Sự tranh chấp lãnh thổ giữa các quốc gia trên bán đảo Bancăng trong những năm cuối thế kỷ XIX - Đầu thế kỷ XX

LICH
sCr
- VAN HOA - XA HOI CHAU AU
5Lf
TRANH CHAP LANH
TH(5GILJA
CAC
QU(3c
GIA TREN
BAN 'dko
DANCANG
TRONG NHITNG NAM CUOI THE
KY XIX
- DAU THE
KY
XX
PGS.
TS. Dao Tuan Thanh
Trw&ng
Dai
hpc Sir
pham Ha Npi
1.
Vao thdi Can dai, bau het ban dao
Bancang (Balkan) deu chju sy th6ng trj
trye
tiep hay gian tiep cua de qu6c Ottoman. Sau
nhieu the ky
nam
dudi su n6 djch cua de
quoc H6i giao nay, do tac dgng

ctia
nhting
chinh sach cai trj ma cac hoang de Ottoman
(Suntan) thuc thi, khu vuc lanh th6 rgng ldn
d phia nam va dong nam Au da c6 nhieu bien
doi ldn, phuc tap ve kinh te, xa hgi,
van
boa,
dan tpc, t6n giao,
lanh
thd Trong do, sy
thay d6i ve dien tieh
Idnh
thd
ctia
cac "qu6c
gia ljch str" tren ban dao da lam bien dang
dudng bien gidi, tao ra khdng it nhtrng phtrc
tap,
phien toai trong mdi quan he gitia cac
quoc gia dpc lap se Ian lugt dugc thanh lap
trong
thi
ky XIX va diu
thi
ky XX. Trong
mpt thdi gian kha dai, ten gpi cua cac "qu6c
gia Ijch str" nam tren ban dao Bancang bi
bien mat tren ban d6 chinh tri chau Au can
dai,

ca khu vuc lanh tho rpng hon ntra trieu
km nay la
lanh
th6 dae quyln
ctia
hoang de
Ottoman. Co
thi
coi
nam
1683 la thdi ky
hoang kim
ctia
dl
quIc
Ottoman sau khi no
kiem soat dugc mgt
lanh thi
rgng ldn vit
ngang qua ba chau
luc
(Au, A, Phi). Ttr
nhiing nam cudi cung cua the ky
XVII',
dudng bien gidi cua de qude Ottoman ngay
mgt bi thu hep, thdi ky lam mua Iam gio tren
san khau qu6c te cua de quoc Ottoman dan
qua di. Ttr cudi the ki XVIII, cudng quoc de
quoc Hoi giao duy nhat tren the gidi thdi can
dai Iam vao khting hoang toan dien. Sy suy

yeu cua de quoc Ottoman ve mat khach quan
da tao dieu kien thuan lgi cho cac dan tgc
sinh s6ng tren ban dao Bancang vting day
dau tranh giai phdng dan tgc, gianh Iai dgc
lap,
ty do, xay dung cac qu6c gia dan tgc
th6ng nhat theo m6 binh cua phuong
Tay^.
Dau the ky XIX, chinh tinh than dau
tranh ben bi
ctia
cac dan tgc sinh s6ng tren
ban dao Bancang da dua den su ra ddi cua
' Theo nhu danh gia cua nha su hoc My, Barbara
Jelavich, tir thoa thuan giira cac cuang quoc chau Au
(Juac
quy dinh trong noi dung Hiep dinh
Karlowitz
nam 1699,
"Je
qude
Ottoman phdi thudng xuyen
nhudng lgi nhung viing lanh thd
ciia
minh cho cdc
cudng quoc Thiin chiia gido" [Barbara Jelavich,
Istoria Balcanilor secolul al XX - lea {Lich sic
Bancang thi ky XX), Vien Chau Au,
lasi,
2O0O,

tr.l2
(tieng Rumani)].
^
Xem them, Dao Tuan Thanh, Anh huang
ciia
bdn
"Tuyin ngdn Nhdn quyin vd Ddn quyin" ndm
1789
ddi vdi qud trinh xdy dung Nhd nudc Rumani thai
Can dgi, Tap chi Nghien
ciiu
Chau Au, so 5 (47),
2002.
48 NGHIEN
COU
CHAU
AU -
EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°4
(1151.2010
cac qu6c
gia dpc lap. Nam 1830,
Serbia
da
gianh dugc quyen
ty trj
trong khuon
kh6 de
qu6c Ottoman. Cung trong
nam 1830, Hy

Lap
tra
thanh qu6c
gia dau
tien tren
ban dao
Bancang gianh
lai
dugc
dpc lap, ty
chti
sau
nhieu
the ky bj n6
djch
bdi the
lye
ngoai
bang,
tuy
rang,
lanh
th6
ctia
nudc
Hy Lap
dpc
lap chi mdi
chiem
mpt

phan
tu
nhung
vting
dat
CO
da s6
ngudi
Hy Lap
sinh
s6ng^
Nam
1859,
cac
cong qu6c tren s6ng Danuyp
la Moldova
va
Valabia
da
th6ng nhat thanh
mpt qu6c
gia duy
nhat, dugc
de
qu6c
Ottoman
cho
hudng quyen
ty trj.
dudi

su trj
vi
ctia
mpt vj vua
chung. Alexandru
loan
Cuza.
dat nen
mong
cho
sir
ra ddi
ctia
nudc
Rumani
dpc lap sau
nay"*.
Hgi
nghj Berlin
(Dtrc)
nam 1878 da tao ra mgt
budc ngoat
quan trpng trong ljch
str dau
tranh gianh
dpc
lap
ctia
cac dan tpc
sinh song tren

ban dao
Bancang\
Npi
dung
ciia
Hiep djnh Berlin
da
c6iig
nhan
nen dgc lap cua ba
quoc
gia
Bancang
la
Rumani, Serbia
va
Montenegro;
con Bungari
thi
gianh dugc quyen
tu
trj^.
Dieu dang
chii
y la, ben
canh viec c6ng nhan
nen
dgc lap
ctia
ba

qu6c
gia
tren
ban dao
Bancang,
cac
cudng qude chau
Au
tham
du
'
Dan
theo, Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.l3.
Xem them,
Dao
Tuan Thanh,
Dao -
Zamfirescu
Loredana Ariadna,
Vai trd cua vua
.Alexandru loan
Cuza trong
qud
trinh thdng nhdt
cdc
vuong
qude
Rumani

(1859 -
1866).
Tap chi
Nahien ciiu
Chau
Au,
s6
6 (48),
2002.
'
Xem
them,
Dao
Tuan Thanh,
\'c\n
di
phuang Ddng
trong quan
hi
quoc
te
a
chdu
.hi
vdo
thdp nien
70
ciia
the
ky

XIX.
Tap chi
Nghien
cuu
Lich
su, s6 11 + 12
(391+392), 2008,
tr.98-
108.
Documcnte privind Istoria Romdniei. Rdzhoiul
pentni
Independentd
{Tu
lieu
ve
Lich
su
Rumani.
Chien Iranh gidnh
ddc
Icip),
tap
IX,
tr.370
- 384
(tigng
Rumani).
Hgi nghj Berlin
(Anh.
Dtrc. Phap.

Ao -
Hung, Italia,
Nga va
Ottoman)
cdn
quyet
djnh
mgt van de
quan trgng khac.
do
chinh
la
\'an
de cat.
nhugng.
d6i
chae
cac
\'ting
lanh
th6 khac nhau tren
ban dao
Bancang, nham
giam
bdt anh
hucmg
ctia
Nga d khu vyc nay.
dong thdi
lam

thoa
man
tham vgng
cua cac
cudng quoc dang
cam can nay myc
trong
quan
he
quoc
te d
chau
Au khi do. Ben
canh
nen
dgc lap
dugc c6ng nhan. Serbia
va
Montenegro
cdn
dugc
sap
nhap them
mpt s6
vting lanh
th6 nh6; Hy Lap
dugc nhan
Tesalia.
mgt
phan Epir: Rumani dugc nhan

vting
lanh
th6
phia
Nam
Dobrogea tiep giap
vdi Bien
Den (v6n
thuoc quyen
cai trj
ctia
de
qu6c Ottoman); rieng
Ao -
Hung,
mac
dti
kb6ng tham
gia
trong cugc chien tranh
Nga -
Ottoman
(1877
-
1878),
song
nhd sy
thien
vj
ctia

nudc
chu nha
Dtrc
nen van
dugc chia
phan,
Ao -
Hung dugc quyen quan
ly va
chiem ddng Bosnia
-
Herzegovina cung
nhu
CO
quyen dong quan
d dai dat
Novi
Pazar/Bazar;
Nga
dugc nhan
lai 3
tinh
\'6n
thuoc Rumani
d
phia
Nam
Basarabia ttrng
bi
mat

nam 1856
sau
that
bai
trong Chien tranh
Crirm
(1853 -
1856);
Anh
cting bupc
Ottoman nhudng
cho
minh quyen kiem soat
dao
Sip
(Cipru), tien
ddn
kh6ng
che
vting
bien rgng
ldn cd tam
chien luge
d Dja
Trung
Hai;
dti
bai
tran, Ottoman
van

tiep
tyc
kiem
soat Macedonia (Maxeddnia)
va
D6ng
Rumelia.
Ket qua
ctia
Hgi
nghj Berlin
cho
'
Barbara Jelavich,
s.d.d. tr.
16;
Dao
Tuan Thanh,
Vdn
de phuong Ddng trong quan
hi qude
li
a
chdu
.4u
vdo
thdp nien
70 cua thi
k)'
XIX,

Nghien ctru Lich
sir, so
11
+ 12
(391+392), 2008,
tr. 104 - 105.
Sui
trunh cliafi
Idnh
thd
49
thay rang
''Bancang Id
mdt sdn choi ldn tren
bdn ed quan he
qude
te de cho ede cudng
qude chdu Au the hien uy lue vd vj the
eiia
minh.
Tuy nhdn ddn cdc nudc
Bancd.'g
dd
dd nhieu xuong mdu vl nen
ddc
lap,
tie
do
cua Td qude, song quyen lai ddn tde
ciia

ho
lgi ludn ludn phu thudc vdo tham vong, toan
tinh vd nhicng lpi ich cua ede cudng qude
chdu Au" .
Co the thay, sau Hgi nghi Berlin nam
1878,
ngoai nhiing
viing lanh
th6
nam
dudi
su th6ng tri true tiep hay gian tiep
ctia
de
quoc Ottoman (Macedonia, Anbani, D6ng
Rumelia, c6ng qu6c tu tri Bungari), tren ban
dao Bancang da ton tai it nhat 4 nha nudc
dpc lap (Hy Lap, Rumani, Serbia,
Montenegro). Sau khi gianh Iai
chti
quyen
quoc gia, cac qu6c gia nay da day manh qua
trinh hpi nhap vao "kh6ng gian phat trien
phuang Tay". Trong nhting nam
cuo'
the ky
XIX - dau the ky XX, nhd viec day manh
cong nghiep boa, nen kinh te tu ban
chti
nghia d 4 qude gia Bancang nay da co su

khdi sac; d6ng thdi qua trinh xay dung cac
the che nha nudc theo m6 binh phuong Tay
cting dugc xuc tien manh me. Tuy vay, lien
quan den van de lanh thd, cac qu6c gia mdi
gianh dugc dgc
lap
kh6ng he thoa man vdi
nhiing quyet djnh
ctia
Hdi nghi Berlin. Trong
qua trinh phat trien cua minh, Serbia, Hy
Lap,
Rumani va Bungari, tham chi ca Anbani
(tuy chua gianh dugc ddc
lap)
deu nu6i tham
Dao Tuan Thanh, Vdn de phuang Ddng trong quan
he qude
ti a
chdu
Au vdo thdp nien 70 cua thi
ky
XLX.
Nghien ciru Lich sir,
s6 11
+ 12 (391+ 392), 2008, tr.
106.
vgng ve lanh th6, deu mu6n md rpng den
mtre t6i da cuong vuc
ctia

minh. Sy khting
hoang sau sac, su suy yeu cua de quoc
Ottoman trong nhiing thap nien cu6i cting
cua the ki XIX va hai thap nien dau cua the
ky XX nhu "khich le" them tham vpng
ctia
cac quoc gia Bancang. U'dc mu6n thanh lap
cac nha nudc Idn, bao gdp cac vting dat cd
dai da sd ngudi Hy Lap, ngudi Serbia, ngudi
Bungari, ngudi Rumani hay ngudi Anbani
sinh sdng trong mpt kh6ng gian
lanh
th6 duy
nhat da khien cho ddi sdng quan he qu6c te d
khu vuc nay v6n da phtrc tap lai cang phtrc
tap ban. Ben canh su can thiep, chi ph6i,
thao tiing
ciia
cac cudng qu6c chau Au, gid
day, Iai xuat hien them mau thuan giiia cac
qu6c gia Bancang. Trong khoang thdi gian ttr
1887
den 1908, do cac cudng qu6c chau Au
va the gidi dang ban tam nhieu ban d cac
khu vyc khac (chau A, chau Phi), nen su
quan tam
ctia
bp ddi vdi ban dao Bancang
nhu trong cac the ky XVIII va XIX kh6ng
c6n ntia. Nhd vay ma ban dao Bancang cd

dugc su binh yen ngan
ngtii,
thuc chat, do
chi
la
su
"tich
gio", chuan bj cho nhiing tran
cu6ng phong
sap
n6 ra sau do. Ve phia ede
cudng qude chdu Au, do hg dang danh tat ca
tam
luc
trong cugc tranh cudp thuoc dia d
chau A, chau Phi va giai quyet cac van de
ngi bg nen tam "sao lang" nhting rac r6i d
Bancang, kh6ng mong mu6n n6 ra bat ctr
mdt cugc khung hoang nao d khu vyc nay.
Ve phia cdc qude gia ddc lap tre tudi tren
bdn ddo Bancang, mac
dti
tat ca hg deu c6
nhung tham vgng ve lanh thd nam ngoai
50
NGHIEN
COU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4
(1151.2010
„9

dudng bien gidi da dugc cdng nhan , song
sau khi trd thanh nhiing nha nudc dan tgc
ddc lap, hg cd rat nhieu van de quan trgng
cap bach can phai giai quyet lien quan den
sir
phat trien nen kinh te, cai thien
mtre
sdng
cua ngudi dan. Tinh trang lac hau cua nen
kinh te do hau qua nhieu nam chiu ach nd
dich cua de qu6c Ottoman
la
can trd to Idn
doi vdi viec tang cudng tiem
lire
kinh te - tai
chinh, qu6c phdng cua mdi qude gia
cQng
nhu ban che kha nang nang cao
mirc
s6ng
cua ngudi dan. Chi cd su khdi
sac
cap tien
cua nen kinh te qu6c gia mdi cd the cho phep
cac nha nudc d Bancang cung cd dugc nen
dgc
lap
non tre, mdi gianh dugc su ung hg
cua ngudi dan, bao ve dugc Td qude trudc

su nh6m ngo cua ke thu cti va mdi, d6ng thdi
tao dugc "strc hut" doi vdi dong bao cua
minh dang sdng ben ngoai dudng bien gidi
quoc gia.
2.
Ket qua cua Hgi nghi Berlin
nam
1878
da gieo mam nhiing bat on ve
lanh
th6
trong m6i quan he gitia cac qu6c gia
Bancang dgc lap. Viec gianh giat quyen
kiem soat Macedonia la mgt minh chung
dien hinh cho su tranh chap lanh th6 gitia cac
qude gia Bancang trong nhiing
nam
culi the
ky XIX - dau the ky XX. Macedonia cd dien
tich 25.000 dam vuong (64.000
km^),
vdi
si
dan la 2.000.000
ngudi"'.
Cho
din
tan culi
the ky XIX, Macedonia van chua phai
la

mgt
quoc gia dgc lap c6 mgt dudng bien gidi ro
rang, ma dang chiu su thdng tri cua de
quIc
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.17.
'"
Barbara
J^avich,
s.d.d,
tr.88.
Ottoman. Lanh thd Macedonia
la
su bao ggp
cua 3 bg phan chu yeu:
Selanik,
Kosovo va
Bitola. Nhin tdng the, dudng ranh gidi tu
nhien
ciia
Macedonia cd the xac dinh nhu
sau: phia bac
la
rang mii ®ar, phia d6ng la
rang
niii
Rodopi, phfa nam
la
bien Egee

(Egie),
rang mii
Olimp
va rang
niii
Find, phia
tay la hd Ohrida. Tinh trang s6ng dan xen
gitia cac cgng dong dan cu chinh d
Macedonia
la
kha phd bien. Ngudi ta da xac
dinh dugc rang cd 8 cgng ddng dan cu
chti
yeu sinh sdng d Macedonia: ngudi Th6 NhT
Ki,
ngudi Bungari, ngudi Hy Lap, ngudi
Serbia, ngudi Anbani, ngudi
Vlahi
, ngudi
Do Thai (Evrei) va ngudi
Digan'^.
Tuy
la
vung dat ngheo ve tai nguyen thien nhien,
song Macedonia Iai nam d vi tri chien
luge
tren ban dao Bancang, thu
hiit
dugc su chu y
cua cac cudng quoc chau Au. Cuoi the ky

XIX, Ao - Hung la de quoc nam quyen kiem
soat Bosina - Herzegovina va vting Novi
Pazar,
luon
nhdm ngd Macedonia, qua do hy
vgng khdng che ca mgt
lanh
tho rgng Idn ttr
phia bien Egee. Nga va Anh cung rat quan
tam den Macedonia bdi sy gan
giii
cua no
d6i vdi cac eo Bien Den va vai trd cua no
trong viec thiet
lap
su can bang luc lugng d
khu vuc nay. Cdn doi vdi cac quoc gia tren
ban dao Bancang, nudc nao
nam
dugc quyen
Vlahi (con co ten
gpi
la Aromani) la cong dong
nguai noi
mpt
ngon ngii gan gui voi nguai Rumani,
song rai rac a viing lanh tho Macedonia. Culi
th§
ky
XIX, Chinh phti Rumani bat dau bay to

sir
quan tam
ve lai ich
ciia
minh a Macedonia. Tuy Rumani khong
the sap nhap bat ky viing lanh tho nao
ciia
Macedonia
vao trong duong bien giai
ciia
minh, song co
thS
Macedonia se duac Rumani diing de doi
chae
vai
viing dat khac.
'^
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.88.
(Su tranli elidfi Idnli
tlii)
51
kJcm
soat d6i
\'di
Macedonia d6ng
ngliTa
vdi
\'jcc

chiem dugc vj
tri
chien luge co the
kli6ng che
toan bg ban dao Bancang. Den
cu6i the ky
XIX.
co den 4 qu6c gia
tre i
ban
dao Bancang tuyen b6 c6ng khai doi boi
quyen sd
hti'u
cua minh d6i vdi
Macedonia,
do
lii
Bungari, Hy Lap, Serbia va Rumani.
Co sd cho nhiing lap luan
ctia
cac nudc nay
dua tren 3 tieu chi co ban: nen lung Hch sw.
thdnh phun dun ldc cuu eu dun va
sic
cdn
thiet duy tri cdn bung
lice
lirang.
Neu dya
vao yeu t6 "ljch str" thi Hy Lap la nudc c6

nhieu lgi the nhat, bdi le Macedonia ttrng la
mpt bp phan
etia
Hy Lap c6 dai. Con
Bungari va Serbia thi cho rang Macedonia la
mpt bp phan
ciia
cac de qu6e Bungari hay
Serbia thdi trung dai. Phan ldn cu dan
Macedonia d trong tinh trang
mti
chu. tham
chl
kb6ng t6n tai mpt loai chu viet nao. Vice
khong
CO
bat ctr tai lieu ljch str nao vc sy ton
tai cua mpt nha nudc Macedonia
Slavo
da
khien cho
sir
tranh chap quyen kiem soat
Macedonia them phan quyet liet
\
Cho den
cuoi the ky XIX. Macedonia chi mdi dugc
nhin nhan dudi goc do dja ly chtr chua duge
coi la mpt dan tpc. Cac tai lieu ngoai giao
thai ky na}' khong ghi nhan bat ky dieu gi ve

su ton tai
ctia mdi
dun tdc Mueedoniu. Trong
thdi gian dien ra Hpi nghj Constantinopol
nam
1876
va Hpi nghj Berlin nam
1878,
dai
dien
ctia
cac eudng qu6c chau Au deu cho
rang Macedonia la mgt
\'ting
lanh tho co cau
tnic cu dan phtrc tap. trong do ngudi Bungari
chiem ty Ic ldn nhat, ke tiep den la ngudi Hy
Lap va ngudi
Serbia'"*.
Cac nha lanh dao Hy Lap co tu tudng
dan tge
ehti
nghTa ttr rat sdm da nu6i tham
\'gng
bao ggp Macedonia vao trong dudng
bien gidi eua minh. Co sd cho nhirng lap
luan
ctia
hp
chti

yeu dya tren yeu t6 ljch
sir
khi vting dat nay la mpt bp phan cua Hy Lap
thdi c6 dai va Bizantium. Trude nhtrng
nam
70
ctia
the ky XIX, cac nha lanh dao Hy Lap
da ttmg nu6i tham vpng trong tuong lai bp
kb6ng chi eo the sap nhap Tesalia va Creta
ma con ca Epir, Tracia va Macedonia
\
Sau khi Bungari thong nhat vdi Dong
Rumelia nam 1885, lanh tho
eiia
nude nay
md rpng dang ke, Bungari ldn bon Serbia ve
dien
ticb
va d6ng hon nudc nay ve dan
s6'^\
Sau nam 1885, myc tieu hang dau ma
Bungari theo du6i la lam sao thanh lap
nipt
nudc Dai Bungari, co dudng bien gidi md
rpng nhu theo quy djnh cua hiep djnh San
Stefano nam
1878
. Sy
chti

y ldn nhat
ctia
Bungari khi do hudng vao Macedonia. Nam
'•
Barbara
Jelavich,
s.d.d.
tr.89.
'•*
Barbara Jelavich,
s.d.d.
tr.90.
''
Barbara Jelavich.
s.d.d.
tr.45.
"'
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.37.
'^
Mot trong nhung npi dung
ciia
Hiep dinh San
Stefano ma Nga bupc Ottoman phai ky vao ngay 19
thang 2 va 3 thang 3 nam
1878
qui dinh thanh lap mpt
cong quoc Bungari
Ion

dupc huang
qu\en
tu tri, chiu
anh huong
ciia
Nga, co loi ra Bien Den va
bi^n
Egee.
Dieu nay da khien cho Hy Lap lo lang va bat man, boi
le phan
Ion
lanh tho Macedonia se thuoc ve Bungari.
Hy Lap coi do la mpt tham hoa, tuang
tir
nhu
sir .xoa
bo de quoc Bizantium (nam 1453). Hiep dinh San
Stefano hau nhu lang tranh lpi ich
ciia
Hy Lap
o
Bancang [Nicolae Ciachir, Istoria poporului din Sud -
EstuI
Europel {Lich sie nhdn ddn Ddng - Nam Au),
Nxb.
Oscar Print, Bucuresti, 1998,
ir.
315 (tieng
Rumani)].
52

NGHIEN
COU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4
(1151.2010
1908,
lgi dung su
biing
no cudc
each
mang d
Thi Nhi
Ky, Bungari da tuyen bd dpc
lap.
Sau mgt qua trinh thuong lugng, Ottoman
ddng y cdng nhan nen dgc lap cua Bungari
vdi dilu kien nudc nay phai tra cho Ottoman
mgt khoan bli
thudng'^
ma mdt phan rat
quan trgng trong sd tiln do dugc Bungari
vay mugn cua Nga. Sau khi thoat khoi mgi
su rang bugc vdi de qu6c Ottoman, chinh
phti
Bungari tap trung strc
lye
vao cugc tranh
chap Macedonia, van de trung tam thu hut
dugc sy chu y kh6ng chi
ctia
du luan trong

nudc ma con cd anh hudng rat ldn den
dudng 16i doi ngoai cua
Bungari'^.
Phan Idn
cac nha
lanh
dao Bungari va da s6 ngudi dan
Bungari deu cho rang Macedonia la
ctia
hg
va Bungari cd quyen sap nhap Macedonia,
bao ggp vting
lanh
tho nay vao ben trong
Nam 1908, vai su
iing
hp
ciia
Dire,
Ao -
ITung
quyet dinh sap nhap Bosnia - Herzegovina ma khong
tuan
thii
nhti'ng gi da cam ket vai Nga. Dieu nay khien
Nga bat man, Nga hoang tim
each
han che hot anh
huang
ciia

Ao - Hung
a
Bancang. Nham ngan chan
Ao - Hung tham nhap ngay cang sau vao Macedonia
va bien Egee, Nga tang cuang anh huong
ciia
minh
6'
Bungari bang
each
gay
sire
ep, bupc Ottoman phai ki
mpt Nghj djnh thu ngay 3 thang 3 nam 1909. Theo
npi dung
ciia
Nghi dinh thu nay,
d6i
lai viec Nga
trii'
cho Ottoman
s6 ti^n
np 125
Uieu
(F) Phrang Phap
(tien boi thuang chien phi sau cupc chign tranh Nga -
Ottoman nam 1877 -
1878),
Ottoman phai cong nhan
ngn dpc lap

ciia
Bungari ([Din theo, Nicolae Ciachir,
Istoria Universald modernd {Lich sie Thi gidi Cdn
dgi),
tap
II (1789
- 1919), Nxb. Oscar Print, Bucuresti,
1998,
tr.235 (tigng Rumani)].
"
Trong nhirng
nam
1908 - 1912, Bungari da ky
nhieu hop dong vay tien
ciia
nuoc ngoai phuc vu cho
viec hien dai hoa quan dpi va tang
cuo'ng
tigm luc
qu6c
phong. Co tai 80% cac khoan vay nuoc ngoai
dupc sir dung cho
mue
dich quan
sir
(Theo: Nicolae
Ciachir, Isloria relatiilor internationale de la pacea
Westfalicd
(1648),
pdnd

In
conlemporaneitate (1947)
{Lich
sic
quan hi quoc ti
tie
hod uoc West/alia
(1648)
din thai hien dgi (1947), Bucuresti, 1996, tr. 110
(tieng Rumani).
dudng bien gidi
ciia
Bungari. Theo danh gia
ctia
nha nghien ctm My, Barbara Jelavich:
'"Vdn
di Macedonia dd tgo thdnh ndi dung
chinh
ciia
nin ehinh trj Bungari trude Chien
tranh thi gidi thie Nhdt. Nd khdng chi dinh
hudng cho chinh sdch ddi ngogi md cdn co
dnh hudng sdu sdc den cdc cupc xung dot
npi
bp
Serbia ciing la nudc co tham vpng ldn
d6i vdi vung
lanh
thd Macedonia. Neu so
sanh vdi hai ddi thu canh tranh

la
Hy Lap va
Bungari thi trong cugc chay dua gianh quyen
kiem soat Macedonia, Serbia to ra yeu the
hon. Cho den
nam
1878,
su quan tam hang
diu cua Serbia kh6ng phai la Macedonia ma
Iai
la
Bosnia - Herzegovina va nhiing vting
dat ttmg thuoc ve qu6c gia Serbia c6 xua,
trong dd cd Kosovo. Sau
nam
1878,
viee de
quoc Ao - Hung dugc quyen chiem dong
Bosnia - Herzegovina da khien cho Serbia
khong cdn co hgi md rgng lanh thd len phia
bac,
ma chi cdn cd the tien xuong phia nam.
Nam 1881, trong mgt thoa thuan ky ket vdi
Ao - Hung, Serbia da cd dugc su ung hp ttr
phia nudc nay ve tham vpng sap nhap
Macedonia cua Serbia. Ngay sau do, Serbia
da tich
cue
chuan bi hdng bien tham vpng
lanh tho

ciia
minh thanh hien thuc. Th6ng
qua viec to chtrc cac boat dgng nghien ctm
ve ngdn ngti, phong tuc tap quan dia phuang,
lap cac bang th6ng ke, Serbia da cd gang
chtrng minh rang, ngudi Macedonia Slavo
thuc chat la ngudi Serbia. Khdng chi dtrng
lai d dd, Serbia cdn md lanh su quan d
' Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.92.
Su
treinh (Jiufi lunli
thd
53
Salonic, Skopje, Bitola va Pristina, d6ng thdi
to chtrc ca mgt chien djch tuyen truyen ram
ro d Macedonia
21
Nguyen nhan sau xa cua mgi tham hoa
ma Macedonia phai ganh chju chinh la do
tham vpng cua cac quoc gia lang gieng. Su
ganh dua nham th6n
tinh
Macedonia ngay
cang gay gat gitia Hy Lap, Bungari, Serbia
da khien cho mpt cupc chien tranh gitra cac
quIc
gia dpc
lap

tre tu6i tren ban dao
Bancang bat ctr
luc
nao cting co the bting n6.
Tinh phtrc tap
ctia
cau true dan tpc, viec kho
xac dinh khu vuc dinh cu
chti
yeu cua m6i
cpng dong dan cu da lam cho sy phan chia
Macedonia dua tren tieu chi dan tpc bau nhu
khong the giai quyet dugc. Ngoai cgng d6ng
ngudi Hy Lap s6ng tap trung d phia nam
Macedonia, cac dan tdc khac (ngudi Thd NhT
Ki,
ngudi Bungari, ngudi Serbia, ngudi
Anbani, ngudi Vlahi) Iai s6ng rai rac, dan
xen nhau. Tinh trang phtrc tap tren da khien
cho
klia
nang thuong lugng gitra cac eudng
quoc chau Au, giiia cac qu6c gia Bancang
vdi nhau nham giai quyet van de Macedonia
bang con dudng boa binh hau nhu khdng the.
Su tieh tu cac mau thuan, tham vgng kh6ng
CO
gidi ban cua cac nha lanh dao qu6c gia cd
tu tudng dan tgc
chti

nghTa va cue doan,
dong thdi lai bi chi phoi bdi sy can thiep cua
cac cudng qu6c chau Au da khien cho van de
tranh chap
lanh
thd Macedonia giiia nhiing
ngudi hang xom lang gieng trd nen phtrc tap,
giong nhu mgt thiing thulc sung, chi can
cham ngoi no se lam cho bao luc bao
trtim
len Macedonia, bao luc dugc coi la sy lya
chgn duy nhat.
De phyc vy cho myc tieu ma minh theo
du6i d Macedonia, cac qude gia Bancang deu
h6 trg cho viec thanh lap va boat dgng
ctia
cae t6 chtrc bi mat tren
lanh
thd Macedonia.
Ben canh mgt s6 t6 chtrc boat dgng mang
tinh
6n boa, phi bao
luc,
nhan manh den viec
tuyen truyen van boa va tu tudng chlnb trj""
la
sir
t6n tai cua kha nhieu cac t6 chtrc vii
trang, boat ddng theo phuang thtrc du
kich,

tan c6ng kh6ng chi lye lugng quan dgi
Ottoman ma ca cac doi
thti
canh tranh. He
qua
la
tinh trang bat 6n, h6n
loan
va bao luc
bao
trtim
khap
lanh
th6 Macedonia, vugt ra
ngoai
klia
nang kiem soat cua chlnb quyen
Ottoman d day. Trudc tinh hinh do, cac
cudng qu6c chau Au, dae biet la Nga va Ao -
Hung da gay strc ep doi chinh
phti
Ottoman
phai tien hanh cai each d Macedonia nham
cai thien tinh hinh kinh te va chinh trj
ctia
cu
dan ban dja. Tuy nhien, vao thap nien 80
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr 90 -

91.
"
Nam 1884, Bungari da thanh lap hai to chirc van
hoa c6 ten la Hdi Chiril va Hgi
Metodiu;
Khong chiu
thua kem, nam
1886,
Serbia ciing lap ra Hdi Thdnh
Sava;
con Hy Lap da thanh lap ngay tir nam
1849
Hdi
Qude gia Hy Lgp nham khich le niem hy vpng
ciia
nguai Hy Lap dang song ngoai bign giai nuac nay,
ma trpng tam la Macedonia va dao Creta (Nguon:
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.47, tr.91).
'^
Nam
1881,
nhan dip "Hiep uac Tam hoang" dupc
gia han nham ciing co khoi lien minh gitra ba hoang
de (Nga,
Dire
va Ao - Hung), Nga va Ao - Hung da
thoa thuan phan chia anh huang a dong - nam Au.
Nga thira nhan viec Ao - Hung co quyen sap nhap

Bosnia - Herzegovina va kiem soat phan phia lay
ciia
ban dao Bancang; con Ao - Hung thi thira nhan Nga
CO
anh huang a cong quoc Bungari va Dong Rumelia
[Din
theo, Nicolae Ciachir, Istoria Universald
modernd {Lich sie Thi gidi Can dgi), tap
11 (1789
-
1919),
Nxb. Oscar Print, Bucuresti, 1998,
tr.210
(tigng Rumani)].
54
NGHIEN
CQU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°4 (1151.2010
ctia thi
ky
XIX.
ca Nga va Ao - Hung deu
kh6ng muon co nhting xao dgng ldn d ban
dao Bancang. Thang 4 nam 1897. hoang de
Ao - Hung la Franz Joseph \'a Nga hoang
Nicolae
11
da dat dugc thoa thuan \'e cac van
de

CO
lien quan den ban dao Bancang. Nga
va Ao - Hung quyet djnh duy tri statu - quo
{nguyen trgng) a khu
xyc
na\'" . Chinh thoa
thuan nay da ngan can tham vgng xau xe
Macedonia
ctia
cac qu6c gia Bancang vao
thdi diem do. Den thap nien 90
ctia
the ky
XIX, mac
dti
d chau Au da hinh thanh hai
kb6i chinh trj. quan sy doj nghich nhau la
phe Lien minh (Dtrc, Ao - Hung) va phe
Hiep
icde
(Nga, Phap), song dieu do cting
kh6ng
CO
nghTa la giua cac cudng qu6c chau
Au kh6ng con kha nang thoa hiep. Thoa
thuan ve ban dao Bancang giira de quoc Nga
va de qu6c Ao -
1
lung nam
1897

la mpt minh
chiing cho dieu do.
Trong nhirng thap nien cu6i cting
ctia
the ky XIX - dau the ky XX. ngpn lira
each
mang va nhting tranh chap quyen lye npi bp
da khien eho chinh
qu}'en
phong kien
Ottoman v6n da suy yeu lai cang yeu hon.
Su
eli6ng
d6i
ctia lye
lugng d6i lap co tu
tudng cai
each
da day chinh quyen phong
kien Ottoman lu6n d the bat an, ngay them
reu ra.
Thang 9 nam 1908, lgi dyng sy bting nl
cupc each mang d
Thi
NhT Ky, Bg trudng
Ngoai giao Nga (Alexandru lz\'olsky) va Ao
- Hung (Alois von Aehrenthal) da gap nhau
tai Buchlau (d
Mora\'ia)
dl ban \'l

tirmis
lai
cac vting lanh th6
ctia
de quoc Ottoman d
ban dao Bancang. Hai ben da thoa thuan \'di
nhau rang, trong trudng hgp Nga
ting
hg Ao
- Hung sap nhap Bosnia - Herzegovina thi
d6i lai Ao - Hung phai
ting
hg Nga md dugc
cac eo Bien Den (Dacdanen va Bospho) de
cho tau chien Nga c6 the ra vao tu
do""\
Tuy
nhien, su kien Ao - Hung bat ngd tuyen bo
sap nhap Bosnia - Herzegovina vao ngay 6
thang
11 nam
1908 da lam tan vd mgi su
thoa hiep trong pham vi co the giiia Nga va
Ao -
Hung^*".
He qua la. Nga kh6ng chi tim
ddng minh mdi nham d6i pho vdi Ao -
Hung, ma con khuyen khich cac nudc
Bancang bat dau cac cugc thuong lugng
nham thiet

lap
mgt mat tran chung ch6ng lai
Ao - Hung. Vdi su trg gitip tich cue cua cac
nha ngoai giao Nga. cac nudc Bancang da ky
ket vdi nhau mgt loat thoa thuan. song kh6ng
phai nham ch6ng Ao - Hung ma thuc chat lai
la
nhiing hiep udc ddng minh chuan bj cho
cugc chien tranh ctmg ch6ng lai de qu6c
Ottoman. Day la dieu vugt ra ngoai tam
kiem soat
ctia
Chinh
phti
Nga. Thoa thuan
duu tien dugc ky gitia Bungari va Serbia vao
thang 3 nam
1912.
trong do hai ben kb6ng
chi cam ket h6 trg nhau trong phdng
thti
ma
cdn cting nhau phan chia Macedonia khi co
"""
Barbara Jelavich.
s.d.d.
ir.92.
"'
Nicolae Ciachir, Istoria Universald modernd, tr.232
-

ZJJ.
'''
Barbara Jelavich.
s.d.d,
tr.93.
"^
Thang
11
nam 1909, Nga hoang Nicolae II da gap
vua Italia Victor Emmanuel
111
tai Racconigi, hai ben
da cam ket cimg phoi hop hanh dpng dg mo lai "Van
dg phuang Dong"". Thoa thuan nay cho phep nam
1911.
Italia ma cupc tan cong viing lanh
th6
von
thuoc quygn kiem soat cua de quoc Ottoman
o
chau
Phi la Tripoli (Dan theo, Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.94).
Sa tranli
elid'fx Id nil
tlii).
55
the.
Hai ben cung thoa thuan rang, trong

tru'dng hgp xay ra chien tranh vdi Ottoman,
Bungari se gop 200.000 quan, Serbia gop
150.000
quan. Thang 5 nam
1912,
H\' Lap va
Bungari cung ky vdi nhau mpt thoa thuan
tuong
tir,
song kh6ng co dieu khoan nao noi
ve su phan chia lanh th6. Thang 10 nam
1912,
Montenegro ky cac thoa thuan vdi
Serbia va Muntenegro. Mac
dti
npi dung cac
thoa thuan kb6ng dugc tiet 16 c6ng khai,
nhtrng cac cudng qu6c chau Au deu It nhieu
biet vc chting. Tuy vay, su phan
ti'ng
cua ca
hp la kha 6n boa" . Nhan thay co hpi thuan
lpi da den, cac qu6c gia Bancang nhanh
chong hanh dpng nham thuc hien myc tieu
ciia
minh.
Ngay 8 thang
11 nam
1912.
Montenegro

nid
cupc tan c6ng de qu6c Ottoman, md man
cho cupc
Chien
tranh Bancang lan thtr Nhat.
Ngay lap ttrc, cae d6ng minh
Banca'ig
(lly
Lap,
Bungari, Serbia) da sat canh ctmg
Montenegro. Vdi
lye
lugng ap dao (700. 000
ngudi).
luc lugng lien
quiin
cac nudc
Bancang da kh6ng qua kho khan de danh bai
quan dpi Ottoman (chi co 320.000 ngudi, lai
d the thieu byt vc hau can, tai chlnb). Khong
chi
CO
vay, ham dpi Hy Lap da kiem soat
chat ehe cac bien trong suot thdi gian dien ra
cupc chien tranh, ngan can thanh c6ng hoat
dpng tiep te
eiia
Ottoman cho quan dpi
ctia
minh dong tai Macedonia.

Vc
phia
cac qu6c gia Bancang tham
chien. quan dpi Bungari la luc lugng dong
\'ai
tro quan trpng nhat, bdi bp phai duong
dau vdi cac dao quan chinh
ctia
Ottoman tac
chien d Tracia. Trong khi do, quan dpi cac
nu'dc d6ng minh Serbia
\'a
11\'
Lap
\'U'gt
qua
lanh th6 Anbani de tien quan \'ao
Macedonia; quan dpi Montenegro tap trung
mpi strc lye de tan c6ng thanh pho
Slikod#r,
con quan dpi Hy Lap thi tim each bao vay va
chinh phyc Janina. Sau khi dap tan sy khang
cy
ctia
cac don vj don tni Ottoman, Bungari
da thanh c6ng trong viec gianh
qu>'en
kiem
soat thanh ph6 ldn nhat Macedonia la
Salonic vao ngay 8 thang

11
nam 1912.
Trong khoang thdi gian ngan
ngiii,
chi
khoang 6 tuan le, lien quan cac nude
Bancang da dc bep mpi sy khang cy cua cac
dao quan Ottoman d6ng d chau Au, giai
phong phan ldn ban dao Bancang, tien sat tdi
Constantinopol" . Trudc nguy co syp d6
ctia
de
qii6c
Ottoman, thang 5 nam 1913, cac
cudng quoc chau Au da nhanh chong can
thiep,
bupc cac
bcMi
tham chien phai
ngti'ng
chien va chap nhan nhting dieu khoan do Hpi
nghj cua cac eudng qu6c chau Au hpp tai
Luan D6n ap dat. Theo thoa thuan dat dugc
a
thti
do nudc Anh, dudng ranh gidi xac djnh
quyen so
him
dat dai
ctia

Ottoman d chau Au
dirge quy djnh la dudng Enos - Media,
Ottoman
ehi
eon kiem soat dugc thu do
Constantinopol va vting ven. Bungari gianh
dugc quyen kiem soat thanh ph6 Adrianopol,
Hy Lap gianh lai dugc quyen kiem soat d6i
\'di
dao Creta. Tuy nhien, viec phan chia
lanh th6 Macedonia lai
ujam
chan tai ch6
Barbara
Jelavich,
sdd,
tr.94 - 95.
''
Nicolae Ciachir, Istoria poporului din Sud -
Estiit
Europei (Lich sie nhdn ddn Ddng - Nam
in).
Nxb.
Oscar Print, Bucuresti,
1998,
tr.439
(iigng
Rumani).
56
NGHIEN

CQU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N°4
(1151.2010
trong su
sit
rugt cua trudng phai doan cac
qude gia Bancang tham chien. Lien quan den
vin dl phan chia cac vting lanh th6, da xuat
hien mgt van de mdi nam ngoai dy
trti
cua
cac
ding
minh Bancang, dd la viec cac nudc
nay dinh cting nhau chia cat lanh th6 Anbani
(dang thuoc quyen kiem soat cua Ottoman).
Chi CO dilu, mgi tinh toan
ctia
hg lai khdng
trting
khdp vdi y mu6n
ctia
cac cudng qu6c
chau Au. Trudc su ngac nhien
ctia
cac qu6c
gia Bancang, Anh, Phap, Nga, Dtrc, Italia,
Ao - Hung da thiet
lap
khudn kh6 phap ly

cho sy ra ddi
ctia
mgt nudc Anbani dgc
Iap^°.
Trong cac cudng qu6c, Italia va Ao -
Hung la nhung nude
ting
hp Anbani tich eye
nhat, hong bien nudc nay thanh tien d6n
kiem soat cac qude gia Bancang lang gieng.
Do lo sg Bungari se ddc chiem Macedonia
nen Serbia va Hy Lap da ky ket mgt thoa
thuan bi mat ve viec phan chia khu vuc nay
va se trg giup lan nhau trong trudng hgp xay
ra chien tranh. Chinh phu Serbia va Hy Lap
da tim kiem
sir
tmg hp
ctia
Rumani va
Montenegro, tham
chi
hp con lien he ca vdi
de qu6c
Ottoman^'.
Ve phia Bungari, do danh gia sai kha
nang tac chien
ctia
quan dpi cac nudc
ding

minh Bancang cii, ciing nhu tr6ng chd vao
su ung hg cua
Due
va Ao -
Hiing^^
nen nudc
nay da di nudc cd sai. Dem ngay 29/30 thang
6 nam
1913,
Chinh phu Bungari da ra
lenh
cho quan ddi cua minh bit ngd md cac cugc
tan c6ng ca Hy Lap lin Serbia. Hanh dgng
sai Iam dd da khiln hg phai tra gia. Quan dgi
cac nudc Rumani, Montenegro va Ottoman
da ctmg ph6i hgp vdi quan dgi Hy Lap va
Serbia ch6ng lai Bungari. Cugc chien tranh
Bancang Ian thtr Hai da nhanh chong ket
thuc vdi su that bai tham hai cua Bungari
bang viec ky hiep dinh dinh chien ngay 31
thang 7 nam
1913.
Mdt thang sau d6, Hgi
nghj boa binh dugc khai mac tai Bucuresti
(Bucaret), thu d6 cua Rumani nham xac djnh
viec phan chia lanh th6 Macedonia va thanh
lap nha nudc Anbani dgc lap. Ngay
10
thang
8

nam
1913 , hiep dinh hoa binh giiia cac
nudc Bancang thang tran (Serbia, Hy Lap,
Montenegro, Rumani) va Bungari dugc ky
ket. Hai nudc gianh dugc thang Igi Idn nhat
la Serbia va Hy Lap. Sau khi sap nhap phan
lanh thd Macedonia, dien tich
ctia
Serbia
tang Ien gap ddi. Khong chi cd vay, Serbia
cdn cung chia phan vdi Montenegro vting dat
Novi Pazar , nhd vay ma hai nudc nay co
chung dudng bien gidi. Con Hy Lap thi
gianh dugc phan phia nam Macedonia va
mgt phan Epir, trong dd bao ggp ca thanh
ph6 Janina, dudng bien gidi cua Hy Lap md
rdng ra phia dong, den tan
Kavalla.
Dti
bai
tran, Bungari van nhan dugc phan lanh th6
dgc theo s6ng Struma, mgt quan cd dien tich
80 dam vudng (khoang
135 km^)
dgc bd bien
Egee, bao gdp ca cang
Dedeaga^
""
Barbara Jelavich,
s.d.d,

tr.95.
"'
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.95 - 96.
'-
Nicolae Ciachir, Istoria poporului din Sud -
Estul
Europei, tr.442.
'^
Nicolae Ciachir, Istoria poporului din Sud - Estul
Europei,
tr.443.
•'•'
Novi Pazar la viing dat dupc Ao - Hung tra lai cho
Ottoman sau khi da
sapNihap
Bosnia - Herzegovina
vao trong duong bign giai luang quoc dg qu6c cuoi
nam 1908.
Su
tranli
elid'ft
Idnh
tlii).
57
(Alexandroupolis). Vdi Bungari. that bai
trong cugc Chien tranh Bancang lan thtr Hai
nam
1913

da pha nat tham vpng lanh th6
ctia
nudc nay d Macedonia. Nha str hpc Petar
Stojanov da nhan djnh rang: 'Hiep dinh hod
hinh
a
Bucuresti dd giam tdi da vitng lanh
thd
ind
Bungari kiem soul
a
Mueedoniu
iheo
hudng ed lpi cho
Serhici'^^.
Con vdi
Ottoman va Rumani, ca hai deu hai long vdi
chien lgi pham
ctia
minh. De qu6c Ottoman
dugc nhan lai thanh ph6 Adrianopol, con
Rumani dugc quyen sap nhap vting dat phia
nam Dogrogea
''.
Ro rang, bai cugc chien tranh Bancang
nam 1912 va nam
1913
da xoa bo gan nhu
hoan toan su kiem soat va thong trj
ctia

de
quoc Ottoman d ban dao Bancang, ngoai trtr
dcii
dat hep d Tracia va Constantinopol
37
3,
Ngay sau khi gianh Iai dugc quyen ty
chti
da mat vao tay cac the
lye
ngoai bang
sau nhieu the ky, cac
qude
gia
d6e
lap tre
tuoi tren ban dao Bancang da n6 lye hpi nhap
vao kb6ng gian phat trien
ctia
chau Au, the
gidi va bp da dat dugc nhung thanh tich dang
ghi nhan (sy phat trien
ctia
nen kinh te tu ban
chti
nghTa; thiet
lap
the che nha nudc tu
san ).
Tuy nhien, do hau qua

ctia
nhieu
nam chju ach th6ng trj, boc lot, vo vet
ctia
de
Dan theo. Nicolae Ciachir, Istoria poporului din
Sud- Estul Europei,
tr.443.
"''
Barbara Jelavich,
s.d.d,
tr.97.
''
Nha
sir
hpc Hy Lap S. M. Sophocles da danh gia
rang:
"Thdng
qua cdc cugc chien tranh ngdn vd quyet
dinh,
cdc quoc gia Bancdng dd tudc bd cua Ottoman,
trin thuc li.
tdi
ca cdc phdn
Idnh
thd chdu Au. ngogi
trie
khu
viec
gidp ranh Istanbul (Constantinopol)" (S.

M.
Sophocles, A History of Greece, Theeshloniki,
196l,p.351).
qu6c Ottoman, d6ng thdi do lanh th6
ctia
cac
nudc nay ludn
la
bai chien trudng
ctia
nhieu
cugc chien tranh xay ra lien mien giti'a de
qu6e Ottoman va cae cudng qu6c Thien
ehtia
giao chau Au nen xuat phat diem
ctia
nen
kinh te cac
qii6c
gia Bancang dgc lap la rat
thap.
Trong qua trinh hpi nhap vao dai gia
dinh chau Au, hp
kli6ng
de gi thoat kh6i su
le thuoc vao tu ban nudc ngoai. Va vdi mpt
nen kinh te non yeu nhu vay, bp rat kho c6
the c6 dugc su dgc lap trong ehinh sach doi
ngoai, CO
dii

ty tin de thuong lugng va mac
ca khi tham
dir
san khau quan he qu6c te.
Trong qua trinh xay dyng dat nudc,
tham vgng ve md rgng lanh th6 theo tieu chi
dan tgc, Ijch str
ctia
cac nha
lanh
dao
Bancang da phtrc tap boa
ni6i
quan he giti'a
cac qu6c gia lang gieng. Sy chung s6ng dan
xen giti'a cac cgng dong eu dan trong nhieu
the ky, viec thieu vang mgt dudng ranh gidi
dirge xac djnh ro rang giua cae
"qu6c
gia
ljch str"' da Iam cho sy tranh chap lanh tb6
giua cac qu6c gia Bancang kho c6 the giai
quyet tb6ng qua thuong lugng. Hon the niia,
do vj tri quan trgng
ctia
minh, toan bg ban
dao Bancang Iu6n Iu6n
nam
dudi sy giam sat
chat che cua cac cudng qu6c chau Au, chinh

hg mdi la nhting the luc cd tieng noi quyet
djnh trong viec chia phan di san ma de qu6c
Ottoman de lai. Hai cupc chien tranh
Bancang (nam
1912
va
1913)
da cho thay
bong ma chien tranh dang can ke chau Au va
toan the gidi ban bao gid het. Ban dao
Bancang thyc sy
la
thung thu6c siing de doa
sy binh yen
ctia
ngoi nha boa binh the gidi.