Tài liệu tuyên truyền phòng bệnh cúm A

MỘT SỐ BỆNH
LIÊN QUAN ĐẾN NƯỚC
VÀ ĐIỀU KIỆN VỆ SINH
MÔI TRƯỜNG

Theo Tổ chức Y tế thế giới
(WHO) cho biết có tới 80%
bệnh tật của con người có liên
quan đến nước và môi trường
sống mất vệ sinh. Tại các
nước đang phát triển, các
bệnh có liên quan đến nước và
môi trường sống mất vệ sinh là
phổ biến, khó khống chế hoặc
thanh toán.

MỘT SỐ BỆNH THƯỜNG GẶP Ở
NƯỚC TA
1. Các bệnh đường tiêu hoá
2. Bệnh giun sán
3. Các bệnh do muỗi truyền
4. Các bệnh mắt, ngoài da, phụ khoa
5. Cúm gia cầm và nguy cơ lây cúm
A/H5N1 sang người
6. Các bệnh do hoá chất và chất độc

1. Các bệnh đường tiêu hoá
Một số bệnh đường tiêu hoá thường
gặp như tả, lỵ, thương hàn, ỉa chảy,
viêm gan A, bại liệt thường do ăn

uống phải những thực phẩm hay
nước uống bị nhiễm khuẩn có từ
trong phân người.

1.1. Đường lây truyền bệnh
•
Bệnh truyền từ người này sang người
khác và có thể gây thành dịch đe dọa đến tính
mạng và sức khoẻ của cộng đồng, đặc biệt là
trẻ em.
•
Phân là nguồn chứa đủ loại mầm bệnh
truyền nhiễm đường ruột, từ những vi khuẩn
gây bệnh thông thường như tả, lỵ, thương hàn
đến vi rút đường ruột, đơn bào đường ruột và
nhất là trứng giun sán. Chúng có thể sống
nhiều ngày trong đất, nước, thậm chí nhiều
tháng như trứng giun để rồi từ đất, nước lại đi
vào cơ thể người bình thường qua bàn tay
bẩn, các côn trùng trung gian (ruồi, nhặng,
gián ) hoặc qua các thực phẩm, rau củ ăn
sống, làm cho họ mắc bệnh.

Sơ đồ đường lây truyền bệnh:

1.2. Các biện pháp phòng bệnh
•
- Rửa tay sạch bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn,
sau khi đi đại tiểu tiện.
•

- Rửa tay trước và sau khi chế biến thức ăn. Không ăn
thức ăn ôi thiu.
•
- Thức ăn đã nấu chín phải được đậy bằng lồng bàn để
tránh ruồi, nhặng.
•
- Phải ăn chín, uống sôi.
•
- Sử dụng nhà tiêu hợp vệ sinh
•
- Sử dụng và bảo quản tốt nguồn nước sạch
•
- Không để môi trường bị ô nhiễm. Đặc biệt phải chú ý thu
gom và xử lý tốt rác thải, không để cho các mầm bệnh và các
con vật trung gian truyền bệnh làm nơi sinh sản.
•
- Thực hiện 3 diệt: ruồi, muỗi, chuột vì chúng là những con
vật trung gian truyền bệnh nguy hiểm.
•
- Tiêm chủng các loại vắc xin phòng bệnh (tả, thương hàn,
viêm gan B )

2. Bệnh giun sán
•
Giun sán là một bệnh truyền nhiễm
gặp khá phổ biến trong lứa tuổi học
sinh.
•
Bệnh có thể gặp là giun đũa, giun
kim, giun móc, giun tóc, giun lươn

hoặc sán lá gan, sán lá ruột, sán lá
phổi.

2.1. Đường lây truyền bệnh
•
Giun đũa, giun tóc, giun kim: thường lây
truyền do trứng giun của người bệnh theo phân ra
ngoài rồi lại qua bàn tay bẩn, côn trùng trung gian,
nước, đất, thực phẩm tươi sống mà vào miệng
người khoẻ.
•
Bệnh giun móc: thường lây truyền do trứng
giun theo phân người bệnh ra ngoài vào đất nở
thành ấu trùng rồi chui qua da người đi chân đất
vào cơ thể người khoẻ gây bệnh.
•
Bệnh sán lá gan: thường do ấu trùng từ phân
người bệnh rơi vào nước, sống ký sinh trong ốc, ốc
bị cá ăn. Khi người ăn cá không nấu chín (cá gỏi)
sẽ mắc bệnh sán lá gan.

2.2. Các biện pháp phòng bệnh
•
Không đi chân đất, không cho trẻ nhỏ mặc
quần thủng đít
•
Không ăn thịt các loại gia súc bị bệnh hoặc đã
chết
•
Giết mổ gia súc phải được thú y kiểm tra tránh

bệnh gạo (ấu trùng sán)
•
Không ăn sống các loại thuỷ sản nuôi trồng
trong nước
•
Điều trị triệt để người mắc bệnh giun sán.
•
Thường xuyên rửa tay bằng nước sạch và xà
phòng.

3. Các bệnh do muỗi truyền
3.1. Đường lây truyền bệnh
•
Các loại muỗi gây bệnh thường đẻ trứng vào nước,
trứng nở thành bọ gậy, bọ gậy lớn lên thành cung
quăng rồi lột xác thành muỗi. Muỗi bay ra hút máu
người để sống. Chúng là vật trung gian truyền bệnh
rất nguy hiểm và khó phòng trừ.
•
Do hoàn cảnh nhân dân ta có tập quán dự trữ nước
trong bể chứa nước mưa, chum, vại, lu (ở nông
thôn), bể chứa nước máy, thùng chậu. Mặt khác
trên mặt đất có nhiều vũng nước đọng, nhiều vật
chứa nước lâu ngày. Đó chính là những ổ sinh sản
và phát triển của nhiều loại muỗi, trong đó các loại
muỗi gây bệnh nguy hiểm cho con người.

•
Muỗi gây bệnh sốt rét: Muỗi Anôphen (có 4
loại) đốt người có bệnh sốt rét. Vòng truyền

bệnh cứ liên tục tiếp diễn nếu ta không kịp thời
tiêu diệt muỗi truyền bệnh hoặc không điều trị
cho sạch ký sinh trùng trong máu người bệnh.
•
Muỗi gây bệnh sốt xuất huyết: Muỗi gây bệnh
xuất huyết có tên gọi là Aedes aegypti (còn gọi
là muỗi vằn). Chúng sống và đẻ trứng trong
nước. Loại muối này đốt người và gây ra bệnh
sốt xuất huyết.
3. Các bệnh do muỗi truyền (TT)

3.2. Các biện pháp phòng bệnh
•
Tiêu diệt các nơi muỗi đẻ; dụng cụ đựng nước có
nắp đậy, thường xuyên thau rửa dụng cụ đựng
nước ăn, khơi thông cống rãnh, loại bỏ các nơi có
nước tù đọng.
•
Diệt ấu trùng muỗi: thả cá để cá ăn bọ gậy trong bể
đựng nước; nhỏ dầu Diesel vào những vũng nước
tù đọng.
•
Diệt muỗi bằng phun thuốc, hương diệt muỗi.
•
Chống muỗi đốt: ngủ trong màn; ở những nơi
thường xuyên có dịch dùng màn có tẩm thuốc diệt
muỗi.
•
Vệ sinh nhà ở, phát quang bụi rậm quanh nhà.

4. Các bệnh mắt, ngoài da, phụ khoa
4.1. Đường lây truyền bệnh
Trực tiếp lây từ người bệnh sang người lành mà nguyên
nhân chính là do thiếu nước để sử dụng trong vệ sinh cá
nhân, trong sinh hoạt hàng ngày hoặc phải dùng nước
không sạch.
- Bệnh đau mắt đỏ, mắt hột là những bệnh do vi khuẩn
gây ra và có thể thành dịch. Bệnh lây lan do tiếp xúc trực
tiếp với dữ mắt, nước mắt, nước mũi của người bệnh, do
dùng chung khăn mặt, dùng chung gối, chung chậu rửa
mặt hoặc bồn tắm mà không rửa sạch sau mỗi lượt
người sử dụng và cũng có thể do ruồi đậu vào dử mắt,
nước mắt, nước mũi của người bệnh có mang vi khuẩn
sang mắt người lành.
- Các bệnh ngoài da thường gặp như ghẻ, lở, hắc lào,
chàm, nấm ngoài da, chấy rận và bệnh phụ khoa như
viêm nhiễm ở đường sinh dục thường lây trực tiếp qua
tiếp xúc giữa người bệnh với người lành do cùng tắm
rửa, bôi lội hoặc ngâm mình trong nước bị ô nhiễm hay
do dùng chung quần áo.

4.2. Các biện pháp phòng bệnh
- Cung cấp đầy đủ nước sạch để sử dụng hàng ngày.
- Phải thực hiện vệ sinh cá nhân tốt, tắm rửa, giặt giũ bằng
nước sạch và xà phòng
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người bị bệnh
- Dùng khăn riêng, gối riêng, chậu sạch. Không mặc chung
quần áo với người bị bệnh
- Đối với phụ nữ, để phòng bệnh phụ khoa, cần chú ý làm vệ
sinh bộ phận sinh dục ngoài hàng ngày bằng nước sạch,

hạn chế ngâm mình dưới nước ruộng, ao, hồ hoặc ngâm
lâu trong bồn tắm.
- Tích cực diệt ruồi.

5. Cúm gia cầm và nguy cơ lây cúm
A/H5N1 sang người
•
Cúm gia cầm là một bệnh truyền nhiễm
cấp tính do virút cúm A/H5N1 gây ra cho
các loài vật nuôi như gà, vịt, ngan, ngỗng,
các loại chim cảnh, chim hoang dã và một
số loài thú khác.
•
Đây là một loại bệnh rất nguy hiểm làm
cho gia cầm chết đột ngột, lan truyền rất
nhanh và gây thành đại dịch.
•
Cúm gia cầm cũng có thể lây sang người
và gây tử vong.

Khi thấy gia cầm chết hàng loạt mà không
rõ biểu hiện triệu chứng hoặc gia cầm có các
triệu chứng sau:
- Chảy nước mắt, nước dãi, đứng túm tụm
với nhau, lông xù, uể oải, ít đi lại, đầu gật gù,
gục xuống đất.
- Khó thở.
- Phù đầu và mù mắt.
- Xuất huyết dưới da, đặc biệt là chân.
- Ỉa chảy, chảy dãi và nước mắt.

Riêng vịt, ngan, ngỗng có thể không có
biểu hiện gì.
5.1. Cách phát hiện gia cầm bị bệnh

5.2. Đường lây truyền bệnh từ gia cầm
sang người

•
Các loài chim di trú là một trong những nguồn
phát tán A/H5N1. Gia cầm tiếp xúc với các chất
tiết, phân của chim có virút A/H5N1 sẽ bị nhiễm
bệnh.
•
Các chủng của virút cúm gia cầm có thể xâm nhập
vào nhiều loại động vật khác nhau như chim, lợn,
hải cẩu, cá voi và con người.
•
Bệnh cúm gia cầm lây truyền qua không khí và
phân bón, nhưng cũng có thể gây nhiễm trên thức
ăn, nước, dụng cụ và quần áo.
•
Cơ chế lây truyền từ gia cầm sang người chủ yếu
là trực tiếp với các chất thải của chúng như phân,
lông, dịch tiết hoặc bất kỳ một bộ phận nào của
gia cầm bị bệnh.
- Trực tiếp giết mổ, vận chuyển, mua bán hoặc sờ
vào gia cầm bị nhiễm bệnh.
- Ăn thịt các sản phẩm của gia cầm như tiết canh,
trứng của gia cầm bị nhiễm bệnh mà không được
nấu chín.

Như vậy nguy cơ lây nhiễm lớn nhất là qua tiếp
xúc, giết mổ gia cầm sống bị nhiễm bệnh.

5.3. Nguy cơ lây truyền từ
người sang người
Khả năng này cho đến nay các nhà khoa học chưa
chứng minh được chắc chắn.
Tuy nhiên các chuyên gia tin rằng virút A/H5N1 có
thể kết hợp với các virút cúm ở người và biến đổi
gen nếu người đó nhiễm mọi loại cúm.
Khi số trường hợp nhiễm này càng cao thì khả
năng hình thành virút mới cũng như khả năng lây
lan là rất lớn và nếu virút đó có thể lây từ người
sang người dễ dàng thì hậu quả sẽ rất thảm khốc.

5.4. Các triệu chứng của người mắc
bệnh cúm gia cầm
•
Đối với con người, cúm gia cầm gây ra
các triệu chứng tương tự như của các loại cúm
khác, đó là: Sốt cao đột ngột (trên 38oC), ho
khan, đau họng, đau đầu, đau nhức mỏi cơ,
chân tay, lưng, có thể đau quanh hố mắt, nổi
hạch, tiêu chảy, mệt rã rời.
•
Ở những trường hợp nghiêm trọng, có thể
gây suy giảm hô hấp và viêm phổi nặng, suy
đa phủ tạng và có thể dẫn đến tử vong nếu
không được phát hiện sớm và kịp thời điều trị.
Mức độ nghiêm trọng của bệnh phụ thuộc

phần lớn vào thể trạng sức khoẻ, khả năng
miễn dịch, tiền sử tiếp xúc virut của người bị
nhiễm.

5.5. Cách xử trí người mắc
bệnh cúm gia cầm
Nếu một người có các triệu chứng như
trên và mới tiếp xúc với gia cầm bị bệnh
trong vòng 2 tuần trước đó (nuôi, buôn bán
vận chuyển, giết mổ, ăn thịt gia cầm bị
bệnh, ăn tiết canh ) hoặc sống ở vùng có
dịch cúm gia cầm hoặc tiếp xúc gần với
người bệnh đã xác định cúm hoặc người
bệnh tử vong vì viêm phổi chưa rõ nguyên
nhân thì phải đến ngay cơ sở y tế để khám
xác định.

5.6. Các biện pháp phòng chống
bệnh cúm gia cầm
Cách phòng chống dịch cúm cho gia cầm
- Luôn nuôi nhốt gia cầm trong chuồng hoặc khu vực có
hàng rào.
- Nhốt riêng gia cầm mới mua về ít nhất 2 tuần trước khi
nhập đàn.
- Nếu mang gia cầm ra chợ bán mà mang trở lại nhà thì cần
nhốt riêng trong 2 tuần.
- Không nuôi chung gà với vịt, ngan, ngỗng.
- Không nuôi chung gia cầm với các vật nuôi khác.
- Cách ly phương tiện vận chuyển bên ngoài trang trại hoặc
hộ gia đình chăn nuôi. Rửa sạch các phương tiện vận

chuyển với nước có xà phòng bên ngoài cổng trang trại hoặc
hộ gia đình.
- Khi vào trang trại hoặc hộ gia đình đang chăn nuôi gia cầm
cần phải rửa giày, dép bằng nước xà phòng hoặc sử dụng
giày, dép, ủng riêng.

Một số biện pháp phòng
chống dịch cúm

+ Quản lý vệ sinh khử trùng chuồng
trại đúng cách.
•
Dọn vệ sinh sạch sẽ trang trại và hộ gia đình.
Rửa sạch các trang thiết bị dùng trong trang
trại và hộ gia đình bằng nước xà phòng mỗi
tuần 1 lần.
•
Sau khi bán gia cầm cần cọ rửa sạch lồng,
chuồng trại bằng nước sạch
•
Cách ly gia cầm có dấu hiệu ốm khỏi đàn gia
cầm và những con vật khác.
•
Phối hợp với cán bộ thú y và chính quyền địa
phương trong các chiến dịch tiêm vắc xin
phòng cúm AH5N1.
•
Tiêu huỷ chất thải, phân và đất bẩn bằng cách
đốt hoặc chôn.