Kế toán biến động tăng giảm TSCĐHH trong các doanh nghiệp

LỜI NÓI ĐẦU
Doanh nghiệp muốn tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh và đạt được mục
tiêu của doanh nghiệp thì luôn phải đảm bảo các yếu tố đầu vào. Một trong những yếu
tố đầu vào quan trọng chính là TSCĐHH. TSCĐHH là một bộ phận chủ yếu của tư liệu
lao động trong doanh nghiệp, là điều kiện quan trọng nhất để doanh nghiệp có thể tiến
hành hoạt động sản suất kinh doanh. Ngày nay với sự phát triển mạnh và những thành
tựu to lớn của khoa học kỹ thuật, thì tầm quan trọng của TSCĐ cũng càng được nâng
lên. Việc doanh nghiệp nắm trong tay những TSCĐHH hiện đại với các tính năng vượt
trội giúp tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao hơn, cho năng suất năng lao động
cao, sẽ giúp doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh trên thị trường, giảm chi phí sản
xuất, giảm giá thành và đem lại cho doanh nghiệp nhiều lợi nhuận.
Để tìm hiểu sâu hơn về kế toán TSCĐHH trong các doanh nghiệp, những bất cập
hiện nay trong việc hạch toán những nghiệp vụ liên quan đến biến động tăng giảm
TSCĐHH sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí sản xuất kinh doanh, cũng như kết quả
hoạt động trong kỳ của doanh nghiệp, nên em đã quyết định chọn đề tài “Kế toán biến
động tăng giảm TSCĐHH trong các doanh nghiệp” cho đề án môn học của mình,
mong sẽ đóng góp một số ý kiến của mình nhằm hoàn thiện hơn công tác kế toán
TSCĐHH trong các doanh nghiệp.
Để có được những kiến thức và đưa ra những đề xuất trong bài viết của mình, em
xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn đóng góp của GVHD – TS.Phạm Thành Long
Mặc dù đã cố gắng tìm hiểu và nghiên cứu nhưng vốn kiến thức là vô hạn. Vì thế
đề án của em không tránh khỏi những thiếu sót, em mong nhận được ý kiến đánh giá và
nhận xét của tất cả các thầy cô.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên:
Đàm Thị Ba
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
PHẦN 1:
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN TSCĐHH TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH
1.1. Khái niệm và tính chất nhận biết Tài sản cố định:

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm:
* Một số khái niệm cơ bản:
* TSCĐHH là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử
dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐHH.
* Nguyên giá: là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phảI bỏ ra để có được TSCĐ
hữu hình tính đến thời điểm đưa tài sản đó và trạng thái sẵn sàng sử dụng.
* Khấu hao: là phân bổ một cách có hệ thống giá trị phải khấu hao của TSCĐ hữu
hình trong suốt thời gian sử dụng hữu ích của tài sản đó
* Giá trị phải khấu hao: là nguyên giá của TSCĐ hữu hình ghi trên báo cáo tài
chính trừ giá trị thanh lý ước tính của tài sản đó.
* Thời gian sử dụng hữu ích: là thời gian mà TSCĐ hữu hình phát huy được tác
dụng cho sản xuất, kinh doanh, được tính bằng:
a, Thời gian mà doanh nghiệp dự tính sử dụng TSCĐ hữu hình, hoặc:
b, Số lượng sản phẩm, hoặc các đơn vị tính tương tự ma doanh nghiệp dự tính thu
được từ việc sử dụng tài sản.
* Giá trị thanh lý: là giá trị thu được khi hết thời gian sử dụng hữu ích của tài sản,
sau khi trừ chi phí thanh lý ước tính.
* Giá trị hợp lý: là giá trị tài sản có thể trao đổi giữa các bên có đầy đủ hiểu biết
trong sự trao đổi ngang giá.
* Giá trị còn lại: là nguyên giá của TSCĐ hữu hình sau khi trừ số khấu hao luỹ kế
của tài sản đó.
* Giá trị có thể thu hồi: là giá trị ước tính thu được trong tương lai từ việc sử dụng
tài sản, bao gồm cả giá trị thanh lý của chúng.
* Đặc điểm:
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
TSCĐHH trong doanh nghiệp có nhiều chủng loại khác nhau với tính chất và đặc
điểm khác nhau. Nhìn chung khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp chúng có đặc điểm sau:
+ Tham gia vào nhiều chu kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh và vẫn giữ được
hình thái vật chất ban đầu cho đến khi hư hỏng phải loại bỏ.

+ TSCĐHH bị hao mòn và đối với những TSCĐHH dùng cho hoạt động sản xuất
kinh doanh, giá trị của chúng chuyển dịch dần dần, từng phần vào chi phí sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp.
+ Những tài sản dùng cho các hoạt động khác như: Hoạt động phúc lợi, sự nghiệp,
dự án, giá trị của TSCĐHH bị tiêu dùng dần dần trong quá trình sử dụng.
1.1.2. Tính chất nhận biết TSCĐ hữu hình:
Các tài sản được ghi nhận là TSCĐHH phải thoả mãn đồng thời cả (4) tiêu chuẩn ghi
nhận sau:
(1) Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó.
Lợi ích kinh tế được biểu hiện thông qua việc tăng doanh thu, tiết kiệm chi phí, hay tăng
chất lượng sản phẩm dịch vụ khi doanh nghiệp kiểm soát và sử dụng một tài sản nào đó.
(2) Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy: Tiêu chuẩn này
đòi hỏi phải có một cơ sở khách quan để xác định giá trị ban đầu của tài sản.
(3) Có thời gian sử dụng ước tính trên một năm: Tiêu chuẩn này nhằm cụ thể hoá
tiêu chuẩn thứ nhất của TSCĐ. Lợi ích kinh tế trong tương lai do việc sử dụng TSCĐ
không phảI là trong một năm tài chính mà ít nhất là 2 năm.
(4) Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành: Theo quy định của chế độ
tài chính hiện hành, một tài sản cố định phải có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên.
1.2. Đánh giá TSCĐ hữu hình:
1.2.1. Đánh giá theo Nguyên giá:
* Xác định nguyên giá TSCĐ trong trường hợp mua sắm:
Được xác định = số tiền trả cho người bán + các khoản phí tổn khác phát sinh trước khi
đưa vào sử dụng – các khoản giảm giá, chiết khấu thương mại được hưởng.
- Chiết khấu thanh toán: không ảnh hưởng đến TSCĐ khi mua (không được trừ khỏi
nguyên giá TSCĐ khi mua), là số tiền người bán giảm trừ cho người mua khi thanh toán
trước thời hạn quy định
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
- Chiết khấu Thương mại: là số tiền người bán giảm trừ cho người mua do mua hàng 1
lần hoặc nhiều lần với số lượng lớn.
- Giảm giá hàng bán: là số tiền người bán giảm trừ cho người mua do những lỗi chủ

quan của người bán (hàng kém chất lượng, giao hàng không đúng thời hạn)
- Chiết khấu thương mại và giảm giá hàng bán được trừ khỏi nguyên giá khi mua.
* Trường hợp mua TSCĐ trả góp hoặc trả chậm:
Nguyên giá = số tiền trả theo giá mua (trả tiền ngay 1 lần) + các khoản phí tổn trước khi
đưa vào sử dụng.
- TSCĐ tăng do xây dựng cơ bản bàn giao:
+ Trường hợp 1: Nếu Doanh nghiệp tự làm:
Nguyên giá = giá thành của công trình xây dựng cơ bản hoàn thành + các phí tổn khác
+ Trường hợp 2: Doanh nghiệp nhận bàn giao từ nhà thầu:
Nguyên giá = tổng số tiền phải trả cho nhà thầu xây lắp + các phí tổn khác.
- TSCĐ tăng do nhận vốn của nhà nước cấp:
+ Trường hợp 1: Nếu đơn vị hạch toán độc lập:
Nguyên giá = Giá trị còn lại trên sổ của đơn vị cấp + các chi phí tiếp nhận
+ Trường hợp 2: Nếu đơn vị hạch toán phụ thuộc:
Tiếp tục theo dõi nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại của TSCĐ theo hồ sơ của
đơn vị điều chuyển.
- TSCĐ tăng do nhận vốn góp liên doanh, liên kết:
Nguyên giá = Giá thóa thuận giữa các bên tham gia liên doanh, liên kết + các phí tổn
khác trước khi đưa vào sử dụng.
- TSCĐ tăng do nhận biếu tặng, viện trợ:
Nguyên giá = Giá trị đánh giá của hội đồng giao nhận hoặc giá trên thị trường + các chi
phí tiếp nhận.
* Nguyên giá chi thay đổi khi:
+ Lắp đặt thêm hoặc bổ sung thêm một số bộ phận của TSCĐ
+ Tháo dỡ một số bộ phận của TSCĐ
+ Sửa chữa, nâng cấp TSCĐ
+ Đánh giá lại theo quy định của Nhà nước
1.2.2. Đánh giá theo hao mòn:
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
Giá trị hao mòn là phần giá trị TSCĐ đã bị suy giảm trong quá trình sử dụng (thậm chí

không sử dụng cũng bị suy giảm)
Mức hao mòn TSCĐ Nguyên giá TSCĐ
Bình quân 1 năm Số năm sử dụng
Mức hao mòn TSCĐ lũy kế = tổng giá trị TSCĐ hao mòn cộng dồn từ khi bắt đầu sử
dụng cho đến thời điểm hiện tại
1.2.3. Đánh giá theo giá trị còn lại:
Giá trị còn lại = Nguyên giá – Giá trị hao mòn lũy kế
1.3. Vai trò của TSCĐ hữu hình trong kinh doanh và nhiệm vụ hạch toán:
* Vai trò của TSCĐ hữu hình trong kinh doanh:
TSCĐ hữu hình thường là bộ phận chủ yếu trong tổng số tài sản và đóng vai trò quan
trọng trong việc thể hiện tình hình tài chính của doanh nghiệp, vì vậy, việc xác định một
tài sản có được ghi nhận là TSCĐ hữu hình hay là một khoản chi phí sản xuất kinh
doanh trong kỳ sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp.
* Nhiệm vụ hạch toán:
Để có được những thông tin hữu ích nhằm phục vụ tốt cho công tác quản lý, sử
dụng TSCĐ, kế toán phải thực hiện tốt các nhiệm vụ sau đây:
+ Ghi chép, phản ánh chính xác, đầy đủ, kịp thời số hiện có và tình hình tăng,
giảm TSCĐ của toàn doanh nghiệp cũng như ở từng bộ phận trên các mặt số lượng, chất
lượng, cơ cấu, giá trị đồng thời kiểm soát chặt chẽ việc bảo quản, bảo dưỡng và sử dụng
TSCĐ ở các bộ phận khác nhau nhằm nâng cao hiệu suất sử dụng TSCĐ.
+ Tính toán chính xác, kịp thời số khấu hao TSCĐ đồng thời phân bổ đúng đắn chi
phí khấu hao vào các đối tượng sử dụng TSCĐ.
+ Phản ánh và kiểm tra chặt chẽ các khoản chi phí sửa chữa TSCĐ. Tham gia lập
dự toán về chi phí sửa chữa và đôn đốc đưa TSCĐ được sửa chữa vào sử dụng một cách
nhanh chóng.
+ Theo dõi, ghi chép, kiểm tra chặt chẽ quá trình thanh lý, nhượng bán TSCĐ
nhằm bảo đảm việc quản lý và sử dụng vốn đúng mục đích, có hiệu quả.
+ Lập các báo cáo về TSCĐ, tham gia phân tích tình hình trang bị, sử dụng và bảo
quản các loại TSCĐ.

Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
= =
Nguyên giá x tỷ lệ hao mòn bình quân năm
PHẦN II:
KẾ TOÁN TĂNG, GIẢM TÀI SẢN CỐ ĐỊNH HỮU HÌNH
THEO CHẾ ĐỘ HIỆN HÀNH
2.1. Chứng từ sử dụng:
Mọi nghiệp vụ liên quan đến TSCĐHH đều phải lập chứng từ kế toán để làm căn
cứ pháp lý cho việc ghi chép và kiểm tra, những chứng từ chủ yếu được sử dụng đó là:
+ Biên bản giao nhận TSCĐHH: Đây là chứng từ xác nhận việc giao nhận TSCĐ
sau khi hoàn thành công việc xây dựng, mua sắm, được cấp phát… đưa vào sử dụng tại
đơn vị hoặc tài sản của đơn vị bàn giao cho đơn vị khác theo lệnh của cấp trên, theo hợp
đồng liên doanh.
+ Biên bản thanh lý TSCĐHH: Đây là chứng từ xác nhận việc thanh lý TSCĐHH,
làm căn cứ cho việc ghi giảm TSCĐHH. Biên bản thanh lý TSCĐ do ban thanh lý
TSCĐ lập và phải có đầy đủ chữ ký, họ tên của trưởng ban quản lý, kế toán trưởng và
thủ trưởng đơn vị.
+ Biên bản giao nhận TSCĐ sửa chữa lớn hoàn thành: Do hai bên giao và nhận
lập, là căn cứ để phản ánh chi phí thực tế về sửa chữa lớn và tình hình thanh toán với
đơn vị sửa chữa.
+ Biên bản đánh giá lại TSCĐ: Do hội đồng đánh giá lại lập, làm căn cứ để ghi
tăng, giảm nguyên giá, giá trị hao mòn, hay giá trị còn lại của TSCĐHH.
+ Thẻ TSCĐHH: Lập khi tăng TSCĐHH, huỷ khi giảm, giữ tại phòng kế toán để
kiểm kê tài sản.
+ Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐHH: Lập định kỳ hàng tháng nhằm xác
định số khấu hao TSCĐ phải trích lập hàng tháng vào chi phí sản xuất kinh doanh trong
kỳ.
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
2. 2 Tài khoản sử dụng:
Để phản ánh tình hình biến động TSCĐ, doanh nghiệp phải sử dụng các tài khoản

chủ yếu sau:
* Tài khoản 211- TSCĐHH: Dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình hình tăng, giảm
của toàn bộ TSCĐHH của doanh nghiệp theo nguyên giá.
Bên có: Nguyên giá TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp tăng trong kỳ
Bên nợ: Nguyên giá TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp giảm trong kỳ.
Số dư Nợ: Nguyên giá TSCĐ hữu hình hiện có của doanh nghiệp
Tài khoản này được chi tiết để theo dõi tình hình biến động của từng loại TSCĐHH
+ TK 2111: Nhà cửa, vật kiến trúc.
+ TK 2112:Máy móc, thiết bị.
+ TK 2113: Phương tịên vận tải, truyền dẫn.
+ TK 2114:Thiết bị, dụng cụ quản lý.
+ TK 2115: Cây lâu năm, súc vật làm việc hay cho sản phẩm.
+ TK 2118:TSCĐHH khác.
2.3. Kế toán biến động tăng TSCĐHH:
* Trường hợp mua TSCĐ hữu hình theo phương thức trả chậm, trả góp:
- Khi mua TSCĐ hữu hình theo phương thức trả chậm, trả góp và đưa về sử dụng ngay
cho hoạt động SXKD, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình (Nguyên giá - ghi theo giá mua trả tiền ngay)
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Nợ TK 242 - Chi phí trả trước dài hạn (Phần lãi trả chậm là số chênh lệch giữa
tổng số tiền phải thanh toán trừ (-) giá mua trả tiền ngay trừ (-) thuế GTGT (nếu
có)
Có TK 331 - Phải trả cho người bán (Tổng giá thanh toán).
- Định kỳ, thanh toán tiền cho người bán, kế toán ghi:
Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán
Có TK 111, 112 (Số phải trả định kỳ bao gồm cả giá gốc và lãi trả chậm, trả
góp phải trả định kỳ).
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
Đồng thời tính vào chi phí theo số lãi trả chậm, trả góp phải trả của từng kỳ, ghi:
Nợ TK 635 - Chi phí tài chính

Có TK 242 - Chi phí trả trước dài hạn.
* Trường hợp doanh nghiệp được tài trợ, biếu tặng TSCĐ hữu hình đưa vào sử dụng
ngay cho hoạt động SXKD, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình
Có TK 711 - Thu nhập khác.
Các chi phí khác liên quan trực tiếp đến TSCĐ hữu hình được tài trợ, biếu, tặng tính vào
nguyên giá, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình
Có TK 111, 112, 331,...
* Trường hợp TSCĐ hữu hình tự chế:
- Khi sử dụng sản phẩm do doanh nghiệp tự chế tạo để chuyển thành TSCĐ hữu
hình sử dụng cho hoạt động SXKD, ghi:
Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán
Có TK 155 - Thành phẩm (Nếu xuất kho ra sử dụng)
Có TK 154 - Chi phí SXKD dở dang (Nếu sản xuất xong đưa vào sử dụng
ngay, không qua kho).
Đồng thời ghi tăng TSCĐ hữu hình:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình
Có TK 512- Doanh thu nội bộ(Doanh thu là giá thành thực tế sản phẩm).
- Chi phí lắp đặt, chạy thử,... liên quan đến TSCĐ hữu hình, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình
Có TK 111, 112, 331,...
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
* Trường hợp TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi:
- TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với TSCĐ hữu hình tương tự:
- Khi nhận TSCĐ hữu hình tương tự do trao đổi và đưa vào sử dụng ngay cho
hoạt động SXKD, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình (Nguyên giá TSCĐ hữu hình nhận về ghi theo giá trị còn
lại của TSCĐ đưa đi trao đổi)
Nợ TK 214 - Hao mòn TSCĐ (Giá trị đã khấu hao của TSCĐ đưa đi trao đổi)

Có TK 211 - TSCĐ hữu hình (Nguyên giá của TSCĐ hữu hình đưa đi trao đổi).
- TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với TSCĐ hữu hình không tương tự:
- Khi giao TSCĐ hữu hình cho bên trao đổi, kế toán ghi giảm TSCĐ:
Nợ TK 811 - Chi phí khác (Giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đưa đi trao đổi)
Nợ TK 214 - Hao mòn TSCĐ (Giá trị đã khấu hao)
Có TK 211 - TSCĐ hữu hình (Nguyên giá).
Đồng thời ghi tăng thu nhập do trao đổi TSCĐ:
Nợ TK 131 - Phải thu của khách hàng (Tổng giá thanh toán)
Có TK 711 - Thu nhập khác (Giá trị hợp lý của TSCĐ đưa đi trao đổi)
Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (TK 33311) (nếu có).
- Khi nhận được TSCĐ hữu hình do trao đổi, ghi:
Nợ TK 211-TSCĐ hữu hình (Giá trị hợp lý của TSCĐ nhận được do trao đổi)
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (Nếu có)
Có TK 131 - Phải thu của khách hàng (Tổng giá thanh toán).
Trường hợp phải thu thêm tiền do giá trị hợp lý của TSCĐ đưa đi trao đổi lớn hơn
giá trị hợp lý của TSCĐ nhận được do trao đổi thì khi nhận được tiền của bên có TSCĐ
trao đổi, ghi:
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C
Nợ TK 111, 112 (Số tiền đã thu thêm)
Có TK 131 - Phải thu của khách hàng.
Trường hợp phải trả thêm tiền do giá trị hợp lý của TSCĐ đưa đi trao đổi nhỏ hơn
giá trị hợp lý của TSCĐ nhận được do trao đổi thì khi trả tiền cho bên có TSCĐ trao
đổi, ghi: Nợ TK 131 - Phải thu của khách hàng
Có TK 111, 112,...
- Trường hợp mua TSCĐ hữu hình là nhà cửa, vật kiến trúc gắn liền với quyền sử dụng
đất, đưa vào sử dụng ngay cho hoạt động SXKD, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình (Nguyên giá- chi tiết nhà cửa, vật kiến trúc)
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK 111, 112, 331,...
- Đối với TSCĐ hữu hình hiện đang ghi trên sổ của doanh nghiệp, nếu không đủ tiêu

chuẩn ghi nhận quy định trong chuẩn mực TSCĐ hữu hình, phải chuyển sang là công
cụ, dụng cụ, kế toán phải ghi giảm TSCĐ hữu hình:
Nợ TK 214 - Hao mòn TSCĐ (Giá trị đã khấu hao)
Nợ TK 627, 641, 642 (Giá trị còn lại) (Nếu giá trị còn lại nhỏ)
Nợ TK 242 - Chi phí trả trước dài hạn (Giá trị còn lại) (Nếu giá trị còn lại lớn
phải phân bổ dần)
Có TK 211 - TSCĐ hữu hình.
- Khi công tác XDCB hoàn thành bàn giao đưa tài sản vào sử dụng cho SXKD, ghi:
Nợ TK 211 - TSCĐ hữu hình
Có TK 241 - XDCB dở dang.
+ Nếu tài sản hình thành qua đầu tư không thoả mãn các tiêu chuẩn ghi nhận
TSCĐ hữu hình theo quy định của chuẩn mực kế toán, ghi:
Nợ TK 152, 153 (Nếu là vật liệu, công cụ nhập kho)
Sinh viên: Đàm Thị Ba Lớp: Kế toán 17C