Tuân thủ điều trị ARV

TRUNG TÂM CHỮA BỆNH – GIÁO DỤC
LAO ĐỘNG XÃ HỘI TỈNH YÊN BÁI
TUÂN THỦ ĐIỀU TRỊ
Nguyễn Lâm Ngọc
2
VCHAP
VCHAP
Chương trình hợp tác về AIDS giữa
Việt Nam-CDC-ĐH Y khoa Harvard
Tuân thủ điều trị
3
# 4
Mục tiêu bài học
Kết thúc bài trình bày, học viên có thể nói được:
-
Tuân thủ điều trị là gì
-
Mức tuân thủ điều trị nào cần thiết đẻ đạt kết
qủa tốt trong điều trị ARV.
-
Nêu 5 yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ
-
Nêu 3 chiến lược để tăng cường tuân thủ
-
Nêu những bước đi để dạy BN tuân thủ và
đánh gía sự sẵn sàng tuân thủ điều trị ARV
5
Nội dung bài học
•
Định nghĩa điều trị
•

Mục đích tuân thủ điều trị
•
Hậu quả của sự không tuân thủ điều trị
•
Những chiến lược để tăng cường tuân thủ điều
trị
•
Sẳn sàng tuân thủ điều trị ARV
6
Định nghĩa Tuân thủ (1)
“Khả năng người bệnh chấp nhận
thái độ và hành vi của chính mình
để cải thiện sức khỏe và tự quản
lý bệnh của mình”
7
Định nghĩa Tuân thủ (2)
•
Quá trình không tiên đoán trước và
biến động: mức độ tuân thủ thay đổi
theo thời gian
•
Quá trình hợp tác: BN có một vai trò
tích cực trong việc hiểu biết và thực
hiện kế họach điều trị cùng với nhân
viên y tế
** 8
Định nghĩa Y học về
Tuân thủ điều trị
Khả năng BN uống các thuốc được kê đơn-
không quên liều nào

1. Đúng thuốc
2. Đúng liều
3. Đúng thời gian
3. Đúng cách
# 9
•
Ức chế tối đa tải lượng virus
•
Gia tăng số lượng CD4
•
Giảm tối thiểu nguy cơ kháng thuốc
•
Tăng tối đa hiệu quả phác đồ điều trị
•
Kết quả là:
–
Phòng tiến triển bệnh
–
Cải thiện chất lượng cuộc sống
–
Kéo dài sự sống
Mục đích của Tuân thủ
10
8 giờ sáng 8 giờ tối 8 giờ sáng
Liều sáng
Liều tối
Độc tính
cao hơn
Ứ
c

c
h
ế

v
i
r
ú
t

N
ồ
n
g

đ
ộ

t
h
u
ố
c

đ
ề
i
u

t
r
ị
* Phác đồ 2 lần.ngày *
Source: David Pantalone, Dept of Psychology,
UW
Nồng độ thuốc
Tuân thủ biểu hiện như thế nào ?
11
(Số thuốc uống/số thuốc kê đơn)
Ann Intern Med 2000;133:21
Tuân thủ bao nhiêu là đủ?
12
Hậu quả không tuân thủ
•
Ức chế virút không đầy đủ
•
Phá hủy CD4
•
Tiến triển bệnh
•
Kháng thuốc
•
Nguy cơ lan truyền chủng kháng thuốc
•
Hạn chế phác đồ điều trị trong tương lai
•
Chi phí điều trị cao
13
8 giờ sáng 8 giờ chiều 8 giờ sáng

Nồng độ thuốc
điều trị đạt được
Q
u
ầ
n

t
h
ể

ứ
c

c
h
ế

v
i
r
ú
t
Virút kháng thuốcVirút kháng thuốc
* Phác đồ 2lần/ngày *
Nồng độ thuốc
Source: David Pantalone, Dept of Psychology, UW
Tuân thủ kém như thế nào?
14
Yếu tố nào làm tuân thủ

quá phức tạp?
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ điều trị:
•
Kinh tế xã hội
•
Hệ thống/ đội ngũ y tế
•
Điều kiện
•
Điều trị
•
Bệnh nhân
Source: CJM Sigrid, AIDS 2007.
15
Lý do phổ biến không tuân thủ điều trị
thuốc HIV
•
Đơn giản quên hoặc bận
•
Xa nhà
•
Thay đổi thói quen hàng ngày
•
Ngủ quên
•
Bệnh
•
Nhiều thuốc
•
Tác dụng phụ

Bamberger, 2000
16
Chiến lược tăng cường
tuân thủ điều trị
«Hãy để thuốc thích nghi với cuộc
sống của bạn hơn là cuộc sống
của bạn bị ảnh hưởng bởi thuốc»
Sigrid AIDS 2007
17
Nhóm Tuân thủ đa ngành
Thông điệp
về tuân thủ
Dược sỹ
Nhân viên xã hội/
Tư vấn viên
Điều dưỡng viên
Bao cao su
Người hỗ trợ
điều trị/
Gia đình/
Bạn bè
19
Sẵn sàng tuân thủ điều trị
•
Không có tiêu chuẩn vàng để tiên lượng tuân
thủ;
•
Nhân viên y tế không thể tiên lượng BN nào sẽ
tuân thủ tốt hay không;
•

Học tuân thủ điều trị là một bước chính trước
khi bắt đầu ARV để làm tăng tối đa điều trị thành
công;
•
Bắt đầu ĐT ARV không phải là một chỉ định cấp
cứu và có thể chờ đến khi BN đã học xong tuân
thủ điều trị.
20
Ba bước sẵn sàng tuân thủ ARV
•
HIV/AIDS và ARV là gì
•
Tiền sử của BN: tình trạng
sức khỏe và điều kiện xã hội
•
Kế họach điều trị
•
Chiến lược điều trị
•
Khó khăn liên quan đến
điều trị
•
Hiểu về HIV và kế họach
điều trị
•
Thông tin về quản lý tác
dụng phụ
•
Những khó khăn và đề xuất
chiến lược tuân thủ

•
Tập trung vào vấn đề kinh
tế xã hội
•
Hỗ trợ tình cảm
•
Hiểu ARV
•
Tầm quan trọng của việc
tuân thủ
•
Quản lý tác dụng phụ
•
Kế họach điều trị và theo
dõi
•
Thảo luận với nhóm điều
trị về sự sẵn sàng của BN
Bước 1: Thảo luận Bước 2: Xem xét đánh giá Bước 3: Lập lại sự sẵn sàng
Bắt đầu ART
21
Vai trò của bác sỹ trong tuân thủ ARV
•
Mối giao tiếp giữa BN và bác sỹ
•
Giáo dục về thuốc HIV
•
Giới thiệu phác đồ của BN
•
Thảo luận tác dụng phụ

•
Cung cấp chuyển tuyến thích hợp
22
Uống tất cả thuốc này? …suốt đời?
Tôi có ph
Tôi có ph
ả
ả
i
i
ă
ă
n
n
hay không được
hay không được
ă
ă
n khi uống
n khi uống
thuốc?
thuốc?
Liệu các thuốc
Liệu các thuốc
này có thực sự
này có thực sự
giúp được cho
giúp được cho
tôi?
tôi?

Tôi ph
Tôi ph
ả
ả
i uống
i uống
thuốc nào bây
thuốc nào bây
giờ?
giờ?
Nhưng thuốc làm
Nhưng thuốc làm
cho tôi khó chịu
cho tôi khó chịu
quá?
quá?
Uống thuốc hàng
Uống thuốc hàng
ngày trong suốt
ngày trong suốt
quãng đời còn lại ?
quãng đời còn lại ?
Làm sao nhớ
Làm sao nhớ
được để uống
được để uống
tất c
tất c
ả
ả

các thuốc
các thuốc
này cho mọi
này cho mọi
lần?
lần?
Làm thế nào để tôi
Làm thế nào để tôi
uống thuốc mà bạn
uống thuốc mà bạn
bè và gia đinh
bè và gia đinh
không biết?
không biết?
23
Báo trước và quản lý tác dụng phụ
•
Giáo dục BN:
–
Tác dụng phụ điển hình với phác đồ của BN
–
Giải thích rằng tác dụng phụ có thể giảm do cơ thể tự
điều chỉnh
–
Tư vấn cho BN rằng BN không nên tự động ngừng
thuốc: nếu có tác dụng phụ thì nên tái khám lập tức hoặc
gọi điện thọai liền
–
Cách đối phó với tác dụng phụ
–

Điều trị triệu chứng nếu có
–
Đổi thuốc nếu cần thiết
24
Chiến lược để nhớ uống thuốc
•
Đơn giản phác đồ điều trị (dùng FDC khi có thể)
•
Lồng ghép với họat động hàng ngày
–
Uống thuốc đúng giờ mỗi ngày
–
Kết hợp với những họat động khác hàng ngày: bữa ăn,
đánh răng, xem TV, giờ ngủ,…
•
Sử dùng đồng hồ báo thức hoặc hộp thuốc
•
Lời nhắc từ người hỗ trợ điều trị
•
Mang theo thuốc khi đi xa nhà
25
Cân nhắc người nghiện chích ma tuý
vào chương trình Methadone
•
Giáo dục BN về tính hiệu quả và sự an toàn của
methadone
•
Đánh giá nguy cơ tương tác giữa HAART và
methadone
–

NNRTI và PI có thể làm giảm nồng độ methadone
và như vậy có thể gây ra hội chứng cai.
–
Hãy tư vấn BN để BN cho phóng khám Methadone
biết rằng BN đang uống ARV.
•
Giáo dục BN về tương tác thuốc đặc biệt khi bắt
đầu một thuốc mới
26
Một số câu hỏi đánh giá tuân thủ
•
Bạn đã quên bao nhiêu liều ngày hôm
qua? Tuần qua? Hai tuần qua?
•
Khó khăn nhất khi bạn uống thuốc là gì?
•
Biện pháp nào giúp bạn uống thuốc đều
đặn? Biện pháp nào sẽ giúp bạn để nhớ
uống thuốc?
•
Bạn quản lý và kiểm sóat tác dụng phụ
như thế nào?