Đề thi thử THPT Quốc gia lần 3 năm 2015 môn Ngữ Văn trường THPT Chuyên Đại học Vinh, Nghệ An

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRƯỜNG THPT CHUYÊN
ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA, LẦN 3 NĂM 2015
MÔN NGỮ VĂN (Thời gian làm bài: 180 phút)
Câu I (3 điểm)
1. Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi ở dưới:
THI THỔI XÔI NẤU CƠM
Ðây là một trong những môn thi để tuyển nữ quan ở thôn Hạc Ðỉnh, Hoằng Hoá, Thanh Hoá. Cuộc thi
bắt đầu từ sáng tinh mơ ngày giáp tết. Hàng năm, dân làng phải tuyển 48 (trong số hàng trăm) trinh nữ cho đội
đền Mã Cương. Sau tiếng trống lệnh, mỗi nữ sinh xuống một thuyền thúng trên đầm Giang Ðình, mang theo
kiềng, nồi, chõ, gạo nếp, gạo tẻ cùng rơm ướt và bã mía tươi. Các cô chèo thuyền ra giữa đầm, chuẩn bị bếp,
vo gạo để chờ lệnh bắt đầu cuộc thi. Sau tiếng trống lệnh mới được nhóm lửa, các cô thổi cơm hay đồ xôi trước
tuỳ ý, miễn là xong sớm để chèo thuyền vào nộp cơm và xôi cho Ban giám khảo. Nếu xong trước, xôi vẫn phải
ngon, dẻo thì mới đạt điểm cao.
Khó khăn đối với các cô là ở chỗ nhóm bếp thổi lửa, phải giữ sao cho thuyền khỏi chòng chành, bếp lửa
hướng ra phía gió dễ tắt. Các bà mẹ đã dạy các cô cách thức nhóm lửa bằng mồi ướt, thổi lửa mỗi khi bếp tắt,
cách chọn hướng kê bếp theo chiều gió, giữ lửa cháy điều hoà, cách ước lượng thời gian. Các cô đốt những
nén hương và trông theo những đoạn hương cháy để biết nồi cơm, chõ xôi đã vừa chín chưa.
Nếu gặp mưa phùn gió bấc, các cô sẽ trải qua một cuộc thi vất vả, còn nếu như mưa nặng hạt thì các cô
sẽ được đưa lên bãi Giang Ðình, trổ tài dưới những mái tranh. Cuộc thi diễn ra suốt buổi sáng.
a) Văn bản trên đây sử dụng phương thức biểu đạt gì? Dựa vào đâu để nhận ra điều ấy? (0,25 điểm)
b) Đây là trò chơi dân gian truyền thống hay là là trò chơi hiện đại? Câu nào trong văn bản cho ta biết
điều đó? Kể tên những đồ dùng, vật liệu mà mỗi cô gái tham gia thi nấu cơm, thổi xôi mang theo. Trong những
thứ ấy, có thứ nào khác thường? (0,25 điểm)
c) Những khó khăn mà các cô gái dự thi thổi xôi nấu cơm gặp phải là gì? Điều ấy đòi hỏi ở người con
gái những đức tính nào? (0,5 điểm)
d) Viết đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của anh chị về việc phục hồi một số trò chơi dân gian trong những
năm gần đây. (0,5 điểm)
2. Đọc đoạn văn sau:
“Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc. Buồn thay cho đời! Có lí nào như thế được? Hắn đã già
rồi hay sao? Ngoài bốn mươi tuổi đầu Dẫu sao, đó không phải tuổi mà người ta mới bắt đầu sửa soạn. Hắn

đã tới cái dốc bên kia của đời. Ở những người như hắn, chịu đựng biết bao nhiêu là chất độc, đày đọa cực
nhọc, mà chưa bao giờ ốm, một trận ốm có thể gọi là dấu hiệu báo rằng cơ thể đã hư hỏng nhiều. Nó là một
cơn mưa gió cuối thu cho biết trời gió rét, nay mùa đông đã đến. Chí Phèo hình như đã trông thấy trước tuổi
già, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau”.
(Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2014, trang 149 – 150)
Trả lời các câu hỏi:
a) Đoạn văn trên thuộc phong cách ngôn ngữ gì? Nêu ý chính của đoạn văn. (0,25 điểm)
b) Nêu cụ thể những câu trần thuật, câu cảm thán, câu nghi vấn trong đoạn văn trên. Sự đan xen nhiều
loại câu như vậy có tác dụng gì? (0,5 điểm)
c) Hãy chỉ ra những hình ảnh ẩn dụ và hình ảnh so sánh được sử dụng trong đoạn văn. (0,25 điểm)
d) Viết một đoạn văn ngắn về chủ đề: sự thức tỉnh của Chí Phèo. (0,5 điểm)
Câu II (3 điểm)
Hiện nay, bạo lực học đường đang là tình trạng đáng báo động. Có người cho rằng cá nhân gây ra bạo
lực phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. Lại có người đi tìm nguyên nhân từ gia đình, nhà trường, xã hội.
Ý kiến của anh (chị) về vấn đề trên? (Trình bày trong một bài văn khoảng 600 từ).
Câu III (4 điểm)
Trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh, nhân vật trữ tình thổ lộ:
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Anh (chị) hãy trình bày cảm nhận của mình về những điều “em” đã “nghĩ”, cũng là những điều đã làm
nên nội dung trữ tình của bài thơ.
Hết
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH ĐÁP ÁN - THANG ĐIỂM
TRƯỜNG THPT CHUYÊN ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA, LẦN 3 NĂM 2015
MÔN: NGỮ VĂN
CÂU Ý NỘI DUNG ĐIỂM
I
1 Đọc hiểu một đoạn văn 1,5

a
Văn bản trên sử dụng phương thức thuyết minh. Dấu hiệu để nhận biết: văn bản giới
thiệu đầy đủ về địa danh, thời gian, thành phần, nguyên vật liệu và các bước tiến
hành một hội thi.
0,25
b
Hội thi thổi xôi nấu cơm là một trò chơi dân gian truyền thống. Câu “Ðây là một
trong những môn thi để tuyển nữ quan ở thôn Hạc Ðỉnh, Hoằng Hoá, Thanh Hoá”
cho ta biết điều đó. Những đồ dùng mà các cô gái mang theo khi thi thổi xôi nấu
cơm gồm: kiềng, nồi, chõ, gạo nếp, gạo tẻ cùng rơm ướt và bã mía tươi. Trong
những thứ ấy, rơm ướt, bã mía – nhiên liệu dùng để đun bếp là thứ khác thường.
0,25
c
Những khó khăn mà các cô gái gặp phải trong trò chơi này là: một mình nổi lửa đun
bếp trong một chiếc thuyền thúng chòng chành giữa đầm lộng gió, phải đun bếp
bằng rơm ướt và bã mía là những thứ rất khó cháy. Những điều đó đòi hỏi ở các cô
gái sự thông minh, khéo léo, kiên trì, chịu khó.
0,5
d
Đoạn văn phải được viết bằng những câu đúng ngữ pháp, các câu liên kết chặt chẽ
với nhau để cùng làm nổi bật chủ đề. Chủ đề của đoạn văn có thể là: việc phục hồi
những trò chơi dân gian trong thời gian gần đây đã có tác dụng tích cực trong việc
giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
(Lưu ý: Thí sinh cũng có thể trình bày chủ đề khác, miễn là hợp lý).
0,5
2 1,5
a
Đoạn văn trên thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật. Ý chính của đoạn văn: Chí
Phèo thức tỉnh.
0,25

b
- Những câu trần thuật trong đoạn: Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn còn cô độc
Ngoài bốn mươi tuổi đầu Dẫu sao, đó không phải tuổi mà người ta mới bắt đầu
sửa soạn. Hắn đã tới cái dốc bên kia của đời. Ở những người như hắn, chịu đựng
biết bao nhiêu là chất độc, đày đọa cực nhọc, mà chưa bao giờ ốm, một trận ốm có
thể gọi là dấu hiệu báo rằng cơ thể đã hư hỏng nhiều. Nó là một cơn mưa gió cuối
thu cho biết trời gió rét, nay mùa đông đã đến. Chí Phèo hình như đã trông thấy
trước tuổi già, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và ốm
đau.
- Những câu nghi vấn: Có lí nào như thế được? Hắn đã già rồi hay sao?
- Câu cảm thán: Buồn thay cho đời!
Việc đan xen nhiều loại câu như vậy làm cho lời kể trở nên nhiều giọng (đa thanh),
thể hiện nhiều cung bậc cảm xúc. Cũng nhờ vậy, hiện trạng cuộc đời của Chí Phèo
được soi từ nhiều góc nhìn khác nhau.
0,5
c
- Trong đoạn văn, cái dốc bên kia của đời, cơn mưa gió cuối thu cho biết trời gió
rét, nay mùa đông đã đến là những hình ảnh ẩn dụ.
- Cả câu Nó là một cơn mưa gió cuối thu cho biết trời gió rét, nay mùa đông đã đến
là một cấu trúc so sánh. Như vậy, ở đây hình ảnh có tính ẩn dụ được dùng trong một
câu văn sử dụng phép so sánh.
0,25
d
Đoạn văn phải được viết bằng những câu đúng ngữ pháp, liên kết chặt chẽ với nhau
để làm nổi bật chủ đề theo yêu cầu.
0,5
II
Nghị luận xã hội: Viết một bài văn (khoảng 600 từ) phát biểu suy nghĩ của anh
(chị) về nguyên nhân tình trạng bạo lực học đường hiện nay.
3,0

1
Tình trạng bạo lực học đường là tình trạng sử dụng “ngôn ngữ của quả đấm” để giải
quyết các mâu thuẫn, xích mích trong không gian của trường học. Đây là tình trạng
0,5
đã được các phương tiện thông tin đại chúng nói nhiều trong thời gian qua, gây nên
nhiều lo lắng, bất bình trong mọi tầng lớp xã hội.
2
Rất nhiều người đã suy nghĩ về nguyên nhân của tình trạng này và ý kiến nêu lên
không phải bao giờ cũng thống nhất. Có người cắt nghĩa vấn đề từ bản năng thích
phô diễn bạo lực của giới trẻ. Có người truy tìm cái gốc của vấn đề ở sự phối hợp
chệch choạc giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc giáo dục con em. Sự đa
dạng của ý kiến giúp ta có được cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề.
0,5
3
Loại ý kiến lý giải vấn đề bằng cách quy trách nhiệm cho các cá nhân gây bạo lực
hoàn toàn có cơ sở. Tại sao trong cùng một môi trường, chỉ có một ít kẻ thích phô
diễn sức mạnh cơ bắp để giải quyết vấn đề? Rõ ràng, ở họ có sự lệch lạc về nhân
cách, có sự méo mó về nhận thức và tình cảm. Những người như thế, bất kể là học
sinh, thầy cô giáo hay phụ huynh đều cần phải bị phê phán. Trước hết, họ phải chịu
trách nhiệm về chính hành động của họ, không thể đổ lỗi cho ai.
0,75
4
Loại ý kiến quy mấu chốt của vấn đề vào môi trường giáo dục, vào sự phối hợp
chưa tốt giữa nhà trường, gia đình và xã hội, cũng có căn cứ vững chắc. Khi nào, ở
đâu có sự phối hợp giáo dục tốt thì khi đó, ở đó, tình trạng bạo lực học đường ít xảy
ra, và nếu có xảy ra thì cũng chỉ ở mức xô xát nhẹ, có thể hòa giải được. Ngược lại,
khi nào, ở đâu có sự buông lỏng kỷ cương, có sự ỷ lại về trách nhiệm, sự coi thường
tác động xấu của các hình thức giải trí kích động bạo lực thì khi đó, ở đó, tình trạng
đánh nhau tàn tệ (đôi khi theo kiểu xã hội đen) càng trở nên khó kiểm soát. Rõ ràng,
nhà trường, gia đình và xã hội không thể chối bỏ được trách nhiệm của mình trên

vấn đề này.
0,75
5
Liên hệ bản thân: Là học sinh, chúng ta không thể làm ngơ trước hiện tượng bạo lực
học đường. Tình trạng này chỉ có thể được ngăn chặn nếu mỗi cá nhân sống hiền
hòa, thương yêu, không vô cảm với nỗi đau và bất hạnh của kẻ khác; biết tôn trọng
kỷ cương; biết học cách đối thoại với nhau;… Bạo lực học đường và nhiều loại bạo
lực khác có mẫu số chung là sự mất nhân tính. Chính vì vậy, nó, cũng như những
loại bạo lực đó cần phải được loại trừ để chúng ta có được một môi trường sống văn
minh, nhân ái.
0,5
Chú ý: Bài viết cần đưa ra các dẫn chứng tiêu biểu để tăng thêm sức thuyết phục.
III
Nghị luận văn học: Hãy trình bày cảm nhận của mình về những điều “em” đã
“nghĩ”, cũng là những điều đã làm nên nội dung trữ tình của bài thơ Sóng.
4,0
1
Giới thiệu chung về tác giả Xuân Quỳnh và bài thơ Sóng (vị trí của nhà thơ trong
nền thơ Việt Nam hiện đại, bài thơ Sóng trong di sản thơ Xuân Quỳnh, nội dung
cảm xúc của bài thơ…).
0,5
2
“Em” trong bài thơ là nhân vật trữ tình – một người con gái đang yêu và tôn thờ tình
yêu. Qua những điều “em” đã nghĩ “trước muôn trùng sóng bể”, người đọc nhận ra
được nhiều điều về bản chất của tình yêu cũng như những nỗi niềm rất cụ thể của
nhân vật trữ tình – sự hóa thân của chính tác giả.
0,5
3
“Em” – nhân vật trữ tình đã thật tinh tế khi mượn “sóng” làm ẩn dụ tình yêu. Nhờ
ẩn dụ này, bao nhiêu điều “em” khám phá về tình yêu được nói ra một cách đầy cảm

xúc. Sóng có nhiều đối cực như tình yêu cũng có nhiều đối cực. Sóng luôn “tìm ra
tận bể” như tình yêu chân chính hướng về những điều cao cả. Sóng có nguồn gốc bí
ẩn cũng như sự bí ẩn vô tận của tình yêu. Sóng không bao giờ ngừng lặng như tình
yêu luôn trăn trở, bồi hồi. Sóng luôn hướng về bờ như tình yêu luôn hướng đến sự
gắn bó chung thủy. Sóng còn mãi giữa cuộc đời như tình yêu chân chính có sức
sống vượt thời gian…
1,0
4
Những điều “em” đã nghĩ cho thấy “em” vừa có khát vọng hiểu thấu tình yêu nói
chung, vừa có mong muốn cháy bỏng được hiểu mình và bộc lộ mình trong tình
yêu. Quả thật, “em” đã bộc lộ mình như một người con gái cả nghĩ, đầy lo toan, đầy
trách nhiệm. Đặc biệt, em cũng là một con người táo bạo, muốn dâng hiến tất cả cho
tình yêu dù trong lòng luôn có nỗi thao thức trước thời gian.
1,0
5
Bài thơ Sóng bộc lộ khá rõ nữ tính của nhân vật trữ tình và phần nào của chính tác
giả. Những điều “em” nghĩ về cơ bản cũng là những điều “em” đã trải nghiệm.
Chính vì vậy, bài thơ có tính triết lý mà không hề khô khan. Nó là triết lý của trái
tim, triết lý được chưng cất từ những dữ kiện cuộc đời của một người đã sống hết
mình cho tình yêu.
0,5
6
Bên cạnh những điều “em” đã “nghĩ”, cách “em” bộc lộ suy nghĩ, cảm xúc của mình
cũng gây cho người đọc những ấn tượng đặc biệt. Câu thơ 5 chữ được sử dụng rất
phù hợp để tạo nên giọng điệu tự sự nồng nàn. Ân dụ “sóng” vừa kín đáo vừa phơi
mở tự nhiên hé lộ một nội tâm vừa già dặn, sâu sắc, vừa trẻ trung, bồng bột. Sự xuất
hiện luân phiên của hai hình tượng là “sóng” và “em” cũng góp phần tạo cho bài thơ
một nhịp sóng đầy sức gợi…
0,5