giáo án bài thơ “Vội vàng” của nhà thơ Xuân Diệu

Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản
Trường THPT chuyên Quang Trung
1
BÀI: VỘI VÀNG
-Xuân Diệu-
A. Mục tiêu
- Cảm nhận được niềm khát khao sống mãnh liệt, sống hết mình & quan niệm về
thời gian, tuổi trẻ, hạnh phúc của Xuân Diệu được thể hiện qua tác phẩm.
- Thấy được sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa mạch cảm xúc, mạch luận lí chặt chẽ
cùng những sáng tạo nghệ thuật.
B. Trọng tâm
- Niềm khát khao sống mãnh liệt, hết mình của Xuân Diệu.
- Những sáng tạo mới lạ trong hình thức thể hiện của tác phẩm.

C. Đặc điểm bài
- Bài mở đầu cho 1 loạt các bài thơ mới.
- Bài thơ tiêu biểu của hồn thơ Xuân Diệu trước Cách Mạng.
D. Tiến trình
1. Kiểm tra bài cũ
2. Bài mới
Từ xa xưa, nhiều thi nhân đã từng than thở về sự ngắn ngủi của kiếp người.
Người ta gọi là: “áng phù vân”, là “bóng câu qua cửa sổ”… Nhưng do xuất phát
từ cái nhìn tĩnh có phần siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ để làm thước đo thời gian
nên nhiều nhà thơ TĐ quãng thời gian là tuần hoàn, là vĩnh cửu. Thời ấy, cá nhân
còn chưa tách khỏi cộng đồng, con người còn gắn 1 với vũ trụ, nên người ta vẫn
đinh ninh người chết chưa hẳn là hư vô, vẫn có thể cùng với cộng đồng với trời

đất tuần hoàn.
Ở các nhà thơ mới, do đc thức tỉnh về yếu tố cá nhân, quãng thời gian như vậy đã
hoàn toàn đổ vỡ. Sự cảm nhận thời gian của Xuân Diệu khác với quãng thời gian
Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản
Trường THPT chuyên Quang Trung
2
tuần hoàn của người xưa, xuất phát từ cái nhìn động, rất biện chứng về vũ trụ với
thời gian.
Hđ GV - HS Yêu cầu cần đạt
Dựa vào phần tiểu
dẫn, E giới thiệu về
cuộc đời, hoạt động

của nhà thơ Xuân
Diệu?
- Theo lời Xuân
Diệu: cả xứ Nghệ
quê cha & xứ dừa
quê mẹ đều có ảnh
hưởng đến cuộc
sống với sự nghiệp
văn học, thừa
hưởng đức tính cần
cù, kiên nhẫn trong
lao động của người

xứ Nghệ với hồn thơ
được bồi đắp nên từ
tn thơ mộng vạn Gò
Bồi.
- XD có vị trí ntn
trong nền VHVN?
- Đóng góp của
Xuân Diệu được thể
hiện qua khả năng
sáng tạo dồi dào
như thế nào?
- Tác phẩm là dòng

I. Tiểu dẫn
1. XD (1916-1985):
- Tên khai sinh: Ngô Xuân Diệu, quê nội ở Hà Tĩnh, quê
ngoại ở Bình Định.
- Sau khi đỗ tú tài: Xuân Diệu đi dạy học tư, làm viên chức
ở Mĩ Tho, rồi ra Hà Nội sống bằng nghề viết văn.
- Ông hăng hái tham gia các hoạt động XH với tư cách 1
nhà văn chuyên nghiệp.
- Ông hăng hái tham gia các hoạt động XH với tư cách 1
nhà văn chuyên nghiệp: ĐBQH K1, UV BCH Hội nvăn VN
K1,2,3; Viện sĩ thông tấn Viện Hàn lâm nghệ thuật CHDC
Đức.

- 1996: Xuân Diệu được nhà nước tặng giải thưởng HCM về
VHNT.
2. Vị trí:
- Nhà thơ lớn, nhà văn hóa lớn.
+ Ngay khi bước chân vào làng thơ, đã đc nhìn nhận: nhà
thơ mới nhất trong những nhà thơ mới (HT).
+ Nthơ của mùa xuân, tuổi trẻ với TY với 1 hồn thơ khát
khao giao cảm với đời (NĐM).
- Luôn duy trì nguồn cảm xúc tươi mới, cặp mắt xanh non
để nhìn vạn vật -> dòng thơ cho đến cuối đời k hề vơi cạn.
-> Sự đam mê sáng tạo của ông như 1 cuộc chạy đua với
thời gian, tìm đến sự bất tử trong văn chương.

3. TP chính
- Các tập thơ: Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945),
Riêng chung (1960)…
- Các tập văn xuôi: Phấn thông vàng (1939)…
- Các tập tiểu luận, phê bình, nghiên cứu: Các nhà thơ cổ
điển VN…
* Vội vàng:
- In trong tập Thơ thơ.
- Tiêu biểu cho thơ XD trước CM.
II. Đọc- hiểu
* Bố cục:
Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản

Trường THPT chuyên Quang Trung
3
cảm xúc mãnh liệt,
dào dạt tuôn trào,
nhưng vẫn theo
mạch luận lí, có bố
cục chặt chẽ.
- Bài thơ có thể chia
làm mấy đoạn? Nêu
ý chính từng đoạn?
- Thi nhân là người
nhạy cảm hơn ai hết

về sự tàn phai của
cái đẹp trước thời
gian.
- Qua 4 câu thơ đầu,
E thấy mong muốn
lớn nhất của thi sĩ là
gì?
- Thiên đường cho
riêng mình, nhà thơ
tìm thấy ở đâu?
- Đâu là sự mới mẻ
trong qn thẩm mĩ

của XD?
- Chỉ ra cho HS
thấy qn thmĩ trong
VHTĐ.
- Đ1: C1->13: TY tha thiết đ/v c/s
- Đ2: C14->29: Tâm trạng TG trước thời gian
- Đ3: C30-> hết: Lời giục giã.
1. Đoạn 1:
- Thi nhân muốn níu giữ cả những gì mong manh nhất của
hương sắc cuộc đời:
+ muốn tắt nắng đi cho màu đừng nhạt
+ muốn buộc gió lại cho hương đừng bay đi.

-> Những ước muốn không tưởng ấy đc bộc lộ 1 cách
chân thành, mãnh liệt bởi nó bắt nguồn từ tình yêu tha thiết
đối với cuộc sống.
- Khác với nhiều thi nhân LM, Xuân Diệu không cần phải
tìm cách thoát li HT, nhà thơ tìm thấy cho mình cả 1 thiên
đường ngay trên mặt đất này: Không xa lạ mà rất đỗi quen
thuộc, ở ngay trong tầm tay của mỗi chúng ta. Hình ảnh
thiên nhiên với sự sống quen thuộc hiện ra qua cái nhìn &
sự cảm nhận độc đáo của nhà thơ: C4 ->8.
+ Đấy là 1 cõi trần dạt dào nhựa sống giữa mùa xuân: tâm
hồn tươi trẻ của TG bắt nhịp ngay với những gì đang nảy
lộc đâm chồi, đang đơm hoa kết trái.

+ Sự ngất ngây, say đắm của hồn thơ biểu hiện trong nhịp
thơ tuôn chảy ào ạt: này đây… này đây…-> Ngôn ngữ thơ
phong phú và mới lạ: cách đảo ngữ rất tân kì.
+ những hình ảnh mang màu sắc rực rỡ: ong bướm…tuần
tháng mật, hoa…đồng nội xanh rì, cành tơ phơ phất: gần
gũi, thân quen, quyến rũ, đầy tình tứ.
+ những âm thanh réo rắt: yến anh…khúc tình si: XD đã
phát hiện ra vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên & thổi vào đó 1
tình yêu rạo rực, đắm say, ngây ngất.
- XD đã nhìn thiên nhiên qua lăng kính của tình yêu, qua
cặp mắt của tuổi trẻ -> cảnh vật đều nhuốm mày tình tứ, tràn
ngập xuân tình. Đó là cái nhìn lấy con ng làm chuẩn mực

cho thiên nhiên, quy chiếu thiên nhiên về vẻ đẹp của giai
nhân: C9.
- Cảm nhận đc sự sống xuân thì đang ở dạng phồn thực
khiến cho các giác quan bất chợt thăng hoa, thi nhân đã có 1
so sánh đặc biệt tình tứ qua hình ảnh thơ: táo bạo, mãnh liệt:
Tháng giêng…-> Cái đẹp của con ng đã trở thành chuẩn
mực cho cái đẹp của tự nhiên -> 1 phát hiện trong quan
niệm mĩ học của XD.
- C12-13: Ngay trong lúc đỉnh cao của sự đắm say giao hoà
cùng vạn vật, cảm giác tiếc nuối thgian vẫn song hành tồn
Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản
Trường THPT chuyên Quang Trung

4
- Nhà thơ cảm nhận
về thời gian ntn?
- TG nhận thức
được điều gì về sự
tồn tại của con ng
trong cuộc đời?
- Vsao XD có tâm
trạng vội vàng,
cuống quýt trước sự
trôi chảy của
tại.

2. Đoạn 2:
- Thời hiện đại, YT về sự hiện hữu của cái tôi cá nhân kéo
theo sự thay đổi quan niệm về thgian.
- Ở các nhà thơ mới, đặc biệt là XD, cảm thức về thời gian
vô cùng nhạy bén. Ng theo Tây học như XD nhận thức
thgian theo chiều tuyến tính, đã qua đi là k bgiờ trở lại.
- Đ/v thi sĩ, mỗi giây phút cđ là vô cùng quý giá, nên XD
lúc nào cũng như chạy đua với thgian, giục giã mình & mọi
ng: Mau lên chứ, vội vàng lên với chứ!
- XD cảm thấy thời gian đang chảy trôi vùn vụt trong mùa
xuân của đất trời: C14-15.
+ Phép điệp & phép đối được phát huy triệt để trong cấu

trúc câu thơ làm tăng sức biểu hiện.
- Nhận thấy con ng hoàn toàn chịu sự chi phối của dòng
chảy đó: C16-18.
- Cái đẹp của thiên nhiên là mùa xuân, cái đẹp của con ng là
tuổi trẻ. Mx của đất trời còn có thể tuần hoàn, nhưng tuổi
xuân của đời ng nếu đã trôi qua đi thì mất đi vĩnh viễn,
chẳng bao giờ thắm lại.
-> Nghich lí nhưng cũng là quy luật tất yếu.
- Cảm nhận sâu sắc & có phần đau đớn về sự 1 đi k trở lại
của tuổi xuân khiến thi nhân nhìn đâu cũng thấy mầm li
biệt: C23-28.
+ Các giác quan được huy động tối đa dẫn đến những cảm

nhận độc đáo: mùi tháng năm…: mỗi khoảnh khắc trôi qua
là 1 sự mất mát, chia lìa - H/a thiên nhiên & c/s đc cảm nhận
qua lăng kính thgian.
+ Mỗi sự vật trong vũ trụ đang từng giây, từng phút ngậm
ngùi chia li, tiễn biệt 1 phần đời của mình: Cơn gió xinh…
-> Cách cảm nhận về thgian nvậy, xét cho cùng là do sự
thức tỉnh sâu sắc về cái tôi cá nhân, về sự tồn tại có y/n của
mỗi cá nhân trên đời, nâng niu trân trọng từng giây phút của
cđ, nhất là những năm tháng của tuổi trẻ.
3. Đoạn 3:
- Chính vì bất lực trước quy luật khắc nghiệt của thgian: k
thể níu giữ thgian, nên TG mới vội vàng giục giã mọi ng tận

hưởng tất cả những gì đẹp đẽ nhất trên thế gian này:
+ sự sống…mơn mởn
+ mây đưa…gió lượn
+ cánh bướm…TY
+ mùi thơm
Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản
Trường THPT chuyên Quang Trung
5
thgian?
- E cảm nhận về
triết lí sống vội vàng
của XD ntn?

- XD đã phát biểu
qn sống tích cực ntn
trong thơ?
- Rút ra giá trị tư
tưởng của TP?
+ a/s
-> Cảm nhận đc sâu sắc cái đẹp của sự sống đang độ xuân
thì, cũng như cái đẹp của đời ng khi đang còn trẻ khiến TG
vô cùng tiếc nuối khi biết rằng tấ cả rồi sẽ tàn phai.
- Tình cảm đắm say, tha thiết đến cuồng nhiệt đ/v sự sống 1
lần nữa lại trào lên ở cuối TP:
+ bằng những điệp từ: ta muốn…ta muốn

+ bằng những động, tính từ mạnh mẽ: riết, say, thâu,
chuếnh choáng, đã đầy, no nê…
+ lên đến cao trào qua h/a thơ táo bạo: C39.
-> Đó là cách bộc lộ cx vô cùng mãnh liệt, độc đáo & mới
mẻ chỉ có ở XD. Là niềm khát khao sống sôi nổi. mãnh liệt
của thanh niên, của tuổi trẻ.
* Triết lí sống vội vàng mà XD thể hiện trong TP:
+ Phải vội vàng tận hưởng HP & nvui mà cđ ban tặng cho
con ng khi còn trẻ vì thgian k chờ đợi.
+ Phải vội vàng thâu nhận những vẻ đẹp của sự sống vì cái
đẹp cũng giống như tuổi trẻ sẽ qua đi rất nhanh, không bao
giờ trở lại.

+ Phải vội vàng lên, phát huy tận độ mọii giác quan để
cảm nhận cuộc đời, để nhân gấp nhiều lần sự sống. Vội
vàng là để tăng chất lượng c/s chứ k phải là sống gấp.
* Quan niệm sống của XD:
- XD đã thể hiện 1 qn mới, tích cực, thấm đượm tinh thần
NV về c/s, về tuổi trẻ & HP.
+ Đ/v XD: thế giới này đẹp nhất, mê hồn nhất là vì có con
ng giữa tuổi trẻ & TY.
+ Thgian quý giá nhất của mỗi đời ng là tuổi trẻ, mà HP
lớn nhất của tuổi trẻ là TY.
+ Biết hưởng thụ chính đáng những gì mà c/s dành cho
mình, hãy sống mãnh liệt, sống hết mình, nhất là những

tháng năm tuổi trẻ.
III. Tổng kết
1. ND: (SGK-tr.23)
2. NT:
- Nhịp thơ: biến đổi uyển chuyển linh hoạt theo dòng cx.
dồn dập, sôi nổi, hối hả, cuồng nhiệt.
- Nét riêng của giọng thơ XD đc thể hiện rất rõ trong TP, đã
truyền đc trọn vẹn cái đắm say trong tcảm của TG -> TP đã
tìm đc con đường ngắn nhất đến với trái tim ng đọc.
- TG dùng dồn dập những động từ mạnh, tăng tiến chỉ sự
đắm say; nhiều danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân tươi trẻ; nhiều
Phạm Thị Thu Hằng Giáo án Ngữ văn 11- cơ bản

Trường THPT chuyên Quang Trung
6
tính từ chỉ xuân sắc; nhiều điệp từ, điệp câu…
HDHB:
1. Pt quan niệm về thgian của XD biểu hiện trong TP.
2. Câu thơ (đoạn thơ) nào trong bài gây ấn tượng mạnh
mẽ cho E? Hãy pt.