Thế giới nghệ thuật văn xuôi Lê Văn Thảo

B GIÁO DO
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG



NGUYỄN THỊ NHUNG

THẾ GIỚI NGHỆ THUẬT VĂN XUÔI
LÊ VĂN THẢO



Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 60.22.34


TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN





Đà Nẵng, năm 2014


c hoàn thành ti
ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

ng dn khoa hc: TS. BÙI THANH TRUYỀN


Phn bin 1: TS. LÊ THỊ HƢỜNG


Phn bin 2: TS. CAO THỊ XUÂN PHƢỢNG


Luc bo v c Hng chm Lut
nghip thc s Khoa hc Xã h hp ti hc
ng vào ngày 8 tháng 6 4





Có th tìm lui:
- Trung tâm Thông tin - Hc lii hng
- i hc mng
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. o tên thc Huy. Ông sinh ngày
01/10/1939 ti Long An, ln lên  An Giang và hi hc Khoa
hc T nhiên ti Sài Gòn. 
B th ba (sau Nguyc) vinh d c nhn
ging H Chí Minh v c ngh thut.
1.2. Th gii ngh thut là mt khái nim ch tính chnh th
trong sáng tác và kt qu hong ngh thut c

phá th gii ngh thut ca mt tác gi cho thy cái nhìn bao quát,
toàn din v quá trình sáng to, quan nim ngh thut và nhc
sc trong thi pháp ci ngh p co
t  mt chnh th ngh thut vi nhng quy lut vng ni
ti s i nghiên cu tìm hiu cu trúc lôgic bên trong, s kt
hp hài hoà, bin chng gia ni dung và hình thc, góp phn to

1.3. n nay, u nào v 
xuôi ca  này m thng.
Xut phát t nhng lí do trên và t lòng say mê, yêu thích
nhng sáng tác co, vi mong mun góp phn khng
nh v c có cái nhìn
bao quát và toàn din nhc sc v ni dung và ngh thut ca
mm sc màu Nam Bi vit ch tài Th
gii ngh thuo.
2. Lịch sử nghiên cứu
2.1. Những bài viết về cuộc đời và văn nghiệp Lê Văn Thảo
a x s Nam B
cu vit v min Nam, v t cha chan tình ni.
2
m bút,  u sách. Trong bài
o, hành trình sáng to bn b
không quá li khi nh ra sung su
tay,  thm nào, thi chin ln thh
i nhng tác phm m.
o c gi bin nhiu nht khong 
 lng
tri nghim nhnh ca cuc chun b k ng, thâm
trm và tinh t khin cho mi truyn ngn cu trùng khít vi
nhu nó chuyên ch.

2.2. Những nhận định về thế giới nghệ thuật văn xuôi Lê
Văn Thảo
o không có s ng to ra s bt ng
hay sng st trên mi trang vit. Tài ca ông là  cách thong th, t
tn k nhng câu chuyu cui.
Lý Lan vi bài Nhi có duyên vo trên
 s ng nhân vo
am hiu và chc tay nht khi vit v h là nh i lính thi
chin tranh, .
Hui bài vit: Truyn ngn Lê Vo:
cái l, cái nht và cái tht ng nhn xét tht tinh t v ngòi
bút Nam B này. o không thuc loi ngh m
vi nhng nét v xut thn. Mt th mnh ca ông là s chm khc t
m, tinh vi nhng tính cách gip ni trên
nhng bng kim lo.
Bài vit o: Na x s Nam B  trên
, s 207, (21/06/2012), Lê Tinnh:
Nhng ngi Nam B hin lên trong tác phm ca ông làm 
3
ngành ngh, t ni chân lm tay bùn vi rung ng n nhng
ngi tiu th buôn bán nh. Nng  các nhân vt u
có tm lòng áng trân trH ã sng và làm vic bng tm
lòng trung thc và lng thin n mc áng yê.
Nhng bài vi   u có nhng nhn xét,
n v o, m ra nhng
gi ý ht sc quý báu cho nhi tip tc nghiên cu v nhà
ng tip cn bao quát và có h thng nhng giá tr
a tác gi   có th c ca
nh tên tui, v trí co trong
nc nhà chính là ch a chúng tôi

khi tin  tài này.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
 tài tp trung kht s n
nht ca th gii ngh thuu
nhân vt trung tâm và không gian ngh thut; ct truyn và ngôn t
trong truyn ngn và tiu thuyo.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cu th gii ngh thut co th hin tp
trung trong: Tuyn toc, 2006.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp
4.2. Phương pháp so sánh, đối chiếu
4.3. Phương pháp thống kê, phân loại
4.4. Phương pháp chọn mẫu
5. Đóng góp của luận văn
4
Tip co, lu t cái
nhìn bao quát, có h thng v hành trình sáng to và nhc m
trong truyn ngn và tiu thuyt c
 giúp chúng tôi có th  nghia
c Vit Nam hii mt cách khách quan, công tâm
nht. Vc gi, lu là tài liu b  hiu thêm v
tác gi , v mi Nam B.
6. Bố cục luận văn
Ngoài phn M u, Kt lun và Tài liu tham kho, Ni dung
ca lu
o và quan nim ngh thut ca
o.
g 2: Nhân vt và không gian ngh thu

o.
t truyn và ngôn t o.

CHƢƠNG 1
HÀNH TRÌNH SÁNG TẠO
VÀ QUAN NIỆM NGHỆ THUẬT CỦA LÊ VĂN THẢO

1.1. HÀNH TRÌNH SÁNG TẠO CỦA LÊ VĂN THẢO
1.1.1. Từ nhà văn chuyên viết về “những cảnh đời nhà
binh”…

yêu
quý 
Ông 

5
Chính nh, thiu th nhà
n cht liu vô biên mà mãi sau này vn còn là cm hng
ch o trong nhiu sáng tác ca ông. Hu ht các truyn ngu
vit v cuc sng ca nhng chi   ng bào Nam B trong
chin tranh ch
Không ch trc tip phn ánh hin thc tàn khc ca chin
tranh, tác gi còn hng ngòi bút vào vic ca ngi nhng con ngi
hu ph giàu nim tin và ngh lc. H ã cng hin ht mình 
chung tay xây dng cuc sng mi, góp phn chi vin cho tin
tuyn.
Vit v nhng ci nhà binho tinh khôi,
sáng sa và cht cha tâm tình bi qua
chin tranh vn không h b chai sn. u c th hin rõ nht
trong hai tiu thuyt ng xuyên rng (1995), Mt ngày và mt

i (1997).
n trong nha chin tranh
khc lit nht, nên vi Vo, vit v chin tranh là trách
nhim và s nghip. Mi tác phu ít nhi u nhà
, ray rng ct nhp cu liên lc gia cuc
sng hôm nay vi nhng hy sinh gian kh hôm qua. Ting nói tích
cy tinh thn trách nhiy bt ngun t s
thu cm nhng n mt mát, hy sinh ci
trong nhn tranh gian kh c
1.1.2. … Đến nhà văn của “những cảnh đời tƣ”
Ni
c s d dàng nhn thy ông có s i thay trong ý thc sáng to
bu t truyn ngn Làng l

6
. Ông vit v nhng mi bt hnh, v nhng
mnh king mi c thao thit dõi
theo nhng s phn lng l.


m qua.
o sinh ra và ln lên nhi thành ph
n thy máu quê mùa  nhiu kic
nên luôn gi chc, vi nhng con
i lem lu
n nhn xét ca Nguyn Trng Tín trong bài
vit: o - Ni không chu già  nhnh cho hành
trình sáng to cCái nn hc vn cng vi b dày trong
n th da quan tr ng
dài vt ngu l hút ly

nhng bi qui mà ch tác ra nhng sn phm ca
riêng ông mi ngày mt tinh xo và lp lánh.
1.2. Quan niệm nghệ thuật của Lê Văn Thảo
1.2.1. Quan niệm về con ngƣời và cuộc đời
i trong chin trao nhìn  
ng bên cnh v p ca s nh
nhi chii c tr 
tr li trong nhiu tác phm vi cái nhìn sâu sc và nhân b
  t v chin tranh cách mng là trách nhim và s
nghip ci c.
Nhân vt trong mi tác phm co là nhng con
i dù n kiên trì gi cái thin cao
cái tâm, ng x bng t.
7

 nhân vt i, kép
n thông
 
ô




hãnh, Con mèo
          o là
hin thân ca v p gin d. H p trong nhân cách, li sng và
ng. Các n   
 
              


1.2.2. Quan niệm về văn chƣơng và trách nhiệm nghệ sĩ
             



i vo,  cu i. Tình yêu
ng gia con ngi vi con ngi là yu t nn tng trong quan
nim sáng tác ca ông. Cm hng ch o trong các tác phm là s
quan tâm i vi cái thin, cái p. Nó chi phi nhà vn trong toàn
b quá trình sáng to ngh thut, t ni dung n hình thc, t
nhân vt n ging iu, c
8
Theo o, ngh vn là mt ngh cao quý, òi hi nhà
vn phi b nhiu tâm sc  có c nhng con ch cht lc t tâm
can mình. ó chính là quá trình khai thác nhnva quuc
sng ã kt tinh trong bn thân ngi cm bút. Ông rt t hào vì mi
tác ph
óc, ng ngh  t i ngh .
Ông ch vit nhng gì mình thc s am hiu, tin yêu và vit ht lòng.

Bên cnh tính chân tht, s tnh táo trong
u  
o cho rng i vin ph.
i nghi hiu và cm ht nhi
din ra, có th m nhu mi m
v i khác không nhn ra.
i có ý thc v s mnh ci cm
bút. Vn tính ti tui tác, tu
tui nghu quan trng là c n lc vit.
Tiểu kết


            
           




     suy ngh trn  ca ông   
nh mà sâu
c, tm thía ân tình.
9
CHƢƠNG 2
NHÂN VẬT VÀ KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT
TRONG VĂN XUÔI LÊ VĂN THẢO
2.1. THẾ GIỚI NHÂN VẬT - CHÂN ẢNH CON NGƢỜI NAM
BỘ QUA BƢỚC NGOẶT THỜI ĐẠI
2.1.1. Con ngƣời trong chiến tranh – sự song kết giữa bình
thƣờng và cao cả


     
hùng - 


Mt trong nhng v p ci trong chin tranh  
n Thi,
ng sáng tác ct v 
ng,  t t ng vào
truyn nhng tình cm ht sc nh nhàng, chân thành mà không d
gì bày t. Tác gi nhìn tình yêu thi chii m khác, rt

ý nh m mà nhc
tinh t nhìn thy  ông.
Bên cnh v p hào hùng, cao c, sáng ngi nhân cách Vit
t nhiu chi ting, chân
thc và có khi trong mt khonh kht con
i lp hoàn toàn vi ý chí, s quy
chung quy lu ht si thc
s í giy, nên chúng ta hiu lí do
vì sao Vinh (ng xuyên rng) là anh b 
10
trí, hy sinh b cu c  
ng, yu mm. ng, nói tht vì theo nhà
ng phút giây yu lòng ci chii lúc nào
 u hin ca hèn nhát mà còn là du hiu cp.
i trong chin tranh  mi tác phm co
luôn có s t ging và cao c, s i
c làm hình thành t nhu bình dng. Chính cách
i lính hin lên chân tht nht trong bi cnh
chic c ý làm m ng nhng nét khái quát hóa.
2.1.2. Con ngƣời thời bình – vẻ đẹp của những phận đời
“dƣới đáy”
Hu ht tác phm cu gn bó, gvi
nhi nghèo kh, dân dã, nhi có
thân phn hm hiu, bt hnh. Bng s tri nghim, b
tâm huy n l i   sng dy trong
m


 
 


t khao

c lòng tin yêu cuc sng khi phát hin
nhi lh cao. Mt trong nhng biu hin
sáng ngi cho cái thin y chính là hình i dân tht thà, cht
n.
11




n v   c       
bc vào mt th g ca tình th yêu vô iu kin, lòng tt 
khp m  mi lúc, n âu cg bt p nhng tâm hn nhân
  , cao p. Qua th g nhân vt a dng, thuc
nhiu th h, thông ip quan trng nht   n b
c chính là tình yêu th và nim tin  i vào bn cht tt
p, sâu xa trong mi con ic      
nh  ng, con ngi cn phi sng cao ng, có trái tim
g m, bit c  và không ngg v  ng lai  p.
2.2. KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT ĐẬM SẮC THÁI NAM BỘ
2.2.1. Không gian chiến trƣờng



            


.  trong


 ),           
        ), hay con

), 

12
u
(
Bên cng, cánh rt không
gian xut hin nhio. C
            ng


Qua mng không gian chiy
b mt trn tri ca chin tranh và s phn khc lit ci
trong hin thc. Mi trang vi u n  ng khc khoi
  cu i, thân ph   n ánh lên
nim tin vào tm lòng ca nh khc
nghit ca cuc chin. Tt c u n hoàn thin v p
ca quân và dân min Nam trong cuc kháng chin ch
2.2.2. Không gian sông nƣớc
   o dng cho mình mt th gi  c
quánh cht mi n Nam B. Hình   c, r c,
rng mm tri dài b  li trong nhiu tác phm Lê
o.  i dân Nam B trong nh t
c tái hin vô cùng chân thc và sng vi mt thiên nhiên
 di và hoành tráng.
Vt Nam B còn hio
vi nhng không gian sinh ho

gian ca ch ni trên sông, ca nh quê

Có th xem ông là ngi ã mang hng sc phNam
n vi mi ngem cái mênh mông ca sông Cu Long hi
ng vi dòng à Giang ca vùng Tây Bc, kéo nhng rng c
13
bt ngàn ca ph Nam hp th vi nhng rng xà nu  Tây
Nguyên, cùng nhau gi nng gió ca t tri, hòa h tràm ca U
Minh vào muôn rng h sc ca Cúc Phg.
2.2.3. Không gian làng quê
Không gian làng quê nghèo tr  li trong nhiu tác phm
ca o vi 


cho 


 c nghit, kh nghèo, hình nh làng quê
c tái hin qua m

 mt nhi bugic nh u t mái
tranh. Lên núi th mây.
t khong
lng ca tâm hu, là chn ti
vùng vy trong dòng chy vi vã ca cuc s

  p không gian làng quê cho thy ngun gc  i
n, nhân bi ch 
ng, Ông già bii cha và khnh,
chi nghèo kh vn có th st

nhân phm.
2.2.4. Không gian đô thị trong cơn lốc chuyển mình
 , c thc cái nhìn toàn din
c    cu i. Xã hi ngày càng phát trin,
14
ng tin s làm nhii d t c, dám làm tt c
vì quyn lc và danh vng. Trái li, nó s càng ngi sáng nhân cách
ca nhi có phm cht tp.
o phác ha mt bc tranh toàn cnh v hin thc
i sng quay cung trong vòng xoáy ca thi bui kinh t th
trng.

 p  và khéo léo
chuyn ti thành công qua tiu thuyt Mt ngày và mi.

.
      ng r    i vn hành
không ph ch quan ci vit mà tuân th quy lut nghit
ngã ca cuc sng vn luôn tn ti muôn mt sáng - ti, bình
ng - bt tng, tt - xu, trng - 
Mt iu có th nhn thy là du vit v loi ngi nào, sng
trong hoàn cnh nào, trang vn ca o vn lp lánh nim
tin. Các nhân vt trong tác phm ca ông dù có quay cung iên o
theo  ch th tng, vn tn ti nhng con i ngha tình vi
tình cm chân thành nh (Xuýt chó cn),
n (Cây bonsai lùn kiêu hãnh), Tám Thnh (Cây cu), Tin
(Mt v ng xe), i chy xe th (Hai cuc xe ôm)p
xích lô (Anh chàng xích lô lãng t)
Tiểu kết
Tip cn th gii nhân v      thut

o giúp chúng ta hi nhng nét
p tim n ca cuc si qua nhng
bin chuyn ca th i, lch s. Qua mi tác ph   
15
n tình cm trân tri dân Nam B. Ông
coi h t phn máu tht c. S


c bit, bng s am hiu sâu sc
bn cht c   c, tác gi  ng nên chân dung
nhi vng, gin d có v p, tm vóc phi
ng ci thi chng M ci lính
trong chii nông dân trong cuc sng nht,
c tác gi tái hin qua nhng bi cnh không gian khác nhau
 h vn luôn hin din ý chí, ngh lc, nim tin, vn chan
chi gia bn b cuc sng.

CHƢƠNG 3
CỐT TRUYỆN VÀ NGÔN TỪ
TRONG VĂN XUÔI LÊ VĂN THẢO
3.1. CỐT TRUYỆN
3.1.1 Cốt truyện kì ảo hoá


.
            

   

.


 
16
 
 C
 , cách





 


3.1.2 Cốt truyện nhạt hoá
Cái nht, cái vô v là nhng khái nim quan trnc
t phm cht thuc trung tâm, thuc
. Cái nht không ch là mt ý nic vn
dng trong nhic khác nhau.

     


. 

ôm, 

Ct truyn nht hóa trong truyn ngn và tiu thuyt c
Tho thc s là mt hình thc ngh thu n ti nhng ý
i. Khai thác các ý nii ct truyn nht có th nói

17
là mt th mt trong
nhu khic nh n ông nhiu nht.
3.1.3. Cốt truyện tâm lí
u th k XX, s  i quan nim ngh thut v con
i kéo theo s chuyn bin v ct truyn. Kiu ct truyn theo
dòng thi gian tuyn tính không còn phù h bc l i vi
chiu sâu tâm lí phc tu. Các s kin, tình tit không còn
quan trng na mà m ra chiu sâu cng, ca th gii ni
tâm. Nhân vt c        khai m
nhng va tng sâu xa nht trong tâm hi.
V   o, ct truyn tâm lí xut hin nhiu trong
truyn ngn và tiu thuyt cc nhn thy nhng dòng
hi c, nhng k nim, tâm try tràn trên mi trang vit.
Kiu ct truy d khc ha chân tht
nhng tình cm ci vi quá kh, hin t
 a này, tác gi u kin thun l ng ngóc
ngách t vi ci sng ni, có th nhìn vào cõi vô
thc thm sâu trong tâm khm mình.
         trong vic
k h tính cách ca nhân vt, v kit  tâm con ng. Dùng
           

t


3.1.4. Cốt truyện lắp ghép
            
. 
18


            

 
        





Qua ct truyn l     n kích thích kh
p nhn tích cc, ch ng, sáng to cc gi. Th mnh
ca hình thc này nm  s t do không trói buc ca gii hn hin
thc mà tác gi mung ti.
3.2. NGÔN TỪ NGHỆ THUẬT
3.2.1. Ngôn ngữ giàu tính địa phƣơng






 


ua li thoi ca nhân vc thc cách phát
âm vi nhng bin th ng ci dân Nam B.
19
o sinh ra trong mc  
chin tranh khin ông lang bt kh bn sc nm

trong ci. Vì vy, tin hành kho sát, tìm hiu vn t
Vo là mt vic làm thit thc.
Nó không ch giúp cho ta hing, ni dung ca tác phm
mà còn có kh  nhng tng ngm giá tr n tác
phm dung cha.
3.2.2. Ngôn ngữ đậm chất khẩu ngữ
Khu ng là ngôn ng tn ti ch yu  dng nói, dùng  i
m trong sinh hot hàng ngày. Dng thng ca
khu ng i thoi. Cách phát ngôn ngn, thiên v sc thái cm xúc,
n v cu trúc, có nhiu bin th c xem là nhc
m ni bt ca khu ng. Vic vn dng khu ng trong tác ph
ha m
Ngôn ng truyn ngn và tiu thuym cht
khu ng. Nó làm nên din mo riêng, có tác dng cá tính hóa nhân vt.
Có th nhn thy tác dng ca khu ng là nêu bc s kin,
i to ra nhng sc thái riêng bi
phm.  n ti thông qua ngôn
ng i thoi ca nhân vt, th hin s khác bit ca mi tính cách.
trong tng nhân vt, lu khi gin
ng tim thc gieo trên tng mt l lùng ca
x s dc.
Khu ng không ch xut hin trong li thoi gia các nhân vt
 hay thut truyn. Chính n


3.2.3. Ngôn ngữ đậm chất triết lí
20

             





  

           
,


Vi ngôn ng m cht tri     i gm nhng
chiêm nghim sâu sc, minh trit v cuu này
ch c khi mn trn i mình, nhìn lt
qua mi danh vng,  tht ti nhng giá tr c,
gin d và bn vng trong cuc sng.
3.2.4. Ngôn ngữ giàu chất thơ
Ch hiu là tính cht tr c to nên t s
hoà quyn gia v p ca cm xúc, ca tâm tri thông
qua mt hình thc nh i nhng ng th
và tình c
o, c gi d dàng cm nhc
chc trong mi tác phc th hin  m
m nht khác nhau. c ht, chn ngn và tiu
thuyt    là mt làng quê
nghèo khó, mc, có khi hin hin ngay trong khói
la ca cuc chin.
21
Không ch bng t ng, nh    t trong nhng
 o th hin chi trang vit.
Mt gi   nhàng, chm rãi, uyn chuyn mà không kém
phn tinh t o nên hiu qu thc bi

Bên cnó c th hin qua nhng chi tit tht tinh và sâu
th gii ca nhng cm xúc, cm giác và tình cm v, va da
dit ci.
            
, 
 
Tt c em li cho vn mch trong 
 mt h thm áp, n hu chan ca tình ngi,
tình 
gì .
Tiểu kết

            




         






22
KẾT LUẬN
1.1.
và nhng cng hin c
   m nht,
i vi tác gi, là nh    n trong gian nan, kh

cc. T ng ca
nhng cng cái
p nh nhoi, ln khut, b b quên, hoc  trong nhng góc ho ca
cui, hay b t ca s nghèo khng tht và
vit th u b    ng tr   c là
nh    i vit p  và tâm nim trong sut
i cm bút. Quê h x s luôn là ngun mch bt tn 
tác gi ngh suy, trn tr và ng là ngun mch sáng t
 Nhng cm hng v cuc s    
i vit th hing bng nhc ngh
thut phù hp v th lo
 nhàng, chng nhi
nhng rung cm sâu sc ca tâm hi vi cu
li du n nhnh lòng bc. Ông 
gn g
1.2. Truyn ngn và tiu thuy

 không p
hing,
c 1975, i
ghi nhn tâm s ca cây bút này. Hu
ht các tác phm vit v chin tranh cc tái hin thông
qua nhng k nim, hi  gii ca cái cao cp xut
23
phát t nhu gin d t lên trên s tàn phá, hu dit ca bom
n chit s i vi nhi
i li mt ph
 gii thoát cho nhng cn rt ca bi v
chu nhing cay trong cuc sng thi bình. Qua mi tác phm,
o ng bí mt và bí n ca min

Tây Nam B màu m n gai góc. Dp dn trên
mi trang vit là hành trình ca ngi con t Vit tìm v vi
nhng vùng t ã ghi du n trong cuc u tranh gi nc. 
là hành trình tr v vi ci ngun lch s, vn 
ã phát hin ra s hòa quyn gia t và ngi, to nên hn ct ca
quê ng, x s.
 không gian ching, hình i lính hin lên vi
v ng và cao c thì vc, không
gian làng quê kh c gi c gp g nhi dân lao
 lc, sng chân thành, cht phác
và ri tht thà. Nhi nông dân min là mt th gii
c  p gin d trong tâm hn, tính cách hào phóng, c i
không thèm ly bt c u gì, vui bun l c u môi
ng ngh thuu bt bin d nhn thy
là nhân vt ca ông hu hn kiên trì
gìn gi cái thin, s thy chung. H không ngu vi cái ác,
càng b  , càng vô vng h càng vng chãi,
càng b cay nghit h càng bao dung. Bng s i,
tác gi    hóa v p ca nhng ph     
n hin âm thm, bn b  góp phn thanh l
      Không cn nhng tuyên ngôn,
nhng li nhn mnh hay khnh, mi tác phm nh nhàng ngm