Xây dựng mô hình hợp tác và cơ chế thực hiện trong chuỗi giá trị xuất khẩu gạo tỉnh Kiên Giang

Kinh Tế và hội nhập
69
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)
1. Đặt vấn đề

        







        








XÂY DỰNG MƠ HÌNH HỢP TÁC VÀ CƠ CHẾ
THỰC HIỆN TRONG CHUỖI GIÁ TRỊ XUẤT KHẨU
GẠO TỈNH KIÊN GIANG
Nguyễn Thị Trâm Anh
*
Bạch Ngọc Văn
**
*
 

**

Tóm tắt
Dựa trên mơ hình Valuelinks của GTZ [7], tác giả đã phỏng vấn trực tiếp 150 đại diện
các tác nhân tham gia chuỗi để phân tích chuỗi giá trị gạo xuất khẩu tỉnh Kiên Giang
với các chức năng tham gia chuỗi gồm cung cấp đầu vào, sản xuất, thu mua, chế biến,
Marketing và bán hàng. Qua điều tra, tác giả rút ra kênh thị trường mặt hàng gạo xuất khẩu
tỉnh Kiên Giang gồm 3 kênh: (1) kênh trực tiếp từ nơng dân đến cơng ty xuất khẩu 5,1%; (2)
kênh cấp 2 từ nơng dân đến nhà máy chế biến 2,8% và từ nhà máy chế biến đến cơng ty xuất
khẩu 24,2%; (3) kênh cấp 3 từ nơng dân đến thương lái 91,2%, từ thương lái đến nhà máy
chế biến 31,3% và từ nhà máy chế biến đến cơng ty xuất khẩu 24,2%. Trên cơ sở phân tích
những điểm mạnh và điểm yếu của mơ hình chuỗi giá trị xuất khẩu gạo, tác giả đề xuất xây
dựng mơ hình hợp tác và cơ chế thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xuất khẩu gạo
Từ khóa: kênh thị trường, xuất khẩu gạo, chuỗi giá trị, chức năng tham gia chuỗi
Kinh Tế và hội nhập
70
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)







    
     

Bảng 1: Sản lượng XK gạo tỉnh Kiên Giang so với cả nước 2006 -2013
ĐVT: tấn
Năm 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

  

       


       


       
: “Hiệp hội lương thực VN & Sở Cơng thương tỉnh Kiên Giang, 2013”
* Số liệu ước tính của HHLT Việt Nam
Bảng 2: Kim ngạch XK gạo tỉnh Kiên Giang so với cả nước 2006 -2013
ĐVT: 1.000 USD
Năm 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
*
   

       
   

       


       
Nguồn: “Hiệp hội lương thực VN & Sở Cơng thương tỉnh Kiên Giang, 2013”
* Số liệu ước tính của HHLT Việt Nam
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
2.1. 

       


2.2.      



       


        
    






Kinh Tế và hội nhập
71
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)

  







        










        






       

         

       


         



3. Kết quả và thảo luận
3.1. Chuỗi giá trị lúa gạo xuất khẩu tỉnh Kiên Giang
Hình 2: Sơ đồ chuỗi giá trị lúa gạo xuất khẩu tỉnh Kiên Giang

78,1%
5,1%
2,8%
24,2%
48,8%
31,3%
92,1%









u
Xu
u






 S 













h




Nguồn: Kết quả điều tra


Chức năng tham gia chuỗi (các giai đoạn sản xuất)
Các tác nhân tham gia chuỗi
Người tiêu dùng
Những nhà hỗ trợ chuỗi
Kinh Tế và hội nhập
72
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)
        


3.1.1 Đầu vào
- Về phân bón:
        





         
        
        
         





Hình 3: Cơ cấu giống lúa tỉnh Kiên Giang năm 2013























Bảng 3: Hiệu suất sử dụng và tỷ lệ thất thốt phân hóa học
 Chỉ tiêu
Phân Đạm Phân Lân Phân Kali
   
   
Nguồn: Trung tâm khuyến nơng Kiên Giang, 2012
- Về thuốc BVTV:










  



Kinh Tế và hội nhập
73
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)




         



       







        







 


 Về kỹ thuật canh tác:   
         
        







Về thu hoạch và sau thu hoạch:


        


         








3.1.2. Sản xuất
Hình 4: Sản lượng lúa chất lượng cao và sản lượng lúa cả năm 2006 -2013
0
500.000
1.000.000
1.500.000
2.000.000
2.500.000
3.000.000
3.500.000
4.000.000

4.500.000





















Kinh Tế và hội nhập
74
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)







- Về hệ thống phơi sấy lúa:

        



 














- Về bảo quản lúa:    


        


        


        



         






         



















        


       

3.1.3 Thu mua

  




         
       
Kinh Tế và hội nhập
75
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)

       














3.1.4. Khâu chế biến:
- Về năng lực chế biến gạo:  


       

         



       
       
         



         



       

 










  


   








       







- Về hệ thống tồn trữ lúa gạo của doanh
nghiệp











Kinh Tế và hội nhập
76
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)









        







 







3.1.5. Marketing và bán hàng
Về cơ cấu chất lượng gạo xuất khẩu
        

        

        
  




 




        








 Về giá cả xuất khẩu   





Hình 5: Giá gạo xuất khẩu bình qn Kiên Giang so với cả nước 2006-2013








       


Kinh Tế và hội nhập
77
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)






  





Về mạng lưới phân phối


      















       



        
 









- Thị trường gạo xuất khẩu 










        




      





         

        








        

- Về chính sách xúc tiến:
        
Kinh Tế và hội nhập
78
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)
        







  
       


  
         





        
        






:
       
        





        







Bảng 4: Sản lượng, kim ngạch và giá gạo xuất khẩu tỉnh Kiên Giang 2006 - 2013
Năm
Sản lượng
(Tấn)
Kim ngạch
(Ngàn USD)

Giá bình qn
(USD/tấn)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 






        






Kinh Tế và hội nhập
79
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)
  
        









3.1.6. Các hoạt động chính nhằm mục
đích hỗ trợ









3.2. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu của
chuỗi giá trị lúa gạo XK tỉnh Kiên Giang
3.2.1. Điểm mạnh
3.2.1.1 Đầu vào






        


3.2.1.2. Sản xuất










3.2.1.3 Thu mua








        





3.2.1.4 Chế biến


        


3.2.1.5. Marketing và bán hàng



          

- 

Kinh Tế và hội nhập
80
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)
3.2.1.6. Các hoạt động chính nhằm mục
đích hỗ trợ
- 



-       



3.2.2. Điểm yếu

3.2.2.1 Đầu vào






        






3.2.2.2 Sản xuất










        








.
3.2.2.3 Thu mua


- 




        

       

3.2.2.4. Chế biến



 


 



3.2.2.5. Marketing và bán hàng




Kinh Tế và hội nhập
81
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)

        





       
       

        






        

3.2.2.6. Các hoạt động chính nhằm mục
đích hỗ trợ


















Hình 6: Mơ hình hợp tác dọc và ngang trong chuỗi giá trị xuất khẩu gạo tỉnh Kiên Giang











u

u

u
t







h

t

h
Kinh Tế và hội nhập
82
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)
4. Xây dựng mơ hình hợp tác trong sản
xuất gạo tỉnh Kiên Giang

        
       
       

       




















        

.
Một là, về hợp tácngang. 

       
        
        







        
























        



        









Kinh Tế và hội nhập
83
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)





        



Hai là, về hợp tác dọc.    







        


       
        



















5. Ngun tắc và cơ chế để thực hiện hợp
tác trong chuỗi cung ứng gạo


hợp đồng






        





         
khung pháp lý về hợp đồng kinh tế



       


 Đối với doanh nghiệp   





       
  



Đối với chính phủ

        
         
Kinh Tế và hội nhập
84
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Số 64 (04/2014)
        



        










 


        

      




        



        








        



        










        
        






        
        
         












6. Kết luận: 



         
Kinh Tế và hội nhập
85
Tạp chí KINH TẾ ĐỐI NGOẠISố 64 (04/2014)







        
        

        







q
Tài liệu tham khảo
 
Tạp chí Khoa học cơng
nghệ thủy sảnTrường Đại học Nha Trang,
 

Tạp chí khoa học và cơng nghệĐại học Đà nẵng
 Liên kết sản xuất lúa theo cánh đồng mẫu
lớn, 
 Niên giám Thống kê Kiên Giang năm 2012

 BPTrends

  The Methodology of Value Chain Promotion. First Edition.
 A Handbook for Value Chain Research
 Dự án nâng cao năng lực cán bộ và nơng dân trong phát triển doanh
nghiệp nhỏ nơng thơn tỉnh An Giang (ICRE) giai đoạn 2009 – 2012, 

 Phân tích chuỗi giá trị lúa gạo ĐBSCL

Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance

  Báo cáo tình hình thực hiện phát triển nơng nghiệp nơng

thơn tỉnh Kiên Giang năm 2012, 