sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4

Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

M U
1.Lý do chn ti:
Ngy nay chỳng ta ang sng trong thi i vn minh mi. Nhỡn t
phớa khoa hc v cụng ngh thỡ õy l thi i vn minh thụng tin vi nn
kinh t da trờn tri thc. Thi i vn minh mi ny l mt bc phỏt trin
vt bc so vi thi i vn minh nụng nghip vi nn kinh t da trờn t
ai l chớnh v thi i vn minh cụnh nghip vi nn kinh t da trờn ti
nguyờn khoỏng sn l chớnh. Nhng c im ch yu ca thi i vn minh
thụng tin cú th túm tt trong bn yu t : Thụng tin - Tri thc tr thnh ti
nguyờn quan trng nht; Khoa hc Cụng ngh tr thnh lc lng sn xut
trc tip; Hm lng trớ tu trong tng sn phm ngy cng tng v cui cựng
l mỏy tớnh cỏ nhõn v Internet l phng tin lao ng ph bin nht v cú
hiu qu nht.
Nh vy, ngi lao ng mi lnh vc trong thi i ngy nay phi
khụng ngng hc hi, trau di tri thc rng, cú tm nhỡn xa mang tớnh
chin lc v chiu sõu cú th gii quyt nhanh chúng hn nhng cụng
vic c th, gúp phn vo s nhip CNH- HH t nc. Chớnh vỡ vy, ng
v nh nc ó t ra cho ngnh giỏo dc v o to l phi o to i ng
nhng ngi lao ng t ch, nng ng, sỏng to, tip cn v lm ch c
cụng ngh tiờn tin, cú nng lc gii quyt nhng vn thc tin t ra.
ng v nh nc ta ó c bit coi trng giỏo dc, coi giỏo dc l Quc
sỏch hng u, coi con ngi l mc tiờu v ng lc ca s phỏt trin.
Ti hi ngh ln th hai BCH Trung ng ng khoỏ VIII ó khng
nh: i mi mnh m phng phỏp giỏo dc o to, khc phc li truyn
th mt chiu, rốn luyn np t duy sỏng to ca ngi hc. Tng bc ỏp
dng phng phỏp tiờn tin, phng phỏp hin i vo quỏ trỡnh dy hc.
khng nh rừ vai trũ ca giỏo dc v o to trong s nghip
phỏt trin CNH- HH t nc ti i hi ng ln th IX mt ln na
ra: Tip tc nõng cao cht lng giỏo dc ton din, i mi ni dung,

phng phỏp dy v hc, h thng trng lp v h thng qun lý giỏo dc,
thc hin Chun hoỏ, hin i hoỏ, xó hi hoỏ Phỏt huy tinh thn c lp
suy ngh v sỏng to ca hc sinh. Trc nhng yờu cu thc t ú, cht
lng dy hc trong mi nh trng tiu hc l vn quan tõm ca ton xó
hi, c bit quyt nh n s tn ti ca nh trng. Cht lng dy hc y
phi c th hin bng cht lng ton din ca cỏc mụn hc: Toỏn, Ting
Vit , t nhiờn xó hi, ngh thut, th dc trong ú mụn Ting Vit l mt
mụn hc c bit gm nhiu phõn mụn, mi phõn mụn c th li cú ni
dung, phng phỏp, cỏch thc dy hc khỏc nhau nhng li gn bú mt thit
vi nhau theo mt logich nht nh : phõn mụn ny chun b cho phõn mụn
kia, nhng k nng ca phõn mụn ny h tr cho phõn mụn kia cựng nhm
t mc tiờu ca mụn ting Vit tiu hc l:

1
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

- Hỡnh thnh v phỏt trin hc sinh cỏc k nng s dng ting Vit:
nghe, núi, c, vit hc tp v giao tip trong cỏc mụi trng hot ng
ca la tui, thụng qua vic dy v hc ting Vit gúp phn rốn luyn cỏc
thao tỏc ca t duy.
- Cung cp cho hc sinh nhng kin thc s gin v tiờng Vit v
nhng hiu bit s gin v xó hi, t nhiờn, con ngi, v vv hoỏ, vn hc
Vit Nam v nc ngoi.
- Bi dng tỡnh yờu ting Vit v hỡnh thnh thúi quen gi gỡn s
trong sỏng, giu p ca ting Vit gúp phn hỡnh thnh nhõn cỏch con ngi
Vit Nam xó hi ch ngha.
Hc ting Vit, hc sinh c trang b nhng kin thc c bn v ti
cn thit giỳp cỏc em ho nhp vi cng ng v phỏt trin cựng vi s phỏt
trin ca xó hi. Cựng vi mụn toỏn v mt s mụn khỏc, nhng kin thc
ca mụn ting Vit s l nhng hnh trang trờn bc ng a cỏc em i

khỏm phỏ, tỡm hiu, nghiờn cu th gii xung quanh v kho tng tri thc vụ
tn ca loi ngi. Trong ú phõn mụn tp lm vn l phõn mụn thc hnh,
tng hp ca tt c cỏc phõn mụn thuc mụn ting Vit ( tp c, luyn t v
cõu, chớnh t, k chuyn ). Chớnh vỡ th, vic dy v hc lm vn l vn
luụn luụn cn cú s i mi. Khụng th c ỏp dng mói phng phỏp hc
hụm qua vo hụm nay v mai sau.
*C s thc tin i vi vic dy cng th, trong vic k tha cỏi c,
cỏi vn cú ũi hi phi l mt s sỏng to. Vi cỏc phõn mụn khỏc ca ting
Vit trong vic i mi ni dung v phng phỏp dy hc cú ch rừ quy trỡnh
cỏc bc lờn lp rt c th, rừ rng; Cũn vi phõn mụn tp lm vn, cỏc nh
nghiờn cu ch a ra quy trỡnh chung nht cho mi loi bi, ch yu vn l
s sỏng to ca giỏo viờn khi lờn lp. Thc t dy hc cho thy: dy tp lm
vn l vic rốn luyn cho hc sinh kh nng t chc giao tip, t chc li núi
ngay t khi hc sinh hc sinh bt u i hc, õy l mt vic lm ht sc khú
khn m khụng phi giỏo viờn no cng thc hin c. Thng thỡ giỏo viờn
no cng dy ỳng, quy trỡnh cỏc phõn mụn nh tp c, luyn t v
cõu, cú nhiu giỏo viờn cũn dy rt tt cỏc phõn mụn ny. Nhng vi phõn
mụn tp lm vn thỡ rt him khi cú giỏo viờn no cú dng cm chn nú
lm phõn mụn hi ging, cng cú rt ớt giỏo viờn cú kh nng dy mt gi tp
lm vn sinh ng, hp dn. Trong thc t, giỏo viờn thng cha quan tõm,
cha chỳ trng lmm n phõn mụn ny, thng ch hng dn qua loa cho
hc sinh v nh t vit Cũn vic hc thỡ sao?: Ngoi SGK ting Vit thỡ
hin nay cú rt nhiu loi sỏch tham kho cho HS, giỳp cho HS cú cú cỏi nhỡn
a dng, phong phỳ hn. Nhng nhng cun sỏch tham kho ca phõn mụn
tp lm vn li thng a ra cỏc bi vn mu hon chnh nờn khi lm vn
cỏc em thng da dm, li vo bi mu, cú khi cũn sao chộp y nguyờn bi
vn mu vo bi lm ca mỡnh. Cỏch cm, cỏch ngh ca cỏc em khụng phong
phỳ m thng i theo li mũn khuụn sỏo, t nht. Mt thc t na ú l hc
sinh lp 4 tuy cỏc em ó c tip xỳc v thc hnh cỏc bi tp lm vn lp

2
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

2 v lp 3 xong cỏc em vn vit vn theo kiu cụng thc cng nhc, cõu vn
ch dng mc cú ch ng, v ng rt ớt nhng cõu vn cú s dng cỏc
bin phỏp ngh thut, bi vn thiu sinh ng, hp dn. T nhng lý do khỏch
quan v ch quan trờn, khc phc nhng hn ch trong vic dy tp lm
vn tiu hc, gúp phn nõng cao cht lng dy hc trong nh trng, tụi ó
chn nghiờn cu ti : Mt s bin phỏp dy tp lm vn - th loi vn
miờu t lp 4.
2. Mc ớch nghiờn cu:
Giỳp hc sinh cú k nng lm vn, c bit l vn miờu t cú cht
lng. Gúp phn nõng cao cht lng dy hc tiu hc.
3. Nhim v nghiờn cu:
- Nghiờn cu c s lý lun ca vic dy hc phõn mụn tp lm vn
núi chung v dy hc th loi vn miờu t núi riờng.
- Tỡm hiu thc trng, kho sỏt nng lc lm vn ca hc sinh lp 4
Trng Tiu hc Hoàng Hoa Thám - Ân Thi - Hng Yên.
- Tỡm ra nguyờn nhõn, xut mt s bin phỏp dy hc tp lm
vn lp 4 ( th loi vn miờu t )
4. i tng v phm vi nghiờn cu:
4.1. i tng nghiờn cu:
Nghiờn cu vic dy hc tp lm vn lp 4, xut mt s bin
phỏp khi dy vn miờu t lp 4.
4.2. Phm vi nghiờn cu:
ti tp trung nghiờn cu trong phm vi Trng Tiu hc Hoàng
Hoa Thám - Ân Thi - Hng Yên vi vic dy v hc tp lm vn lp 4.
5. Phng phỏp nghiờn cu:
- Nghiờn cu ti liu.
- iu tra, quan sỏt, m thoi, phng vn.

- Phõn tớch, tng hp.
- Thc nghim, kim chng.

NI DUNG
I. C S Lí LUN:
1. Hot ng giao tip v vic lm vn:
- Giao tip l giao lu, trao i t tng tỡnh cm gia con ngi vi
nhau trong xó hi cú th din ra bng nhiu hỡnh thc vi nhiu phng tin
khỏc nhau, phng tin giao tip quan trng nht ca con ngi l ngụn ng.
- Hot ng giao tip bng ngụn ng luụn din ra gia hai i tng
giao tip: ngi sn sinh vn bn v ngi tip nhn ( lnh hi ) vn bn vi
s tham gia ca 5 nhõn t giao tip ( iu kin hon cnh giao tip, ni dung
giao tip, mc ớch giao tip, i tng giao tip, cỏch thc giao tip ) theo
mt quy trỡnh khộp kớn: Ngi sn sinh vn bn ( ngi núi, ngi vit ) to
lp ra vn bn ngụn t v thụng qua iu kin, hon cnh giao tip n vi

3
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

ngi tip nhn vn bn ( ngi nghe, ngi c ). Trong quy trỡnh ú, lm
vn chớnh l mt khõu ca hot ng giao tip, ú chớnh l khõu sn sinh, to
lp vn bn.
Trit hc Mỏc Lờ nin cho rng ngụn ng l phng tin giao tip
quan trng nht ca con ngi , ngụn ng v t duy cú mi quan h cht ch
vi nhau. Vỡ vy mc ớch ca vic dy ting Vit trong nh trng l lm
cho hc sinh cú kh nng s dng ngụn ng lm phng tin sc bộn giao
tip trong mụi trng hot ng ca la tui, m bo mi liờn h gia li núi
v t duy, giỳp hc sinh núi cú ni dung v phi bit din t mt ý thnh
nhng cỏch núi khỏc nhau; c bit l giỳp hc sinh bin ngụn ng y thnh
li vn, thnh nhng vn bn hon chnh.

2. Vn bn v c trng ca vn bn:
2.1. Vn bn :
- Ngha rng: Vn bn l sn phm ca hot ng giao tip m trong
ú con ngi s dng cỏc vt liu ngụn ng nh: t, cm t, cõu, cỏc quy tc
kt hp, to ra. Vn bn bao gm mt hoc mt s cõu i lin k nhau
theo mt trt t sp xp nht nh nhm thụng tin, truyn t ti i tng
tip nhn mt ni dung t tng tỡnh cm no ú thc hin mc ớch giao
tip nht nh. Hiu theo ngha rng ny thỡ vn bn c dựng trựng vi khỏi
nim ngụn bn.
- Ngha hp: Vn bn c dựng theo ngha hp phõn bit vi
ngụn bn. Vn bn l mt bin th dng vit liờn tc ca ngụn bn d nhm
thc hiờn mt hoc mt s mc ớch giao tip nht nh.
2.2. c trng c bn ca vn bn:
- Tớnh liờn kt : L mt c trng cn yu nht ca vn bn. Tớnh
liờn kt l s liờn quan, rng buc, gn bú, thng nht hu c gia cỏc yu t
ngụn ng trong cựng mt vn bn cựng tp trung th hn lờn mt ch
nht nh trong vn bn, th hin c hai phng din ni dung v hỡnh thc.
V mt ni dung: biu hin 2 khớa cnh ( liờn kt ch v liờn kt
logớc )
Liờn kt ch l s liờn kt v mt ni dung ng ngha gia cỏc phỏt ngụn
trong cựng mt vn bn cựng tp trung th hin lờn mt ch nht nh
thng nht xuyờn sut ton vn bn; Liờn kt logớc l trt t sp xp cỏc mi
quan h , cỏc mi liờn h gia cỏc yu t ngụn ng trong cựng mt vn bn
theo mt trỡnh t hp lý hp vi quy lut ca hin thc khỏch quan v hp vi
quy lut ca nhn thc phn ỏnh.
V mt hỡnh thc: ú l nhng biu hin c th ca liờn kt ni
dung trong vn bn c th hin hai phng din ( phng thc liờn kt v
phng tin liờn kt): Phng thc liờn kt l nhng bin phỏp, cỏch thc
chung trong vic s dng cỏc yu t ngụn ng to ra s liờn kt trong vn
bn ú l phộp lp, phộp th, phộp liờn tng, phộp trt t tuyn tớnh, phộp so

sỏnh i chiu, phộp tnh lc, phộp ni.; Phng tin liờn kt l nhng biu

4
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

hin c th ca cỏc phộp liờn kt trong vic s dng cỏc yu t ngụn ng lm
phng tin to ra s liờn kt trong vn bn.
- Tớnh hon chnh: Tớnh hon chnh c hiu l tớnh cht trn vn,
tớnh cht rừ rng, y ca mt vn bn c v ni dung ln hỡnh thc biu
hin ca nú
V mt ni dung: Tớnh hon chnh c biu hin l mi vn bn phi
trỡnh by th hin v mt vn nht nh giỳp ngi tip nhn nm bt
c s khi u, quỏ trỡnh din bin v s kt thỳc ca s vt hin tng,
vn c trỡnh by c th hin.
V mt hỡnh thc: Mi vn bn phi c t chc theo mt ku kt
cu nht nh thụng thng ú l kt cu 3 phn vi mi chc nng riờng bit
ca mi phn trong vn bn
Phn m u: Gii thiu, dn dt v vn cn th hin v nờu lờn
gii hn, phm vi, cỏch thc trỡnh by vn ca ngi vit.
Phn gii quyt vn : Ton b quỏ trỡnh hỡnh thnh mt vn c
th.
Phn kt thỳc: tng kt, thõu túm, khỏi quỏt vn ó trỡnh by, by
t thỏi , tỡnh cm, nờu lờn tỏc dng ca vn ó trỡnh by v liờn h thc
t.
2.3. on vn c s trc tip ca vn bn:
- Khỏi nim: on vn l tp hp cỏc cõu vn i lin k nhau trong
cựng mt vn bn cựng nhm tp trung th hin mt tiu ch nht nh (
mt cp ý nht nh ) trong ch chung ca vn bn, c ngn cỏch vi
cỏc on vn khỏc bng mt du hiu hỡnh thc nht nh ú l s khi u
bng mt ch cỏi vit hoa v vit lui vo u dũng, kt thỳc bng mt du

chm xung dũng.
- Cỏc loi hỡnh cu trỳc on vn: Cú bn loi hỡnh cu trỳc on
vn: din dch, quy np, song hnh, múc xớch.Trong vn miờu t thng dựng
kiu cu trỳc song hnh, ú l loi on vn khụng cú cõu ch , mi cõu cú
v trớ, vai trũ ngang nhau trong vic th hin ni dung ch .
3. Phong cỏch ngh thut v th loi vn miờu t:
3.1. Phong cỏch ngh thut:
- Chc nng: Phong cỏch ngh thut cú chc nng trỡnh by thụng
tin v nhng vn a dng ca cuc sng vi mt s ngụn ng ngh thut,
vi nhng hin tng ngh thut nhm cung cp cho ngi c nhng hiu
bit a dng v cuc sng, gúp phn bi dng, giỏo dc h vn ti cuc
sng tt p hn v dng xõy trong con ngi nhng cỏi p.
- c im: Phong cỏch ngh thut cú tớnh cht hỡnh tng, tớnh
truyn cm v tớnh cỏ th hoỏ, phong cỏch ngh thut s dng mi loi t ng
vn cú trong cuc sng: t t ng hin i n t ng c in, t ng ton
dõn, t ng a phng, ting lúng, t vay mn nhng c chn lc, gt
gia mt cỏch k lng, cụng phu nhm mc ớch to dng lờn hỡnh tng
ngh thut ca tỏc phm thụng qua lng kớnh ch quan ca ngi vit. Vic

5
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

s dng cõu, t chc xõy dng ton vn bn phong cỏch ngh thut cng ht
sc a dng, nú tu thuc vo nng lc, s trng v mc ớch sỏng to ca
ngi vit.
Cỏc th loi vn bn thuc phong cỏch ngh thut gm: Tng
thut, k chuyn, miờu t, trong ú cú th núi th loi miờu t cú trong tt c
cỏc th loi khỏc ( trong tng thut cng cú t, trong k chuyn cng cú t ).
3.2. Th loi vn miờu t:
- Khỏi nim: Miờu t l mt th loi vn bn m trong ú ngi vit

dựng ngụn ng cú tớnh cht ngh thut ca mỡnh tỏi hin, sao chp li hỡnh
nh chõn dung ca i tng miờu t vi nhng c im ni bt c v hỡnh
thc bờn ngoi ln nhng phm cht bờn trong nhm giỳp ngi tip nhn cú
nhng hiu bit v dung cm cm nhn v i tng ú nh c trc tip
tip xỳc vi i tng thụng qua cỏc giỏc quan ca mỡnh.
-c im: Bi vn miờu t c xõy dng trờn c s nhng hỡnh
nh, nhng n tng v i tng m ngi vit thu lm, cm nhn c
thụng qua cỏc giỏc quan trc tip ca mỡnh. Bi vn miờu t l th loi vn
bn mang tớnh cht ngh thut cao, mang tớnh sỏng to, tớnh cỏ th ca ngi
vit. Ngụn ng trong vn miờu t l th ngụn ng ngh thut l ngụn ng giu
sc gi t, gi cm v l ngụn ng ca nhng bin phỏp tu t.
- Kt cu: Kt cu bi vn miờu t cng tuõn th kt cu 3 phn:
M bi: Gii thiu i tng miờu t, th hin tỡnh cn, quan h ca
ngi miờu t vi i tng miờu t.
Thõn bi: Tỏi hin, sao chp chõn dung ca i tng miờu t
nhng gúc nhỡn nht nh.
Kt lun: Nờu nhng nhn thc, suy ngh, tỡnh cm, thỏi trc tip
ca ngi miờu t v ca mi ngi núi chung i vi i tng miờu t.
Nh vy, bi vn l mt vn bn gm ngụn t, ni dung cha trong
ngụn t chớnh l vn. Vn v ng luụn súng ụi vi nhau: vn cn n ng
biu hin, ng cn n vn núi lờn ý ngha.Vn l ngh thut ca ngụn t,
vn l cỏi p, cú ngi li núi vn hc l nhõn hc, vn hc l tỡnh cm, o
c lý tng, l tỡnh yờu cuc sng, yờu thiờn nhiờn v con ngi. Vn cú
c nh cm xỳc ca tõm hn, nú lm cho tõm hn con ngi thờm phong
phỳ v sõu sc.

6
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

4. Cu trỳc chng trỡnh tp lm vn lp 4:

Loi vn bn
S tit dy
Hc k I Hc k II C nm
- K chuyn
- Miờu t:
+ Khỏi nim miờu t
+ Miờu t vt
+ Miờu t cõy ci
+ Miờu t con vt
- Cỏc loi vn khỏc:
+ Vit th
+ Trao i ý kin
+ Gii thiu hot ng
+ Túm tt tin tc
+ in vo giy t in sn

* Tng s:
19
1
6
3
2
1
32 tit
4
11
8
1
3
3

30tit
19
1
10
11
8
3
2
2
3
3
62 tit

Nh vy, ta thy s tit hc v vn miờu t l 30 tit trong tng s
62 tit tp lm vn ca c nm hc, rừ rng l vn miờu t chim gn na s
tit hc c nm ( Khụng k nhng tit ụn tp ).Trong ú vn miờu t kin
thc c trang b cho hc sinh bao gm:
- Th no l miờu t?
- Quan sỏt miờu t cho sinh ng.
- Trỡnh t miờu t ( vt, con vt, cõy ci ).
- Cu to on vn, bi vn miờu t ( vt, con vt, cõy ci ).
Cỏc kin thc trờn c c th hoỏ qua hai loi bi : Loi bi hỡnh
thnh kin thc v loi bi luyn tp thc hnh
Loi bi hỡnh thnh kin thc c cu trỳc theo 3 phn :
(I) Nhn xột : Bao gm mt s cõu hi, bi tp gi ý hc sinh kho sỏt
vn bn t rỳt ra mt s nhn xột v c im loi vn, kin thc
cn ghi nh.
(II) Ghi nh : Gm nhng kin thc c bn rỳt ra t phn nhn xột.
(III) Luyn tp : Gm t 1 n 3 bi tp thc hnh n gin nhm giỳp
hc sinh cng c v vn dng kin thc tip nhn trong bi hc.

Loi bi luyn tp thc hnh Ch yu nhm mc ớch rốn luyn cỏc
k nng tp lm vn, do vy ni dung thng gm 3, 4 bi tp nh hoc 1
bi tp lm vn kốm theo gi ý thc hnh luyn tp theo hai hỡnh thc : núi,
vit
* Quy trỡnh ging dy :

7
Mét sè biÖn ph¸p d¹y tËp lµm v¨n - thÓ lo¹i v¨n miªu t¶ líp 4 Trang:

Về cơ bản, quy trình giảng dạy các bài học của phân môn tập làm văn là quy
trình hướng dẫn học sinh thực hành tự tìm ra kiến thức và luyện tập trau dồi
các kỹ năng phục vụ cho việc sản sinh ngôn bản. Tuy nhiên, căn cứ vào cấu
trúc nội dung của hai loại bài học, hoạt động dạy bài mới được tiến hành có
điểm khác nhau như sau :
(A) Kiểm tra bài cũ : Yêu cầu học sinh nhắc lại kiến thức cần ghi nhớ hoặc
làm bài tập đã thực hành ở tiết trước ( hoặc giáo viên nhận xét kết quả
chấm bài tập làm văn, nếu có).
(B) Dạy bài mới
( 1) Giới thiệu bài : Dựa vào nội dung và mục đích yêu cầu của bài
dạy cụ thể, giáo viên có thể dẫn dắt, giới thiệu bài bằng những cách khác
nhau, sao cho thích hợp.
(2) Hướng dẫn học sinh hình thành kiến thức và luyện tập
* Đối với loại bài hình thành kiến thức :
(a) Hướng dẫn học sinh nhận xét : Dựa theo câu hỏi, bài tập gợi ý của mục
I (Nhận xét) trong SGK, giáo viên hướng dẫn học sinh nhận diện đặc điểm
của loại văn thông qua việc khảo sát văn bản, thảo luận, trả lời câu hỏi nhằm
tự tìm ra những điểm cần ghi nhớ ( được diễn đạt ngắn gọn, súc tích ở mục II
trong SGK).
(b) Hướng dẫn học sinh ghi nhớ : Giáo viên yêu cầu học sinh nhớ kỹ mục
II ( ghi nhớ ) trong SGK, sau đó có thể nhắc lại để học thuộc và nắm vững.

(c) Hướng dẫn học sinh luyện tập : Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện
bài tập ở mục III ( Luyện tập ) trong SGK theo trình tự các thao tác : Đọc và
nhận hiểu yêu cầu của bài tập ; thực hành luyện tập theo từng yêu cầu của bài
tập ( có thể làm thử một phần bài tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên, sau
đó trao đổi, thảo luận theo cặp hoặc theo nhóm ) ; nêu kết quả trước lớp để
giáo viên nhận xét, đánh giá nhằm củng cố kiến thức và hình thành kỹ năng
theo yêu cầu của bài học.
* Đối với loại bài luyện tập thực hành :
Đây là loại bài chủ yếu nhằm mục đích rèn luyện các kỹ năng làm
văn. Nội dung bài học thường gồm 3, 4 bài tập hoặc 1 đề bài tập làm văn.
Dựa vào mục đích yêu cầu của bài dạy, giáo viên hướng dẫn học sinh
thực hiện từng bài tập trong SGK theo trình tự các thao tác đã nêu ở mục (c)
của loại bài hình thành kiến thức, hoặc hướng dẫn học sinh lần lượt thực hiện
từng nội dung gợi ý trong SGK để luyện tập các kỹ năng tập làm văn dưới
hình thức nói, viết theo đề bài cho trước.
(3) Củng cố, dặn dò
Giáo viên giúp học sinh nhắc lại những điểm chính của nội dung bài
học hoặc yêu cầu luyện tập thực hành ; nhận xét, đánh giá chung về kết quả
tiết học ( biểu dương bài làm hay, động viên học sinh học tốt )
Dặn dò học sinh thực hiện công việc tiếp theo ( học bài cũ, chuẩn bị
cho bài mới).

8
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

II. THC TRNG VIC DY TP LM VN - TH LOI VN
MIấU T LP 4 TRNG TIU HC Hoàng hoa thám
ân thi - hng yên
1. Đối với giáo viên và cơ sở vật chất.
+ C s vt cht, thit b phc v cho vic son - ging cũn hn ch.

Nht l ti lu tham kho, mc dự nh trng ó cú th vin song u sỏch
phc v cụng tỏc ging dy v sỏch nghip v cũn rt hn ch, giỏo. Giỏo viờn
cha cú t sỏch riờng cho mỡnh nờn hu ht mi giỏo viờn lờn lp ch da vo
sỏch giỏo khoa v sỏch bi son l ch yu, rt ớt giỏo viờn cú cỏc loi sỏch
tham kho khỏc t m rng kin thc bi ging m tp lm vn li ũi hi
phi c nhiu, bit nhiu.
+ Giỏo viờn tiu hc phi dy hu ht cỏc mụn , phi chun b nhiu
lnh vc chuyờn mụn khỏc nhau, hin nay giỏo viờn li phi dy 2 bui/ ngy
nờn. Bi vy giỏo viờn khụng th cú nhiu thi gian nghiờn cu sõu cho tng
phõn mụn, do ú vic chun b k hoch bi hc ch mang hỡnh thc chiu l.
+ Chng trỡnh v sỏch giỏo khoa mi kin thc khỏ nhiu, nht l vi
vic dy tp lm vn lp 4 chng trỡnh, sỏch giỏo khoa v phng phỏp
hon ton i mi so vi trc õy v cng rt khỏc so vi lp 2, 3. Lp 2, 3
l giai on u ca tiu hc, kin thc lp 3 tuy cú tng nhng phng phỏp
thỡ gn nh lp 2 nờn giỏo viờn tip cn cng d dng hn. Lờn lp 4 kin
thc tng cao hn hn, trc õy mi kiu bi ca th loi vn miờu t
thng c cu trỳc di dng cỏc bi cho trc, mi bi li c hc
trong 4 5 tit: Quan sỏt tỡm ý, lp dn bi, lm bi ming, lm bi vit, tr
bi. Chng trỡnh mi c cu trỳc khỏc hn: mi kiu bi c hc t 8
11 tit trong ú thng cú 1 tit lý thuyt chung, 1 tit cho cu to tng kiu
bi, 1tit cho quan sỏt i tng miờu t, 2- 3 tit luyn tp xõy dng on
vn, 1- 2 tit luyn tp xõy dng on m bi v kt bi, 1tit kim tra v 1
tit tr bi. Rừ rng chng trỡnh mi khụng cú s gũ bú, ỏp t hc sinh phi
miờu t cựng mt i tng no cho trc m tu theo tng vựng, tng ni,
tu tng em cú th la chn i tng miờu t min l trong cựng kiu bi ( t
con vt hay t cõy ci, t vt), nh vy s phỏt huy c tớnh c lp, sỏng
to ca hc sinh.
Vi cu trỳc chng trỡnh nh vy ũi hi lao ng s phm ca giỏo
viờn mc cao hn rt nhiu, giỏo viờn khụng th ch sao chộp li cỏc ni
dung ca sỏch bi son, sỏch hng dn, son bi ct ch cho giỏm hiu

ký, khụng th c ỏp dng phng phỏp thuyt trỡnh c in, khụng th
hng dn, gi ý qua loa cho hc sinh v nh t vit m ũi hi phi cú s
chun b cụng phu, cú s linh hot, sỏng to trong quỏ trỡnh lờn lp. Phi dy
sao cho gi hc l gi hot ng ca hc sinh, hc sinh cú hng thỳ, t giỏc,
tớch cc hot ng, hot ng, sỏng to i trờn con ng ỳng phỏt hin
tri thc mi, chim lnh tri thc mt cỏch nh nhng nhng m nột, khú phai.
ú chớnh l quỏ trỡnh bin mc tiờu bi hc thnh cỏi ch quan ca hc sinh.
Tc l thụng qua hot ng tớch cc ca hc sinh mc tiờu bi hc bin thnh

9
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

kin thc, k nng, tỡnh cm, thỏi ca hc sinh. Vi bt k bin phỏp, hỡnh
thc, phng tin no nu giỳp cho hc sinh cng hot ng nhiu thỡ ngi
dy cng thnh cụng trong i mi phng phỏp. Cỏi khú ca giỏo viờn l
ch lm sao gõy hng thỳ hc sinh c lp, t giỏc, tớch cc lm vic, lm
sao cho hc sinh bit lm, bit trao i, bit phõn tớch, tng hp ỳng, phỏt
hin ỳng cú tri thc ỳng. c bit khú hn vi phõn mụn tp lm vn
lp 4 bi nú ũi hi hc sinh phi cú t duy c lp, phi hiu c i tng
miờu t, bit tỡm t, t cõu v din t thnh li, thnh ý T ú tng
tng, liờn h xõy dng cho mỡnh ý thc, tỡnh cm vi i tng miờu t, coi
i tng miờu t nh con ngi, nh ngi bn thõn. Thc trng ca vic
dy nh vy cũn vi vic hc lm vn miờu t thỡ sao? Qua tỡm hiu tụi ó thu
c kt qu nh sau:
2. Tỡnh hỡnh cht lng hc tp mụn Ting Vit v phõn mụn tp
lm vn ca hc sinh

* BNG CHT LNG MễN TING VIT
Khi
S

hc
sinh
Cht lng mụn ting Vit
Gii Khỏ Trung bỡnh Yu
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL%
Hai 112 34 30,4 45 40,2 33 29,4 0
Ba 117 40 34,0 45 38,0 32 28,0 0
Bn 129 21 16,0 42 32,1 67 51,9 0
( Ngun: Bỏo cỏo s kt hc k I nm hc 2008-2009)
Qua bng thng kờ trờn ta thy, cht lng mụn ting Vit ca cng
tng i cao, a s hc sinh nm chc kin thc c bn. Song õy ta cn
chỳ ý n cht lng mụn Ting Vit ca hc sinh khi Hai, Ba, Bn và Năm.
Ta thy cht lng ca khi Hai, Ba gn nh ngang nhau, cũn khi Bn cht
lng li thp hn hn. Qua xem bi lm ca hc sinh v kho sỏt tỡnh hỡnh
hc tp lp ca cỏc em hc sinh lp 4 tụi thy hu ht cỏc em nm c kin
thc c bn ca cỏc phõn mụn luyn t v cõu, chớnh t nhng cỏc em cha
bit vn dng kin thc ca cỏc phõn mụn ny lm bi tp lm vn.
Chng trỡnh phõn mụn tp lm vn lp 4 hin ang hc th loi bi miờu t,
nhỡn chung cỏc em ó nm c cu trỳc mt bi vn miờu t nhng bi lm
ca cỏc em cũn vit theo mt li mũn khuụn sỏo, kộm hp dn, ớt cm xỳc v
nghốo hỡnh nh, c bit l cỏc em cha bit s dng cỏc bin phỏp tu t, cỏc
bin phỏp ngh thut nh so sỏnh, nhõn hoỏ,V mt cu to cõu cỏc em
cng cũn mc rt nhiu li v thnh phn cõu, v ngha ca cõu,c thng
kờ nh sau:
Li v cu to ng phỏp:
- Cõu khụng thnh phn:
+ Nhng bụng hoa thm ngỏt.

10
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

+ Trờn cỏnh ng lng, chy dc theo con sụng.
- Cõu tha thnh phn : Lp li thnh phn mt cỏch khụng cn
thit.
+ Cỳn con ú l mt con vt tht ỏng yờu.
+ Quyn sỏch ting Vit i vi em l ngi bn thõn thit ca em.
- Cõu khụng phõn nh c thnh phn:
+ Em phi gi gỡn chic bỳt chỡ t vo trong hp.
+ Em thy rt cú ớch c cõu chuyn ny.
Li v ngha:
- Cõu sai ngha:
+ B em tinh mt sõu kim trong búng ti.
+ Con ln nh em bng qu da hu nng 4 t.
- Cõu khụng rừ ngha:
+ Sỏng nay tụi dy mun, tụi thy cỏnh ca hộ m, tụi khụng hiu cú
chuyn gỡ, tụi ddi gi cỳn con tụi cng chng thy cỳn con õu.
- Cõu khụng cú s tng hp v ngha gia cỏc thnh phn cõu ,
gia cỏc v cõu:
+ Bng trc mt hin ra mt ging núi m ỏp.
+ Cỏi bn ó rỏch nỏt.
+ Vỡ luụn yờu mn em cỳn con rt gy gũ.
+ Mún qu nh nhen nhng em rt quý.
+ Chỳ Mốo cú b lụng mc vng m.
+ Nu ma to thỡ em hc bi tt.
+ Tuy nh gn nhng bn i hc sm.
Li du cõu:
- Li khụng dựng du cõu trong tng cõu hoc trong c bi khụng cú
du chm, du phy
- Li s dng du cõu sai:
Chic cp to to. Hỡnh ch nht vụng vn.

Li ngoi cõu:
- Li cõu lc ch : Chớch bụng l mt con chim nh trong th gii
loi chim. Chớch bụng u trờn mt cnh cõy nh. u chớch bụng trũn trũn
nh hũn bi. Hai chõn chớch bụng nh hai chic tm.
- Li do cỏc cõu trong vn bn mõu thun nhau v ngha:
T nh em n trng khụng xa. Nhng ú l c mt con ng xa y
th mng.
- Cỏc loi li cõu cú ni dung trựng lp vúi cõu khỏc trong vn bn:
Cỳn con luụn thc ờm trụng nh. Em rt thng cỳn con vỡ nú luụn
thc ờm trụng nh cho gia ỡnh em.
Túm li: Hc sinh nm c kin thc c bn ca phõn mụn luyn t
v cõu nhng khi ỏp dng vo vit vn thỡ cỏc em thng khụng chỳ ý din
t nờn ó mc phi mt s li nh ó lit kờ trờn. T ch mc li v cõu

11
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

cng vi vic cha bit cỏch s dng cỏc bin phỏp ngh thut, vn t li
nghốo nn nờn bi vn miờu t ca cỏc em thng khụ khan, lng cng nghốo
cm xỳc, bi vn tr thnh mt bng lit kờ cỏc chi tit ca i tng miờu t.
Tụi ó cho kho sỏt cht lng lm vn ca hc sinh hai lp 4B v
4C lm c s kim chng thc nghim sau ny:
bi: Em hóy miờu t mt dng c hc tp ca em m em yờu thớch
nht . Chỳ ý m bi theo kiu m rng.
Kt qu c th nh sau:
Lp
S
HS
im Gii im Khỏ im TB
im di

TB
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL%
4B 28 1 3,6 5 17,9 14 50,0 8 28,5
4C 25 1 4 3 12 13 52 8 32

Kt qu trờn cho thy, hai lp 4B v 4C cú s hc sinh gần bằng nh
nhau, cht lng lm vn cng gn tng ng nhau, bi lm cú im khỏ,
gii rt ớt, ch yu l im trung bỡnh, im di trung bỡnh cũn chim trờn
28%.
T thc trng vic dy hc phõn mụn tp lm vn núi chung v vic
dy hc lm vn miờu t lp 4 núi riờng tụi thy rt cn thit phi cú nhng
bin phỏp sỏng to trong dy vn miờu t lp 4 gúp phn nõng cao cht lng
dy hc tiu hc.
III. MT S BIN PHP NHM NNG CAO CHT LNG
DY HC VN MIấU T LP 4:
1. Ngi giỏo viờn phi nm chc c im tõm lý ca hc sinh
t ú tỡm ra hng i ỳng, tỡm ra nhng phng phỏp phự hp khi lờn
lp:
Chỳng ta ó bit, tõm lý chung ca hc sinh tiu hc l luụn mun
khỏm phỏ, tỡm hiu nhng iu mi m. Trong con mt tr th, vi cỏi nhỡn
trong tro ca mỡnh thỡ thỡ s vt hin tng no trong cuc sng cng y bớ
n. Cỏc em mun tỡm hiu, khỏm phỏ: Ti sao cựng l mt s vt hụm nay l
th ny, ngy mai li l th khỏc? tr li cõu hi ú trc ht ngi giỏo
viờn phi giỳp cỏc em nhn thc c s a dng, phong phỳ ca cỏc s vt
hin tng v s sinh ng ca cuc sng. T ú hỡnh thnh v rốn luyn cho
cỏc em cỏch quan sỏt, cỏch t duy v i tng miờu t mt cỏch bao quỏt,
ton din v c th tc l quan sỏt s vt hin tng nhiu khớa cnh, nhiu
gúc khỏc nhau, t ú cỏc em s cú cỏch cm, cỏch ngh sõu sc khi miờu
t.
tui hc sinh tiu hc t hỡnh thc n tõm hn, mi cỏi mi ch l

s bt u ca mt quỏ trỡnh. Do ú nhng tri thc cỏc em tip thu phi

12
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

c sp xp theo mt trỡnh t nht nh. Bi vn chng khụng phi l phộp
tớnh cng n thun ca cỏc chi tit m nú ũi hi phi cú mt s cm nhn
tinh t. S cm nhn y bt u t úc quan sỏt tt, t s nhy bộn ca trớ nh,
t s cm nhn v p ca s vt qua nhng rung cm ca tõm hn s kớch
thớch cho trớ tng tng ca cỏc em hot ng mnh. Trớ tng tng cng
phong phỳ bao nhiờu thỡ vic lm vn miờu t s cng thun li by nhiờu.
Mi suy ngh ca cỏc em u rt hn nhiờn, trong sỏng. Mt ting lỏ
ri, mt ngn giú nh cng rt d to nờn nhng rung ng trong tõm hn cỏc
em. Chớnh vỡ vy m nhng gỡ cng gn gi, d hiu bao nhiờu thỡ vic tip
thu ca cỏc em cng nhanh chúng by nhiờu. Hn na nhn thc ca cỏc em
cũn mc n gin nờn giỏo viờn cn hng cỏc em chn i tng
miờu t gn gi, quen thuc vi cuc sng hng ngy ca cỏc em.
Vn miờu t l loi vn thuc phong cỏch ngh thut ũi hi vit bi
phi giu cm xỳc, to nờn cỏi hn, cht vn ca bi lm.Mun vy giỏo
viờn phi luụn luụn nuụi dng cỏc em tõm hn trong sỏng, cỏi nhỡn hn
nhiờn, mt tm lũng d xỳc ng v luụn hng ti cỏi thin.
2. Cn giỳp hc sinh hiu rừ nhng c im c bn ca vn miờu
t ngay t tit u tiờn ca th loi bi ny:
Vn miờu t mang tớnh cht thụng bỏo thm m, dự miờu t bt k i
tng no, dự cú bỏm sỏt thc t n õu thỡ vn miờu t cng khụng bao gi
l s sao chộp, chp nh li nhng s vt hin tng mt cỏch mỏy múc m l
kt qu ca s nhn xột, tng tng, ỏnh giỏ ht sc phong phỳ. ú l s
miờu t th hin c cỏi mi, cỏi riờng bit ca mi ngi.
Chng hn, nhỡn bu tri sao Vich-to Huy-gụ thy ging nh mt
cỏnh ng lỳa chớn m ú ngi i gt ó quờn li mt cỏi lim con

(Vnh trng non). i vi nh vn Nam Cao thỡ vnh trng v ỏnh sao li
c nhỡn nhn, c cm theo mt cỏch hon ton khỏc: Trng l cỏi lim
vng gia cỏnh ng y sao, trng l cỏi a bc trờn tm thm nhung da tri.
Trng to mng xung trn gian. Trng tuụn sui mỏt nhng tõm hn khao
khỏt ngp ln. Cũn vi Trn ng Khoa, mt ti nng tui thiu nhi, thỡ
trng khụng cũn l lỏ lỳa, chic cõu liờm vng, chic a bc na, m Trn
ng Khoa ó cm nhn mt cỏch tinh t bng tỡnh yờu trng ca tõm hn tr
th, rt hn nhiờn trong sỏng:
Trng hng l lng trc nh thm ngon, ngt mỏt ni vn quờ
Trng hng nh qu chớn
L lng m khụng ri.
Trng t bin xanh diu kỡ n, ni cú lm cỏ nhiu tụm, trng trũn
lung linh c so sỏnh vi mt cỏ chng bao gi chp mi l mt hỡnh tng
ng nghnh, giu cht th:
Trng trũn nh mt cỏ
Chng bao gi chp mi
Trng l qu búng t mt sõn chi ca nhi ng ó c Bn no ỏ
lờn tri, (Trng i t õu n)

13
Mét sè biÖn ph¸p d¹y tËp lµm v¨n - thÓ lo¹i v¨n miªu t¶ líp 4 Trang:

Như vậy cùng là vầng trăng, là bầu trời mỗi người sẽ cảm nhận theo
cái riêng của mình, đó là những gì người khác không thấy hoặc chưa thấy.
Với học sinh, mỗi bài tập làm văn là sản phẩm của từng cá nhân các em trước
một đề tài, sản phẩm này ít nhiều in dấu ấn riêng của từng em trong cách suy
nghĩ, cách tả, cách diễn đạt Thái độ đúng đắn của giáo viên là tôn trọng sự
độc lập sự suy nghĩ sáng tạo đó nếu nó không biểu lộ những lệch lạc.
Nhà văn Phạm Hổ cho rằng: “Cái riêng, cái mới trong văn miêu tả phải
gắn với cái chân thật”. Văn miêu tả không hạn chế sự tưởng tượng, không ngă

cản sự sáng tạo của người viết nhưng như vậy không có nghĩa là cho phép
người viết “bịa” một cách một cách tuỳ ý. Để tả hay, tả đúng thì phải tả chân
thật, giáo viên cần uốn nắn để học sinh tránh thái độ giả tạo, giả dối, bệnh
công thức sáo rỗng, thói già trước tuổi.
Mặt khác giáo viên cần giúp các em nắm được : Trong văn miêu tả,
ngôn ngữ sử dụng phải là ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu nhịp
điệu âm thanh, đây là một trong những điều quan trọng để phân biệt văn miêu
tả với những miêu tả trong sinh học, địa lý và các thể loại văn khác.
Từ việc hiểu rõ đặc điểm của thể loại văn miêu tả, hiểu rõ con đường
mình cần đi và đích mình cần tới, chắc chắn học sinh sẽ thận trọng hơn khi
chọn lọc từ ngữ, sẽ gọt giũa kỹ hơn từng lời, từng ý trong bài văn và như vậy
chất lượng bài làm của các em sẽ tốt hơn.
3. Cung cấp vốn từ và giúp học sinh biết cách dùng từ đặt câu, sử
dụng các biện pháp nghệ thuật khi miêu tả là hết sức cần thiết.
Muốn một bài văn hay, có “hồn’, có chất văn thì các em phải có vốn
từ ngữ phong phú và phải biết cách lựa chọn từ ngữ khi miêu tả cho phù hợp.
Chính vì vậy giáo viên cần chú ý cung cấp vốn từ cho các em khi dạy tập đọc,
luyện từ và câu và cả trong khi dạy các môn khác hay trong những buổi nói
chuyện, trong các tiết sinh hoạt. Hướng dẫn các em lập sổ tay văn học theo
chủ đề, chủ điểm, khi có một từ hay, một câu văn hay các em ghi vào sổ tay
theo từng chủ điểm và khi làm văn có thể sử dụng một cách dễ dàng. Giáo
viên cũng cần khuyến khích các em đọc sách báo để tìm hiểu thêm thông tin
tư liệu, có thể xây dựng tủ sách dùng chung trong lớp để các em trao đổi sách
báo cho nhau và em nào cũng được đọc. Hàng tuần hoặc hàng tháng giáo viên
có thể tổ chức cho các em những cuộc thi vui: thi xem ai đọc được nhiều sách
báo nhất ( kể tên những đầu sách và những tên bài mình đã đọc), thi tìm từ
ngữ theo chủ đề ( học sinh tự chọn một chủ đề bất kỳ và nêu những từ ngữ
thuộc chủ đề đó mà mình đã sưu tầm được),…Sau những cuộc thi, những
buổi trao đổi như thế chắc chắn vốn từ ngữ của các em sẽ tăng lên, khả năng
giao tiếp của các em cũng sẽ khá hơn, điều này giúp ích rất nhiều cho việc

làm văn của các em.
Sau khi các em đã có vốn từ phong phú, giáo viên tiếp tục rèn cho các
em cách lựa chọn từ ngữ để đặt câu, viết thành những câu văn có hình ảnh và
có sử dụng cá biện pháp nghệ thuật đã học. Giáo viên cần tiến hành theo mức
độ yêu cầu tăng dần, bước đầu chỉ yêu cầu học sinh đặt câu đúng, sau yêu cầu

14
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

cao hn l phi t cu cú s dng bin phỏp so sỏnh, nhõn hoỏ, cú dựng
nhng t lỏy, t ng gi t hỡnh nh, õm thanh hay nhng t biu l tỡnh cm
Vớ d: * Miờu t mt chỳ g trng. Mt em t cõu:
- Chỳ g nh em cú b lụng mu tớa.
Giỏo viờn cú th cho cỏc em nhn xột: Cõu vn ó d ch ng, v ng,
ó rừ ngha. Sau ú t cõu hi: Em no t cõu khỏc hay hn miờu t b
lụng ca chỳ g trng? - Hc sinh cú th t cõu:
- Chỳ trng choai tht oai v, chỳ khoỏc trờn mỡnh b lụng mu
tớa, chen ln mu vng sm nh mt chic ỏo sc s ca nhng chng cụng
t.
Em khỏc li cú th so sỏnh ngn gn hn:
- Chỳ khoỏc trờn mỡnh mt b l phc mu tớa rc r nh mt vừ
tng.
* Hay khi miờu t con mốo:
Mt hc sinh t cỏi uụi chỳ mốo:
- Chỳ ta cú cỏi uụi thon di nh mt cỏi mng ngc. Giỏo viờn hi:
Em no nhn xột cỏch t cõu ca bn? Hc sinh cú th nhn xột : bn ó s
dng bin phỏp so sỏnh so sỏnh cỏi uụi mốo nh mt cỏi mng ngc.
Giỏo viờn cho hc sinh tho lun nhúm ụi tỡm cõu khỏc miờu t
cỏi uụi ca chỳ mốo sao cho sinh ng hn:
- Lỳc chỳ ngi, hai chõn sau xp li, hai chõn trc chng lờn, m

chiờu nhỡn v nghe ngúng, cỏi uụi mm mi, phe phy nh lm duyờn.
- Hay: Cỏi uụi di trng im en phe pht tht tha cựng vi tm
thõn thon di mm mi, uyn chuyn trụng tht ỏng yờu.
Nh vy cựng l miờu t v b lụng ca chỳ g trng, cỏi uụi ca chỳ
mốo nhng nhng cõu vn cú s dng bin phỏp so sỏnh, nhõn hoỏ, cú dựng
nhng t gi t, gi cm nh cỏc cõu trờn thỡ hiu qu khỏc hn, ta cm thy
miờu t nh vy va sinh ng, tinh t va rt tỡnh cm v s cun hỳt ngi
c ngi nghe.
Tuy nhiờn, khụng phi hc sinh no cng bit s dng cỏc bin phỏp
ngh thut khi miờu t v cng khụng phi t cỏc em cú sn tõm hn vn
chng nh vy. Nh trong phn thc trng ó núi: Hc sinh khi hc v cỏc
bin phỏp ngh thut thỡ cú th nhn din c cõu vn no cú s dng bin
phỏp ngh thut gỡ nhng li khụng bit ỏp dng nú khi lm vn.Vy ta phi
lm th no hc sinh cú th vn dng lý thuyt khi thc hnh lm vn?
õy l vn khú cú l nhiu giỏo viờn trn tr v cng khụng phi vic lm
mt sm, mt chiu m phi l s tớch lu lõu di. Giỏo viờn cú th c cho
cỏc em nghe v cho cỏc em ghi chộp vo s tay vn hc nhng cõu vn, cõu
th cú s dng bin phỏp ngh thut vo cui mi gi tp lm vn hc trong
cỏc gi hc bui . Chng hn cú th c cho cỏc em nghe:
* Ngh thut so sỏnh:
- Thõn da bc phch thỏng nm
Qu da - n ln con nm trờn cao

15
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

ờm hố hoa n cựng sao
Tu da - chic lc chi vo mõy xanh.
- Ming ci nh th hoa ngõu,
Cỏi khn i u nh th hoa sen

- Lỏ xoố tng tia nng
Ging ht nh mtt tri.
- Mt tri xung bin nh hũn la
Súng ó ci then ờm sp ca
- Ngi rc r nh mt mt tri cỏch mng
M quc l loi ri ht hong
ờm tn bay chp chong di chõn Ngi.
- Trong nhng gi hc v, cựng vi hp mu, cỏi bỳt chỡ, chic ty thỡ
cỏi thc k ỳng l chic a thn.
- Si bụng trong qu y dn, cng lờn; nhng mnh v tỏch ra cho
cỏc mỳi bụng n u, chớn nh ni cm chớn i vung m ci., trng loỏ.
Cõy go nh treo rung rinh hng ngn ni cm go mi.
* Ngh thut nhõn hoỏ:
- Bỏc ni ng hỏt bựng bong
B chi lot qut lom khom trong nh.
- Cỏi trng trng em - Cỏi trng lng im
Mựa hố cng ngh Nghiờng u trờn giỏ
Sut ba thỏng lin Chc thy chỳng em
Trng nm ngm ngh Nú mng vui quỏ!
- Bộ ng ngon quỏ
y c gic tra
Cỏi vừng thng bộ
Thc hoi ong a
- Cng trng dang tay ún cỏc bn nh.
- Bụng hoa duyờn dỏng ti ci trong nng sm
- Mựa xuõn, sõn trng khoỏc chic ỏo mt xanh mu lỏ.
- Nhng ch giú nhún chõn i nhố nh trờn mt h nc.
Khi c cho hc sinh nhng cõu vn, cõu th nh vy, ban u tụi cho
cỏc en tho lun v phỏt hin cỏc bin phỏp ngh thut c cỏc tỏc gi s
dng, sau ú cho cỏc em nờu tỏc dng ca cỏc bin phỏp nhg thut ú, cú th

phõn tớch cỏc em hiu cỏi hay cỏi p trong tng cõu vn, cõu th. Lm
nh vy, dn dn nhiu ngy tớch lu li cỏc em s cú vn t phong phỳ v s
hc c cỏch miờu t sinh ng ca cỏc tỏc gi, bit vn dng khi lm vn.
4. Tp lm vn l phõn mụn thc hnh, tng hp tt c nhng
phõn mụn thuc mụn ting Vit, vỡ vy mun dy tt tp lm vn cn dy
tt cỏc phõn mụn khỏc.
- Ta cú th thy, mi bi tp c l nhng on vn mu mc c v
cõu, t c v cỏch cỏch din t, nhng vn bn trong cỏc bi tp c t yờu

16
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

cu li hay, ý p, dy tt tp c s to iu kin cho hc sinh tng thờm vn
t v bit c kh nng th hin ca ca ting Vit trong mi trng hp rt
phong phỳ, hc sinh s hc tp c cỏch dựng t, vit cõu, din t.
Trong dy tp c ch yu l rốn cho hc sinh cỏc k nng, trong ú cú
k nng vn hay cũn gi l k nng cm th:
Lm cho hc sinh thy c cỏi hay, cỏi p trong ngụn t vn bn:
õm thanh, gieo vn, cỏch dựng t, t cõu, nhng bin phỏp tu t ( vớ von, so
sỏnh, nhõn hoỏ, t lỏy, t gi t, gi cm, )
Khỏm phỏ ý ngha trong mi n v ngụn t, bit cỏch gii ngha t
nht l ngha ca t trong tng vn cnh ý nha xung quanh nú to nờn
ngha ca t:
Vớ d: Sụng hng bn chy
Chic xe bn chy
Bn : bn rn, nhiu vic, vic n k tip vic kia, trong vn cnh ny
t bn l t dnh cho con ngi c s dng cho nhng i tng khụng
phi l con ngi nh sụng Hng, chic xe ú chớnh l bin phỏp nhõn hoỏ m
tỏc gi s dng nhm núi mi s vic hng ti con ngi, vỡ con ngi.
Hay trong bi Chỳ chun chun nc : ễi chao! Chỳ chun chun

nc mi p lm sao! Mu vng trờn lng chỳ lp lỏnh. Bn cỏi cỏnh mng
nh giy búng, Cỏi u trũn v hai con mt long lanh nh thu tinh.Thõn chỳ
nh v thon di nh mu vng ca nng mựa thu.
Tỏc gi ó m u bi vn bng mt ting reo thớch thỳ, mt li trm
tr ca ngi: ễi chao! Chỳ chun chun nc mi p lm sao!. Tỡnh cm
cha ng trong cõu m u ó chi phi ni dung c on, nhng cõu sau vi
nhng tớnh t miờu t, nhng hỡnh nh so sỏnh gi lờn cỏi p trong sỏng, hp
dn ca chỳ chun chun nc. Nú khin cho ngi c nhng dũng ch y
phi tht lờn ting reo, li thỏn phc nh tỏc gi ó vit.
Chng trỡnh tp c l mt chuyn du lch di ca giỏú viờn v hc
sinh trờn khp t nc v c th gii, mi bi tp c l mt chng dng
chõn trờn cuc hnh trỡnh ú. Vỡ vy, qua nhng bi tp c cũn giỳp hc sinh
tip nhn c nhng hiu bit v cuc sng v con ngi, tip nhn c
nhng bi hc, nhng li khuyờn b ớch, bi dng cho cỏc em nhng kin
thc v vn hc giỳp tõm hn cỏc em phong phỳ, rốn luyn c t duy lụgớc,
t duy hỡnh tng v xõy dng thúi quen, hng thỳ c sỏch cho hc sinh.
- Vi luyn t v cõu, hc tt phõn mụn ny s giỳp cỏc em cú vn t
ng phong phỳ, bit vit ỳng cỏc kiu cõu v bit s dng cỏc bin phỏp tu
t khi vit vn, hc tt luyn t v cõu s gỳp cỏc em trỏnh c nhng li v
cu to ng phỏp, li v ngha v li v du cõu.
Vớ d : Khi hc v cõu k Ai l gỡ? hc sinh hiu tỏc dng, cu to ca
kiu cõu ny, bit nhn ra nú trong on vn v t ú hc sinh bit t cõu k
Ai l gỡ ? gii thiu hoc nờu nhn nh v mt ngi, mt vt:
Chớch bụng l con chim rt ỏng yờu.
Hoa o, hoa mai l bn ca mựa xuõn.

17
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

Su riờng l loi trỏi quý ca min Nam.

- Ni dung ca bi vn cú hp dn, cú lụi cun c ngi c hay
khụng mt phn ph thuc vo hỡnh thc biu hin bờn ngoi ca nú, ú
chớnh l ch vit. Vỡ vy mun cú bi lm vn hp dn thỡ giỏo viờn cn chỳ ý
rốn k nng vit cho hc sinh trong cỏc gi chớnh t. Chớnh t giỳp hc sinh
vit ỳng, vit nhanh, vit p v trỡnh by rừ rng, sch s.
- Nu nh tp c rốn k nng cm th cho hc sinh, chớnh t rốn k
nng vit cho hc sinh thỡ phõn mụn k chuyn rốn k nng núi, hay núi cỏch
khỏc l k nng sn sinh vn bn di dng núi cho hc sinh. K chuyn va
bi dng tỡnh cm, giỳp hc sinh bit quý trng ngi tt, phờ phỏn cỏi xu,
va giỳp hc sinh hc tp cỏch miờu t, cỏch din t trong mi cõu chuyn.
Vớ d: Khi hc sinh hc bi k chuyn Con vt xu xớ, cỏc em s hc
c cỏch miờu t ca An- ộc- xen khi miờu t hỡnh dỏng v tõm trng ca
thiờn nga qua cỏc t ng: xu xớ, nh xớu, quỏ nh, yu t, bun lm, di
ngong, gy guc, vng v, vụ cựng sung sng, Qua cõu chyn hc sinh
cng cú c li khuyờn: Ai cng cú nhng cỏi p riờng, ta phi bit nhn ra
cỏi p ca ngi khỏc, phi luụn yờu thng, giỳp ln nhau. T ú hc
sinh bit yờu thng, giỳp bn bố v mi ngi xung quanh.
Núi túm li, cỏc phõn mụn ca ting Vit tuy mi phõn mụn cú ni
dung riờng, phng phỏp riờng nhng chỳng khụng hon ton c lp vi
nhau m luụn b sung cho nhau, kin thc ca phõn mụn ny h tr cho vic
hc nhng phõn mụn khỏc. Vi phõn mụn tp lm vn l phõn mụn thc hnh
tng hp ca nhng phõn mụn khỏc, mun hc tt tp lm vn hc sinh cn
hc tt cỏc phõn mụn cũn li.
5. Hng dn hc sinh xõy dng on vn m bi v kt bi:
Bi vn khụng th thiu phn m bi v kt bi, nhng phn ny
thng thu hỳt ngi c, ngi nghe chỳ ý cỏch t vn v cỏch cm ngh
v vn m ngi vit trỡnh by, Chớnh vỡ vy vic rốn luyn cho hc sinh
xõy dng on vn m bi v kt bi l rt cn thit.
- on vn m bi: Cú hai cỏch m bi m hc sinh c hc ú l
m bi trc tip v m bi giỏn tip. Khụng nht thit phi gũ bú hc sinh lm

m bi theo cỏch no m cho cỏc em t chn cho mỡnh cỏch m bi hp lý
nht v phự hp vi kh nng ca tng em. M bi giỏn tip cú th xut phỏt
t mt vn khỏc ri mi dn vo vn mỡnh cn núi ti, cú th bt u
bng nhng cõu th, nhng cõu hỏt, nhng phi bỏm sỏt vo yờu cu ca ,
khụng lan man, xa , khụng rm r. Giỏo viờn cú th cho hc sinh lm vic
nhúm ụi hoc cỏ nhõn t nờu cỏch vo bi ca mỡnh, sau ú cho cỏc bn
khỏc nhn xột. Chng hn vi bi t con mốo, mt hc sinh m bi: Hố va
ri, m em i ch mua c mt con mốo tam th. Chỳ ta l thnh viờn th
nm ca gia ỡnh em, nay ó c bn thỏng.
Giỏo viờn nờu cõu hi: õy l cỏch vo bi no? ( trc tip) Giỏo
viờn nờu yờu cu hc sinh nờu cỏch m bi khỏc sinh ng hn: Nh em
t lõu ó khụng cú mt chỳ chut no dỏm bộn mng ti vỡ cú mt chỳ lớnh

18
Mét sè biÖn ph¸p d¹y tËp lµm v¨n - thÓ lo¹i v¨n miªu t¶ líp 4 Trang:

gác cừ khôi, đó chính là chú Mướp. Mướp ta đã được một năm tuổi, nó thật
hiền dịu nhưng cũng thật tinh nhanh, nó như người bạn thân của em.”
Hay với đề bài miêu tả cây đa cổ thụ nơi làng quê, học sinh mở bài
như sau:
“Ở đầu làng em có một cây đa cổ thụ có dễ phải hàng trăm năm tuổi.
Cả làng gọi đó là cây đa ông Đài, vì ông Đài là người trồng ra nó, nhưng
ông Đài là ai, sống và chết từ bao giờ thì cả làng không ai nhớ cả.”
Học sinh khác lại viết: “Từ bến đò phía xa em đã nhìn thấy làng
em. Phải qua một cánh đồng bao la, một con đường liên xã dài hơn hai cây
số, em đã nhìn thấy làng quê yêu dấu: cây đa cổ thụ in bóng xanh thẫm trên
bầu trời. Mỗi lần đi xa về, em cảm động tưởng như cây đa làng quê đang giơ
tay vẫy chào, đón đợi.” Từ các cách mở bài khác nhau cho các em nhận xét và
tìm ra ý đúng, ý hay để mở bài một cách hợp lý nhất.
- Đoạn văn kết bài: Kết bài tuy chỉ là một phần nhỏ trong bài văn

nhưng lại rất quan trọng bởi đoạn kết bài thể hiện được nhiều nhất tình cảm
của người viết với đối tượng miêu tả. Thực tế cho thấy học sinh thường hay
liệt kê cảm xúc của mình làm phần kết luận khô cứng, gò bó, thiếu tính chân
thực. Chủ yếu các em thường làm kết bài không mở rộng, kết bài như vậy
không sai nhưng chưa hay, chưa hấp dẫn người đọc.Vì vậy đòi hỏi người giáo
viên phải gợi ý để học sinh biết cách làm phần kết bài có mở rộng bằng cảm
xúc của mình một cách tự nhiên thông qua những câu hỏi gợi mở, sau đó cho
các em nhận xét, sửa sai và chắt lọc để có được những kết bài hay.
Ví dụ:
+ “Mới ngày nào vào học lớp Một, nghe tiếng trống trường ngày khai
giảng mà hồi hộp. Thế mà nay em đã là cậu học sinh lớp Bốn rồi. Càng thấy
yêu, càng thấy nhớ cái âm thanh rộn ràng ấy mỗi buổi mai khi hừng đông rực
đỏ.”
+ “Trống trường quả là người bạn thân thiết của tuổi học trò. Mai đây
lớn lên, chúng em dù có đi bất cứ nơi đâu cũng không thể quên tiếng trống
trường. Tùng! Tùng! Tùng! Trống gọi em về với những bài giảng của thầy
cô, với những nụ cười, ánh mắt của bạn bè.”
+ “Cây gạo có thể sống đến nghìn năm. Nó là nhân chứng thầm lặng
của dòng đời. Cô giáo em nói thế. Đi học về, đứng trên bến đò, hoặc đi xa về,
ngắm nhìn ba cây gạo, em thấy lòng bồn chồn xôn xao. Cây gạo là hồn quê,
là tình quê vơi đầy.”
Văn chương không phải là sự đúng, sai, với làm văn đúng thôi chưa
đủ mà phải phải thấm đượm cảm xúc của người viết. Song tình cảm không
phải là thứ gò ép bắt buộc, tình cảm ấy phải chân thực, hồn nhiên, xuất phát
từ chính tâm hồn các em. Bài văn không thể hay nếu thiếu cảm xúc của người
viết, cảm xúc không chỉ bộc lộ ở phần kết bài mà còn thể hiện ở từng câu,
từng đoạn của bài. Vì vậy giáo viên cần chú ý rèn cho học sinh cách bộc lộ
cảm xúc trong bài văn một cách thường xuyên liên tục, từ tiết đầu tiên của

19

Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

mi loi bi n nhng tit luyn tp xõy dng on vn, tit vit bi v ngay
trong tit tr bi na.
6. Chun b k cng phn cng c bi trong cỏc tit tp lm vn:
Cng c bi l phn chim khụng nhiu thi gian trong c tit hc
nhng li l lỳc giỏo viờn túm tt ton b ni dung kin thc ca bi v m ra
hng kin thc mi cho tit hc sau, vỡ vy cn chỳ ý phn cng c bi
hp dn, thu hỳt c s chỳ ý ca cỏc em.
- Nh trờn ó núi, cn giỳp hc sinh nhỡn nhn mi vt nhiu khớa
cnh, gúc khỏc nhau, kớch thớch trớ tng tng, sỏng to ca cỏc em nờn
phn cng c bi, giỏo viờn khụng nờn a ra nhng bi vn mu hon chnh
lm cỏc em bt chc, sao chộp, d to cho cỏc em cỏch lm vn sỏo rng, na
nỏ nh nhau m nờn a ra nhng on vn khỏc nhau. Cựng trong mt tit
hc, cú th a ra nhiu on vn miờu t ca nhng tỏc gi khỏc nhau, giỳp
cỏc em nhỡn nhn i tng miờu t ton din, phong phỳ hn v t ú cỏc
em s bit cht lc, tỡm tũi nhng chi tit c sc, hc tp c cỏc cõu, cỏc t
hay, cỏch din t hp lý cho bi lm ca mỡnh.
Chng hn, trong tit luyn tp xõy dng on vn miờu t con vt,
phn cng c bi, giỏo viờn cú th c cho cỏc em nghe mt vi on nh
sau:
Tụ-ny ln nhanh nh thi. Gi õy, nú ó l mt chỳ chú trng
thnh vi hỡnh dỏng cõn i v p . Ton thõn nú ph mt lp lụng dy
mu vng nõu. Hai tai luụn dng lờn nghe ngúng ng tnh. ụi mt to, sỏng.
L mi en, t, ỏnh hi rt thớnh. Cỏi li mu hng thố di v hm rng
trng búng vi bn rng nanh cong v nhn. Tụ-ny cú dỏng nh chú sn. Cỏi
c n y n, bng thon, bn chõn cao gõn guc v vng chói. Cỏi uụi xự
cun trũn thnh ch O trờn lng.
Con Rụ sch s lm. Mi ln m gi: Rụ i tm l nú vy uụi
chy theo, ngoan ngoón nh mt a bộ c nuụng chiu. Thõn hỡnh nú

khụng h cú mt con b, con rn no c. Khụng bit m dy con rụ t bao gi
m nú bit i v sinh vo mt ch phớa sau nh. Nú rt ý t. Mi khi cú khỏch
n chi nh nú nm im trờn tm m, ụi tai vnh lờn nghe b m v khỏch
núi chuyn. Khỏch ng dy ra v, con Rụ cng theo b m em i ra ca nh
tin chõn khỏch.
- Khi a ra nhng on vn mu, giỏo viờn cn lu ý sp xp theo
th t nht nh, khụng phi a ra on no trc cng c. Vic sp xp
phi theo hng gi m dn, phi theo mt trỡnh t logớch. Cú th l t nhng
on vn cú kt cu n gin n phc tp hoc t miờu t hỡnh dỏng bờn
ngoi ti t tng b phn hoc t t hỡnh dỏng n tớnh cỏch (i vi vn
miờu t con vt). Nh th s giỳp hc sinh hiu i tng miờu t mt cỏch cú
h thng cú trỡnh t v cng guớp hc sinh võn dng khi miờu t l phi miờu
t theo mt trỡnh t nht nh.
- Cỏc on vn mu c cho hc sinh nghe cng cn la chn k
cng, cú ni dung phự hp, cựng chung mt ch , li vn phi trong sỏng,

20
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

d hiu, c th, gn gi vi cỏc em. Cú th ly nhng on vn ca nhng nh
vn ln, cng cú th la chn nhng on vn hay ca giỏo viờn, hc sinh
hoc l nhng on vn ca cỏc bi tp c m cỏc em c hc trong
chng trỡnh. Chng han, khi dy v vn miờu t con vt cú th chn nhng
on vn trong bi Con chun chun nc, Con s, Cỏc on vn a
ra cng khụng nờn quỏ di hay quỏ ngn vỡ nu di quỏ hc sinh s khú tip
thu, ngn quỏ s khụng m bo ni dung. c bit on vn cn phi c
din t mch lc, ỳng cu trỳc ng phỏp, li vn gin d, cõu vn giu hỡnh
nh v phi mang tớnh mu mc c v ni dung v hỡnh thc.
- Khi a ra cỏc on vn mu cn phi phõn tớch, ỏnh giỏ hc
sinh thy c cỏi hay, cỏi p trong tng on vn, giỳp hc sinh nhn rừ

ni dung miờu t, s khỏc bit trong miờu t v nột c sc trong hnh vn.
Vớ d: c cho hc sinh nghe on vn Nhng cỏnh bm bờn b
sụng : Ngoi gi hc, chỳng tụi tha thn b sụng bt bm. Chao ụi,
nhng con bm mu sc, hỡnh dỏng. Con xanh bic pha en nh
nhung, bay nhanh loang loỏng.Con vng sm nhiu hỡnh mt nguyt, ven cỏnh
cú rng ca, ln l nh trụi trong nng. Con bm qu to bng hai bn
tay ngi ln, mu nõu xn, cú hỡnh ụi mt trũn, v d tn. Bm trng bay
theo n lớu rớu nh hoa nng. Loi bm nh en kt, l l theo chiu giú ht
nh tn than ca nhng ỏm t hng
Phõn tớch: on vn ngn gn nhng ó miờu t khỏ sinh ng vụ
s loi bm. Hènh nh nhng chỳ bm hin lờn qua con mt ca my cu
hc trũ vn say mờ vi thiờn nhiờn. Mt t tha thn miờu t cnh cỏc cu ra
b sụng bt bm, mt t chao ụi din t cm xỳc mnh m trong lũng cỏc
cu n bt thnh ting kờu chng t s kinh ngc v lũng say mờ ca cỏc cu
hc trũ n tt , to nn cho bi miờu t, to nn cho hỡnh nh nhng cỏnh
bm xut hin. Liờn tip sau ú, mi cõu vn c tỏc gi dựng núi ti
mt con bm. Mi con bm li c t bng cỏc tớnh t, cỏc hỡnh nh so
sỏnh gi v p y hp dn: en nh nhung, loang loỏng, vng sm, ln l
nh trụi trong nng, lớu rớu nh hoa nng, Tỏc gi ó khộo chn nhng
hỡnh nh mi m, c ỏo so sỏnh lm ni bt dỏng bay ca tng loi
bm. Nú lm nờn v p hp dn riờng ca on vn miờu t ny.
Vic a ra on vn mu cựng vi li phõn tớch rừ rng nh vy s
giỳp hc sinh hỡnh dung ra i tng miờu t mt cỏch c th, sinh ng hn,
giỳp hc sinh vn dng cỏch dựng t t cõu vo bi vit ca mỡnh.
7. Thc hin nghiờm tỳc tit tr bi:
Tt c nhng cụng vic, t nhng vic lm thụng thng hng ngy
n vic nghiờn cu khoa hc nghiờm tỳc u phi thc hin theo mt chu
trỡnh nht nh, bt u t vic lp k hoch n vic trin khai thc hin k
hoch ú v cui cựng l khõu kim tra ỏnh giỏ li nhng vic ó lm so vi
k hoch ra. lm vic cú hiu qu, mang li s thnh cụng thỡ khụng

th b qua bt c khõu no trong cỏc khõu trờn, nht l vi khõu kim tra,

21
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

ỏnh giỏ: cú kim tra ỏnh giỏ thỡ mi cú th bit c nhng u, khuyt
im trong cụng vic ó thc hin, iu chnh cho nhng vic tip theo.
Dy tp lm vn cng khụng nm ngoi chu trỡnh chung ú. Mi loi
bi thng dnh mt tit kim tra hc sinh thc hnh vit vn, quỏ trỡnh
thc hnh y cn c xem xột, ỏnh giỏ rỳt kinh nghim tht cn thn,
nghiờm tỳc thỡ mi cú tỏc dng rốn k nng vit vn cho hc sinh. T chc rỳt
kinh nghim thc hin tit tr bi chớnh l thc hin khõu cui cựng kim tra,
ỏnh giỏ nhm mc ớch giỳp hc sinh hiu c nhng nhn xột chung ca
giỏo viờn v kt qu bi vit ca c lp liờn h vi bi lm ca mỡnh, giỳp
hc sinh bit sa li dựng t, ng phỏp, din t, chớnh t, b cc bi ca
mỡnh v ca bn, t ú hc sinh cú th hc hi nhng cõu vn, on vn hay
ca bn. Vi mc ớch nh vy thỡ tit tr bi khụng th lm qua loa i khỏi,
cng khụng th bt xộn thi lng ( nh trong phn thc trng ó nờu).
Mun cú c tit tr bi cú hiu qu cao thỡ vic chm bi l rt
quan trng. Giỏo viờn cn chm bi tht k cng, cha tng li nh trong bi
vit cho hc sinh. Khi chm bi phỏt hin ra li ca hc sinh giỏo viờn cn ghi
li cn thn cỏc li ca hc sinh theo tng loi: li v cỏch dựng t, li cõu,
li din t, li chớnh t, v cng cn ghi li cỏc t, cõu hay on vn hay.
Sau khi chm bi giỏo viờn cn thng kờ im s, a ra c nhn xột chung
nht v u, nhc im trong bi vit ca hc sinh, thng kờ c cỏc li m
hc sinh thng mc v nhng cõu vn, on vn hay.
Trong tit tr bi, ngoi vic tin hnh cỏc trỡnh t nh trong sỏch bi
son ó hng dn, giỏo viờn cn thay i hỡnh thc hot ng hc sinh
nhm chỏn. Sau phn giỏo viờn nhn xột chung, giỏo viờn cn cha li cho
hc sinh theo tng loi li ó thng kờ khi chm bi v nờu cỏc cõu vn, on

vn hay ó chun b trc.Sau ú, giỏo viờn tr bi v cú th t chc cho hc
sinh tho lun theo nhúm bn cỏc em trao i vi bn v cỏch lm bi ca
mỡnh, c cho nhau nghe cỏc cõu vn hay hoc giỳp nhau sa li trong bi
lm. T ú hc sinh s thy rừ c u, nhc im trong bi lm ca mỡnh,
ca bn v bit t sa cha hoc vit li on vn ca mỡnh cho t yờu cu.
Sau nhng trao i nh vy cng s giỳp hc sinh trỏnh c nhng li
khụng ỏng cú trong thc hnh vit vn v trong c giao tip hng ngy.
8. Chun b chu ỏo k hoch bi hc gúp phn lm nờn 50% s
thnh cụng trong dy hc:
Trong bt k hot ng no vic chun b cng ht sc quan trng,
chun b cng chớnh l lp k hoch cho cụng vic mỡnh nh lm, ú l vic
lm u tiờn, tt yu ca mi hot ng. Son bi l vic lm u tiờn, tt yu
ca ngi giỏo viờn. Bi son chớnh l bn k hoch ca gi lờn lp, ngy nay
c gi l k hoch bi hc.
cú c k hoch bi hc c th, rừ rng cú cht lng, cú tỏc
dng thit thc, em li hiu qu cao, ngi giỏo viờn phi huy ng ti a tt
c nng lc, phm cht ca mỡnh nh nng lc hiu bit v ch bin ti liu,
nng lc hiu hc sinh, nng lc ngụn ng, lũng yờu ngh, nim tin, s

22
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

nhit tỡnh v lũng am mờ ngh nghip. Giỏo ỏn cú cht lng phi chuyn
hoỏ c nhng kin thc ca sỏch v n vi hc sinh mt cỏch nh nhng,
t nhiờn tc l giỏo ỏn c hin thc hoỏ qua bi ging trờn lp ch khụng
th l t giy vụ tri vụ giỏc ch giỏm hiu ký duyt cho th tc.
Mi ngi giỏo viờn cn nhn thc sõu sc tm quan trng ca vic
chun b k hoch bi hc trc khi lờn lp, k hoch y cú th c ghi chộp
li cn thn trong giỏo ỏn, cng cú th l s suy ngh sp xp trong trớ úc min
l nú phi c thc hin mt cỏch nghiờm tỳc v ht sc t giỏc. Cú k

hoch bi ging chu ỏo tc l giỏo viờn ó chun b tt mi ni dung thc
hin trờn lp, t tit lý thuyt n cỏc tit thc hnh xõy dng on vn v tit
tr bi, t phn kim tra bi c n phn cng c bi hc. Nh vy giỏo viờn
cú th thc hin c by bin phỏp trờn mt cỏch d dng v cht lng dy
hc chc chn s c nõng cao.
Qua nghiờn cu thc t tụi cú th mnh dn a ra cỏc giai on ca
vic son giỏo ỏn mt bi c th nh sau:
- Giai on 1: Xỏc nh mc tiờu bi hc
- Giai on 2: Chun b dựng, phng tin dy hc.
- Giai on 3: La chn phng phỏp dy hc.
- Giai on 4: Thit k cỏc hot ng dy hc.
Mun cú y thụng tin v kin thc cho mt bi ging, thc hin
c tt cỏc giai on trờn, ngi giỏo viờn cn khụng ngng hc tp nõng
cao trỡnh , tham gia cỏc lp hc chuyờn mụn, cỏc bui hi tho do nh
trng v cỏc cp qun lý trin khai, chu khú su tm cỏc loi sỏch v liờn
quan n chuyờn mụn, t lp cho mỡnh t sỏch riờng d tin tra cu khi cn
thit. c bit trong thi i m khoa hc cụng ngh thụng tin ó phỏt trin
mnh m, ngi giỏo viờn hn ai ht phi l ngi i u trong vic t hc
tp tip thu khoa hc cụng ngh thụng tin hin i y. Vic tra cu tỡm t
liu trờn mng cng rt n gin, li khụng tn kộm ỏng k v kinh t, ngoi
gi lờn lp, m ngy ta cú th dnh mt gi lờn mng tỡm nhng thụng tin
cn thit cho cỏc bi ging, nh vy vn kin thc ca chỳng ta s phong phỳ
lờn rt nhiu v bi ging chc chn s hp dn hn, nht l vi vic dy vn
miờu t thỡ iu ny li cng cn thit.
Dy vn miờu t lp 4 l mt vic lm khú, nht l nu chỳng ta n
c thc hin li cng khú hn nờn rt cn s úng gúp trớ tu ca tp th, ca
bn bố ng nghip. Vỡ vy, chỳng ta cn nghiờm tỳc trao i cựng bn bố
ng nghip v chuyờn mụn nghip v trong cỏc bui sinh hot chuyờn mụn.
Mi bui cú th trao i v mt ch , v mt tit tp lm vn no ú, cú th
c t xõy dng mi tit mt giỏo ỏn mu sau ú v nh mi ngi s tu

thuc vo i tng hc sinh lp mỡnh m c th hoỏ thnh k hoch ca
riờng mỡnh. Nh vy s phỏt huy c sc mnh ca tp th v mi chỳng ta
cng hc hi c t ng nghip rt nhiu.
Túm li: Dy nh sỏch ó khú nhng dy sỏch tr thnh vn tri
thc phỏt trin ca hc sinh li cng khú hn. Vi tp lm vn, ngi dy

23
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

phi gi c tõm hn mỡnh vo trong bi dy, thy trũ phi cựng m mỡnh vo
i tng miờu t theo mt dũng cm xỳc, cựng ho chung tỡnh cm cựng
tỡm hiu v cm nhn vi nim say mờ, thớch thỳ. Mun vy ngi giỏo viờn
phi cú s chun b k lng trc khi lờn lp. Chun b y v tõm th,
v ni dung, phng phỏp, dựng, phng tin dy hc, mc tiờu, ý ngha
giỏo dc, kh nng, trỡnh ca hc sinh. Phi tỡm tũi, nghiờn cu cú c
nhng cõu hi gi m phự hp vi trỡnh hc sinh, chun b c nhng t,
nhng cõu vn thớch hp sa sai hoc lm mu cho hc sinh.Nú ũi hi
giỏo viờn phi n lc sỏng to trong sut quỏ trỡnh dy hc. Ch cú nghiờn cu
sỏng to mi cho giỏo viờn cú c nhng gi dy vn miờu t mi m, hiu
qu cao. Nu khụng cú nhng sỏng to mi trong dy tp lm vn nht l vn
miờu t thỡ gi dy vn miờu t ch l s lit kờ cỏc chi tit ca i tng
miờu t, gi hc s gng ộp, gũ bú, thiu tõm hn vn hc.
IV. THC NGHIM DY HC:
Vi cỏc bin phỏp nh trờn tụi ó xin phộp ban giỏm hiu Trng
Tiu hc Hoàng Hoa Thám - Ân Thi - Hng Yên, ngh giỏo viờn chủ nhiệm
lp 4B v 4C ( do tôi chủ nhiệm) tin hnh thc nghim trong 2 thỏng vi 10
tit tp lm vn miờu t. Lp 4B do thày giỏo Nguyễn Đức Thành ch nhiờm,
lp 4C do tôi chủ nhiệm. Hai lp cú tng s hc sinh gần bng nhau, trỡnh
hc lc cng ngang nhau.Lp 4C của tôi ó thc hin cỏc bin phỏp trờn trong
dy vn miờu t, cũn thày giỏo Nguyễn Đức Thành vn dy bỡnh thng. Sau

khi tin hnh ging dy 10 tit tp lm vn miờu t theo ỳng chng trỡnh,
tụi ó cho hc sinh c 2 lp lm bi kim tra vit vi 2 bi :
1: Hóy miờu t mt cõy cho búng mỏt sõn trng em m em
thớch nht. Chỳ ý m bi theo cỏch giỏn tip.
2: Hóy miờu t mt cõy hoa m em thớch. Chỳ ý kt bi theo
li m rng.
Kt qu c th thu c nh sau:
Lp
S
HS

im gii im khỏ im TB im yu
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL%
4B 28
1 2 7,1 6 21,4 13 46,4 7 25,1
2 1 3,5 5 17,9 15 53,5 7 25,1
4C 25
1 5 24,0 10 40,0 8 32,0 2 8,0
2 6 24,0 11 44,0 7 28,0 1 4,0

Rừ rng khi i chiu kt qu bi lm ca 2 lp vi bi nh nhau,
tụi thy cht lng ca lp 4C hn hn. Bi lm ca nhiu em lp 4C ó cú
tin b rừ rt, cỏc em c bit vit vn miờu t giu hỡnh nh, giu cm xỳc,
c bit nhiu em ó bit cỏch s dng cỏc bin phỏp ngh thut nh: nhõn
hoỏ, so sỏnh, dựng ip t, ip ng , bi lm sinh ng, cm xỳc chõn tht.

24
Một số biện pháp dạy tập làm văn - thể loại văn miêu tả lớp 4 Trang:

Tuy vn cũn mt s ớt bi vit khụ cng, lit kờ cỏc chi tit ca i tng

miờu t nhng khụng cú hin tng sao chộp vn mu, cng khụng cú nhng
bi lm na nỏ nh nhau. Mc dự mi l s chuyn bin ớt i nhng trong
ging dy nht l dy tp lm vn thỡ kt qu nh vy cng l iu ỏng quý.
Mt khỏc cỏc phng phỏp ny mi ch c ỏp dng trong 10 tit tp lm
vn- mt thi gian quỏ ngn, nu cú th thc hin t khi dy tp lm vn
lp 2,3 thỡ tụi tin chc rng cht lng lm vn ca cỏc em s cũn kh quan
hn rt nhiu.
KT LUN V í KIN XUT
1. KT LUN:
Trc nhng yờu cu i mi s nghip giỏo dc v o to, thc
hin i mi chng trỡnh sỏch giỏo khoa nhm ỏp ng nhu cu v ngun
nhõn lc trong cụng cuc i mi t nc giai on hin nay. Vic nõng cao
cht lng dy hc l mt trong nhng yờu cu trng tõm ca chin lc phỏt
trin giỏo dc t nay n nm 2010. Mt trong nhng yu t quyt nh n
cht lng giỏo dc ú l i ng giỏo viờn, ỏp ng nhu cu i mi giỏo
dc, giỏo viờn phi khụng ngng hc hi, sỏng to trong ging dy, em ht
kh nng v nim am mờ, lũng nhit tỡnh cho cụng tỏc thỡ mi cú c
nhng kt qu nh mong mun. Vi vic dy tp lm vn, nht l vn miờu t
lp 4 thỡ vic lm ny cng cn thit hn bi vic dy tp lm vn l rt khú,
hc sinh lp 4 tuy ó gn cui cp tiu hc nhng vic lm vn cng mi
dng mc tp, ni dung chng trỡnh li hon ton mi, nm u tiờn
c thc hin nờn cũn nhiu b ng c vi thy v trũ.
T thc t Trng Tiu hc Hoàng Hoa Thám - Ân Thi - Hng Yên,
tụi thy nõng cao cht lng dy tp lm vn ngi giỏo viờn cn tỡm hiu
k i tng hc sinh, hiu c im tõm lý ca cỏc em, hiu v nm chc
c im, chc nng ca vn miờu t v cn giỳp cỏc em hiu rừ cỏc c im
y ngay t tit u tiờn ca th loi vn miờu t. Vỡ tp lm vn l phõn mụn
thc hnh tng hp ca tt c cỏc phõn mụn thuc mụn ting Vit nờn mun
dy tp lm vn cú cht lng cn thit phi dy tt cỏc phõn mụn cũn li, cn
chun b chu ỏo trc khi lờn lp, khi thc hin k hch bi hc trờn lp

giỏo viờn cn c cho hc sinh nghe cỏc cõu vn, cõu th cú s dng cỏc bin
phỏp ngh thut, cung cp cho cỏc em nhng on vn mu, giỳp cỏc em
m rng vn t, m rng vn hiu bit v t ú hc tp vn dng vo bi lm
ca mỡnh. Cn coi tit tr bi nh mt khõu khụng th thiu ca cỏc quỏ trỡnh
hot ng, ú chớnh l khõu kim tra, ỏnh giỏ nhm iu chnh cho nhng
hot ng tip theo. Tr bi l tit hc m giỏo viờn dnh nhiu thi gian
sa li cho hc sinh, giỳp hc sinh iu chnh nhng sai sút mc phi trong
bi vit bi vit sau s hon thin hn, hp dn hn.
Khụng phi ai sinh ra cng mang sn trong mỡnh mt tõm hn vn
chng m kh nng y phi c bi p dn qua nm thỏng, qua trang sỏch
v nhng bi ging hng ngy ca thy cụ. Mun cú c kh nng y ca

25