TƯ DUY SÁNG TẠO DẪN LỐI THÀNH CÔNG

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
BAN SAU ĐẠI HỌC, KHCN & QHĐN
TƯ DUY SÁNG TẠO
DẪN LỐI THÀNH CÔNG
Bài thu hoạch: Phương pháp nghiên cứu khoa học và
Tư duy sáng tạo
GVHD: GS. TSKH. Hoàng Kiếm
HVTH: Nguyễn Thị Bích Vân
MSHV: CH1201148
TPHCM, THÁNG 4 NĂM 2013
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
MỤC LỤC
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Lời nói đầu
“ Chúng ta đều đã nghe câu “Tri thức là sức mạnh” – nhưng chuyện gì xảy
ra khi mọi người đều có quyền truy cập khá nhiều những tri thức và thông tin
giống nhau?… Thành công không còn là vấn đề chúng ta biết gì mà là chúng ta
suy nghĩ như thế nào.” (Chris Griffiths)
Đúng vậy, thế giới đang thay đổi với tốc độ nhanh dần, chủ yếu do thông
tin ngày càng nhiều, luôn có sẵn và dễ tiếp cận. Điều này có ý nghĩa rất lớn đối
với chúng ta. Những kiểu tư duy cũ và cách chấp nhận thụ động có thể đủ để
chúng ta buông xuôi theo dòng đời, nhưng để sống và làm việc hiệu quả thật sự
và phát huy hết năng lực bản thân, chúng ta nhất thiết phải tiến đến đỉnh cao của
thời đại hậu công nghệ thông tin. Ta cần có những kỹ năng tư duy cho phép lĩnh
hội thông tin mới để sử dụng ở nhà, ở trường học và nơi làm việc. Ta tiếp nhận
thông tin một cách sáng tạo để có được những kết quả tích cực trong cuộc sống.
Chưa lúc nào và không ở đâu, sức mạnh của tư duy sáng tạo lại thể hiện rõ

ưu thế như trong bối cảnh kinh tế thị trường hiện nay, nơi người thành công phải
là những người có khả năng sáng tạo ra những sản phẩm hay mô hình kinh doanh
mới.
Mục tiêu của bài thu hoạch này là tìm hiểu khái quát về tư duy sáng tạo,
những rào cản làm hạn chế tư duy sáng tạo và cách vượt qua nó. Từ đó, chúng ta
áp dụng các phương pháp và rèn luyện kỹ năng tư duy sáng tạo để gặt hái thành
công. Đó cũng là lý do em chọn đề tài “Tư duy sáng tạo – dẫn lối thành công ”.
Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến GS.TSKH. Hoàng Kiếm. Thầy đã
truyền đạt và cung cấp kiến thức cho chúng em về “Phương pháp nghiên cứu
khoa học và tư duy sáng tạo”, chia sẻ những kinh nghiêm quý báu, những bài học
thực tế một cách sâu sắc nhất. Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy, cô, giáo
vụ… trong Ban SĐH, NCKH và QHĐN đã tạo điều kiện tốt nhất có thể cho
chúng em hoàn thành tốt môn học này.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 4
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Mặc dù đã cố gắng để hoàn thiện bài thu hoạch này, nhưng chắc chắn sẽ
còn nhiều thiếu sót, rất mong Thầy và các bạn đọc góp ý để em có thể hoàn thiện
tốt hơn.
Chân thành cảm ơn.
Người viết
Nguyễn Thị Bích Vân
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 5
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. Lịch sử
Từ xa xưa, các phương pháp tư duy sáng tạo đã bắt nguồn khi loài người
biết suy nghĩ. Một trong các phương pháp đầu tiên được dùng tới có lẽ là phương
pháp tương tự hoá.
Tiếp theo là các phương pháp tổng hợp, phân tích, trừu tượng và cụ thể hoá
chắc chắn đã được các nhà triết học và toán học sử dụng trong thời La Mã cổ đại

và thời Xuân Thu.
Tuy nhiên, việc nghiên cứu có hệ thống và trình bày lại một cách đầy đủ
cho từng phương pháp thì mãi đến đầu thế kỷ thứ 20 mới xuất hiện. Đặc biệt là
sau việc chính thức phát minh ra phương pháp Tập kích não vào năm 1941 của
Alex Osborn thì các phương pháp tư duy sáng tạo mới thực sự được các nhà
nghiên cứu nhất là các nhà tâm lý học chú ý tới. Kể từ đó, rất nhiều phương pháp
tư duy sáng tạo đã ra đời.
Hiện nay, một số khuynh hướng chung là tìm ra các phương pháp để sử
dụng kết hợp khả năng tư duy của các cá nhân vào trong một đề tài lớn cùng với
sự hỗ trợ của ngành tin học.
Trong tương lai, khi mà thành tựu của việc liên lạc trực tiếp các tín hiệu của
các con chip điện tử với não người được hoàn thiện hơn thì chắc chắn nó sẽ tạo
ra một cuộc cách mạng mới về các phương pháp tư duy sáng tạo. Lúc đó, việc
khó khăn là làm sao cho bộ não của từng cá nhân điều khiển và tận dụng được
mọi khả năng của các hệ thống máy tính, cũng như làm sao quản lý việc nối các
hoạt động tư duy cá nhân thành một mạng tư duy khổng lồ với thời gian truy cập
thông tin là thời gian thực.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 6
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
1.2. Khái niệm
1.2.1. Sáng tạo là gì?
Sáng tạo mang đến cho đời một cái gì đó chưa từng tồn tại trước đây, như là
một sản phẩm, một quá trình hoặc một ý nghĩ và có giá trị. Khá đơn giản, phải
không?
• Sáng tạo là một khả năng
Một định nghĩa đơn giản sự sáng tạo là khả năng tưởng tượng hoặc phát
minh ra một cái gì đó mới.
Sự sáng tạo không phải là khả năng tạo ra từ hư không, mà là khả năng tạo
ra những ý tưởng mới bằng cách kết hợp, thay đổi, và áp dụng lại những ý tưởng
hiện tại.

Mọi người đều có khả năng sáng tạo đáng kể. Sự sáng tạo thường xuyên bị
áp đặt thông qua phương pháp giáo dục lạc hậu, nhưng nó vẫn còn đó và có thể
được đánh thức. Tất cả những gì cần thiết để sáng tạo là dành thời gian và kiên
trì tập luyện.
• Sáng tạo là một thái độ
Sáng tạo cũng là một thái độ: khả năng chấp nhận sự thay đổi những điều
mới, sẵn sàng chấp nhận những ý tưởng và khả năng, một sự linh hoạt về triển
vọng, thói quen thưởng thức tốt, trong khi tìm cách để cải thiện nó.
• Sáng tạo là một quá trình
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 7
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Những người sáng tạo làm việc chăm chỉ và liên tục để cải thiện những ý
tưởng và giải pháp, bằng cách thay đổi dần dần và cải tiến các tác phẩm của họ.
Ngược lại với thần thoại sáng tạo xung quanh, rất, rất ít công trình xuất sắc sáng
tạo được sản xuất với một nét duy nhất của sáng hoặc trong một điên cuồng của
hoạt động thể lực.
Tiến gần hơn tới sự thật thực sự là những câu chuyện của các công ty chuẩn
bị đi phát minh ra khỏi nhà phát minh để thị trường vì các nhà phát minh đã có
thể tiếp tục tinh chỉnh nó và không quan trọng với nó, luôn luôn cố gắng để làm
cho nó tốt hơn một chút.
Người sáng tạo biết rằng luôn luôn có chỗ để cải tiến.
1.2.2. Tư duy sáng tạo là gì?
Tư duy sáng tạo là chủ đề của một
lĩnh vực nghiên cứu còn mới. Nó nhằm
tìm ra các phương án, biện pháp thích hợp
để kích hoạt khả năng sáng tạo và để tăng
cường khả năng tư duy của một cá nhân
hay một tập thể cộng đồng làm việc chung
về một vấn đề hay lĩnh vực.
Ứng dụng chính của bộ môn này là giúp cá nhân hay tập thể thực hành nó

tìm ra các phương án, các lời giải từ một phần đến toàn bộ cho các vấn đề nan
giải.
Các vấn đề này không chỉ giới hạn trong các ngành nghiên cứu về khoa học
kỹ thuật mà nó có thể thuộc lĩnh vực khác như chính trị, kinh tế, xã hội, nghệ
thuật hoặc trong các phát minh, sáng chế.
Một danh từ khác được giáo sư Edward De Bono sử dụng để chỉ ngành
nghiên cứu này và được dùng rất phổ biến là Tư duy định hướng.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 8
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
1.3. Đặc điểm
Các bộ môn được xem là công cụ của ngành này bao gồm: Tâm lý học, giáo
dục học, luận lý học (hay logic học), giải phẫu học, và các tiến bộ về y học trong
lĩnh vực nghiên cứu não.
Không có khuôn mẫu tuyệt đối: Cho đến nay vẫn không có phương pháp
vạn năng nào để khơi dậy khả năng tư duy và các tiềm năng khổng lồ ẩn chứa
trong mỗi con người. Tùy theo đặc tính của đối tượng làm việc và môi trường tại
chỗ mà mỗi cá nhân hay tập thể có thể tìm thấy các phương pháp riêng thích hợp.
Không cần đến các trang bị đắt tiền: Cho đến nay, các phương pháp tư
duy sáng tạo chủ yếu vẫn là các cách thức tổ chức lề lối suy nghĩ có hướng và
các dụng cụ sử dụng rất đơn giản chủ yếu là giấy, bút, phấn, bảng, lời nói, đôi khi
là màu sắc, máy chiếu hình, từ điển Một số phần mềm đã xuất hiện trên thị
trường để giúp đẩy nhanh hơn quá trình hoạt động sáng tạo và làm việc tập thể có
tổ chức và hiệu quả hơn. Song, tại một số trường học vẫn có thể tiến hành giảng
dạy bộ môn này bằng những cuộc thảo luận chuyên đề hỗ trợ không tốn kém.
Không phức tạp trong thực nghiệm: Thực nghiệm của hầu hết các phưong
pháp tư duy sáng tạo hiện nay rất đơn giản. Nếu cần quá trình đào tạo cấp tốc có
thể từ 1 buổi cho tới dưới 1 tuần cho người học. Đa số các phương pháp đã đưọc
ghi sẵn ra từng bước như là những thuật toán. Điều kiện cho người thực hiện chỉ
là sự hiểu biết và có khả năng tư duy cũng như đôi khi cần đến sự hỗ trợ của các
kho dữ liệu về kiến thức chuyên môn mà vấn đề đặt ra có liên quan hay đề cập

tới.
Hiệu quả cao: Các phương pháp tư duy sáng tạo, nếu sử dụng đúng chỗ
đúng lúc đều mang lại lợi ích rất cao, nhiều giải pháp được đưa ra chỉ nhờ vào
phương pháp tập kích não. Các phương pháp khác cũng đã hỗ trợ rất nhiều cho
các nhà phát minh, nhất là trong lĩnh vực kỹ thuật hay công nghệ.
Giảm thiểu được áp lực quá tải của lượng thông tin: bằng các phưong án
tư duy có định hướng thì một hệ quả tất yếu là người nghiên cứu sẽ chọn lựa một
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 9
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
cách tối ưu những dữ liệu cần thiết, do đó tránh các cảm giác lúng túng, mơ hồ,
hay lạc lõng trong rừng rậm của thông tin.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 10
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
CHƯƠNG 2: NHỮNG NGUYÊN NHÂN LÀM HẠN CHẾ
TƯ DUY SÁNG TẠO
Có những lúc có một số trở ngại làm hạn chế tư duy sáng tạo của bạn. Bạn
cần phải biết những trở ngại này để có thể tránh được và vượt qua nó.
2.1. Tư duy logic
Khi bạn có xu hướng luôn luôn suy nghĩ logic, nó gây cản trở tư duy sáng
tạo của bạn. Điều này xảy ra bởi vì trong tư duy logic, có những quy tắc nhất
định của logic hình thức đang được theo sau. Điều này cũng có thể được đặt tên
là tư duy phê phán.
Logic có thể giúp quyết định và giải quyết một vấn đề, nhưng khi bạn phải
đối mặt với thực tế, bạn phải suy nghĩ theo nghĩa bóng. Điều này cho phép chúng
ta chấp nhận rằng những điều nào đó là đúng sự thật.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 11
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
2.2. Phủ nhận sáng tạo
Không được nói với bản thân rằng bạn không sáng tạo. Nếu bạn tiếp tục nói
điều này, bạn sẽ tin điều đó là sự thật.

Trên thực tế, sáng tạo được tìm thấy trong tất cả mọi người. Nó chỉ cần
được đánh thức từ giấc ngủ sâu của nó. Bạn phải thừa nhận rằng bạn đang sáng
tạo để bạn có thể dụng nó vào công việc của bạn
2.3. Tìm kiếm câu trả lời đúng
Khi bạn đi học, bạn được đào tạo để luôn luôn dính vào các câu trả lời đúng
cho một câu hỏi nhất định. Nó được áp dụng khi bạn được hỏi bởi những câu hỏi
chỉ có một câu trả lời đúng.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 12
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Sau này bạn sẽ thấy nó khó khăn để đối phó với tình huống thực tế và nó
cũng có thể làm hại tư duy sáng tạo của bạn. Điều này xảy ra bởi vì thay vì nghĩ
đến câu trả lời có thể khác với một câu hỏi, bạn chỉ dính vào những gì được trao
cho bạn. Nhưng thực sự một số câu hỏi trong đó có rất nhiều câu trả lời.
2.4. Quá nghiêm trọng với công việc
Một số người thực sự truyền đạt rằng khi bạn đang làm việc, bạn phải
nghiêm túc và không nên đùa giỡn. Tất nhiên, điều đó không đúng! Bạn thực sự
có thể nghiêm túc và tập trung với công việc nhưng chưa đến mức mà bạn sẽ
không còn học cách mỉm cười và bạn sẽ không còn được hưởng những gì bạn
đang làm. Điều này gây ra sự nhàm chán và không ai có thể nghĩ một cách sáng
tạo trong trường hợp này.
Bạn phải lưu ý rằng sự sáng tạo chỉ đến trong một môi trường vui vẻ và
sống động bởi vì bạn cần phải thực sự truyền cảm hứng và hạnh phúc.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 13
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
2.5. Cần phải tuân theo qui tắc
Luôn luôn có những quy tắc mà chúng ta cần phải làm theo. Ngay cả trong
thiết kế, có những quy tắc phải áp dụng. Bạn có thể làm theo nó trong việc đưa ra
thiết kế của bạn nhưng bạn nên tránh điều này khi bạn đang một khái niệm thiết
kế. Quy định này sẽ cản trở bạn phải suy nghĩ ra khỏi hộp. Bạn thực sự có thể
phá vỡ các đường dây và sáng tạo.

Hãy nhớ rằng để có sáng tạo, bạn cần phải suy nghĩ xa hơn những gì
bạn có thể nhìn thấy.
2.6. Loại bỏ sự nhầm lẫn
Bạn không nên sợ nhầm lẫn hay những điều chưa rõ ràng. Điều này thực sự
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 14
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
tốt để đưa ra tư duy sáng tạo. Đối với một người luôn luôn khao khát sự chắc
chắn thì rất sợ sự nhầm lẫn nhưng những người sáng tạo lại thích sự nhầm lẫn.
Điều này cho phép họ để đổi mới và tìm kiếm những điều mới mẻ khác bên
ngoài chiếc hộp. Đây là nơi mà những điều tuyệt vời sẽ đến. Khi anh ta thấy một
cái gì đó không rõ ràng, anh ta sẽ tìm cách để làm cho nó rõ ràng.
2.7. Giới hạn với tính khả thi của một ý tưởng
Đúng vậy, điều quan trọng là ý tưởng nên có tính khả thi nhưng khi bạn chỉ
mới bắt đầu nghĩ đến một ý tưởng, bạn chỉ có thể phác thảo và suy nghĩ như điên
cuồng theo khả năng của bạn. Có được ý tưởng tốt nhất mà bạn có thể.
Sau một thời gian để trí tưởng tượng của bạn bay bổng, bây giờ bạn có thể
nghĩ rằng điều đó có thực tế hay không.
Nếu ý tưởng không khả thi bạn có thể thêm một số yếu tố để làm cho nó
thực tế.
Nếu nó là khả thi, thì quá tốt.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 15
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
2.8. Hạn chế trong một chuyên ngành
Nếu bạn chỉ tập trung vào một chuyên môn, bạn thực sự sẽ không thể đạt
được tư duy sáng tạo.
Nếu bạn bắt đầu như một nhà thiết kế logo, bạn chỉ dừng lại ở đó và chỉ là
một nhà thiết kế logo cho phần còn lại của cuộc sống của bạn. Tại sao bạn không
đi ra khỏi vùng thoải mái của bạn và thử những thứ khác? Bạn cũng có thể là một
nhà thiết kế tốt áo thun, thiết kế poster, và những người khác. Người sáng tạo
muốn biết tất cả mọi thứ. Họ muốn tìm hiểu rất nhiều vì họ tin rằng việc học

không bao giờ kết thúc. Đây là lý do tại sao các nhà thiết kế đồ họa rất đa năng
và linh hoạt.
2.9. Sợ phạm sai lầm
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 16
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Trong việc thiết kế, bạn có thể sợ phạm sai lầm. Nhưng bạn không nên sợ
điều này. Không ai được tạo ra là hoàn hảo cả. Khi nào phải đối mặt với các vấn
đề của một việc làm sai lầm, hãy nhớ đến Thomas Edison. Ông đã sai lầm cho
1.800 lần trong việc phát minh ra bóng đèn nhưng vẫn ông đã thành công. Bạn sẽ
được học từ những sai lầm của bạn và bạn sẽ trở thành một người tốt hơn mỗi khi
bạn tìm hiểu. Cố gắng và cố gắng cho đến khi bạn thành công!
2.10. Sợ trở thành trò cười
Một số người
nghĩ rằng họ phải
nghiêm túc trong tất
cả mọi thứ để trông
có vẻ văn minh và
chuyên nghiệp. Đúng
vậy, điều đó không
có gì thực sự sai cả,
nhưng những người
đó có nhiều khả năng không thu hút khách hàng. Họ dường như nhìn mọi thứ ảm
đạm và hợm hĩnh. Hãy để mọi nười nhìn thấy khía cạnh hài hước của bạn. Nó
thực sự cho phép bạn được hạnh phúc và được trao nhiều cơ hội hơn để suy nghĩ
một cách sáng tạo. Khi một người hài hước, ông có khả năng để tạo ra những
điều buồn cười và đó là sáng tạo.
Bây giờ đến lượt của bạn!
Chúng ta không nên sợ sáng tạo vì sáng tạo có rất nhiều lợi thế. Bạn cần
phải sáng tạo để đưa ra một thiết kế tuyệt vời mà sẽ làm hài lòng khách hàng của
bạn. Bây giờ đến lượt của bạn để chia sẻ suy nghĩ của bạn. Bạn có gặp bất kỳ sự

cản trở để tư duy sáng tạo? Hoặc bạn đã gặp phải cái gì đó mà không đưa ra ở
đây?
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 17
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY SÁNG TẠO
Tư duy sáng tạo là tình cờ hay cố ý?
Hầu hết chúng ta sử dụng phương pháp tình cờ bởi vì chúng ta không biết
cách nào khác. Phương pháp này có thể có hiệu quả, nhưng nó chậm và không
thể đoán trước. Bạn không có thời gian cho điều đó.
Nhiều người trong số chúng ta tin rằng chỉ có những người "đặc biệt" may
mắn mới có sự sáng tạo. Không đúng như vậy. Tất cả chúng ta được sinh đều có
khả năng sáng tạo. Chúng ta đã vô tình đẩy những ý tưởng sáng tạo vào “một cái
hộp”, suy nghĩ theo lối mòn đó và không thoát ra được. Vì vậy, theo một cách
nào đó nó đã nhanh chóng làm biến mất các ý tưởng của chúng ta.
Sáng tạo của trẻ giảm 90% từ năm đến bảy tuổi. Đến 40 tuổi, sự sáng tạo
chỉ còn lại 2%. Điều này cũng có thể xảy ra với chúng ta.
Vậy, bạn có muốn nó quay trở lại không?
Để thực hiện được điều này, đầu tiên chúng ta phải có ‘tư duy ngoài chiếc
hộp” (thinking out of the box), động não để phát sinh mọi ý tưởng
(brainstorming), đặt câu hỏi để chọn lọc ý tưởng (5W1H) và cuối cùng là phân
tích, phản biện và quyết định ý tưởng (6 Thinking Hats)
Hãy sử dụng những công cụ và kỹ thuật trên để sự sáng tạo của bạn trở lại.
Chúng ta hãy bắt đầu nào!
3.1. Tư duy "ngoài chiếc hộp"
Khái niệm “thinking out of the box” tức tư duy “vượt giới hạn” (còn được
gọi là tư duy ngoài chiếc hộp) xuất hiện khi những nhà quản lý thấy cách giải
quyết vấn đề hay những ý tưởng thông thường không đáp ứng được yêu cầu. Tư
duy này cũng xuất hiện trong những nhóm làm việc sau khi tổng hợp ý kiến của
mọi thành viên mà vấn đề cũng chưa được giải quyết.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 18

Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
3.1.1. Tư duy "bên trong chiếc hộp"
Năm 1899, Charles H. Duell, trưởng Văn phòng cấp bằng sáng chế Hoa Kỳ
từng nói: "Mọi thứ có thể phát minh được đã được phát minh hết rồi". Rõ ràng
khi nói câu này, tư duy của ông vẫn nằm trong giới hạn hiểu biết lúc đó.
Những người có tư duy chỉ nằm trong "chiếc hộp" thường gặp phải khó
khăn khi tìm kiếm những ý tưởng độc đáo và mới lạ. Hiếm khi họ đầu tư thời
gian, công sức hoặc dám theo đuổi những ý tưởng không giống người khác.
Theo đánh giá của những người làm quản lý lâu năm, tư duy bên trong
"chiếc hộp" là vũ khí hữu hiệu để huỷ hoại những ý tưởng hay và sức sáng tạo.
Trong đầu những người này thường có những tư tưởng "điều đó không thể thành
sự thật", "không thể làm được" hoặc "quá mạo hiểm để thực hiện".
Những người này cũng tin rằng mọi vấn đề chỉ có một giải pháp khắc phục.
Vì vậy, tìm ra giải pháp thứ hai thật là lãng phí thời gian và công sức. Câu nói
cửa miệng của họ là "Không có thời gian cho giải pháp khác".
Ngay cả những người vốn có khả năng sáng tạo nhưng sau một thời gian
ngừng đào sâu và khai thác khả năng sáng tạo của mình cũng trở thành người có
tư duy bên trong "chiếc hộp".
Bạn hãy thử nghiệm bài test của một công ty khi tuyển dụng nhân viên. Với
tập hợp 12 điểm tròn trên và chỉ với 3 đường thằng nối nhau, bạn hãy tìm cách để
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 19
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
3 đường thẳng trên đi qua hết 12 chấm tròn.
3.1.2. Tư duy "bên ngoài chiếc hộp"
Bạn đã thử bài test trên chưa? Rõ ràng với phần lớn mọi người, mặc nhiên
họ sẽ dựng cho mình một chiếc hộp bao quanh 12 chấm tròn. Điều này tương tự
bạn đã tự xây cho mình một giới hạn về tư duy. Nếu chỉ quanh quẩn với "cái
hộp" đó, bạn sẽ không bao giờ tìm được câu trả lời.
Và đây là đáp án:
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 20

Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Chắc bạn sẽ thấy ngạc nhiên. Như đã nói, chúng ta phải mạnh dạn vượt qua
giới hạn của "chiếc hộp". Bạn hãy coi đường thẳng đó không bị giới hạn, kéo dài
mãi, khi kéo càng dài thì việc quét hết các chấm tròn càng rõ ràng. Đây là điều
mà những nhà quản lý cần nhân viên của mình tư duy và bản thân các nhà quản
lý cũng cần phát triển tư duy như vậy. Hãy nhớ, tư duy không có rào cản!
Tư duy ngoài "chiếc hộp" cần những tố chất sau:
- Sẵn sàng đón nhận những nhiệm vụ mới hàng ngày
- Sẵn sàng làm những việc khác nhau và dám làm theo những cách chưa ai
làm
- Tập trung tìm hiểu những ý kiến mới và theo đuổi những ý kiến đó
- Tìm ra những giá trị mới của vấn đề cũ mà chưa ai thấy
- Biết lắng nghe người khác
- Biết hỗ trợ và tôn trọng người khác khi họ đưa ra những ý kiến khác lạ, thậm
chí là "điên rồ"
Những người có tư duy ngoài "chiếc hộp" thường là những người dám đón
nhận cái mới, nhìn nhận công việc bằng những lăng kính mới, sẵn sàng bỏ thăm
dò và tìm hiểu những điều mới mẻ đó. Họ tin rằng những ý tưởng mới dù có thể
chưa thuyết phục được phần đông nhưng họ vẫn nuôi dưỡng và ủng hộ ý tưởng
của mình. Họ nhận thấy rằng có được ý tưởng là điều tốt nhưng thực hiện ý
tưởng còn quan trọng hơn nhiều.
Tư duy bên ngoài "chiếc hộp chưa bao giờ là việc đơn giản và không phải
ai cũng có thể có được, có thể theo đuổi. Thành công chỉ đến với những người
dám nghĩ và dám làm.
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 21
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Nhiều người trong chúng ta đã từng nghe nói đến Copernicus là người đưa
ra học thuyết trái đất quay xung quanh mặt trời còn Gallileo dám mạnh dạn ủng
hộ quan điểm này ngay cả khi chết với câu nói: "Dù sao thì trái đất vẫn quay".
Vào thời điểm đó, có thể ông là một trong những người, thậm chí là người duy

nhất dám vượt rào cản của cả hệ thống tư duy thời bấy giờ khi tất cả đều thừa
nhận mặt trời quay xung quanh trái đất. Nếu không có tư duy vượt giới hạn cả về
không gian và thời gian, không dám theo đuổi ý tưởng của mình thì không biết
đến bao giờ loài người mới thoát khỏi ảo tưởng trái đất là trung tâm của vũ trụ.
Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp, trong một tổ
chức và đối với những nhà quản lý, hoạch định chính sách. Ngoài việc phải nỗ
lực tìm kiếm ý tưởng, họ phải biết tạo dựng một môi trường nuôi dưỡng ý tưởng,
sẵn sàng chấp nhận mạo hiểm với ý tưởng.
Việc tư duy theo lối mòn sẽ huỷ hoại thành công đã tạo dựng của bạn. Bạn
cần phải biết thay đổi. Phải biết rằng không có gì là tốt nhất. Có thể điều gì đó
với bạn lần này là tốt nhất nhưng lần sau sẽ tốt hơn. Và lần sau nữa, điều đó còn
tốt hơn nữa. Người Mỹ có câu nói nổi tiếng: "Sống là để thay đổi".
Hẳn nhiều người trong chúng ta biết đến Michael Dell, người sáng lập đồng
thời là Chủ tịch hội đồng quản trị Tập
đoàn sản xuất máy tính nổi tiếng thế
giới Dell. Dell Computer được thành
lập với số vốn ban đầu chỉ 1.000 USD
và một ý tưởng chưa từng có: bán các
chương trình trực tiếp cho người tiêu
dùng, bỏ qua khâu bán hàng trung gian, một điều mà không hãng máy tính nào
lúc đó làm.
Kết quả là từ người cung cấp máy tính, Công ty Dell chuyển sang sản xuất
máy tính, chuyển sang tập đoàn Dell hùng mạnh với khoảng 41.800 chi nhánh
khắp thế giới và là nhà cung cấp các dịch vụ và linh kiện máy tính đầu tiên cho
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 22
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
các tập đoàn lớn nhất trên thế giới.
Tư duy ngoài "chiếc hộp" là một khái niệm có ý nghĩa quan trọng, đặc biệt
trong thế giới hiện tại luôn thay đổi và các ý tưởng đang ngày càng cạn kiệt hơn.
Sẽ không quá khi nói rằng trên thế giới đang có cuộc chiến về ý tưởng. Có thể

vào thời điểm đưa ra, một ý tưởng bị coi là điên rồ nhưng không chừng trong
tương lai nó lại là cứu cánh cho cả tập đoàn hay cả cuộc đời một người.
Và quan trọng nhất, bạn hãy biết trân trọng khả năng sáng tạo của mình.
Đừng xây quanh mình "chiếc hộp" hạn chế tư duy.
3.2. Brainstorming - Động não để phát sinh mọi ý tưởng
Có lẽ đã từng có 1 lần bạn so sánh rằng trong khi người ta có thể thao thao
về những ý tưởng rất mới lạ thì mình lại im lìm như 1 khúc gỗ? Và cũng đã có
lúc bạn tự ti rằng mình không có khả năng sáng tạo. Cho dù có đúng như vậy đi
nữa thì vẫn có khắc cách khắc phục bạn ạ. Đó chính là kỹ thuật brainstorming
3.2.1. Brainstorming là gì?
Brainstorming (Công não/Tấn công não/tập kích não/Động não) là một kỹ thuật ban đầu
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 23
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
được tạo ra để tìm ý tưởng trong làm việc theo nhóm. Kỹ thuật này được sáng tạo từ
năm 1941, nhằm giải quyết các vấn đề. Nó được miêu tả trong cuốn sách Applied
Imagination do Alex F. Osborn, một nhà quản trị quảng cáo.
Xin đặt ra câu hỏi là bao nhiêu ý tưởng thì đủ? Một ý tưởng mới mẻ có thể làm vừa lòng
rất nhiều người mà hằng ngày họ luôn làm những công việc bình bình. Tuy nhiên,
nếu bạn có hơn một ý tưởng thì sao? Vậy thì quá tuyệt rồi! Câu trả lời cho câu hỏi
trên là giới hạn của số ý tưởng đưa ra chính là tất cả những ý tưởng mà bạn còn có
thể nghĩ ra và phát triển được. Nói cách khác, hãy bỏ qua những giới hạn và bắt bộ
não của bạn hoạt động hết khả năng, khi đó bạn sẽ thật sự bị bất ngờ trước khả năng
sáng tạo của chính mình.
Khi sử dụng kỹ thuật công não, thật đơn giản, bạn hãy chuẩn bị một cây bút và giấy trắng
để có thể viết tất cả những điều bạn hay cả nhóm của bạn đang suy nghĩ ra. Hãy viết
bất cứ thứ gì có trong đầu bạn ra mặt giấy (brain dumping), không cần phải suy
nghĩ nó là một ý tưởng tốt hay
chỉ là một suy nghĩ thoảng qua
trong đầu. Bạn càng không cần
phải bận tâm đến việc mình có

viết đẹp, ngay hàng thẳng lối hay
không, nếu cần diễn tả một hình
ảnh, cứ việc vẽ ra nếu bạn thích, nhưng hãy phác hoạ thật nhanh chóng, hay khi
phát hiện ra mình viết sai thì cũng chẳng cần phải quay lại để sửa chữa, hãy để suy
nghĩ của bạn liên tục. Đừng chỉ suy nghĩ về chỉ 1 thứ mà hãy suy nghĩ đến tất cả
những thứ có liên quan đến nó. Cứ viết và đừng dừng bút để suy nghĩ. Nếu bạn
dừng bút trong khoảng thời gian dài hơn 10 giây, điều đó có nghĩa là bạn đã khai
thác quá nhiều về ý tưởng đó, hãy lập tức bỏ qua một bên và quay sang những thứ
liên quan khác, ta sẽ quay lại với nó sau. Có thể bạn cảm thấy hơi ngớ ngẩn, nếu chỉ
viết ra tất cả mọi thứ như vậy thì bạn sẽ đạt được cái gì cụ thể ?
3.2.2. Mục đích của Brainstorming
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 24
Tư duy sáng tạo- dẫn lối thành công GVHD: GS.TSKH. Hoàng Kiếm
Mục đích của quá trình Brainstorming này không phải là tìm được chính
xác một ý tưởng hoàn thiện mà là đưa ra được càng nhiều ý tưởng càng tốt, do đó
e ngại khi viết ra những điều mà bình thường bạn nghĩ sẽ rất ngớ ngẩn, ví dụ như
xây dựng một ngôi nhà không cần tới mái chẳng hạn, thật sự thì bạn cũng đã thấy
bây giờ đã có những ngôi nhà không
có mái trong thực tế. Nếu không có ý
tưởng thì không thể nào có kết quả.
Một người từng nhận giải Nobel đã
phát biểu: “Cách tốt nhất để có được
một ý tưởng tốt là bạn phải có thật
nhiều ý tưởng” (The best way to get a good idea is to get a lot of ideas – Linus
Carl Pauling – Nobel hòa bình 1963).
Trong công não thì vấn đề được đào bới từ nhiều khía cạnh và nhiều cách
(nhìn) khác nhau. Sau cùng các ý kiến sẽ được phân nhóm và đánh giá.
Ngoài việc đưa ra thật nhiều ý tưởng, brainstorming còn giúp ta phân tích
kỹ vấn đề, tự xem xét tất cả vấn đề có thể xảy ra khi trong khi ta liên tục đặt ra
những câu hỏi: Nếu vậy, giả sử như …

Ví dụ: bạn sẽ nhìn thấy rất rõ được chức năng của từng bộ phận trong căn
nhà của bạn nếu liên tục đặt ra những câu hỏi nếu như không có nó thì sẽ như thế
nào? Hay giả sử nó để vào chỗ khác thì có ảnh hưởng không? Tổng thể sẽ ra sao
nếu nó có hình dạng khác với hình dạng chuẩn? … Hay khi đặt câu hỏi nếu đang
làm mà mất đi một bộ phận của nhà thì sẽ lấy gì để thay thế ?… Những câu hỏi
như vậy sẽ giúp bạn hình dung và đưa ra giải pháp xử lý tình huống bất ngờ một
cách sáng suốt nhất. Đưa ra nhiều tham số để lựa chọn, bạn sẽ dễ dàng để lựa
chọn được cách tối ưu nhất. Như khi bạn chỉ có 2 màu sơn để sơn một căn phòng
cho thích hợp, bạn sẽ phải buộc hài lòng với một trong hai, nhưng khi có trong
tay tới 20 màu sơn thì bạn hoàn toàn lựa chọn màu sắc nào là thích hợp với tính
cách bản thân mình nhất. Bạn chỉ có thể có được kết quả tốt nhất khi bạn có được
HVTH: CH1201148 - Nguyễn Thị Bích Vân 25