Ý thức xã hội Việt Nam truyền thông - những mặt tích cực và hạn chế khi bước vào sự nghiệp đối mới đất nước

Ý thức xã hội Việt Nam truyền thông - những
mặt tích cực và hạn chế khi bước vào sự
nghiệp đối mới đất nước

Đào Thị Quỳnh Hoa

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Triết học; Mã số 60 22 80
Người hướng dẫn: PGS.TS. Đặng Thị Lan
Năm bảo vệ: 2012


Abstract. Trình bày khái lược một số vấn đề lý luận chung về ý thức xã hội. Làm rõ
những tiền đề, điều kiện cho việc hình thành ý thức xã hội Việt Nam truyền thống.
Phân tích một số đặc điểm cơ bản của ý thức Việt Nam truyền thống, chỉ ra những mặt
tích cực và hạn chế của thành ý thức xã hội Việt Nam truyền thống. Nêu ra một số
phương hướng và giải pháp nhằm phát huy những mặt tích cực, khắc phục những mặt
hạn chế của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống khi bước vào sự nghiệp đổi mới đất
nước.

Keywords. Triết học; Ý thức xã hội; Việt Nam.

5
Content
MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
Chương 1: Ý THỨC XÃ HỘI VÀ Ý THỨC XÃ HỘI VIỆT NAM
TRUYỀN THỐNG 9
1.1. Ý thức xã hội 9
1.1.1. Khái niệm ý thức xã hội 9
1.1.2. Bản chất của ý thức xã hội 14
1.1.3. Các cấp độ của ý thức xã hội 15
1.2. Ý thức xã hội Việt Nam truyền thống 18
1.2.1. Khái niệm ý thức xã hội Việt Nam truyền thống 18
1.2.2. Cơ sở hình thành của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống 20
1.2.3. Một số đặc điểm của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống 31
Chương 2: Ý THỨC XÃ HỘI VIỆT NAM TRUYỀN THỐNG TRONG52
QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI ĐẤT NƯỚC 52
2.1. Một số nét khái quát về công cuộc đổi đất nước 52
2.2. Đánh giá những mặt tích cực và hạn chế của ý thức xã hội Việt
Nam truyền thống đối với sự nghiệp đổi mới đất nước ta hiện nay 58
2.2.1. Những mặt tích cực của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống . 58
2.2.2. Những mặt hạn chế của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống . 65
2.3. Phương hướng phát huy những mặt tích cực và khắc phục những
mặt hạn chế của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống ở nước ta hiện
nay 70
2.4. Một số giải pháp nhằm phát huy những mặt tích cực và khắc phục

những mặt hạn chế của ý thức xã hội Việt Nam truyền thống. 76
KẾT LUẬN 87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 89


89
Reference
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đào Duy Anh (2002), Việt Nam văn hoá sử cương, Nxb. Thành phố Hồ
Chí Minh.
2. Phan Kế Bính (1990), Việt Nam phong tục, Nxb. Tổng hợp Đồng Tháp.
3. Côngstăngtinốp (1956), Ý thức xã hội và các hình thái ý thức xã hội,
Nxb. Sự thật, Hà Nội.
4. A.Côdingơ (1985), Dân tộc trong lịch sử và trong thời đại ngày nay,
Nxb. Thông tin lý luận, Hà Nội.
5. Nguyễn Trọng Chuẩn (2008), Kinh tế thị trường và trách nhiệm xã hội,
Tạp chí Triết học, số 2 (201).
6. Cục Tuyên huấn (1956), Ý thức xã hội, Nxb. Quân đội nhân dân, Hà
Nội.
7. Nguyễn Trọng Chuẩn, Phạm Văn Đức, Hồ Sĩ Quý (Đồng chủ biên)
(2001), Tìm hiểu giá trị văn hoá truyền thống trong quá trình công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
8. Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Huyên (Đồng chủ biên), Giá trị
truyền thống trước những thách thức của toàn cầu hóa, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
9. Đảng cộng sản Việt Nam (1994), Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương lần thứ bảy khoá VII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10. Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
11. Đảng cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành

Trung ương lần thứ năm khoá VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.


90
12. Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
13. Đảng cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
14. Nguyễn Khoa Điềm (Chủ biên) (2001), Xây dựng và phát triển nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
15. Lê Văn Định (1999), Xu hướng biến đổi của tâm lý cộng đồng làng ở
Việt Nam trong giai đoạn đổi mới, luận văn tiến sĩ triết học, học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
16. Phạm Duy Đức (Chủ biên) (2009), Phát triển văn hoá Việt Nam giai
đoạn 2011 - 2020 - Những vấn đề phương pháp luận, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
17. Phạm Duy Đức (Chủ biên) (2009), Phát triển văn hoá Việt Nam trong
thời kỳ đổi mới, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
18. Phạm Duy Đức (Chủ biên) (2010), Thành tựu trong xây dựng và phát
triển văn hoá Việt Nam 25 năm đổi mới (1986 - 2010), Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
19. Phùng Đông (1997), Phạm trù đời sống tinh thần xã hội và ý nghĩa của
nó, luận văn tiến sĩ triết học, viện triết học, Hà Nội.
20. Phùng Đông (2001), Ăngghen với tính độc lập tương đối của ý thức xã
hội, Tạp chí triết học, số 6.
21. Phạm Văn Đồng (1995), Văn hoá và đổi mới, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
22. Trần Văn Giàu (1980), Các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam,
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.

91
23. Trần Văn Giàu (1973), Sự phát triển của tư tưởng Việt Nam từ giữa
thế kỷ XIX đến Cách mạng Tháng Tám, tập 1, Nxb. Khoa học xã hội,
Hà Nội.
24. Giáo trình triết học Mác - Lênin (1999), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội.
25. PGS. TS. Nguyễn ngọc Hà (2011) (Chủ biên), Đặc điểm tư duy và lối
sống của con người Việt Nam hiện nay - Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
26. Phạm Minh Hạc (1996), Vấn đề con người trong sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
27. Phạm Minh Hạc (2004), Tâm lý người Việt Nam đi vào công nghiệp
hoá, hiện đại hoá - những điều cần khắc phục, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
28. Nguyễn Thị Thanh Huyền (2007), Toàn cầu hoá và nguy cơ suy thoái
đạo đức, Tạp chí Triết học, số 2 (189).
29. Trần Đình Hựu (1994): Đến hiện đại từ truyền thống, công trình
KH&CN cấp nhà nước KX - 07.
30. Phan Huy Lê, Vũ Minh Giang (1994), Các giá trị truyền thống của
con người Việt Nam hiện nay, công trình KH&CN cấp nhà nước KX
07-02, tập 1.
31. Phan Huy Lê, Vũ Minh Giang (1996), Các giá trị truyền thống của
con người Việt Nam hiện nay, công trình KH&CN cấp nhà nước KX
07-02, tập 2.
32. Đặng Thị Lan (2006), Đạo đức phật giáo với đạo đức con người Việt
Nam, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội.

92
33. Đặng Vũ Cảnh Linh (2009), Toàn cầu hoá - Cơ hội và thách thức đổi
với sự phát triển của truyền thông Việt Nam, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
34. V.I.Lênin (1969), Nhiệm vụ của giai cấp vô sản trong cuộc cách của
chúng ta// V.I. Lênin toàn tập, tập 31, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
35. V.I.Lênin (1969), Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương
Đảng Cộng sản (b) Nga// V.I. Lênin toàn tập, tập 43, Nxb. Sự thật, Hà
Nội.
36. Đỗ Long, Trần Hiệp (1993), Tâm lý cộng đồng làng và di sản, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội.
37. Đỗ Long (2000), Quan hệ cộng đồng và cá nhân trong tâm lý nông
dân, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
38. Đỗ Long (2001), Tâm lý học dân tộc - nghiên cứu và thành tựu, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội.
39. Đỗ Long, Phạm Thị Mai Phương (2002) Tính cộng đồng, tính cá nhân
và cái tôi của con người Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
40. C.Mác (1995), Góp phần phê phán triết học pháp quyền của Hêghen//
C.Mác và Ph. Ăngghen toàn tập, tập 1, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội.
41. Ph. Ăngghen (1995), Tình cảnh của giai cấp lao động ở Anh// C. Mác
và Ph. Ăngghen toàn tập, tập 2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
42. C.Mác (1995), Hệ tư tưởng Đức// C. Mác và Ph.ăngghen toàn tập, tập
3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
43. C.Mác (1995), Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản// C. Mác và
Ph.Ăngghen toàn tập, tập 4, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.


93

44. C.Mác (1995), Ngày mười tám tháng sương mù của Lui Bônapáctơ//
C.Mác và Ph.Ăngghen toàn tập, tập 8, Nxb. Chính trị quốc, Hà Nội.
45. C.Mác (1995), Góp phần phê phán khoa kinh tế chính trị// C. Mác và
Ph.Ăngghen toàn tập, tập 13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
46. C.Mác (1995), Tư bản// C. Mác và Ph.Ăngghen toàn tập, tập 23, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
47. Phạm Xuân Nam (2007), Sự đa dạng văn hoá và đối thoại giữa các
nền văn hoá. Một góc nhìn từ Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
48. Hồ Chí Minh (2002), Đoàn kết giai cấp // Hồ Chí Minh toàn tập, tập 1,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
49. Hồ Chí Minh (2002), Những chỉ thị tôi nhớ và truyền đạt// Hồ Chí
Minh toàn tập, tập 3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
50. Hồ Chí Minh (2002), Tuyên ngôn độc lập // Hồ Chí Minh toàn tập, tập
4, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
51. Hồ Chí Minh (2002), Đời sống mới// Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
52. Hồ Chí Minh (2002), Báo cáo chính trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ II của Đảng// Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, Nxb. Chính trị quốc
gia, Hà Nội.
53. Hồ Chí Minh (2002), Thường thức chính trị // Hồ Chí Minh toàn tập,
tập 8, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
54. Hồ Chí Minh (2002), Đạo đức cách mạng// Hồ Chí Minh toàn tập, tập
9, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
55. Hồ Chí Minh (2002), Diễn văn khai mạc Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam// Hồ Chí Minh toàn tập, tập
10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.


94
56. Hồ Chí Minh (2002), Bài nói tại Hội nghị phổ biến Nghị quyết của Bộ

Chính trị về cuộc vận động “Nâng cao tinh thần trách nhiệm, tăng
cường quản lý kinh tế tài chính, cải tiến kỹ thuật, chống tham ô, lãng
phí, quan liêu // Hồ Chí Minh toàn tập, tập 11, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.
57. Hồ Chí Minh (2002), Không có gì quý hơn độc lập tự do// Hồ Chí
Minh toàn tập, tập 12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
58. Edgar Morin (2006), Sinh thái học tư tưởng, tập 4, Nxb. Đại học Quốc
gia Hà Nội.
59. Phan Ngọc (1998), Bản sắc văn hoá Việt Nam, Nxb. Văn Hoá Thông
tin, Hà Nội.
60. Lê Hữu Nghĩa, Phạm Duy Hải (1998), Tư duy khoa học trong giai
đoạn cách mạng khoa học - công nghệ, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà
Nội.
61. Lê Du Phong (1996), “Xây dựng kết cấu hạ tầng hiện đại phục vụ sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước’, Tạp chí kinh tế và phát
triển, tháng 8,9.
62. Nguyễn Hồng Phong (1963), Tìm hiểu tính cách dân tộc, Nxb. Khoa
học xã hội, Hà Nội.
63. Hồ Sĩ Quý (2005), Về giá trị châu Á, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
64. Nguyễn Duy Quý (Chủ biên) (2002), Thế giới trong hai thập niên đầu
thế kỷ XXI, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
65. Văn Tạo (1996), Phương thức sản xuất châu Á, Nxb. Khoa học xã hội,
Hà Nội.
66. B.A.Traghen (1968), Cấu trúc và các quy luật của ý thức xã hội, Nxb.
Tiến bộ, Mátxcơva.


95
67. Lê Sỹ Thắng (1997): Lịch sử tư tưởng Việt Nam, tập 2, Nxb. Khoa học
xã hội, Hà Nội.

68. Hà Văn Tấn (2005), Đến với lịch sử văn hoá Việt Nam, Nxb. Hội nhà
văn, Hà Nội.
69. Lê Hữu Tầng (Chủ biên) (1997), Về động lực của sự phát triển kinh tế
- xã hội, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
70. Trần Hữu Tiến (2012), Dân tộc trong lịch sử và trong thời đại ngày
nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
71. Phạm Thành, Lê Hữu Tầng, Hồ Văn Thông (1990), Triết học với sự
nghiệp đổi mới, Nxb. Sự Thật, Hà Nội.
72. Trần Đức Thảo (1996), Tìm cội nguồn của ngôn ngữ và ý thức, Nxb.
Thông tin, Hà Nội.
73. Trần Ngọc Thêm (1995), Văn hoá Việt Nam đối mặt với kinh tế thị
trường, Tạp chí Cộng sản số 16.
74. Trần Ngọc Thêm (1996), Tìm về bản sắc văn hoá Việt Nam, Nxb.
Thành phố Hồ Chí Minh.
75. Trần Ngọc Thêm (1998), Cơ sở văn hoá Việt Nam, Nxb. Giáo Dục, Hà
Nội.
76. Nguyễn Đình Tường (2002), Một số biểu của sự biến đổi giá trị đạo
đức trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay, Tạp chí Triết học
số 6.
77. Từ điển triết học (1986), Nxb. Tiến bộ Mátxcơva.
78. Nguyễn Tài Thư (Chủ biên) (1997), Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng
tôn giáo đối với con người Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội.


96
79. Nguyễn Tài Thư (Chủ biên) (1993), Lịch sử tư tưởng Việt Nam, tập 1,
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
80. Nguyễn Tài Thư (2001), Khả năng phát triển giá trị truyền thống Việt
Nam trước xu thế toàn cầu hoá, Tạp chí Triết học số 5.

81. Vi Quang Thọ (1998), Đời sống tinh thần của cá nhân - khái niệm và
nguyên tác nghiên cứu, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
82. Nguyễn Thuý Vân (2000), Một số đặc điểm của ý thức pháp luật Việt
Nam, Tạp chí Triết học, số 5.
83. Trần Nguyên Việt (Chủ biên) (2002), Lịch sử tư tưởng Việt Nam văn
tuyển, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
84. Trần Nguyên Việt (2001), Giá trị nhân văn truyền thống Việt Nam
trong bối cảnh toàn cầu hoá, Tạp chí Triết học, số 4.
85. Trần Nguyên Việt (2002), Giá trị đạo đức truyền thống Việt Nam và
cái phổ biến của đạo đức trong nền kinh tế thị trường, Tạp chí Triết
học, số 4.
86. Hồng Vinh (Chủ biên) (1998), Công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông
nghiệp và nông thôn - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb. Chính
trị quốc gia, Hà Nội.
87. Huỳnh Khái Vinh (2000): Phát triển văn hoá, phát triển con người,
Nxb. Văn hoá, Hà Nội.
88. Huỳnh Khái Vinh (2001): Một số vấn đề về lối sống, đạo đức và chuẩn
giá trị xã hội, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
89. Viện Sử học (1977), Nông thôn Việt Nam trong lịch sử, tập 1, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội.
90. Viện Sử học (1979), Nông thôn Việt Nam trong lịch sử, tập 2, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội.


97
91. Viện Sử học (1990), Nông dân và thôn Việt Nam thời cận đại, tập 1,
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
92. Viện Sử học (1993), Nông dân và thôn Việt Nam thời cận đại, tập 2,
Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
93. Trần Quốc Vượng (Chủ biên) (2000), Cơ sở Văn hoá Việt Nam, Nxb.

Giáo dục, Hà Nội.
94. Trần Quốc Vượng (2003), Văn hóa Việt Nam, tìm tòi và suy ngẫm,
Nxb. Văn học.
95. A.G. Xpirkin, (1989), Triết học xã hội, tập II, Nxb. Tuyên huấn, Hà
Nội.