Chương 1 xây dựng hệ thống tự động điều khiển

t đ ng hoá v đi u khi n thi t b đi nự ộ à ề ể ế ị ệ
M đ u:(1 ti t)ở ầ ế
Vai trò c a thi t b đi n trong công nghi p.ủ ế ị ệ ệ
Xu h ng c a vi c t đ ng hoá các thi t b đi n v ướ ủ ệ ự ộ ế ị ệ à
các dây chuy n công ngh .ề ệ
Ch ng 1: Các nguyên t c xây d ng h th ng t đ ng ươ ắ ự ệ ố ự ộ
đi u khi n.(10 ti t)ề ể ế
1.1 Ch c n ng, yêu c u c a t đ ng đi u khi n thi t ứ ă ầ ủ ự ộ ề ể ế
b đi n.ị ệ
1.1.1. Ch c n ng c a các m ch t đông đi u khi n.ứ ă ủ ạ ự ề ể
1. Thông tin - giao ti p: Giao ti p gi a ng i v máy ế ế ữ ườ à
bao g m m t m t cung c p cho ng i v n h nh to n b ồ ộ ặ ấ ườ ậ à à ộ
thông tin theo dõi v ho t đ ng c a máy, m t khác à ạ ộ ủ ặ
nh n các l nh đi u khi n c a ng i v n h nh.ậ ệ ề ể ủ ườ ậ à
Tùy theo thi t b giao ti p đ c s d ng m ph n giao ế ị ế ượ ử ụ à ầ
ti p có th :ế ể
V o ch ng trình nh các b giao ti p gi a ng i v à ươ ờ ộ ế ữ ườ à
máy c a các thi t b l p trình.ủ ế ị ậ
Giao ti p b ng các b chuy n m ch.ế ằ ộ ể ạ
Hi n th tr ng thái l m vi c c a máy b ng ánh sáng ể ị ạ à ệ ủ ằ
v âm thanh.à
2. X lí tín hi u:ử ệ
B x lí l b n o c a ph n đi u khi n. B x lí m t ộ ử à ộ • ủ ầ ề ể ộ ử ộ
m t phát các thông tin v tr ng thái c a máy, m t ặ ề ạ ủ ặ
khác phát l nh c a ng i v n h nh máy.ệ ủ ườ ậ à
3. i u khi n n ng l ngĐ ề ể ă ượ
Các b bi n đ i t nh (ch nh l u, b m áp m t chi u, ộ ế ổ ĩ ỉ ư ă ộ ề
đi u áp xoay chi u, bi n t n) đi u khi n ngu n n ng ề ề ế ầ ề ể ồ ă
l ng t l i c p cho t i.ượ ừ ướ ấ ả
i u khi n các đ ng c đi n xoay chi u l đi u Đ ề ể ộ ơ ệ ề à ề
khi n b bi n đ i đi n c .ể ộ ế ổ ệ ơ

4. i u khi n các thông s c a thi t b đi n theo yêu Đ ề ể ố ủ ế ị ệ
c u công ngh nh ng ch c n ng c b n l :ầ ệ ữ ứ ă ơ ả à
T đ ng kh i đ ng, h m, đ o chi u c ng nh n đ nh ự ộ ở ộ • ả ề ũ ưổ ị
t c đ c a các đ ng c đi n khi thay đ i t i. Trong ố ộ ủ ộ ơ ệ ổ ả
1
tr ng h p n y th ng dùng kh i đ ng, h m nhi u c pườ ợ à ườ ở ộ • ề ấ
t c đ , kh i đ ng, h m m m nh m h n ch dòng đi n ố ộ ở ộ • ề ằ ạ ế ệ
v mômen quá đ . Nhi u h th ng th ng g p l h à ộ ề ệ ố ườ ặ à ệ
th ng m ch h . nh ng h th ng n y có u đi m l ố ạ ở ữ ệ ố à ư ế à
m ch đ n gi n, tin c y.ạ ơ ả ậ
T đ ng đ t v gi t c đ cho tr c c a đ ng c . H ự ộ ặ à ữ ố ộ ướ ủ ộ ơ ệ
th ng lo i n y th ng dùng các h th ng kín có ố ạ à ườ ệ ố
ph n h i , nó cho phép gi n đ nh t c đ v i đ ả ồ ữổ ị ố ộ ớ ộ
chính xác cao. Trong h th ng m ch kín g m có ệ ố ạ ồ
các thi t b nh r le, công t c t , các b bi n đ i, ế ị ư ơ ắ ơ ộ ế ổ
các c m bi n, đ ng c đi n ả ế ộ ơ ệ
Ki m soát các tín hi u đ a v o h th ng (h tùy ể ệ ư à ệ ố ệ
đ ng). Nh ng tín hi u đ a v o h th ng có th thay ộ ữ ệ ư à ệ ố ể
đ i theo m t quy lu t đ nh tr c, nh ng sai s ổ ộ ậ ị ướ ữ ố
trong tr ng h p n y không đ c v t quá ph m vi ườ ợ à ượ ượ ạ
cho phép. Ch c n g n y đ c th c hi n b ng nh ng hứ ă à ượ ự ệ ằ ữ ệ
th ng tùy đ ng trong m ch vòng kín tác đ ng ố ộ ạ ộ
liên t c hay gián đo n.ụ ạ
T đ ng đi u khi n theo ch ng trình đự ộ ề ể ươ • đ t tr c.ặ ướ
Ch c n ng n y đ c th c hi n b ng m ch h hay m ch ứ ă à ượ ự ệ ằ ạ ở ạ
kín tác đ ng liên t c hay gián đo n, trong ph n ộ ụ ạ ầ
m ch c a mình ngo i nh ng thi t b nh các ch c ạ ủ à ữ ế ị ư ứ
n ng trên nó còn có thêm các b nh , tính toán, ă ộ ớ
bi n đ i tín hi u đ a v o đi u khi n kh i ch p h nhế ổ ệ ư à ề ể ố ấ à
T đ ng đi u khi n dây chuy n công ngh . th c ự ộ ề ể ề ệ Để ự

đi n ch c n ng ph c t p n y h th ng t đ ng c n ệ ứ ă ứ ạ à ệ ố ự ộ ầ
bao g m thi t b đi n th c hi n t t c các ch c n ng ồ ế ị ệ ự ệ ấ ả ứ ă
trên.
5. n đ nh thông s - Các m ch đi u khi n thi t b ổ ị ố ạ ề ể ế ị
đi n c n n đ nh các thông s l m vi c c a thi t b .ệ ầ ổ ị ố à ệ ủ ế ị
1.1.2. Yêu c u đ i v i các m ch t đ ng đi u khi n.ầ ố ớ ạ ự ộ ề ể
M t s yêu c u c b n c a vi c t đ ng hóa v đi u ộ ố ầ ơ ả ủ ệ ợ ộ à ề
khi n thi t b đi n có th l :ể ế ị ệ ể à
1. Yêu c u v k thu t:ầ ề ĩ ậ
- áp ng các ch đ l m vi c c a thi t b đi nĐ ứ ế ộ à ệ ủ ế ị ệ
- Phù h p v d ng dòng đi n v đi n áp.ợ ề ạ ệ à ệ
2
- m b o đ tác đ ng nhanh v chính xác.Đả ả ộ ộ à
- m b o các sai s t nh v đ ng trong ph m vi Đả ả ố ĩ à ộ ạ
cho phép.
- Có ch tiêu ch t l ng (hi u su t v cosỉ ấ ượ ệ ấ à ) cao.
- Phù h p v i đi u ki n môi tr ngợ ớ ề ệ ườ
2. i u khi n đ n gián v tin c y.Đ ề ể ơ à ậ
3. Linh ho t v thu n ti n khi đi u khi n.ạ à ậ ệ ề ể
4. D d ng ki m tra v s a ch a nh ng h h ng.ễ à ể à ử ữ ữ ư ỏ
5. Tác đ ng chính xác khi l m vi c ch đ bình ộ à ệ ở ế ộ
th ng c ng nh khi g p s c .ườ ũ ư ặ ự ố
6. Thu n ti n khi l p đ t, v n h nh v s a ch a.ậ ệ ắ ặ ậ à à ử ữ
7. Kích th c v giá th nh th p thi t b đi u khi n ướ à à ấ ế ị ề ể
th p.ấ
8. An to n lao đ ng v không b các s c nh cháy, à ộ à ị ự ố ư
n khác.ổ
1.1.3. M c tiêu c a h th ng t đ ng hóa:ụ ủ ệ ố ự ộ
1. T đ ng hóa nh m m c đích:ự ộ ằ ụ
• Gi m giá th nh s n ph m:ả à ả ẩ

• Nâng cao ch t l ng s n ph mấ ượ ả ẩ
• Kh n ng s n s ng đáp ng c a s n ph m.ả ă ẵ à ứ ủ ả ẩ
• i m i s n ph mĐổ ớ ả ẩ
2. T đ ng hóa linh ho t:ự ộ ạ
• Tác đ nh lên nhi u khâu c a dây chuy n.ộ ề ủ ề
• Tác đ ng lên nhi u ph ng án s n xu t.ộ ề ươ ả ấ
3. T đ ng hóa phát tri n:ự ộ ể
• D thay đ i theo s ti n b c a KHKT v s l ng, ễ ổ ự ế ộ ủ ề ố ượ
các đ c tính c a s n ph m ặ ủ ả ẩ
1.2. C u trúc c a h th ng t đ ng hoáấ ủ ệ ố ự ộ
1.2.1 C u trúc c b n c a h th ngấ ơ ả ủ ệ ố
Trong m t h th ng t đ ng hoá có hai ph nộ ệ ố ự ộ ầ
3
Truy n thông tin th c hi n theo s đề ự ệ ơ ồ
Chi ti t m t h th ng t đ ng hóa có s đ c u trúc ế ộ ệ ố ự ộ ơ ồ ấ
nh hình vư ẽ
1.2.2 Các ph n t c b n c a h th ng T KTBầ ử ơ ả ủ ệ ố ĐĐ Đ
Nh ng ph n t c b n c a h th ng t đ ng đi u khi nữ ầ ử ơ ả ủ ệ ố ự ộ ề ể
thi t b đi n r t đa d ng. Nh ng ph n t đó th ng ế ị ệ ấ ạ ữ ầ ử ườ
l nh ng thi t b sau: máy đi n quay, bi n áp, khí c à ữ ế ị ệ ế ụ
4
đi n, các b bi n đ i t nh, các c m bi n, máy phát ệ ộ ế ổ ĩ ả ế
t c, các m ch đi u khi n đi n t khác. L a ch n các ố ạ ề ể ệ ử ự ọ
lo i thi t b n y c n c v o nh ng t i li u chuyên ạ ế ị à ă ứ à ữ à ệ
ng nh.à
Khi phân tích v t ng h p t đ ng đi u khi n ch à ổ ợ ự ộ ề ể ở ế
đ l m vi c t nh v đ ng nhi u thi t b trong đó ộ à ệ ĩ à ộ ề ế ị
các đ c tính c n đ c tuy n tính hoá. h m truy n ặ ầ ượ ế à ề
c a m t s khâu th ng g p c a h th ng v thông s ủ ộ ố ườ ặ ủ ệ ố à ố
c a các đ i l ng gi i thi u trên b ng 1.1ủ ạ ượ ớ ệ ả

Tên g i ph n tọ ầ ử H m truy nà ề K s khu ch đ i v ệ ố ế ạ à
các h ng s th i gianằ ố ờ
ng c không đ ng b có đi u khi nĐộ ơ ồ ộ ề ể
a) b ng thay đ i đi n áp statorằ ổ ẹ

b) b ng thay đ i đi n tr rotoằ ổ ệ ở

c) thay đ i t n s v đi n áp ngu n c pổ ầ ố à ệ ồ ấ

ng c m t pha có đi u khi nĐộ ơ ộ ề ể

ng c đi n m t chi u kích t đ c l p đi u khi n Độ ơ ệ ộ ề ừ ộ ậ ề ể
b ngằ
a) thay đ i đi n áp ph n ngổ ệ ầ ứ
b) thay đ i dòng đi n kích tổ ệ ừ
c) khi thay đ i t iổ ả
ng c b cĐộ ơ ướ Ph ng trình vi phân không xét quán ươ
tính đi n t cu n dây đ ng c ệ ừ ộ ộ ơ
J-momen quán tính đ ng cộ ơ
-góc quay của trục đ ng cộ ơ
M- giá tr t c th i momen đ ng b hoá đ ng cị ứ ờ ồ ộ ộ ơ
- hệ số biến dạng
5
(t)- cấp hàm thời gian
Máy phát m t chi uộ ề
B ch nh l uộ ỉ ư
B khu ch đ i b n d n m t chi uộ ế ạ ả ẫ ộ ề
B khu ch đ i bán d n xoay chi u (có liên h b ng tộ ế ạ ẫ ề ệ ằ ụ
1.3 Kí hi u các ph n t trong b n v thi t k .ệ ầ ử ả ẽ ế ế
Tên g iọ kí hi uệ

Lo i ngu n đi nạ ồ ệ
Dòng đi n m t chi uệ ộ ề
Dòng đi n xoay chi uệ ề
Dây trung tính N
Ngu n ba phaồ 3F 50 HZ 380/220V
Pin, acquy
Máy đi nệ
Máy bi n ápế
Bi n áp t ng uế ự ẫ
Bi n dònế
Ph n ng đ ng c đi n m t chi uầ ứ ộ ơ ệ ộ ề
Kích t đ ng c đi n m t chi uừ ộ ơ ệ ộ ề
Máy đi n không đ ng b rô to l ng sócệ ồ ộ ồ
Máy đi n không đ ng b rô to dây qu nệ ồ ộ ấ
Máy đi n đ ng bệ ồ ộ
Dây qu n n i saoấ ố
Dây qu n n i tam giácấ ố
Dây d n, m i n iẫ ố ố
Dây d n, nhóm dây, đ ng dây, cáp, m chẫ ườ ạ
ng dây ba phaĐườ
Dây có m n ch nà ắ
Cáp đ ng tr cồ ụ
C c, đ u n iự ầ ố
Ch r nhánhỗ ẽ
Hai dây chéo không n iố
6
Phích c m, z c n iắ ắ ố
u cáiĐầ
u đ cĐầ ự
N i dây b ng d u n iố ằ ầ ố

i m ki m traĐể ể
Ph n t đóng c tầ ử ắ
Công t cắ
C u daoầ
Aptomát
Ti p đi m r le, công t c t th ng hế ể ơ ắ ơ ườ ở
Ti p đi m r le, công t c t th ng kínế ể ơ ắ ơ ườ
Ti p đi m r le, công t c t có d p h quangế ể ơ ắ ơ ậ ồ
Ti p đi m r le, công t c t không t ph c h iế ể ơ ắ ơ ự ụ ồ
Chuy n m ch nhi u v tríể ạ ề ị
Nút nh n th ng hấ ườ ở
Nút nh n th ng kínấ ườ
Thi t b b o vế ị ả ệ
C u chìầ
Chì t r iự ơ
Thi t b phòng nế ị ổ
Ch ng sét vanố
Cu n dây đi u khi nộ ề ể
Cu n hút r le, công t c tộ ơ ắ ơ
Cu n hút r le có duy trì th i gian đóng ch mộ ơ ờ ậ
7
Cu n hút r le, có duy trì th i gian nh ch mộ ơ ờ ả ậ
Cu n hút r le có duy trì th i gian đóng, nh ch mộ ơ ờ ả ậ
Cu n hút r le, công t c t có khoá liên đ ng cộ ơ ắ ơ ộ ơ
Ph n t đ t nóng r le nhi tầ ử ố ơ ệ
Thi t b v ph ng pháp đi u khi nế ị à ươ ề ể
Chuy n đ ng tr theo chi u chuy n d chể ộ ễ ề ể ị
ièu khi n b ng núm nĐ ể ằ ấ
ièu khi n b ng núm kéoĐ ể ằ
i u khi n xoayĐ ề ể

i u khi n b ng hi u ng g nĐ ề ể ằ ệ ứ ở ầ
i u khi n b ng s tayĐ ề ể ằ ờ
i u khi n b ng núm n an to n ki u đ p m nhĐ ề ể ằ ấ à ể ậ ạ
i u khi n b ng vô l ngĐ ề ể ằ ă
i u khi n b ng pedanĐ ề ể ằ
i u khi n b ng c nĐ ề ể ằ ầ
i u khi n b ng chìa khoáĐ ề ể ằ
i u khi n b ng manivenĐ ề ể ằ
i u khi n b ng camĐ ề ể ằ
i u khi n b ng đ ng c đi nĐ ề ể ằ ộ ơ ệ
i u khi n b ng đ ng hĐề ể ằ ồ ồ
i u khi n b ng m c ch t l ngĐ ề ể ằ ứ ấ ỏ
i u khi n b ng l u l ng ch t l ngĐ ề ể ằ ư ượ ấ ỏ
i u khi n b ng l u l ng khíĐ ề ể ằ ư ượ
i u khi n b ng b d mĐ ề ể ằ ộ ế
i u khi n b ng ph n t nhi tĐ ề ể ằ ầ ử ệ
8

1.4. Cách th hi n s đ nguyên lí v s đ l p ráp.ể ệ ơ ồ à ơ ồ ắ
1.4.1 Cách th hi n s đ nguyên lí.ể ệ ơ ồ
1. Th hi n nét v trên s đ đ ng l c v đi u khi nể ệ ẽ ơ ồ ộ ự à ề ể
cho ng i khác có th đ c đ c s đ m ch thi t Để ườ ể ọ ượ ơ ồ ạ ế
k c a mình ng i thi t k c n ph i bi t cách th hi nế ủ ườ ế ế ầ ả ế ể ệ
m ch theo m t nguyên t c th ng nh t. Tr c tiên ạ ộ ắ ố ấ ướ
ph i v đúng kí hi u các thi t b đi n nh đả ẽ ệ ế ị ệ ư • gi i ớ
thi u trong ph n 1.3. Ngo i ra th hi n s đ m ch ệ ầ à ể ệ ơ ồ ạ
thi t k còn c n theo nguyên t c: nét v m ch đ ng ế ế ầ ắ ẽ ạ ộ
l c d m còn nét v m ch đi u khi n v m nh h n nh ự ậ ẽ ạ ề ể ẽ ả ơ ư
ví d trên hình 14.1ụ
2. Kí hi u trên b n v .ệ ả ẽ

Trên b n v ph i có kí hi u các linh ki n. Kí hi u l ả ẽ ả ệ ệ ệ à
chúng ta đ t tên linh ki n rút g n, do đó c n đ t ặ ệ ọ ầ ặ
sao cho ng i đ c b n v d nh . i u n y nh m m c ườ ọ ả ẽ ễ ớ Đ ề à ằ ụ
đích cho ng i đ c b n v tìm hi u s đ nhanh ườ ọ ả ẽ ể ơ ồ
9
h n. Ng i ta th ng ch n các ch cái đ u c a tên ơ ườ ườ ọ ữ ầ ủ
linh ki n (ví d r le R, c u dao CD, Aptomat AT ), ệ ụ ơ – ầ – –
dùng ch cái đ u c a ch c n ng m linh ki n th c ữ ầ ủ ứ ă à ệ ự
hi n đ kí hi u (ví d công t c t thu n T, công t c ệ ể ệ ụ ắ ơ ậ – ắ
t ng c N ) hay m t s cách kí hi u khác.ơ ượ – ộ ố ệ
3. B trí linh ki nố ệ
Khi b n v l n, nhi u linh ki n b n v c n đ c phân ả ẽ ớ ề ệ ả ẽ ầ ượ
khu v c đ v . Vi c phân khu v c nên theo ch c n ngự ể ẽ ệ ự ứ ă
c a t ng nhóm thi t b , đ khi đ c b n v tránh ph i ủ ừ ế ị ể ọ ả ẽ ả
phân tán suy ngh v o vi c tìm linh ki n. Trong m i ĩ à ệ ệ ỗ
trang v c ng c n phân khu v c theo c t đ khi tìmẽ ũ ầ ự ộ ể
cho d ví d nh b n v hình 14.2, b n v đ c chia ễ ụ ư ả ẽ ả ẽ ượ
khu v c th nh 8 c t. Vi c phân khu v c theo c t ự à ộ ệ ự ộ
trên b n v nh th n y s thuân ti n khi chú d n ả ẽ ư ế à ẽ ệ ẫ
linh ki n ệ
Nh ng b n v nhi u trang ph i đ c đánh s trang, ữ ả ẽ ề ả ượ ố
nh ng đ ng n i m ch đi n t trang n y g i sang ữ ườ ố ạ ệ ừ à ử
trang khác ph i có ch d n. Cách ch d n đ c th c ả ỉ ẫ ỉ ẫ ượ ự
hi n theo nhóm s , ví d thông thi đ c vi t 12/5 ệ ố ụ ượ ế
nhóm s n y đ c hi u l thông tin c n bi t tìm ố à ượ ể à ầ ế ở
trang b n v 12 c t s 5 ả ẽ ộ ố
Ví d : Trong m t trang b n v có v m t s đ m ch ụ ộ ả ẽ ẽ ộ ơ ồ ạ
nh trên hình 14.3.ư
Chúng ta hi u các thông tin c n d n trong b n v ể ầ ẫ ả ẽ
nh sau:ư

Mu n bi t r le R1 ho t đ ng th n o (khi n o đóng, ố ế ơ ạ ộ ế à à
khi n o c t c n tìm hi u m ch trang 12 c t 6. R le à ắ ầ ể ạ ở ộ ơ
R1 s d ng hai ti t đi m th ng h , m t ti p đi m ử ụ ế ể ườ ở ộ ế ể
th ng đóng. Hai ti p đi m th ng h c a r le R1 ườ ế ể ườ ở ủ ơ
đ c dùng trong m ch trang 11 c t 5 v trang 10 ượ ạ ở ộ à
c t 6. Ti p đi m th ng h đ c dùng đ đóng cát ộ ế ể ườ ở ượ ể
m ch trang 7 c t 4.ạ ở ộ
10
4. ánh s đ u dây Đ ố ầ
i u n y c n thi t đ khi đ c s đò cho d v thu n Đ ề à ầ ế ể ọ ơ ễ à ậ
ti n khi l p ráp. Nguyên t c đánh s đ u dây: b ng ệ ắ ắ ố ầ ằ
ch cái ví d A, B, C; ch cái kèm s ví d R1, K2 ; s t ữ ụ ữ ố ụ ố ự
nhiên ví d 1, 2, 3, 4 Tr ng h p m ch th c hi n nhi u ụ ườ ợ ạ ự ệ ề
ch c n ng nên có cách đánh s đ phân bi t các ứ ă ố ể ệ
ch c n ng, ví d 503, 203 hai s đ u mang thông tin v ứ ă ụ ố ầ ề
ch c n ng các s ti p theo mang thông tin v đi m ứ ă ố ế ề ể
n i. Các đ u dây mang cùng m t s ph i đ ng th đ ố ầ ộ ố ả ẳ ế ể
khi l p ráp không có nh ng sai sót đáng ti c.ắ ữ ế
1.4.2. Cách th hi n s đ l p ráp.ể ệ ơ ồ ắ
M t thi t b đi n hay m t m ch đi n ph i đ c l p ộ ế ị ệ ộ ạ ệ ả ượ ắ
ráp v o m t b ng đi n, t đi n. Các thi t b đ c l p à ộ ả ệ ủ ệ ế ị ượ ắ
ph i đ m b o tính k v m thu t. L p ráp các linh ả ả ả ĩ à ĩ ậ ắ
ki n n y c ng c n tuân th theo nh ng nguyên t c ệ à ũ ầ ủ ữ ắ
nh t đ nh.ấ ị
1. B trí thi t bố ế ị
Các thi t b ph i đ c b trí theo h ng, c t đ đ m ế ị ả ượ ố à ộ ể ả
b o tính m thu t. Ngo i ra các thi t b đ c gá l p ả ĩ ậ à ế ị ượ ắ
theo các nguyên t cắ
Theo nguyên t c tr ng l ngắ ọ ượ
Nh ng thiét b n ng nh bi n áp, đ ng c , ch nh l u ữ ị ă ư ế ộ ơ ỉ ư

đ t d i th p, nh ng thi t b nh b trí trên cao. Ví ặ ướ ấ ữ ế ị ẹ ố
d trong m t b ng đi n đ t theo chi u th ng đ ng ụ ộ ả ệ ặ ề ẳ ứ
có m t bi n áp, ba công t c t v các r le. Các thi t ộ ế ắ ơ à ơ ế
b đ c b trí bi n áp n ng nh t đ t d i cùng, công ị ượ ố ế ă ấ ặ ướ
t c t nh h n đ t t ng th hai, các r le nhe nh t ắ ơ ẹ ơ ặ ở ầ ứ ơ ấ
đ t h ng trên cùng nh gi i thi u trên hình 14.3.ặ ở à ư ớ ệ
11
Theo nguyên t c phát nhi tắ ệ
Theo nguyên t c đ i l u không khí nh ng thi t b ắ ố ư ữ ế ị
ít phát nhi t b trí d i th p, nh ng thi t phát ệ ố ướ ấ ữ ế
nhi t nhi u b trí trên cao, ho c nh ng thiét b ệ ề ố ặ ữ ị
phát nhi t nhi u đ c đ t n i có thông gió t t ệ ề ượ ặ ở ơ ố
nh t. Tr ng h p trong t đi n có ngu n phát nhi t ấ ườ ợ ủ ệ ồ ệ
l n c n thông gió c ng b c b ng qu t l m mát. Ví dớ ầ ưỡ ứ ằ ạ à ụ
trên hình 14.4 gi i thi u m t c t c a m t t đi n máyớ ệ ặ ắ ủ ộ ủ ệ
h n m t chi u đ n gi n.à ộ ề ơ ả
Theo nguyên t c ch c n ngắ ứ ă
Nh ng thi t b th c hi n cùng m t ch c n ng đ c b ữ ế ị ự ệ ộ ứ ă ượ ố
trí trong cùng m t khu v c đ đ thu n ti n cho ộ ự ể ề ậ ệ
vi c ki m tra s a ch aệ ể ử ữ
Theo h linh ki n ọ ệ
Nh nc thi t b cùng h th ng có hình dáng kivhs ừ ế ị ọ ườ
th c nh nhau. Do đó, nh m t ng tính th m m c a ướ ư ằ ă ẩ ĩ ủ
t đi n, nh ng thi t b cùng h có th đ c đ t cùngủ ệ ữ ế ị ọ ể ượ ặ
ch . Ví d : r le đ c l p trên cùng m t h ng, ỗ ụ ơ ượ ắ ộ à
côngt ct đ c l p trên cùng m t h ng.ă ơ ượ ắ ộ à
12
Theo ch c n ng ph c v c a nhóm thi t bứ ă ụ ụ ủ ế ị
T (b ng) đi n đ c phân th nh khu v c, nh ng thi t ủ ả ệ ượ à ự ữ ế
b th c hi n m t ch c n ng ho t đ ng n o đó c a ị ự ệ ộ ứ ă ạ ộ à ủ

máy có th đ c đ t g n nhau trong m t khu v c, ể ượ ặ ầ ộ ự
đ khi ki m tra, s a ch a d d ng.ể ể ử ữ ễ à
Các th t b đ c gá ch c ch n v o b ng đi n tr c ế ị ượ ắ ắ à ả ệ ướ
khi l p v o t .ắ à ủ
Nói chung nguyên t c ga l p thi t b ch mang tính ắ ắ ế ị ỉ
t ng đ i. Nhi u khi ng i ta ph i ph i h p nhi u ươ ố ề ườ ả ố ợ ề
nguyên t c l i m i có đ c cách l p t i u.ắ ạ ớ ượ ắ ố ư
2. N i dây đ ng l c v đi u khi nố ộ ự à ề ể
Dây đi n ph i đ c đi đ m b o tính k v m thu t. ệ ả ượ ả ả ĩ à ĩ ậ
Dây n i ph i đ m b o đ ti t di n. Ti t di n dây n i ố ả ả ả ủ ế ệ ế ệ ố
đ c tính t dòng điên ch y qua chúng (S - ti t ượ ừ ạ ế
đi n dây n i, I - dòng điên chay qua dây d n, J - m t ệ ố ẫ ậ
đ dòng điên chay qua dây d n, m t đ n y đ c ộ ẫ ậ ộ à ượ
ch n theo ch tiêu s t áp c a thi t b hay phát nóng ọ ỉ ụ ủ ế ị
c a dây. ủ
Dây đ ng l c có th đ c s d ng b ng thanh cái ộ ự ể ượ ử ụ ằ
đ ng hay cáp đi n. M i đ u cáp ph i có đ u c t (hay ồ ệ ỗ ầ ả ầ ố
k p cáp ki u l n sóng). S l ng dây cáp trong m t ẹ ể à ố ượ ộ
đ u k p cáp không đ c quá hai. Các m ch có tính ầ ẹ ượ ạ
ch t ho c ch c n ng t ng t nhau ph i đ c t p ấ ặ ứ ă ươ ự ả ượ ậ
trung trên m t kh i h ng k p.ộ ố à ẹ
Dây đi u khi n đ c dùng b ng dây đ ng m m nhi u ề ể ượ ằ ồ ề ề
s i có b c nh a. Ti t di n lõi t i thi u th ng l 0,5 ợ ọ ự ế ệ ố ể ườ à
mm2. Các dây cáp n i b c a thi t b đi n t có th l ộ ộ ủ ế ị ệ ử ể à
dây c ng m t lõi có b c nh a.ứ ộ ọ ự
u đ u n i c a các thi t b ph i tuân theo yêu c u:Đầ ấ ố ủ ế ị ả ầ
V t li u ch t o đ u đ u n i b ng đ ng, h p kim ậ ệ ế ạ ầ ấ ố ằ ồ ợ
đ ng.ồ
u đ u n i ph i đ c c đ nh v ng ch c (th ng Đầ ấ ố ả ượ ố ị ữ ắ ườ
đ c ép b ng kìm ép đ u c t ho c đ thi c).ượ ằ ầ ố ặ ổ ế

u n i các dây ph i đ c đánh s trung th c theo Đầ ố ả ượ ố ự
s đ nguyên lí. Các s đ u dây ph i đ c vi t trên ơ ồ ố ầ ả ượ ế
ghen nh a ôm l y đ u dây, hi n nay có các s đ u ự ấ ầ ệ ố ầ
13
dây bán s n trên th tr ng có th dùng các s đ u ẵ ị ườ ể ố ầ
dây n y đ l ng v o dây r t thu n ti n v đ p. Các à ể ồ à ấ ậ ệ à ẹ
đ u dây ph i có đ u c t ch c ch n. Ví d v đánh s ầ ả ầ ố ắ ắ ụ ề ố
đ u dây v đ u c t gi i thi u trên hình 14.5.ầ à ầ ố ớ ệ
Các s đ h ng k p cáp ph i có đ các thông tin chi ơ ồ à ẹ ả ủ
ti t sau đâu cho m i t đi n, cabin b phân ho c ế ỗ ủ ệ ọ ặ
thi t b khác m các đ ng cáp s đ u n i v o:ế ị à ườ ẽ ấ ố à
- S li u thi t k (s hi u ch c n ng v s hi u v ố ệ ế ế ố ệ ứ ă à ố ệ ị
trí) c a t .ủ ủ
- S hi u đ u n i (ho c tr ng n u l d phòng)đ cố ệ ầ ố ặ ố ế à ự ượ
g n v o m i đ u n i.ắ à ỗ ầ ố
- Cho m i s i cáp: S hi u thi t k cáp, t ng s ỗ ợ ố ệ ế ế ổ ố
l ng lõi, s lõi d phòng, đ a ch đ n c a cáp.ượ ố ự ị ỉ ế ủ
S đ h ng k p ph i có các ch d n tham chi u t i các ơ ồ à ẹ ả ỉ ẫ ế ớ
s đ m ch liên quan v s hi u b n v s đ đ u n i ơ ồ ạ à ố ệ ả ẽ ơ ồ ấ ố
dây, k c s hi u sau khi ch nh s a. Các thông tin có ể ả ố ệ ỉ ử
th trình b y d i d ng danh m c h c b ng (thí d ể à ướ ạ ụ ặ ả ụ
b n in c a máy tính) v i đièu ki n l các danh m c ả ủ ớ ệ à ụ
n y có th d d ng nh n d ng các cáp, lõi v đ u đ u à ể ễ à ậ ạ à ầ ấ
n i.ố
Dây đ ng l c v dây đi u khi n đ c tách th nh ộ ự à ề ể ượ à
các bó dây riêng nh m tránh s phát nhi t t dây ằ ự ệ ừ
đ ng l c nh h ng t i dây đi u khi n v nhi u ộ ự ả ưở ớ ề ể à ễ
thông tin t dây đ ng l c sang dây đi u khi n.ừ ộ ự ề ể
Các đ ng cáp đi u khi n s c ph i riêng bi t v i ườ ề ể ự ố ả ệ ớ
t t c các đ ng cáp khác.ấ ả ườ

Cáp đi u khi n:ề ể
Các cáp đi u khi n th ng l lo i cáp nhi u lõi ề ể ườ à ạ ề
trong m t s i. Khi s d ng các lõi trong s i cáp c n ộ ợ ử ụ ợ ầ
có m t s l ng t i thi u các lõi d phòng cho m i s i ộ ố ượ ố ể ự ỗ ợ
cáp đi u khi nề ể
14
- T i 4 lõi: không c n lõi d tr .ớ ầ ự ữ
- T i 12 lõi: t i thi u 2 lõi d trớ ố ể ự ữ
- T i 20 lõi: t i thi u 4 lõi d trớ ố ể ự ữ
- Trên 20 lõi: t i thi u 6 lõi d tr .ố ể ự ữ
Cáp đi u khi n ph i l lo i tròn, bên, lõi b ng đ ng, ề ể ả à ạ ă ồ
cách đi n PVC, c p cách đi n 0,6/1kV.ệ ấ ệ
Dây d n tráng thiéc ch đ c dùng v i các đ u kep ẫ ỉ ượ ớ ầ
cáp ki u c m.ể ắ
Cáp đi u khi n s c ph i có vó b c ngo i b ng h p ề ể ự ố ả ọ ạ ằ ợ
ch t PVC l m ch m quá trình cháy, có đ c tính ấ à ậ ặ
ng n s phát tri n c a l a, h n ch khói v các ch t ă ự ể ủ ử ạ ế à ấ
khí gây n mòn v đ c h i.ă à ộ ạ
3. B trí dây trong t đi nố ủ ệ
Dây d n trong t đi n ph i đ c b trí g n g ng ẫ ủ ệ ả ượ ố ọ à
ngay ng n. Có m t s cách b trí dây:ắ ộ ố ố
Dây d n ph i đ c bó th nh bó b ng dây không d n ẫ ả ượ à ằ ẫ
đi n. Hi n nay trên th tr ng r t ph bi n lo i dây ệ ệ ị ườ ấ ổ ế ạ
rút b ng nh a đ bó dây, nh trên hình 14.6a. Cách ă ự ể ư
bó dây nh th n y cho th m m đ p, nh ng khi s a ư ế à ẩ ĩ ẹ ư ử
ch a n u ph i tìm đ u dây thì khó kh n h n, vì ph iữ ế ả ầ ă ơ ả
c t các dây bu c m i tìm d c đ u dây.ắ ộ ớ ượ ầ
Dây d n đ c đ t trong máng cáp có x r nh nh ẫ ượ ặ ẻ • ư
hình 14.6b. Cách đi dây ki u n y r t thu n ti n, khi ể à ấ ậ ệ
s a ch a ch c n b t n p c a máng dây l có th ki m ử ữ ỉ ầ ậ ắ ủ à ể ể

tra dây d n m t cách d d ng.ẫ ộ ễ à
Dây đi u khi n đ c s d ng m t bó dây nhi u s i (nhề ể ượ ử ụ ộ ề ợ ư
hình 14.6c), các s i dây phân bi t b ng m u, ho c ợ ệ ằ ầ ặ
b ng s c a các dây d n. i dây ki u n y th ng hay ằ ố ủ ẫ Đ ể à ườ
dùng cho nh ng máy móc có kho ng cách dây d n ữ ả ẫ
l n, ví d đi dây cho thang máy, cho các b ng ớ ụ ă
chuy n. ề
M i dây cáp ph i có m t chi u d i d phòng thích h pọ ả ộ ề à ự ợ
v đ c qu n m t cách g n g ng đ l n đ u c t m i à ượ ấ ộ ọ à ẻ à ầ ố ớ
khi đ u c t ban đ u b h ng. Các dây cáp v t qua ầ ố ầ ị ỏ ắ
kho ng tr ng gi a th nh t v panel có b n l ph i ả ố ữ à ủ à ả ề ả
15
đ c bó l i v b trí sao cho có đ v ng nh nh t v ượ ạ à ố ộ • ỏ ấ à
không gây ra s c c ng cho đ u đ u n i cáp.ứ ă ầ ấ ố
4. N i dây gi a các b ng m ch trong t đi n v n i ra ố ữ ả ạ ủ ệ à ố
ngo ià
Nh m l p đ t đ c l p gi a các kh i ngay bên trong ằ ắ ặ ộ ậ ữ ố
m t t đi n v i nhau, ng i ta n i dây gi a các b ng ộ ủ ệ ớ ườ ố ữ ả
m ch v n i ra ngo i b ng các c u đ u dây hay z c ạ à ố à ằ ầ ấ ắ
c m. Hình 14.7 gi i thi u m t s lo i c u đ u (hình ắ ớ ệ ộ ố ạ ầ ấ
14.7a) v z c c m (hình 14.7b) th ng g p trong th c tà ắ ắ ườ ặ ự ế
hi n nay.ệ
T đi n th ng đ c ch t o đ c l p, do đó khi l p ủ ệ ườ ượ ế ạ ộ ậ ắ
đ p ph i đ c n i dây đ ng l c v đi u khi n t t ặ ả ượ ố ộ ự à ề ể ừ ủ
đi n ra ngo i. l m đ c vi c n y ph i có đ u n i ệ à Để à ượ ệ à ả ầ ố
trung gian m ta th ng g i l c u đ u.à ườ ọ à ầ ấ
Dây n i đ ng l c đ c n i qua các c u đ u đ ng l c ố ộ ự ượ ố ầ ấ ộ ự
(hình 14.7c), hay có th n i tr c ti p v o thanh cái ể ố ự ế à
(hình 14.7d).
Dây n i đi u khi n t t đi n ra ngo i c ng đ c n i ố ề ể ừ ủ ệ à ũ ượ ố

qua c u đ u hay z c c m lo i nh nh trên hình ầ ấ ắ ắ ạ ỏ ư
14.7a, b.
Các c u đ u n i dây ra ngo i th ng đ c b trí ầ ấ ố à ườ ượ ố
phía d i ho c hai bên th nh c a t đi n ướ ặ à ủ ủ ệ
5. Thi t b đi n tế ị ệ ử
Các b ng m ch in ph i đ c l p trên các khung. ả ạ ả ượ ắ
Khung đ c treo trên giá đ ho c t sao cho ph i ượ ỡ ặ ủ ả
có m t tr c tr ng ho n to n v có th ti p c n t ặ ướ ố à à à ể ế ậ ừ
phía sau t i các b ng m ch in ho c các dây đ u n i ớ ả ạ ặ ấ ố
khác, Khi c n thi t ph i l p đ t thi t b phía sau ầ ế ả ắ ặ ế ị
khung, các khung ph i có b n l đ d ti p c n các ả ả ề ể ễ ế ậ
b ng m ch in v các dây đ u n i.ả ạ à ấ ố
Các b ng m ch in, các môđun v các z c c mcáp ph i ả ạ à ắ ắ ả
phân bi t ho c đánh d u theo m t cách n o đó đ ệ ặ ấ ộ à ể
đ m b o không th nh m v trí khi thay th .ả ả ể ầ ị ế
Các b ng m ch ph i đ c trang b b ph n c i, khóa ả ạ ả ượ ị ộ ậ à
đ chúng không b b t ra do rung đ ng ho c s c ể ị ậ ộ ặ ự ố
b t ng .ấ ờ
16
Các m i đ u n i dây trong t v gi a các t đ u ố ấ ố ủ à ữ ủ ề
không đ c phép.ượ
Các thông tin sau đây ph i đ c cung c p cho t ng ả ượ ấ ừ
b ph n:ộ ậ
- Tên nh ch t o.à ế ạ
- B ng ghi đ y đ các s li u v đ c tính k ả ầ ủ ố ệ à ặ ĩ
thu t.ậ
T t c các b ph n đi n t ph i có giá tr đ nh m c ấ ả ộ ậ ệ ử ả ị ị ứ
thiên v an to n. Nhi t đ b m t c a m i b ph n ph i ề à ệ ộ ề ặ ủ ọ ộ ậ ả
th p h n nhi t đ thí nghi m l n nh t c a thi t b ấ ơ ệ ộ ệ ớ ấ ủ ế ị
t i thi u l 50C (nhi t đ n y th ng g p kho ng 600C)ố ể à ệ ộ à ườ ặ ả

6. V t đi nỏ ủ ệ
Các Panel v t ph i có kích th c tiêu chu n v à ủ ả ướ ẩ à
đ ng nh t. Các b ph n c a thi t b đóng c t trong ồ ấ ộ ậ ủ ế ị ắ
t ph i đ c l p v i nhau v đi n, ph i có kh n ng ti pủ ả ộ ậ ớ ề ệ ả ả ă ế
c n v i máy c t v các khoang đ u cáp trong t m ậ ớ ắ à ấ ủ à
không c n ph i tahó thanh cái.ầ ả
T ph i có các c a treo b ng b n l v các panel ủ ả ử ằ ả ề à
đ c c đ nh b ng bu lông.ượ ố ị ằ
T t c các kh i h ng k p, r le, d ng c đo v ch báo ấ ả ố à ẹ ơ ụ ụ à ỉ
ph i đ c b trí sao cho có th ti p c n an to n ả ượ ố ể ế ậ à
trong khi thi t b đang l m vi c. Các khóa liên ế ị à ệ
đ ng thích h p ph i đ c b trí đ không cho ti p ộ ợ ả ượ ố ể ế
xúc v i các b ph n mang đi n.ớ ộ ậ ệ
T t c các d ng c đo l ng, r le, khóa đi u khi n, ấ ả ụ ụ ườ ơ ề ể
khóa ch n ch đ v n h nh ph i đ c l p đ t b ng ọ ế ộ ậ à ả ượ ắ ặ ằ
ph ng trên m t tr c thi t b đóng c t t i đ cao ả ặ ướ ế ị ắ ạ ộ
h p lí. Vi c b trí thi t b trong v trên v thi t b ợ ệ ố ế ị ở à ỏ ế ị
ph i đ c th c hi n sao cho vi c b o d ng m t cách ả ượ ự ệ ệ ả ưỡ ộ
d d ng m không ph i tháo d các thi t b khác. Cácễ à à ả ỡ ế ị
thi t b thao tác b ng tay ph i đ c b trí đ cao ế ị ằ ả ượ ố ở ộ
750 1800 mm so với mặt sàn.
Vi c thi t k t đi n ph i sao cho có th d đ ng m ệ ế ế ủ ệ ả ể ễ à ở
r ng v m t đ u n o đó. Trong tr ng h p các d ng ộ ề ộ ầ à ườ ợ ụ
c đo v r le yêu c u ch đ v n h nh chính xác, ụ à ơ ầ ế ộ ậ à
ph i đ t các b gi m ch n v gi m rung.ả ặ ộ ả ấ à ả
17
Các t đ c ch t o t thép lá b ng cách u n v h n ủ ượ ế ạ ừ ằ ố à à
các t m thép có chi u d y h p lí nh ng không nh ấ ề à ợ ư ỏ
h n 1,5 mm. Thép cán có th s d ng l m khung v gânơ ể ử ụ à à
t ng c ng ch t o t l n. N u thi t b đ c l p trên ă ứ ế ạ ủ ớ ế ế ị ượ ắ

Panel, thép t m dùng đ ch t o panel ph i đ d y ấ ể ế ạ ả ủ à
đ ch ng các rung đ ng nh h ng đ n s v n h nh ể ố ộ ả ưở ế ự ậ à
chính xác c a thi t b .ủ ế ị
C a t ph i đ c b trí nh ng v trí c n ti p c n ử ủ ả ượ ố ở ữ ị ầ ế ậ
trong quá trình vân h nh bình th ng c a thi t b à ườ ủ ế ị
c ng nh khi có s c , ví d thay th c u chì, gi i trũ ư ự ố ụ ế ầ ả ừ
r le, đ a thi t b ra kh i vân h nh ơ ư ế ị ỏ à
Các t đi n b trí trên m t s n ph i đ c đ t trên ủ ệ ố ặ à ả ượ ặ
m t chân đ . Kho ng cách t m t c a t khi m đ n ộ ế ả ừ ộ ử ủ ở ế
t ng ho c trang thi t b g n ngh t t i thi u 450 mm ườ ặ ế ị ầ ấ ố ể
đ i v i các t có chi u d i nh h n 3m v trên 800 mm ố ớ ủ ề à ỏ ơ à
cho các t d i trên 3 m.ủ à
B trí thi t b trong v trên m t t ph i sao cho có ố ế ị à ặ ủ ả
th ti n h nh b o d ng thi t b đ c d d ng không ể ế à ả ưỡ ế ị ượ ễ à
ph i tháo r i các thi t b khác. ả ờ ế ị
Các t m đ m r i v i kích th c v s l ng thích ấ ệ ờ ớ ướ à ố ượ
h p ph i đ c cung c p cho các c a cáp v o phía ợ ả ượ ấ ử à
trên nóc ho c phía đáy, tr các t ngo i tr i ặ ừ ủ à ờ
không đ c b trí các đ ng cáp v o t phía nóc. ượ ố ườ à ừ
i v i các t b trí trên m t s n trong nh , các t m Đố ớ ủ ố ặ à à ấ
đ m c a cáp v o t phía đáy có th thay b ng r c-ệ ử à ừ ể ằ ắ
co k p cáp đ đ cáp. Các r c-co l m kín v đ cáp ẹ ể ỡ ắ à à ỡ
t i các đ ng cáp v o ph i đ c s d ng cho các v ạ ườ à ả ượ ử ụ ị
trí c n ph i ch ng xâm nh p c a đ ng v t v côn ầ ả ố ậ ủ ộ ậ à
trùng có h i.ạ
Các b s y ch ng ng ng t h i n c 230 V A.C đ ng b ộ ấ ố ư ụ ơ ướ ồ ộ
v i công t c cách li ph i đ c b trí trong các h p ớ ắ ả ượ ố ộ
đ u n i v t có thi t b ho c r le đi u khi n. M t b ấ ố à ủ ế ị ặ ơ ề ể ộ ộ
đi u khi n nhi t đ ph i đ c trang b đ đi u ề ể ệ ộ ả ượ ị ể ề
khi n b s y. Các b ph n mang nhi t ph i đ c che ể ộ ấ ộ ậ ệ ả ượ

ch n đ tránh đ ng ch m ngo i ý mu n. Các t có b ắ ể ụ ạ à ố ủ ộ
s y ph i có các l thông gió, l thông gió ph i có l iấ ả ỗ ỗ ả ướ
18
đ ng m n đ chông xâm nh p c a đ ng v t, côn ồ ị ể ậ ủ ộ ậ
trùng. Thông gió ph i đ kh n ng không đ x y ra ả ủ ả ă ể ả
hi n t ng quá nhi t cho thi t b .ệ ượ ệ ế ị
èn chi u sáng ph i đ c b trí trong các t đ Đ ế ả ượ ố ủ ể
cung c p đ ánh sáng khi l m vi c bên trung t , tr ấ ủ à ệ ủ ừ
các h p nh . èn chi u sáng đ c đóng m b ng ộ ỏ Đ ế ượ ở ằ
công t c l p trên t , tác đ ng t đ ng khi m hay ắ ắ ủ ộ ự ộ ở
đóng c a t .ử ủ
Thanh cái ph i đ c ch t o b ng đ ng đi n phân có ả ượ ế ạ ằ ồ ệ
tính d n đi n cao, đ c b o v thích h p ch ng han ẫ ệ ượ ả ệ ợ ố
r v đ c đ ch c ch n trên trên s cách đi n. Các ỉ à ượ ỡ ắ ắ ứ ệ
thanh cái ph i đ c b trí sao cho không b l ra ả ượ ố ị ộ
khi m các c a phía sau v phía tr c. Ch có th ti pở ử à ướ ỉ ể ế
c n thanh cái khi tháo r i các v che. Ph i tính t i ậ ờ ỏ ả ớ
s gi n n c a thanh cái khi thay đ i nhi t đ . Các ự • ở ủ ổ ệ ộ
b m t ti p xúc c a các đ u n i v liên k t c a thanh ề ặ ế ủ ầ ố à ế ủ
cái ph i ph ng, đ c m b c ho c m thi c.ả ẳ ượ ạ ạ ặ ạ ế
T t c các thi t b đóng c t, thanh cái, đ u n i ấ ả ế ị ắ ầ ố
thanh cái ph i có kh n ng ch u đ c t t c các ng ả ả ă ị ượ ấ ả ứ
su t đi n, c v nhi t xu t hi n trong đi u ki n l m ấ ệ ơ à ệ ấ ệ ề ệ à
vi c bình th ng c ng nh khi s c .ệ ườ ũ ư ự ố
Xét v m i m t, các t ch a thi t b đi u khi n ho c ề ọ ặ ủ ứ ế ị ề ể ặ
r le ph i có đ không gian đ sau n y có th b sungơ ả ủ ể à ể ổ
thi t b .ế ị
1.5. Phân tích v t ng h p h th ng.à ổ ợ ệ ố
H th ng t đ ng đi u khi n l m vi c ch đ đ ng ệ ồ ự ộ ề ể à ệ ở ế ộ ộ
khi có tác đ ng đi u khi n hay tín hi u nhi u có ộ ề ể ệ ễ

th xu t hi n dao đ ng. Nguyên nhân c a nh ng dao ể ấ ệ ộ ủ ữ
đ ng n y thông s c a h th ng, các đ c tính phi ộ à ố ủ ệ ố ặ
tuy n, tín hi u nhi u, c u trúc c a h th ng có s ế ệ ễ ấ ủ ệ ố ự
thay đ i.ổ
đ n gi n trong khi phân tích v t ng h p h Để ơ ả à ổ ợ ệ
th ng t đ ng c n ph i tìm cách tuy n tính hóa ố ự ộ ầ ả ế
các đ c tính phi tuy n c a các khâu trong h ặ ế ủ ệ
th ng. Th ng nh ng đi u n y có liên quan t i đ c ố ườ ữ ề à ớ ặ
19
tính t nh, tuy nhiên mu n chính xác tr c tiên c n ĩ ố ướ ầ
xác đ nh các thông s đ ng c a h thông t đ ng ị ố ộ ủ ệ ự ộ
(hh s khu ch đ i, các h ng s th i gian) v tìm các ệ ố ế ạ ằ ố ờ à
ch c n ng có liên quan khác.ứ ă
Có th tham kh o trình t nghiên c u m t h th ng ể ả ự ứ ộ ệ ố
t đ ng đi u khi n kh sau:ự ộ ề ể ư
L p h ph ng trình vi phân c a h th ng.ậ ệ ươ ủ ệ ố
Xác đ nh các thông s c a h th ng t ch đ t nh.ị ố ủ ệ ố ừ ế ộ ĩ
L m rõ nh ng kh n ng tuy n tính hóa đ c tính, à ữ ả ă ế ặ
th c hi n vi c tuy n tính hóa đ c tính t ng khâu ự ệ ệ ế ặ ừ
hay to n b h th ng.à ộ ệ ố
T ng h p h th ng đổ ợ ệ ố • tuy n tính hóa, xác đ nh các ể ị
thông s c a m ch hi u ch nh.ố ủ ạ ệ ỉ
Vi t l i h ph ng trình vi phân c a h th ng có bao ế ạ ệ ươ ủ ệ ố
g m c các khâu hiê ch nh.ồ ả ụ ỉ
Phân tích h th ng, Tính toán các quá trình quá ệ ố
đ , đánh giá ch t l ng c a h th ng khi có tác ộ ấ ượ ủ ệ ố
đ ng nhi u.ộ ễ
Các ph ng trình vi phân đ c vi t liên ti p cho ươ ượ ế ế
t ng ph n t d i d ng kinh đi n v d ng toán t ừ ầ ử ướ ạ ể à ạ ử
Laplas . Xác đ nh thông s c a t ng khâu (h s ơ ị ố ủ ừ ệ ố

khu ch đ i v các h ng s th i gian) đ c th c hi n ế ạ à ằ ố ờ ượ ự ệ
b ng cách tính toán hay th c nghi m.ằ ự ệ
Tuy n tính hóa đ c tính c a h th ng đ c th c ế ặ ủ ệ ố ượ ự
hi n trên t ng đo n đ c tính c th v i ch đ i l mệ ừ ạ ặ ụ ể ớ ế ộ à
vi c có th đ c phép c a đ ng c v các b bi n đ i. ệ ể ượ ủ ộ ơ à ộ ế ổ
ôi khi trong ch đ đ ng, thông s c a h th ng có Đ ế ộ ộ ố ủ ệ ố
s thay đ i chút ít nh ng s thay đ i n y ho n to n ự ổ ư ự ổ à à à
đ c phép b qua m không nh h ng t i đ chính ượ ỏ à ả ưở ớ ộ
xác c a các phép tính.ủ
Thông th ng tuy n tính hóa đ c tính đ c th c ườ ế ặ ượ ự
hi n trên t ng đo n đ c tính, m i đo n đ c tính ệ ừ ạ ặ ỗ ạ ặ
y coi l tuy n tính.ấ à ế
Nghiên c u đ c tính đ ng c a h th ng đứ ặ ộ ủ ệ ố • tuy n ế
tính hóa có th th c hi n b ng h m truy n c a t ng ể ự ệ ằ à ề ủ ừ
khâu v c a c h th ng. H m truy n c a h th ng à ủ ả ệ ố à ề ủ ệ ố
20
đ c xác đ nh theo s đ kh i c a h th ng v h m ượ ị ơ ồ ố ủ ệ ố à à
truy n c a t ng khâu c u t o lên ph n h th ng ề ủ ừ ấ ạ ầ ệ ố
đang xét.
thu n ti n nh ng yêu c u đ c tính đ ng c a h Để ậ ệ ữ ầ ặ ộ ủ ệ
th ng bao g m c các khâu hi u ch nh n i ti p v ố ồ ả ệ ỉ ố ế à
song song, thông s v s đ khâu hi u ch nh đ c ố à ơ ồ ệ ỉ ượ
xác đ nh khi t ng h p h th ng. T ng h p h th ng t ị ổ ợ ệ ố ổ ợ ệ ố ự
đ ng tuy n tính th ng đ c th c hi n theo ph ngộ ế ườ ượ ự ệ ươ
pháp đ c tính t n s logarit. T ng h p h th ng ặ ầ ố ổ ợ ệ ố
đ c ti n h nh trên t t c các đo n đ c tính ượ ế à ấ ả ạ ặ
tuy n tính hóa k c các khâu hi u ch nh.ế ể ả ệ ỉ
ôi khi h th ng t đ ng đi u khi n đòi h i ch đ Đ ệ ố ự ộ ề ể ỏ ế ộ
l m vi c n đ nh. Trong tr ng h p n y ti n h nh à ệ ổ ị ườ ợ à ế à
ki m tra n đ nh c a h th ng.ể ổ ị ủ ệ ố

Gi i các ph ng trình vi phân c a h th ng tuy n ả ươ ủ ệ ố ế
tính có th đ c th c hi n b ng b ng ph ng pháp ể ượ ự ệ ằ ằ ươ
tích phân kinh đi n hay toán t Laplas . Nh ng ể ử ơ ữ
ph ng pháp n y cho phép gi i các ph ng trình ươ à ả ươ
đ n b c 3 b i vì chúng đòi h i tìm nghi m ph ng ế ậ ở ỏ ệ ươ
trình đ c tr ng. V i nh ng ph ng trình b c cao ặ ư ớ ữ ươ ậ
h n khi gi i đòi h i m t nhi u th i gian h n.ơ ả ỏ ấ ề ờ ơ
i v i h th ng t đ ng đ c vi t b i nh ng ph ng Đố ớ ệ ố ự ộ ượ ế ở ữ ươ
trình b c cao nên s d ng ph ng pháp t n s đ ậ ử ụ ươ ầ ố ể
tính toán quá trình quá đ , lúc đó không c n ộ ầ
tìm nghi m c a ph ng trìng đ c tr ng. Khi tuy n ệ ủ ươ ặ ư ế
tính hóa đ c tính, cho t ng đo n đ c tính xây ặ ừ ạ ặ
d ng ph ng trình vi phân tuy n tính, h ng s tích ự ươ ế ằ ố
phân c a chúng đ c tìm t các đi u ki n đ u trênủ ượ ừ ề ệ ầ
m i đo n đ c tính. B ng cách n y cho ta đ chính ỗ ạ ặ ằ à ộ
xác cao khi tính toán nh ng m t nhi u th i gian.ư ậ ề ờ
Nghiên c u đ c tính đ ng c a h th ng phi tuy n, ứ ặ ộ ủ ệ ố ế
quá trình quá đ c a chúng đ c vi t b ng ph ng ộ ủ ượ ế ằ ươ
trình vi phân phi tuy n, s d ng ph ng pháp đ th ế ử ụ ươ ồ ị
gi i tích. ả
21
1.6. M t s s đ m ch đi n hình.ộ ố ơ ồ ạ ể
1.6.1. Các m ch b o v .ạ ả ệ
Trong các h th ng đi u khi n thi t b đi n h áp ệ ố ề ể ế ị ệ ạ
(đi n áp d i 1000V). Mu n các thi t b đi n tránh ệ ướ ố ế ị ệ
đ c nh ng h h ng không đáng có v t ng m c đ ượ ữ ư ỏ à ă ứ ộ
tin c y c a thi t b , c n ph i s d ng đúng các lo i ậ ủ ế ị ầ ả ử ụ ạ
b o v . Nh ng m ch b o v ph bi n l : b o v dòng ả ệ ữ ạ ả ệ ổ ế à ả ệ
đi n c c đ i, b o v dòng đi n c c ti u, b o v quá ệ ự ạ ả ệ ệ ự ể ả ệ
t i, b o v không, b o v h nh trình, b o v quá áp vả ả ệ ả ệ à ả ệ à

th p ápấ
1. B o v 0 (không) ả ệ
ây l m ch b o v tránh t ho t đ ng l i sau khi Đ à ạ ả ệ ự ạ ộ ạ
m t đi n. Hình 16.1a gi i thi u m t s d m ch b o v 0 ấ ệ ớ ệ ộ ơ ồ ạ ả ệ
đi n áp khi m t đi n. Nh ti p đi m K m c song song ệ ấ ệ ờ ế ể ắ
v i nút nh n M m khi nh n nuát M cu n dây K có ớ ấ à ấ ộ
đi n, Công t c t K hút đóng ti p đi m c p đi n cho ệ ắ ơ ế ể ấ ệ
m ch đi n n o đó. Khi m t đi n ti p đi m K mh ra ạ ệ à ấ ệ ế ể ả
cu n dây K không t hút khi có đi n t l i. S đ ộ ự ệ ảơ ạ ơ ồ
m ch b o v 0 th ng đ c dùng cho các m ch đi n ạ ả ệ ườ ượ ạ ệ
khác. Hình 16.1b gi i thi u m t s đ b o v 0 b ng ớ ệ ộ ơ ồ ả ệ ằ
m ch logic. Khi ch a nh n nút M d u ra s 3 c a c ng ạ ư ấ ầ ố ủ ổ
AND m c 0, nh n nuát M đ u ra lên 1, m c 1 n y h i ở ứ ấ ầ ứ à ồ
ti p ng c l i chân 1, gi đ u ra m c 1. Khi m t đi n ế ượ ạ ữ ầ ở ứ ấ ệ
đ u ra tr v 0.ầ ả ề
2. M ch b o v dòng đi n c c đ i bao g m c b o v ạ ả ệ ệ ự ạ ồ ả ả ệ
ng n m ch trong m ch đ ng l c, nó th ng đ c s ắ ạ ạ ộ ự ườ ượ ử
22
d ng c u chì tác đ ng nhanh áptomat nh trên ụ ầ ộ ư
hình 16.2, dùng r le dòng đi n c c đ i (hì nh 16.2b)ơ ệ ự ạ
Dòng đi n nóng ch y c a c u chì ICC, dòng đi n tácệ ả ủ ầ ệ
đ ng IT c a r le dòng đi n c c đ i, dòng đi n tác ộ Đ ủ ơ ệ ự ạ ệ
đ ng IT c a aptomat đ c tính nh sau:ộ Đ ủ ượ ư
B o v đ ng c không đ ng b roto l ng sóc ả ệ ộ ơ ồ ộ ồ
IT = (1,2 Đ 1,3) IK Đ
IK - dòng đi n kh i đ ng đ ng cĐ ệ ở ộ ộ ơ
Khi kh i đ ng bình th ng, th i gian kh i đ ng c a ở ộ ườ ờ ở ộ ủ
đ ng c nh h n 5 giâyộ ơ ỏ ơ
ICC > IK /2,5Đ
Khi kh i đ ng n ng n , th i gian kh i đ ng c a đ ngở ộ ặ ề ờ ở ộ ủ ộ

c l n h n 5 giâyơ ớ ơ
ICC = IK /(1,6Đ 2)
B o v đ ng c không đ ng b roto dây qu n v ả ệ ộ ơ ồ ộ ấ à
đ ng c đi n m t chi u khi dòng đi n kh i đ ng ộ ơ ệ ộ ề ệ ở ộ
đ ng c IK ộ ơ Đ 2I đm
3. M ch b o v dòng đi n c c ti uạ ả ệ ệ ự ể
i v i đ ng c đi n m t chi u khi gi m kích t s r tĐố ớ ộ ơ ệ ộ ề ả ừ ẽ ấ
nguy hi m do đó c n có m ch b o v dòng đi n c c ể ầ ạ ả ệ ệ ự
ti u b ng r le dòng đi n. S đ m ch b o v dòng ể ằ ơ ệ ơ ồ ạ ả ệ
đi n c c ti u gi i thi u trên hình 16.3. Khi cu n dây ệ ự ể ớ ệ ộ
kích t đ dòng đi n r le Rkt hút đòng ti p đi m ừ ủ ệ ơ ế ể
23
Rkt trong m ch đi u khi n hình 16.3. Ch khi đó ạ ề ể ỉ
cu n dây K m i có đi n khi nh n M, m ch ph n ng ộ ớ ệ ấ ạ ầ ứ
đ ng c m i có đi n.ộ ơ ớ ệ
4. B o v quá t iả ệ ả
ói v i nhi u lo i t i khi l m vi c quá t i lâu d i s Đ ớ ề ạ ả à ệ ả à ẽ
phát nhi t, có th l m cháy thi t b do đó c n đ c ệ ể à ế ị ầ ượ
b o v quá t i. M ch b o v quá t i có th đ c th c ả ệ ả ạ ả ệ ả ể ượ ự
hi n b ng c m bi n nhi t đ t trong lòng thi t b c n ệ ằ ả ế ệ ặ ế ị ầ
đ c b o v . Cách ng i ta th ng l m h n l b o v ượ ả ệ ườ ườ à ơ à ả ệ
gián ti p b ng dòng đi n quá t i ch y qua thi t b ế ằ ệ ả ạ ế ị
c n đ c b o v . Thi t b b o v đ c dùng trong ầ ượ ả ệ ế ị ả ệ ượ
tr ng h p n y l r le nhi t. Khi có s c quá t i r le ườ ợ à à ơ ệ ự ố ả ơ
nhi t tác đ ng l m m ti p đi m trong m ch đi u ệ ộ à ở ế ể ạ ề
khi n cu n hút công t c t K m t đi n, c t đ ng c ể ộ ắ ơ ấ ệ ắ ộ ơ
ra kh i l i.ỏ ướ
5. B o v h nh trìnhả ệ à
Nhi u lo i máy có gi i h n h nh trình ví d xe con ề ạ ớ ạ à ụ
c n c u, h nh trình b n máy b o gi ng nh ng h nh ấ ẩ à à à ườ ữ à

trình n y c n đ c b o v b ng các công t c h nh à ầ ượ ả ệ ằ ắ à
trình. Ví d trên hình 16.5 v m t m ch b o v h nh ụ ẽ ộ ạ ả ệ à
trình thu n v ng c c a m c c u ch y thu n ậ à ượ ủ ộ ơ ấ ạ ậ
ng c. Khi ch y h t h nh trình thu n c c u c khí ượ ạ ế à ậ ơ ấ ơ
tác đ ng v o ti p đi m h nh trình thu n (HTT), m ộ à ế ể à ậ ở
24
ti p đi m thu n đ ng c d ng. Theo chi u h nh ế ể ậ ộ ơ ừ ề à
trình ng c c ng t ng tượ ũ ươ ự
6. B o v qúa đi n áp v th p ápả ệ ệ à ấ
Nhi u lo i t i r t nh y v i đi n áp cao v đi n áp ề ạ ả ấ ậ ớ ệ à ệ
th p do đó c n có các thi t b b o v quá áp v th p ấ ầ ế ị ả ệ à ấ
áp. Nh ng c m bi n đi n áp đ c dùng l các r le ữ ả ế ệ ượ à ơ
đi n áp đi n t hay đi n t . Ti p đi m c a các r le ệ ệ ừ ệ ử ế ể ủ ơ
đi n áp đ c n i v o m ch b o v 0 nh các s đ ệ ượ ố à ạ ả ệ ư ơ ồ
m ch trênạ
1.6.2. M ch liên đ ng.ạ ộ
1. Ti p đi m liên đ ng c a công t c khi h nút nh nế ể ộ ủ ắ ở ấ
Lo i m ch liên đ ng n y th ng đ c dùng đ t gi ạ ạ ộ à ườ ượ ể ự ữ
cu n hút tr ng thái hút khi nh nút nh n. nh ng ộ ở ạ ả ấ ữ
m ch nh th đạ ư ế • đ c gi i thi u các hình v m ch ượ ớ ệ ở ẽ ạ
đi u khi n c a hính 16.1, 16.2 M ch liên đông ki u ề ể ủ ạ ể
n y còn có th đ c dùng b ng các đi t h i ti p à ể ượ ằ ố ồ ế
trong các m ch m t chi u nh trên hình 16.1bạ ộ ề ư
2. Liên đ ng các công t c t đ o chi uộ ắ ơ ả ề
Khi c n đóng đi n cho lo i t i có đ o chi u ng i taầ ệ ạ ả ả ề ườ
th ng dùng hai côngt ct , hai côngt ct n y ườ ă ơ ă ơ à
không đ c cùng đòng đi n đ ng th i, vi c đóng ượ ệ ồ ờ ệ
đi n n y s gây s c ng n m ch. b o v vi c đóng ệ à ẽ ự ố ắ ạ Để ả ệ ệ
đi n không đ ng th i ng i ta s d ng nhi u lo i ệ ồ ờ ườ ử ụ ề ạ
25