Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8

Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8

Chất lượng GD là vấn đề mà được toàn xã hội quan tâm. Vậy làm thế nào để
nâng cao chất lượng GD. Đó chính là đổi mới chương trình và SGK giáo dục phổ
thông, vấn đề trọng tâm ở đây chính là đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện
dạy học dựa vào hoạt động tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh và sự tổ chức
hướng dẫn thích hợp của giáo viên nhằm phát huy tư duy độc lập, sáng tạo, góp
phần hình thành phương pháp và nhu cầu, khả năng tự học, tạo hứng thú, tạo niềm
tin và niềm vui trong học tập. Đối với bộ môn sinh học ở bậc THCS nói chung và
sinh học 8 nói riêng phương pháp "Quan sát " được sử dụng rộng rãi và phổ biến
cho tất cả các bài học, nhưng trong phạm vi báo cáo tôi chỉ áp dung đối với khối 8.
Đối với sinh học 8, kí năng quan sát có vai trò quan trọng để hình thành nên
kiến thức mới và là yếu tố quan trọng của chất lượng tiết học. Hầu hết các bài học
trong chương trình sinh học 8 luôn cần thực hiện kĩ năng quan sát( trừ các bài ôn
tập, thực hành)
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn Sinh học ở trường THCS tôi nhận thấy
để nâng cao chất lượng dạy và học thì cần phải kết hợp tối ưu các phương pháp dạy
học, phù hợp với từng nội dung nhằm mục đích giúp HS hứng thú học tập và lĩnh
hội kiến thức một cách chủ động. Bên cạnh đó còn góp phần hình thành nhân cách,
kĩ năng, niềm tin khoa học vào những kiến thức đã học, giải quyết, xử lý những
vấn đề tương tự nảy sinh xung quanh các em và có thể vận dụng những kiến thức
đã học giải thích những hiện tượng thực tế.
* Thuận lợi:
- Ý thức học bộ môn của học sinh
- Phát huy được tính độc lập, chủ động, tư duy sáng tạo của học sinh trong
quá trình phát hiện kiến thức.
- Cơ sở vật chất của nhà trường như: thiết bị, phòng bộ môn, đáp ứng được
yêu cầu bộ môn
Giáo viên: 
1
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8

- Đặc biệt là có sự hỗ trợ của CNTT trong việc khai thác một số tranh ảnh
phù hợp với bài dạy.
*Khó khăn:
- Đối với bộ môn sinh học 8 thì nghiên cứu trên cơ thể người mà mẫu vật
chúng ta nghiên cứu ở một số động vật như: ếch, lợn kinh phí cao, cần đầu tư
nhiều, do đó khó thực hiện.
- Đồ dùng dạy học trong phòng thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu dạy học.
- Thiếu kinh phí để đầu tư mua máy chiếu.
- Đối tượng học sinh chỉ quen với phong cánh học chay, chua quen với
phong cánh học tích cực.
Giáo viên: 
2
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8

 !"#$"%&'()*+,& *+,&/,"*/
Phương pháp Quan sát góp phần tạo hứng thú cho học sinh "Làm cho
học tập trong nhà trường trở thành niềm vui" đảm bảo cho học sinh quan sát các
đặc điểm hình thái, cấu tạo thích nghi với chức năng qua mẫu vật, mô hình, tranh
ảnh , giúp HS tích luỹ được những biểu tượng phong phú, sinh động dùng làm
nguyên liệu cho tư duy, hình thành khái niệm.
Ngoài các vật tự nhiên, HS có thể quan sát các vật tượng hình, tượng trưng
(mô hình, tranh vẽ ) để lĩnh hội tri thức, các vật tượng hình, tượng trưng phải phản
ánh trung thực, càng gần với tự nhiên càng có giá trị, tránh cung cấp cho học sinh
những biểu tượng sai lệch, thiếu tính khoa học và sư phạm.
Kinh nghiệm dạy học và các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy để hình thành
phát triển nhận thức của HS. Với phương pháp Quan sát cần thực hiện các qui tắc
sau.
- Biểu diễn thí nghiệm, phương tiện vật mẫu phải đúng nơi, đúng lúc, tránh
hiện tượng "Lạm dụng vật mẫu, phương tiện thí nghiệm" làm cho học sinh phân
tán tư tưởng, không tập trung chú ý đến nội dung kiến thức.

- Đối tượng quan sát phải đủ lớn, cả lớp cùng quan sát. Đối với những mẫu
vật nhỏ, thí nghiệm khó quan sát giáo viên nên đêm đến từng bàn cho HS quan sát.
- Khi biểu diễn thí nghiệm, mô hình, tranh vẽ giáo viên phải có thao tác rõ
ràng, cụ thể theo một trình tự nhất định để học sinh dễ quan sát hình thành kiến
thức.
- Trước khi tiến hành thí nghiệm hay vật mẫu, mô hình thì giáo viên nên
nghiên cứu kĩ cùng với việc đưa ra các câu hỏi để học sinh hình thành kiến thức
một cách chủ động. Việc đề ra những câu hỏi rất quan trọng trong khi biểu diễn
phương tiện để học sinh quan sát mang tính chất nghiên cứu tìm tòi.
Giáo viên: 
3
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
- Trong điều kiện cụ thể giáo viên có thể phối kết hợp các phương tiện dạy
học khác.
Trên đây chỉ đề cập đến phương pháp chủ yếu trong khi giảng dạy bộ môn
không có nghĩa là nó hạn chế khả năng vận dụng sáng tạo các phương pháp khác
vào trong giảng dạy.
Trong mổi phần, bài, chương cụ thể giáo viên cần phải xác định được
phương pháp cụ thể để giảng dạy nhằm đạt kết quả cao. Mặt khác một trong những
yếu tố không kém phần quan trọng trong việc tiếp thu kiến thức của học sinh là
giáo viên phải nắm được tâm lý của từng đối tượng học sinh. Nó còn phụ thuộc rất
nhiều vào trình độ nghệ thuật sư phạm của giáo viên.
Tuy nhiên, phương pháp nêu trên cần được tiến hành dưới hình thức tổ chức
hoạt động nhóm nhỏ trong đó được luân phiên để mọi học sinh được rèn luyện cách
tổ chức các hoạt động tập thể và tinh thần trách nhiệm cộng đồng, hình thành phẩm
chất, nhân cách của người lao động mới trong thời đại hiện nay.
01/#2(3!'()*+,& *+,&/,45"*/56*+*&&7#8
Đối với chương trình sinh học 8 thì phương pháp "Quan sát" được áp dụng ở 3
dạng sau: Quan sát tranh, Quan sát mô hình, Quan sát thí nghiệm
Ví dụ 1: Quan sát tranh: Bài 3 Tế bào,bài 4 Mô, Bài 6 Phản xạ

Ví dụ 2: Quan sát mô hình: Bài 2 Cấu tạo cơ thể người, bài 7. Bộ xương
Ví dụ 3: Quan sát thí nghiệm: Bài 8 Cấu tạo và tính chất của xương,
bài 44 Tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) của tuỷ sống.
* Áp dụng phương pháp "Quan sát" trong một tiết học cụ thể.
"*/6*&4
Tiết 3
I. Mục tiêu.
1, Kiến thức:
Giáo viên: 
4
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Hs trình bày được thành phần cấu trúc cơ bản của tế bào gồm màng sinh chất,
chất tế bào (lưới nội chất, ri bô xôm, ti thể, bộ máy gôn ghi, trung thể…), nhân
(NST và nhân con)
Học sinh phân biệt được chức năng từng cấu trúc của TB
Chứng minh được TB là đơn vị chức năng của cơ thể
2, Kỹ năng:
Rèn kỹ năng quan sát kênh hình, mô hình tìm kiến thức; kỹ năng suy luận lôgíc,
kỹ năng hoạt động nhóm
3, Thái độ:
Giáo dục ý thức học tập, yêu thích bộ môn
II. Đồ dùng dạy học.
Gv: Mô hình hay tranh vẽ câm cấu tạo TB động vật, tranh phóng to hình 2.2
(trang8)
Hs: Ôn lại cấu tạoTBTV, soạn các lệnh ở trong bài
III. Hoạt động dạy học
.ổn định lớp
. Bài cũ:
9:
Mọi bộ phận, cơ quan của cơ thể đều được cấu tạo từ tế bào. Vậy TB có cấu trúc và

chức năng như thế nào? Tại sao lại nói TB là đơn vị chức năng của cơ thể?
Hoạt động 1. Cấu tạo tế bào
Mục tiêu: Hs nắm được các thành phần chính của TB là màng, chất nguyên sinh,
nhân
Hoạt động dạy Hoạt động học
Gv treo hình câm 3.1 yêu cầu hs chỉ rõ 3
thành phần cơ bản của TB?
Gv nhận xét thông báo đáp án đúng.
Gv cho hs quan sát cột 1;2 bảng 3.1 để
xác định các bào quan trong TB. Gv bổ
sung thêm 1 số thông tin
Hs quan sát hình vẽ. Cá nhân tự xác định
+ Màng
+ Chất tế bào
+ Nhân
Đại diện nhóm trình bày. Nhóm khác bổ
sung
Hs nghiên cứu bảng ghi nhớ kiến thức
 Màng: Có lỗ màng đảm bảo mối liên
hệ giữa Tb với môi trường trong
 Chất TB : chứa các bào quan
 Nhân TB : Trong dịch nhân chứa
NST và nhân con
* Hoạt động 2 Chức năng của các bộ phận trong TB
Mục tiêu : H/S nắm được các chức năng quan trọng của các bộ phận của tế bào
Giáo viên: 
5
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Thấy được cấu tạo phù hợp với chức năng và sự thống nhất giữa các thành phần
của tế bào. Chứng minh: TBào là đơn vị chức năng của cơ thể

Hoạt động dạy Hoạt động học
Gv chiếu bản trong bảng 3.1
Nêu câu hỏi
? Màng sinh chất có vai trò gì ?
? Chất TB, nhân đóng vai trò gì trong
hoạt động sống của TB ?
< Gv lưu ý chữ in nghiêng >
? Lưới nội chất có vai trò gì trong hoạt
động sống của TB
? Năng lượng để tổng hợp P lấy từ đâu?
? Màng sinh chất có vai trò gì ?
? Tại sao nói nhân là trung tâm của tế
bào?(Đ/ khiển mọi hoạt động sống của
tế bào )
Gv gọi h/s đọc câu hỏi hoạt động SGK
? Hãy giải trích mối quan hệ thống nhất
về chức năng giữa màng sinh chất, chất
TB và nhân TB ?
- Gv nhận xết, trình bày đáp án đúng.
=>Màng giúp TB thực hiện trao đổi chất
với môi trường ngoài (lấy vào các chất
thải ra các chất) để tổng hợp nên các
chất riêng của tế bào. chất TB là nơi
thực hiện sự trao đổi chất bên thong TB
(Tổng hợp chất, phân giải chất để tạo ra
năng lượng cần cho hoạt động sống của
TB (nhờ ti thể)
NST trong nhân qui định đặc điểm cấu
trúc P được tổng hợp ở ribôxôm =>Các
bộ phận trong TB đã có sự phối hợp

thống nhất hoạt động để tế bào thực hiện
chức năng sống
. H/s nghiên cứu bảngtự rút ra kiến thức
H/s dựa vào bảng 3 để trả lời
Thảo luận nhóm tìm câu trả lời
Đại diện nhóm trình bày các nhóm khác
bổ sung
So sánh với đáp án của nhóm
H/s ghi nhớ kiến thức
:Hoạt động 3.Thành phần hoá học của TB
Mục tiêu: Học sinh nắm đợc 2 thành phần hoá học chính của TB là chất vô cơ và
chất hữu cơ
Giáo viên: 
6
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Hoạt động dạy Hoạt động học
? Cho biết thành phần hoá học của TB
Gv nhận xét- thông báo đáp án đúng. TB
gồm hỗn hợp nhiều chất hữu cơ và vô cơ
a, Chất hữu cơ:
+ Prôtêin: C. H. O. N. S. P
+ Gluxít: C. H. O
+ Lipít: C. H. O
+ Axít nuclếic: ADN, ARN
(prôtêin, axít nuclếic là quan trọng hơn
cả vì đây là hai thành phần chủ yếu của
cơ thể sống)
b, Chất vô cơ:
Muối khoáng chứa Ca, K, Na, Cu, Fe…
? Các chất hoá học cấu tạo nên TB có

mặt ở đâu? Chứng tỏ điều gì?
? Tại sao trong khẩu phần ăn cần có đủ
P, G, Li, vitamin, MK?
Hs tự nghiên cứu thông tin sgk tìm câu
trả lời
1 hs trình bày trước lớp. Hs khác bổ
sung
=> Hs thu nhận kiến thức
=> Có sẵn trong tự nhiên -> chất sống
do chất vô sinh phát triển thành
=> ăn đủ chất để xây dựng TB
* Hoạt động 4. Hoạt động sống của tế bào
Mục tiêu: Hs nêu được các đặc diểm sống của TB trao đổi chất, lớn lên, phân
chia, cảm ứng.Chứng minh tế bào là đơn vị chức năng của cơ thể
Hoạt động dạy Hoạt động học
Gv chiếu sơ đồ 3.2
? Kể tên các hoạt động sống của TB?
? Sơ đồ muốn cho biết những gì?
? Mối quan hệ được biểu hiện như thế
nào?
? Tại sao nói Tb là đơn vị chức năng
của cơ thể?
- Yêu cầu 1 hs đọc kết luận đóng khung
sgk
Hs nghiên cứu sgk trình bày
+ Trao đổi chất, lớn lên, phân chia, cảm
ứng là các hoạt động sống của Tb
+ Mối quan hệ giữa môi trường, cơ thể
và TB
+ Mt cung cấp O

2
, nước muối khoáng,
chất hữu cơ cho TB thực hiện các hoạt
động sống. Đồng thời nhận lấy các sản
phẩm bài tiết, CO
2
từ TB cơ thể
+ Mọi hoạt động sống của cơ thể đều có
cơ sở là các hoạt động sống của TB
IV. Kiểm tra- đánh giá
? Làm bài tập 1sgk
? Nêu cấu tạo chung của tế bào.
Giáo viên: 
7
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
"*/;&<*&
Tiết 2
)#"4
=2*&>#
Hướng dẫn hs tự xác định được tên, vị trí các cơ quan trong cơ thể người
Chứng minh được tính thống nhất trong hoạt động của các cơ quan trong cơ thể
người.
0=?*@*+
Rèn kỹ năng quan sát, nhận biết kiến thức
Rèn tư duy tổng hợp lô gíc, kỹ năng hoạt động nhóm
A&/B
Giáo dục ý thức giữ gìn bảo vệ cơ thể tránh tác động mạnh vào 1 số hệ cơ quan
quan trọng
C(D*+(3!&7#
Gv: Tranh hệ cơ quan của thú ; hệ cơ quan của người

Mô hình tháo lắp các hệ cơ quan, sơ đồ phóng to hình 2.3 (SGK); bảng phụ; phiếu
học tập
H/: Kẻ bảng 2 sgk; ôn tập lại hệ cơ quan ở đv thuộc lớp thú
3B*+(3!&7#4
E*BF*&G9,
#H4
? Hãy cho biết nhiệm vụ của bộ môn cơ thể người và vệ sinh
? Nêu những p
2
cơ bản học tập bộ môn cơ thể người và vệ sinh
. Bài mới
Trong chương trình SH8 chúng ta sẽ tìm hjiểu các hệ cơ quan vận động, tuần
hoàn, tiêu hoá, hô hấp……
Vì vậy bài học hôm nay sẽ tìm hiểu khái quát về cấu tạo cơ thể người.
:3B*+1I"3
Mục tiêu: HS chỉ rõ được các phần của cơ thể xác định được 1 số cơ quan trên mô
hình
Trình bày sơ lượcthành phần, chức năng các hệ cơ quan
a, Các phần cơ thể
Hoạt động dạy Hoạt động học
Gv treo tranh 1,2 SGK phóng to lên
bảng, yêu cầu hs
? Kể tên các hệ cơ quan ở động vật
thuộc lớp thú ?
Hs nhớ lại kiến thức kể đủ 7 hệ cơ quan.
Giáo viên: 
8
p dng phng phỏp quan sỏt trong ging dy sinh hc 8
Hot ng dy Hot ng hc
Gv yờu cu hs tr li cõu hi sgk

Gv nờu cõu hi :
? C th chỳng ta c bao bcbng
c quan no ? Chc nng chớnh ca c
quan ny l gỡ ?
- Gv tng kt ý ỳng ca cỏc nhúm v
thụng bỏo ý ỳng
Hs quan sỏt tranh, hỡnh tho lunnhúm
hon thnh cõu tr li
i din nhúm trỡnh by -> nhúm khỏc b
sung gúp ý
Hs nm c :
=>Da bao bc ton b c th
C th gm 3 phn : u, thõn, tay chõn
C honh ngn khoang ngc v khoang
bng
Khoang bng: cha rut, d dy, gan, thn,
búng ỏi.
Khoang ngc: Cha tim, phi
JK1/#&L#.M"*
Hot ng dy Hot ng hc
Gv gii thiu theo ni dung thụng tin
sgk; tờn mt s h c quan trong c th
ngi
Gv treo bng ph 2 lờn bng yờu cu hs
hon thnh ct 2 vo bng
Gv ghi ý kin b sung, thụng bỏo ỏp ỏn
ỳng
Phỏt phiu hc tp :
Xỏc nh chc phn ca tng h c quan
qua sp xp cỏc ý gia h c quan v

chc nng cho tng ng trong bng
sau?
Hs nghiờn cu sgk tranh v ; liờn h thc
t bn thõn; kt hp vi kin thc ca v
hon thnh ct 2 theo nhúm
i din cỏc nhúm lờn ghi ni dung,
nhúm khỏc b sung
Cỏc nhúm lm phiu bi tp
Mt s nhúm c i din lờn trỡnh by
ỏp ỏn

N&2"&7#O,
Tờn h c quan Chc nng
H vn ng
2. H tiờu hoỏ
a, Lọc từ máu những chất thừa và có hại cho cơ thể để thải ra
ngoài
Giỏo viờn:
9
p dng phng phỏp quan sỏt trong ging dy sinh hc 8
3. H tun hon
4. H hụ hp
5. H bi tit
6. H thn kinh
b, Thực hiện sự trao đổi khí O
2
, CO
2
giữa cơ thể và môi trờng
c, Có chức năng sinh đẻ bảo tồn nòi giống

d, Tiếp nhận và biến đổi thức ăn thành chất dinh dỡng cung cấp
cho cơ thể
e, Giúp cơ thể vận động
g, Vận chuyển các chất dinh dỡng, O
2
, và hoóc môn đến từng tế
bào, các chất thải để đa ra ngoài cơ thể
h, Điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các cơ quan
trong cơ thể
Hot ng dy Hot ng hc
Gv đa ra đáp án: 1e, 2d, 3g, 4b, 5a,
6h
Gv giới thiệu chức năng còn lại là
của hệ sinh dục
Gv hỏi thêm
? Ngoài các cơ quan trên, trong cơ
thể còn có hệ cơ quan nào?
Gv gọi 1 hs đọc trớc lớp phần thônh
tin dới bảng (trang 9)
Gọi 1 hs khác
? Phân tích xem bạn vừa rồi đã làm
những gì khi cô gọi hỏi? Nhờ đâu
bạn ấy làm đợc nh thế?
Gv ghi mục 2
Các nhóm đổi bài cho nhau, so sánh với đáp
án của gv để đánh giá bài của bạn
Hs trả lời đợc:
. Bạn đó đã đứng dậy cầm sách đọc đoạn cô
yêu cầu
. Đó là nhờ sự phối hợp hoạt động giữa các cơ

quan tai (nghe), cơ chân co (đứng lên), cơ tay
co (cầm sách), mắt (nhìn), miệng (đọc)
* Hoạt động 2. P,& &Q,&3B*+#R#/##.M"*
Mc tiờu: Ch ra c vai trũ iu ho hot ng cỏc h c quan ca h thn
kinh v ni tit
Hot ng dy Hot ng hc
Gv hng dn hs
? Phõn tớch mt hot ng ca c th: Chy
Gv treo s 2.3
? Cỏc mi tờn t h thn kinh v h ni tit
ti cỏc h c quan núi lờn iu gỡ?
Hs t nghiờn cu sgk mc. tho lun
nhúm
i din nhúm trỡnh by

trc lp.
Cỏc nhúm cú ý kin khỏc b sung
+ Tim, mch, hụ hp, bi tit, tiờu
hoỏ tng cng hot ng
+Tng cng cung cp O
2
, cht dinh
dng cho c th
Hs phõn tớch s
Giỏo viờn:
10
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Gv giải thích sự điều hoà bằng cơ chế thần
kinh và cơ chế thể dịch.
? Tại sao nói cơ thể người là một khối

thống nhất?
Vì các cơ quan trong 1 hệ, các hệ cơ
quan trong cơ thể có sự phối hợp hoạt
động dưới sự điều hoà của hệ thần
kinh và hệ nội tiết
IV. =S6TB/*&+/
Gv yêu cầu học sinh làm bài tập
Hướng dẫn học bài
. Học bài, trả lời câu hỏi
"*/&U*+&L
. )#"
1, =2*&>#:
Hs trình bày được cấu tạo chung của 1 xương dài từ đó giải thích được sự lớn lên
của xương và khả năng chịu lực của xương
. Xác định được thành phần hoá học của xương để chứng minh được tính chất đàn
hồi và cứng rắn của xương
2, =?*@*+
. Quan sát tranh hình, thí nghiệm -> Tìm ra kiến thức
. Có kĩ năng lắp đặt thí nghiệm đơn giản trong giờ học lí thuyết
. Hoạt động nhóm
3, &/B
Giáo dục ý thức bảo vệ xương, liên hệ với thức ăn của lứa tuổi học sinh
. C(D*+(3!&7#
Gv : Tranh vẽ hình 8.1 -> 8.4 sgk
. Mẫu vật: Hai xương đùi ếch, các đốt sống cưa đôi
. Dụng cụ: Panh, đèn cồn, cốc nước lã, cốc đựng dung dịch axít HCl 10%, đoạn dây
đồng ( hoặc thép nhỏ) một đầu quấn chặt vào que cầm, đầu kia buộc vào mẩu
xương ( ếch hoặc chân gà), một tờ giấy khổ A
4
Hs: Xương đùi ếch hay xương sườn gà

 3B*+(3!&7#
E*BF*&G9,
#H
? Bộ xương người gồm mấy phần? Mỗi phần gồm những xương nào?
? Nêu rõ vai trò của từng loại khớp?
? Vai trò của bộ xương đối với đời sống con người?
Giáo viên: 
11
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
9
Xươngcó chức năng: Là bộ khung nâng đỡ cơ thể bởi độ rắn chắc của xương rất
lớn (xương người trưởng thành có thể chịu áp lực gấp 30 lần so với loại gạch tốt).
Vậy do đâu mà xương có được khả năng đó?
* Hoạt động 1. 1VW1XYZ[
Mục tiêu: Chỉ rõ được cấu tạo của xương dài, xương dẹt và chức năng của nó
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
a, Cấu tạo của xương dài
Gv đặt vấn đề:
? Sức chịu đựng của xương có liên
quan gì đến cấu tạo của xương?
Để trả lời vấn đề này
Gv yêu cầu hs quan sát xương đùi ếch
chẻ dọc
? Xương dài có cấu tạo như thế nào
Gv hướng dẫn hoạt động
Gv giảng về xương dài theo nội dung
của bảng 8. Nhấn mạnh các ý
. Thân xương hình ống
. Đầu xương có các nan xương xếp hình
vòng cung

Nêu câu hỏi sgk
? Thân xương hình ống và các nan
xương có ý nghĩa gì?
Gv nhận xét - tóm tắt:
. Hình ống: Làm cho xương nhẹ và vững
chắc
. Nan xương: Phân tán lực làm tăng khả
năng chịu lực
Nêu câu hỏi:
? Người ta đã vận dụng kiểu cấu tạo
hình ống và cấu trúc hình vòm vào kĩ
Hs có thể đưa ra khẳng định
-> Chắc chắn xương phải có cấu tạo
đặc biệt
Hs nghiên cứu sgk, quan sát vật mẫu,
hình vẽ 8.1, 8.2 -> Thảo luận nhóm
thống nhất ý kiến
. Đại diện nhóm trình bày. Các nhóm có
ý kiến khác bổ sung

Thảo luận nhóm
Đại diện trình bày đán án. Các nhóm có
ý kiến khác bổ sung, hoàn chỉnh kiến
thức
Giáo viên: 
12
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
thuật xây dựng có ý nghĩa gì? Cho ví
dụ?

Gv treo bảng 8 hướng dẫn hs thu nhận
thông tin
b, Cấu tạo xương ngắn và xương dẹt
Gv treo tranh vẽ hình 8.3. yêu cầu hs
quan sát
Nêu câu hỏi
? Xương dẹt và xương ngắn có cấu tạo
và chức năng gì?
Cá nhân suy nghĩ. Nêu được
. Đảm bảo độ bền vững
. Tiết kiệm nguyên liệu
Ví dụ: Cột trụ cầu, vòm của, tháp
Epphen
. Đọc bảng hiểu rõ về cấu tạo và chức
năng của xương dài.
Quan sát hình vẽ + các đốt sống đã cưa
đôi => Thu thập thông tin
.Cá nhân trình bày. Các ý kiến khác bổ
sung
Hs nêu được:
. Không có cấu tạo hình ống
. Bên ngoài là mô xương cứng
. Bên trong là mô xương xốp gồm nhiều
nan xương trong chứa tuỷ đỏ
* Hoạt động 2. \]^_`a`b1XYZ[
Mục tiêu: Hs chỉ ra được xương dài ra do sụn tăng trưởng, to ra là nhờ tế bào
màng xương
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
Gv treo
. Tranh 8.4 (sgk) giới thiệu ví trí của sụn

tăng trưởng
. Tranh 8.5 mô tả thí nghiệm chứng
minh vai trò của sụn tăng trưởng
Gv nêu câu hỏi sgk
? Quan sát hình 8.5 hãy cho biết vai trò
của sụn tăng trưởng?
Gv đánh giá phần trao đổi của các nhóm
và giải thích
Hs nghiên cứu thông tin. Quan sát tranh
-> trao đổi nhóm dể hoàn thành câu hỏi
hoạt động.
. Đại diện trình bày đáp án, các nhóm
bổ sung, góp ý
Giáo viên: 
13
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
. Các tế bào sụn phân chia và hoá
xương làm xương dài ra. Đến tuổi
trưởng thành sự phân chia của sụn tăng
trưởng không còn thực hiện được nữa
-> Không cao thêm. Tuy nhiên màng
xương vẫn có khả năng sinh tế bào
xương để bồi đắp phía ngoài thân
xương làm cho xương to ra. Trong khi
các TB huỷ xương tiêu huỷ thành trong
của ống xương làm cho khoang xương
ngày càng rộng ra.
Gv đưa ra bài tập. Cá nhân hs hoàn
thành
Hs hoàn thành bài tập.

. Xương dài ra là do sự phân chia
. Xương to ra về bề ngang là nhờ

* Hoạt động 3. `NcWde1`f11XYZ[
Mục tiêu. Thông qua thí nghiệm. Hs chỉ ra được 2 thành phần cơ bản của
xương có liên quan đến tính chất của xương – liên hệ thực tế.
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
Chuẩn bị dụng cụ
Gv biểu diển thí nghiệm
Ngâm trước 10-15 phút một xương đùi
ếch trong dung dịch HCL 10 %
Thả thêm một xương đùi ếch khác vào
dung dịch HCL10%
Gv đưa ra câu hỏi :
? Bọt khí nổi lên đó là gì ?
Gv rửa xương trong cốc nước. Yêu cầu
hs
? Kiểm tra độ mềm dẻo của xương?
Gọi hs làm thí nghiệm :
Đốt xương trên ngọn lửa đèn cồn, khi
hết khói - kiểm tra (bóp nhẹ)
Rồi thả vào a xít.
? Nhận xét?

Gv nêu câu hỏi. Giúp hs hoàn thiện kiến
thức
Hs quan sát hiện tượng (có bọt khí nổi
lên )
-> Là khí Co
2

1- 2 hs kiểm tra độ mềm dẻo của xương
Hs bóp thử phần xương còn lại (đặt lên
giấy gõ nhẹ). Sau đó thả vào Axít HCL
=> Quan sát hiện tượng
Giáo viên: 
14
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
HOẠT ĐỘNG DẠY HOẠT ĐỘNG HỌC
? Phần nào của xương cháy có mùi
khét ?
? Tại sao khi ngâm xương lại bị dẻo và
có thể kéo dài, thắt nút ?
? Từ các kết quả thí nghiệm có thể rút
ra kết luận gì vè thành phần và tính chất
của xương?
Gv giới thiệu
+ ở xương người lớn:
. Chất cốt giao chiếm 1/3
. Chất vô cơ chiếm 2/3
+ ở xương trẻ em: Chất cốt giao chiếm
tỉ lệ cao hơn người già nên xương có
tính đàn hồi cao hơn
Liên hệ thực tế
? Tại sao xương người già lại giòn và
dễ gãy hơn xương trẻ em?
? Thức ăn có liên quan gì đến sự phát
triển của xương?
Thảo luận nhóm. Thống nhất
. Phần xương cháy được có mùi khét là

chất hữu cơ
. Xương mất phần rắn khi bị hoà vào
HCl. Chỉ còn lại phần chất hữu cơ
Nêu được
.Thành phần hoá học của xương gồm
+ Chất vô cơ: Muối canxi
+ Chất hữu cơ (cốt giao)
. Tính chất
+ Đàn hồi Nhờ sự kết hợp của
+ Rắn chắc 2 thành phần trên
Ghi nhớ thông tin giải thích được
(Thông tin sgk)
IV. Kiểm tra - đánh giá
Gv yêu cầu hs làm bài vào vở bài tập
Hs thảo luận nhóm. Tìm đáp án đúng
Gọi 1 hs đọc kết luận chung cuối bài
Giáo viên: 
15
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Đối với chương trình sinh học 8, thì phần lớn các bài đều sử dụng phương
pháp quan sát nhưng trong phạm vi báo cáo tôi chỉ nêu một số ví dụ nhằm minh
hoạ cho báo cáo.
Không có phương pháp dạy học nào là tối ưu, trong thực tế người giáo viên không
nên sử dụng một phương pháp cho một bài học mà chúng ta nên phối hợp nhiều
phương pháp cho từng bài học cụ thể thì mới có kết quả cao.
AN& *+,&/,B/*&+/%2M"g4
- Sử dụng đề trắc nghiệm và tự luận kiểm tra kiến thức học sinh sau khi hoàn thành
các tiết không áp dụng các phương pháp quan sat vào năm 2010 - 2011 và các tiết
học có áp dụng phương pháp này vào năm 2011 – 2012.
h -Q*+4

- Toàn bộ học sinh khối 8 cơ sở II, Trường THCS DTBT Chiêu Lưu năm học 2010
– 2011 và năm học 2011 – 2012.
1=X\ij\=dd
Năm học 2010 - 2011.
TT
Số
lượng
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
sl % sl % sl % sl % sl %
8A 24 0 kk 2 8A 12 lkk 5 0k8 5 0k8
8B 24 0 kk 1 h0 11 hl8 7 0m0 5 0k8
Biểu đồ 1: Đánh giá kết quả học sinh năm học 2010 - 2011
Giáo viên: 
16
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
Năm học 2011 - 2012.
TT Số
lượng
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
sl % sl % sl % sl % sl %
8A 25 3 0k 7 08k 14 lnk 1 hk 0 kk
8B 21 2 ml 6 08n 11 l0h 2 ml 0 kk
Biểu đồ 2: Đánh giá kết quả học sinh năm học 2011 – 2012
Sau khi áp dụng các phương pháp trên, tỉ lệ điểm giỏi, khá, trung bình tăng lên rõ
rệt, tỉ lệ yếu kém giảm mạnh:
a=oKY
=2G"O*4
O!BS'()*+NN5"*/5*&-&2*BS,&/&"!U*&U#&#P#p*q*+
#P-("!#R&7#*&&<#&r*+#$&P#&L*  J-9#*&-"4
- Mẫu vật, tranh ảnh hay thí nghiệm phải đảm bảo độ chính xác cao, có tính

khoa học và sư phạm.
- Đối tượng quan sát phải đủ lớn cả lớp cùng quan sát. Đối với những vật
mẫu nhỏ, thí nghiệm khó quan sát thì GV nên đến từng bàn cho HS quan sát.
- Biểu diễn thí nghiệm phải đúng nơi, đúng lúc tránh hiện tượng " Lạm dụng
vật mẫu, phương tiện thí nghiệm" làm cho Hs phân tán tư tưởng, không tập trung
chú ý nội dung kiến thức.
Giáo viên: 
17
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
- Khi biểu diễn thí nghiệm, mô hình hay tranh vẽ GV phải có thao tác rõ
ràng, cụ thể theo một trình tự nhất định.
- Trước khi tiến hành thí nghiệm, giới thiệu tranh hay mô hình GV phải
nghiên cứu kĩ kiến thức cung với việc đưa ra các câu hỏi để HS hình thành kiến
thức một cách chủ động.
0st"I4
- Đối với GVBM cần đẩy mạnh ƯDCNTT để khai thác các tranh ảnh hoặc
một số hình ảnh động để phục vụ cho việc giảng dạy môn sinh học.
- Các trường tạo điều kiện về mặt kinh phí cho dạy các tiết thực hành trên
mẫu vật thật (mẫu động vật), xây dựng phòng học bộ môn.
Trên đây là những điều mà tổ chuyên môn chúng tôi đã đúc rút được trong
quá trình giảng dạy song cũng không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định của
chuyên đề.Mong quý thầy cô, bạn đồng nghiệp góp ý bổ sung để cho chuyên đề
được hoàn chỉnh hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Chiêu Lưu, ngày tháng năm 2012

Giáo viên: 
18
Áp dụng phương pháp quan sát trong giảng dạy sinh học 8
)#G)#

A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3
1. Một số yêu cầu khi sử dụng phương pháp Quan sát 3
2. Các tiết dạy sử dụng phương pháp:"Quan sát " trong sinh học 8 4
3. Phương pháp đánh giá kết quả 16
4. Đối Tượng 16
C. KẾT QỦA S— LI˜U SAU KHI ĐÁNH GIÁ 16
D. KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT 17
1. Kết luận 17
2. Đề xuất 18

Giáo viên: 
19