Bài giảng Quản lý dự án công nghệ thông tin: Chương 5: Giai đoạn thực hiện (ThS. Nguyễn Khắc Quốc)

1
GIAI ĐOẠN THỰC HIỆN
ThS. Nguyễn Khắc Quốc
IT Department – Tra Vinh University
2
Tổng quan
Mục đích
- Thiết kế chi tiết và cài đặt,
- Ráp nối các thành phần, các môđun trong hệ thống
bao gồm cả phần cứng và phần mềm.
Các công việc chính
- Thiết kế chi tiết các môđun và lập trình
- Chế tạo các phần trong hệ thống
- Dự toán và tổ chức mua thiết bị phần cứng/phần mềm
- Chỉnh sản phẩm cho phù hợp với yêu cầu thực tế
- Kiểm thử từng phần các môđun, phân hệ
- Biên soạn tài liệu
3
Các tài liệu cần hoàn thành
- Tài liệu thiết kế chi tiết các thành phần trong hệ thống
(Thông qua về chuyên môn kỹ thuật)
- Tài liệu dự toán/ kế hoạch mua trang thiết bị phần
cứng/ phần mềm (Thông qua về chuyên môn kỹ thuật)
- Kế hoạch kiểm thử hệ thống (Thông qua về chuyên
môn kỹ thuật)
- Biên bản kiểm thử các thành phần (Thông qua về
chuyên môn kỹ thuật)
- Kế hoạch sửa đổi thích nghi các sản phẩm đã có/ mua
để phù hợp với yêu cầu (Thông qua về chuyên môn kỹ
thuật và người sử dụng)
- Tài liệu người sử dụng (Người sử dụng thông qua về

sau).
4
5.1 Nhập đề
Quản lý dự án trong thiên về kỹ thuật nhằm theo dõi,
kiểm tra giai đoạn thực hiện triển khai lập trình theo thiết
kế, tiến độ và chất lượng công việc
5
5.1 Nhập đề (tt)
6
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống
5.2.1 Những nguyên tắc cơ bản trong quản lý thực
hiện và cài đặt hệ thống
- Tổ chức, quản lý việc lập trình và cài đặt hệ thống theo
tiến độ, mà không đi quá sâu vào các chi tiết kỹ thuật
trong các nhóm phát triển.
- Không nên bắt đầu giai đoạn lập trình và cài đặt khi các
giai đoạn trước đó (phân tích, thiết kế) chưa hoàn tất.
- Các phân tích và thiết kế càng chi tiết, cụ thể càng dễ
dàng cho việc cài đặt, tránh được không phải làm lại.
7
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Những điều nên tránh
- Tránh tình trạng nôn nóng,
- Gây sức ép và áp đặt thực hiện công việc cụ thể từ phía
cán bộ quản lý, cán bộ lãnh đạo cấp trên.
- Phải tuân thủ đầy đủ các công đoạn trong quá trình phân
tích, thiết kế, cài đặt, thử nghiệm.
Bệnh của các nhà quản lý là hay thắc mắc "Tại làm sao

họ chẳng thấy làm gì cả" và thường họ hay phiền lòng, lo
lắng khi các lập trình viên ngồi suy nghĩ trước máy.
 Đây là quan niệm sai, bởi lẽ các cân nhắc kỹ lưỡng
trước khi lập trình sẽ làm cho năng suất lập trình cao lên,
vả lại chi phí bảo trì phần mềm sẽ giảm xuống đáng kể.
8
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
5.2.2 Các công việc chuẩn bị trước khi tiến hành lập trình, cài đặt
Trước khi vào giai đoạn lập trình, nhà quản lý dự án phải trả lời câu
hỏi sau:
- Kết quả rà soát lại thiết kế có yêu cầu phải làm lại một phần nào
đó trong hệ thống không?
- Nếu có, phải sắp xếp thời gian một cách phù hợp và không nên bắt
đầu lập trình khi chưa giải quyết ổn thoả mọi việc.
- Các nguồn nhân lực, vật lực và thông tin, các lập trình viên lúc nào
cũng sẵn sàng và dự án sẽ kết thúc đúng theo kỳ hạn.
- Khi có thay đổi nhân sự vì bất cứ lý do gì, cần phải lượng trình năng
suất công việc của người mới đến thay thế để có thể trù liệu trước
mọi chuyện đáp ứng được hạn định đã đặt ra.
(Một chuyên gia lập trình giỏi có thể làm việc với năng suất
gấp 8 lần người có trình độ trung bình).
9
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Mọi người đã được đào tạo chưa?
- Khi bắt tay vào công việc, các lập trình viên phải biết rõ
về hệ điều hành, ngôn ngữ lập trình và các công cụ lập
trình sẽ được sử dụng.
- Phải làm quen với ứng dụng mà người sử dụng đặt

hàng cũng như bài toán cần giải quyết.
- Phải cung cấp tài liệu đầy đủ để các lập trình viên biết rõ
về tài liệu yêu cầu và đặt tả chức năng.
10
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Môi trường lập trình dành cho các thành viên trong dự án
đó được chuẩn bị tốt, đáp ứng các yêu cầu của công việc
không?
- Nên chọn những phần mềm và công cụ lập trình dễ sử dụng.
- Các máy tính dùng để phát triển công việc của dự án phải
đáp ứng được yêu cầu:
+ Trả lời nhanh (tốc độ cao),
+ Dung lượng bộ nhớ đủ lớn,
+ Có độ tin cậy cao và cung cấp đủ khi cần thiết.
- Phải đảm bảo các thiết bị vẫn đang được bảo hành, các tài
liệu về phần mềm phát triển vẫn đang được cập nhật thường
xuyên.
- Phải luôn đảm bảo hệ thống không bị gián đoạn.
11
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
5.2.3 Các bước lập trình
Bước 1. Đặt kế hoạch tích hợp và kiểm thử hệ thống
- Không nên và không thể xây dựng một chương trình giải
quyết được tất cả mọi việc. (dự án cỡ lớn)
- Trong những trường hợp như vậy, cách làm phân chia
hệ thống thành các môđun nhỏ hơn thường tỏ ra hợp lý.
- Sau đó người ta tiến hành ráp nối các môđun một cách
nhịp nhàng.

- Các nhà quản lý dự án phải đặt kế hoạch một cách rõ
ràng, đưa ra thứ tự ghép nối các môđun sẽ được lập trình
theo thứ tự tích hợp vào hệ thống.
- Kế hoạch này được gọi là kế hoạch kiểm thử hệ thống.
12
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Bước 2. Thiết kế các môđun
- Các lập trình viên nhận bản đặc tả thiết kế được bàn
giao lại từ giai đoạn thiết kế (do kết quả của việc thiết kế
mức tổng thể và mức trung gian).
- Tiếp tục chia nhỏ thành các mức thấp hơn cho đến khi
đạt tới các công việc “sơ cấp” theo nghĩa có thể lập trình
được ngay bằng một ngôn ngữ lập trình nào đó.
- Quá trình này được gọi là quá trình thiết kế các môđun
hay thiết kế mức dưới.
13
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Ví dụ: Lập trình viên nhận được từ giai đoạn thiết kế sơ đồ ở mức trung
gian như sau:
Sơ đồ thiết kế mức 3
14
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Lập trình viên còn nhận được từ giai đoạn thiết kế mô tả về môđun
như sau:
Tên môđun: AMST0000
Gọi bởi: AM000000
Các chương trình con được gọi đến: <danh sách chương trình con>

Các tham số vào: Không
Hiển thị: không
Các tham số trở lại: Nếu không có lỗi đưa ra mã 0. Nếu có lỗi, đưa ra
mã số của lỗi.
Các biến ngoài đước sử dụng: <danh sách biến>
Các tệp được sử dụng: STUDENT.DAT (open),
COURSE.DAT (open),MATERIAL.DAT (open), SYSTEM.DAT (open),
15
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Các chức năng:
Mở Tệp STUDENT.DAT, COURSE.DAT, MATERIAL.DAT,
SYSTEM.DAT. Nếu có lỗi, đưa ra các mã lỗi.
Khởi tạo biến
Kiểm tra xem có bị sự cố tắt máy thông qua bản ghi 1 trong tệp
SYSTEM.DAT
Byte 1 = -1 nghĩa là tắt máy đúng, nếu khác - 1 làm những việc sau
+ Bảo đảm trạng thái chính của:
Chuột nhờ kiểm tra
Nếu có lỗi
Màn hình nhờ kiểm tra
Nếu có lỗi
Mạng nhờ kiểm tra
Nếu có lỗi
+ Mã lỗi thoát hệ thống bình thường là 0.
16
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Lập trình viên đầu tiên vẽ sơ đồ cấu trúc của môđun như sau:
Chia nhỏ môđun ở mức 4

17
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Thiết kế môđun được tiến hành từ trên xuống dưới, bắt đầu từ ô trên cùng
AMST0000 và chia nhỏ nó thành các phần con thích hợp
Chia nhỏ môđun ở mức 5
18
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Tiếp tục chia nhỏ
Chia nhỏ môđun ở mức 6
19
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Quá trình cứ tiếp tục vậy cho đến một mức đủ chi tiết để các
thành phần có thể lập trình được.
Câu hỏi đặt ra. Quá trình thiết kế hệ thống sẽ dừng lại ở mức
chi tiết như thế nào và khi nào bắt tay vào thiết kế chi tiết từng
môđun?
Câu trả lời. Quá trình thiết kế hệ thống nhằm chia nhỏ các
môđun tới mức người lập trình có thể bắt đầu công việc; nghĩa
là:
- Các đặc tả về dữ liệu và thao tác đủ rõ ràng và tường minh
để có thể mã hoá thông qua một ngôn ngữ lập trình nào đó.
- Mức độ chi tiết hoá tuỳ thuộc vào từng dự án một hay từng
phần trong hệ thống, thậm chí cả quan niệm của người lập
trình đảm nhận phần việc được giao.
20
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)

Cần phải xem xét các yếu tố:
- Nếu chia nhỏ các môđun là yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng
các đặc tính có độ ưu tiên cao như thời gian trả lời, giao diện
hệ thống thân thiện cũng như tính tương hợp trong quá trình
xử lý, thì người thiết kế có thể làm tới mức chi tiết sâu hơn.
-Mức độ chi tiết trong thiết kế có thể được ghi lại trong hợp
đồng.
- Nếu lập trình viên không tham gia trong quá trình thiết kế, nên
giả định là các thiết kế đó nhằm phục vụ cho các lập trình viên
ở trình độ trung bình tức là làm rõ các chi tiết tới mức một lập
trình viên hạng trung có thể hiểu và cài đặt được theo ý đồ thiết
kế.
21
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Chú ý:
-Cần phải nhấn mạnh rằng các lập trình viên thường
không thích nhận được bản thiết kế quá chi tiết tới mức
lập trình chỉ còn là phát biểu lại hay dịch các mệnh đề
tiếng Anh sang một ngôn ngữ lập trình nào đó.
22
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Bước 3: Rà soát thiết kế môđun
- Cần phải rà soát lại thiết kế của từng môđun trước khi
lập trình.
- Công việc này nên tổ chức gọn nhẹ.
- Chỉ cần bản thân lập trình viên, người phụ trách trực tiếp
và có thể là một lập trình viên cùng tham dự.
- Mục đích:

+ Đảm bảo đưa ra được một thiết kế tốt nhất
+ Mọi chức năng đã được đề cập đến
+ Tất cả mọi trục trặc đã được lường trước.
23
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Bước 4: Đặt kế hoạch kiểm thử môđun
- Lập trình viên phải lập kế hoạch kiểm thử môđun và dữ
liệu trước khi bắt tay vào lập trình.
- Kế hoạch kiểm thử sau khi lập trình phải được xem xét.
- Cần tập trung vào những "kiểm thử" đối với các phần
khó nhất trong hệ thống.
- Người phụ trách dự án có thể tham gia rà soát kế hoạch
kiểm thử cùng với rà soát thiết kế môđun.
Nên kết hợp 2 khâu này cùng một lúc.
24
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Bước 5: Lập trình các môđun
- Các tiêu chuẩn, các đòi hỏi đối với quá trình lập trình đã
được trình bày rõ trong giai đoạn thiết kế hệ thống.
- Các cách tiếp cận khác nhau trong triển khai lập trình:
- Cách tiếp cận cấu trúc
- Cách tiếp cận hướng đối tượng
25
5.2 Tổ chức lập trình các môđun cơ bản;
ghép nối hệ thống (tt)
Các tư tưởng lớn trong lập trình có cấu trúc là:
- Phân chia các công việc thành các môđun nhỏ.
- Mỗi môđun đảm nhận 1 chức năng riêng biệt nào đó,

khoảng 100 dòng mã lệnh thực hiện (không quá 2 trang
văn bản chương trình).
- Chỉ có một tham số vào, một tham số ra
- Càng ít biến tổng thể càng tốt