhiều màu nóng sẽ rất ấm áp, rộng lớn, sáng sủa đập vào mắt người xem.

Màu lạnh thì ngược lại gợi chúng ta liên tưởng tới cây cối, mặt nước cho
nên những sắc cùng tông, lục, tím là màu lạnh.
Màu lạnh tạo cảm giác mát lạnh, êm dịu an thần, lắng chìm, xa xôi bé
nhỏ phù hợp với hình ảnh phụ, thu, đông
Màu trầm: Là màu có sự pha trộn từ 3 màu trở lên, sắc độ dịu, trầm lắng,
khi sử dụng phù hợp với những tranh diễn tả tâm trạng nhân vật, một không
gian ấm áp, là sự kết hợp mày nóng, lạnh.
Khi sử dụng màu theo tông màu một phần chi phối do sở thích tâm trạng
người vẽ nhưng trong bất kỳ một bức tranh nào cũng cần có sự hài hoà giữa
màu nóng lạnh kết hợp như vậy tác phẩm mới thực sự hoàn thiện, màu sắc
mới phát huy tối đa tính biểu cảm của nó. Nếu tranh chỉ vẽ đơn phương một
tông màu bức tranh sẽ như một món ăn thiếu gia vị, thiếu trang trí vậy. Và
13
thực sự khó biểu đạt hơn khi các dạng màu trong tông nóng, lạnh kết hợp tạo
ra hoà sắc có 2 dạng hoà sắc. Hoà sắc tương đồng, hoà sắc tương phản.
Sử dụng màu theo nội dung đề tài: Là cách sử dụng màu mà người vẽ
phải quan tâm trước hết tới ý tưởng tình cảm của mình muốn gửi tới người
xem. Nó là sản phẩm tranh vẽ chi phối nhiều bởi lý tính, với những đề tài khác
nhau đặc trưng dùng màu khác nhau.
Tranh đề tài sinh hoạt: Phải có sự hoà sắc, màu sắc mạnh mẽ tươi sáng
vào mảng chính đó là nội dung chủ đề của tranh vẽ màu thể hiện tình cảm của
người vẽ với nội dung tranh. Không nhất thiết lệ thuộc vào màu sắc tự nhiên
nhưng cần dựa vào để khơi gợi cảm xúc và sáng tạo trong tranh của mình,
màu vẽ cần kín mặt tranh và điều chỉnh sắc độ cho đẹp mắt.
Tranh đề tài Quân đội: Cũng cần thực hiện các bước phác thảo trước
nhưng để tài Quân đội màu sắc có giới hạn hơn. Hình tượng anh bộ đội của
nhân dân Việt Nam phải có những nét riêng biệt theo từng thời kỳ của các
cuộc chiến tranh cách mạng. Đó là sắc phục các binh chủng khác nhau (bộ
binh, công binh ) và đặc điểm về quân trang, quân dụng (Kiểu quần, áo,
giày, mủ, phù hiệu )

Không gian trong tranh phải phù hợp bối cảnh, nội dung ý tưởng, như
vậy màu sắc không thể tự do phóng túng.
Tranh đề tài Ngày tết, lễ hội: Do đặc thù về nội dung ngày tết, lễ hội
thường rất vui tươi, náo nhiệt, nhiều nhân vật nên khi thể hiện cần sử dụng
màu tươi sáng, rực rỡ có thể dùng nhiều màu.
Tranh cổ động - tranh trang trí: Mục đích thật sự chú ý của người xem,
của đối tượng, hình ảnh vẽ cổ động súc tích, dễ hiểu, nét đặt biệt trong màu
sắc là cần sự hoà sắc tương phản nên khi vẽ màu cần chú ý sử dụng màu tương
14
phản bổ túc dễ tạo ấn tượng Còn rất nhiều đề tài khác nên sẽ có nhiều cách sử
dụng màu khác nhau. Người vẽ cần tìm hiểu thêm để có được sự hoà sắc phù
hợp.
VI. Dạy thực nghiệm:
1. Bài học rút ra từ vấn đề nghiên cứu:
Qua nghiên cứu đề tài cho chúng ta thấy được vai trò hết sức lớn lao của
màu sắc trong đời sống chúng ta. Nó là yếu tố không thể thiếu để hình thành
tâm lý một con người, một cộng đồng, một dân tộc, một nền nghệ thuật. Màu
sắc có thể có sẵn trong thiên nhiên cỏ cây, hoa lá, đất hoặc ở dạng hoá học
mà con người chế tạo, màu nước, bột, sơn dầu
Với vẽ đẹp lung linh, huyền bí của màu sắc. Còn người đã khai thác nó
vào nghệ thuật phục vụ cho mọi mặt cuộc sống. Trang trí ứng dụng, thiết kế
thời trang Và đặc biệt là trong nghệ thuật tạo hình, nghệ thuật vẽ tranh dưới
bàn tay, con mắt và khối óc tài hoa của các hoạ sĩ màu sắc được phấn chấn
hay tuyệt vọng nhờ đó con người biết rút ra bài học sống.
2. Thiết kế bài giảng áp dụng đề tài nghiên cứu.
Trình bày cách dạy.
Sau khi đã tìm hiểu nội dung bài học, chuẩn kiến thức kỹ năng cần đạt.
Đồng thời xem xét đối tượng học, để đề ra mục đích bài học. Tôi đã thử
nghiệm tiết dạy đầu tiên với lớp có mặt bằng học sinh tiếp thu tương đối thấp.
Sau đó tìm ra những cái đạt và chưa đạt trong mục tiêu lẫn phương pháp

truyền đạt trong bài, áp dụng tốt hơn với nhiều đối tượng ở nhiều lớp khác
nhau của khối 6 và các khối khác. Tôi thấy học sinh rất thích thú với bài học,
các em hăng say phát biểu, thảo luận nhóm. Kể cả học sinh lớp 6,7,8,9 tùy mỗi
khối sẽ áp dụng và có sự linh hoạt trong cách giảng và hệ thống câu hỏi phù
hợp nhưng tất cả đều dẫn đến một kết quả học tập rất đáng quan tâm.
15
ĐỀ TÀI MẸ CỦA EM
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Học sinh nắm bắt được đặc điểm và phương pháp vẽ
tranh về đề tài này.
2. Kỹ năng: Học sinh linh hoạt trong việc nhận xét và sử dụng hình
tượng. Hoàn thiện kỹ năng bố cục tranh, sử dụng màu sắc có tình cảm, phù
hợp với chủ đề.
3. Thái độ: Học sinh yêu thích môn học, rèn luyện thói quen làm
việc khoa học, phát huy khả năng quan sát, tìm tòi.
II. CHUẨN BỊ:
1.Giáo viên
- Bộ tranh ĐDDH MT 6
- Tranh các bước tiến hành vẽ tranh đề tài.
2. Học sinh
- Chuẩn bò: giấy, bút chì, tẩy, màu …
3.Phương pháp dạy học
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp vấn đáp.
- Phương pháp luyện tập.
III. TIẾN TRÌNH CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:
* Kiểm tra bài cũ : (1’) Thu bài vẽ của học sinh.
* Giới thiệu bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG
Hoạt Động 1: (5’)Hướng dẫn học sinh tìm và

I. Tìm và chọn nội
16
chon nội dung đề tài
- Giáo viên cho học sinh xem tranh của hoạ só
và học sinh
? Em hãy cho biết nội dung trong tranh thể hiện
là gì? Hình ảnh chính trong trang là ai?
- Học sinh trả lời
- Giáo viên phân tích thêm.
- Giáo viên cho học sinh chơi trò chơi: chia lớp
thành 2 nhóm, nhóm nào viết được nhiều nội
dung nhất đội đó sẽ thắng.
- Học sinh chơi trò chơi
- Giáo viên: dựa vào những nội dung trên bảng
mỗi em có thể chọn cho mình một nội dung để
thể hiện lên trang giấy của mình.
Hoạt Động 2: (5’) Hướng dẫn hs cách vẽ tranh:
? Em hãy cho biết để vẽ một bức tranh đề tài ta
thường tiến hành qua mấy bước? Đó là những
bước nào?
- Học sinh trả lời
- Giáo viên: ghi lên bảng hướng dẫn học sinh
cách vẽ tranh kết hợp với tranh minh hoạ
Hoạt Động 3 : (30’) Hướng dẫn học sinh làm bài
- Giáo viên quan sát, theo dõi, hướng dẫn học
dung đề tài:
- Mẹ đang cho gà
ăn,mẹ đang dẫn
em đi chơi,………
- Mẹ đang bế em

bé,mẹ đang nấu
ăn,mẹ đang quạt
cho em ngủ,…
II. Cách vẽ:
- Chọn nội dung đề tài
- Tìm bố cục (sắp xếp
mảng chính mảng phụ)
- Tìm hình trong mảng
- Vẽ màu
III. Luy ệ n t ậ p :
Vẽ một bức tranh về đề
17
sinh về:
+ Sắp xếp bố cục theo nội dung đã chọn
+ Chọn hình ảnh
+ Tìm màu.
tài mẹ của em.
Hoạt Động 4: (4’) Đánh giá kết quả học tập:
* Đáp án:
1. Thể hiện rõ nội dung đề tài.
2. Bố cục chặt chẽ, hợp lý
3. Màu sắc hài hoà, có độ đậm-nhạt phong phú.
4. Hình ảnh đẹp, có tính sáng tạo.
* Biểu điểm:
- Đạt 3 u cầu trở lên xếp loại : Đ
- Những trường hợp còn lại xếp loại: CĐ
* Dặn dò :
- Chuẩn bò cho bài học sau “Mẫu có hai đồ vật-tiết 1”.
*Kết quả học tập của học sinh:
a) Theo nhóm.

Tổng số HS Bài đạt (Đ) Bài chưa đạt (CĐ)
35 (2 nhóm) 65% 35%
Đối tượng học sinh nên u cầu các mức thấp hơn:
b) Kết quả học tập theo cá nhân.
Tổng số HS Bài đạt (Đ) Bài chưa đạt (CĐ)
35 50% 50%
18
Qua quá trình nghiên cứu và vận dụng đề tài vào thực tiễn. Thời gian và
số lượng các tiết dạy còn hạn chế nhưng đã mang lại nhiều kết quả khả quan,
học sinh hiểu vấn đề học logic hơn nắm được mối quan hệ các yếu tố tạo hình
cơ bản nhất để thể hiện bài vẽ hoàn thiện cả phần hình thức, nội dung.
Các em biết sử dụng một số chất liệu hội hoạ có khoa học hơn, biết pha
màu tạo nhiều màu khác nhau. Không còn tình trạng các học sinh phàn nàn ít
màu nên bài vẽ không đẹp. Từ 3 màu gốc các em có bảng màu nhiều hơn,
trong bài vẽ tranh màu sắc có đậm có nhạt, có chính, phụ tương đối tốt. Màu
sắc hỗ trợ nội dung bên cạnh kết quả đạt được ở phân môn vẽ tranh việc
nghiên cứu còn phát huy tác dụng tốt ở những phân môn còn lại.
So sánh với kết quả trước và sau khi áp dụng đề tài nghiên cứu.
Kết quả trước Kết quả sau áp dụng nghiên cứu
Bài đạt : 50% Bài đạt : 65%
Bài chưa đạt 50% Bài chưa đạt :35%
PHẦN III. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ
I. Kết luận:
Mĩ thuật, nó không đơn thuần là học vẽ, tô màu v.v mà Mĩ thuật chính
là môn học thông qua những bài học để giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. Phát
huy tính nghệ sĩ trong mỗi người. Các em biết thưởng thức, tạo ra cái đẹp yêu
quý trân trọng cuộc sống, cỏ cây, thiên nhiên, hoa lá, con người … là cái gốc
cho sự hình thành nhân tài có thể là họa sĩ, kiến trúc sư, nhà tạo mẫu, nhà thiết
kế Mĩ Thuật ứng dụng….Để giáo dục một con người hoàn thiện. Tất cả chúng
ta, đặc biệt là các thầy cô giáo cần phải có cách nhìn bao quát hơn.

Môn học nào cũng có vai trò của nó, tầm quan trọng của nó. Hơn thế
các môn học luôn luôn có mối quen hệ “tương hổ với nhau, móc xích lẫn
19
nhau. Nếu chúng ta chỉ giáo dục học sinh về văn hóa đơn thuần ,thì vô tình
chúng ta đang làm sai lệch mục tiêu giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ.
Tôi nghiên cứu đề tài này để chúng ta cùng tham khảo cùng nhìn nhận.
Một vấn đề trong Mĩ Thuật là màu sắc. Một vấn đề nhỏ, một yêu tố của
ngôn ngữ tạo hình nhưng lại hết sức cần thiết cho việc học phân môn vẽ tranh
nói riêng và trong môn MT nói chung. Qua tham khảo vấn đề nghiên cứu ai
chưa thấy được vai trò của màu sắc, sự phong phú của màu sắc. Hay tiếng nói
của màu sắc…Thì sẽ thấy được
Các em biết pha ra các màu yêu thích, các em biết gửi tình cảm vào
tranh vào cuộc sống bằng màu sắc.
Bản thân tôi cũng hiểu rõ về màu sắc, thêm yêu quê hương, ruộng đồng,
núi đồi, cỏ cây, hoa lá, con người … Vì tất cả vạn vật là 1 yếu tố đã được tô
màu trong bức tranh “cuộc sống”.
II. Bài học kinh nghiệm:
Trong quá trình điều tra nghiên cứu và vận dụng các phương pháp tìm
hiểu và sử dụng màu sắc ở phân môn vẽ tranh, tôi đã rút ra được kinh nghiệm
sau:
- Muốn giảng dạy tốt môn học trước hết giáo viên phải hiểu được mục
đích yêu cầu của môn học từ đó tìm ra cho mình một định hướng giảng dạy
đúng đắn.
- Phải hiểu được mức độ cảm nhận của học sinh về thế giới xung quanh
thông qua các bài học.
- Áp dụng nhiều phương pháp trò chơi, phương pháp thích hợp, không
áp đặt học sinh và luôn tạo không khí vui vẻ, thoải mái, nhẹ nhàng, thu hút các
em vào tiết học.
- Việc quan trọng yêu cầu của mỗi tiết học là giáo viên phải chuẩn bị
đầy đủ đồ dùng trực quan, nhất là màu sắc trên đồ dùng đó.

20
- Thay đổi phương pháp học trong lớp bằng một số tiết ngoại khóa
ngoài trời.
Để góp phần tạo sự thành công trong mỗi tiết học đồi hỏi mỗi học sinh
phải: Không ngừng học tập và rèn luyện, luôn có ý thức học tập tốt, chuẩn bị
bài, đồ dùng học Mĩ thuật trước khi đến lớp.
Dạy Mĩ thuật ở phổ thông nói chung, THCS nói riêng là góp phần xây
dựng môi trường thẩm mĩ cho xã hội. Mọi người đều hướng tới cái đẹp biết
tạo ra cái đẹp theo ý mình sẽ làm cho cuộc soogs ngày càng trở lên tốt đẹp,
phong phú và hài hòa hơn.
III. Kiến nghị:
Là một giáo viên MT được vinh dự là người giáo dục thẩm mĩ cho thế
hệ trẻ. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ cao cả này kính mong Bộ giáo dục đào tạo,
sở GD - ĐT, phòng GD - ĐT…Đầu tư hơn cho môn Mĩ Thuật về cơ sở vật
chất: Có phòng học riêng, có đủ các mô hình, dụng cụ trực quan minh họa ở
các trường học phổ thông.
Hỗ trợ sử dụng công nghệ thông tin hoặc các thiết bị cần thiết để dạy -
học tốt hơn. Cung cấp thêm nhiều tư liệu kham thảo, tổ chức nhiều cuộc thi có
liên quan.
Nhà trường tổ chức nhiều hơn các cuộc thi, các hoạt động ngoại khóa,
triển lãm tranh, tham quan các di tích lịch sử, bảo tàng vv …để các em hiểu
hơn về nghệ thuật. Tạo hứng thú cho môn học.
Nên cho học sinh vẽ ngoài trời vì đó là hình thức học tập rất thú vị, nó
thay đổi không khí học tập, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc với thế giới
muôm màu muôn vẻ, các em có điều kiện bộc lộ cảm xúc, phát huy ý tưởng
của mình.
Bên cạnh đó giáo viên mĩ thuật rất mong được tham gia các lớp tập
huấn chuyên môn để nâng cao hiểu biết./.
21
Đức Cơ, ngày 20/03/2013

Người thực hiện

Lê Thị Hải Yến
Tìm hiểu màu sắc, cách sử dụng màu sắc giúp học sinh học tốt phân môn
vẽ tranh
22