Định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình phát triển kinh tế thị trường ở tỉnh quảng trị hiện nay

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO
ðẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ðẠI HỌC KHOA HỌC
oOo




VÕ ANH TUẤN



ðỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA TRONG QUÁ
TRÌNH PHÁT TRIỂN KINHTẾ THỊ TRƯỜNG
Ở TỈNH QUẢNG TRỊ HIỆN NAY



CHUYÊN NGÀNH : TRIẾT HỌC
MÃ SỐ : 60 22 03 01


LUẬN VĂN THẠC SĨ NHÂN VĂN KHÁC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS HỒ TẤN SÁNG

99

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ðOAN
LỜI CẢM ƠN
MỞ ðẦU 1
1. Tính cấp thiết của ñề tài 4
2. Tình hình nghiên cứu và tính mới của ñề tài 5
3. Mục ñích và nhiệm vụ nghiên cứu 11
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 12
5. ðóng góp của luận văn 12
6. Kết cấu của luận văn 12
CHƯƠNG 1: ðỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA NỀN KINH TẾ
THỊ TRƯỜNG - ðÒI HỎI KHÁCH QUAN TRONG QUÁ TRÌNH XÂY
DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 15
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của chủ trương phát triển nền kinh tế thị
trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam 15
1.1.1. Quan hệ biện chứng giữa kinh tế và chính trị 15
1.1.2. Kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa – logic của việc
giải quyết mối quan hệ biện chứng giữa kinh tế và chính trị trong quá
trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. 24
1.2. Những nhân tố ñảm bảo tính ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế
thị trường ở Việt Nam 36
1.2.1. Cương lĩnh, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của ðảng cộng
sản Việt Nam 36
1.2.2. Quản lý nhà nước - nhân tố ñiều tiết vĩ mô nền kinh tế 43
1.2.3. Kinh tế nhà nước - công cụ vật chất bảo ñảm ñịnh hướng nền

kinh tế. 48
Kết luận chương 1 51


100
CHƯƠNG 2: PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ðỊNH HƯỚNG
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở TỈNH QUẢNG TRỊ - THỰC TRẠNG VÀ
GIẢI PHÁP 53
2.1. Phát triển kinh tế - xã hội theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở tỉnh
Quảng Trị thời gian qua 53
2.1.1. ðiều kiện tự nhiên, xã hội tỉnh Quảng Trị 53
2.1.2. Những thành quả và hạn chế, yếu kém trong xây dựng, phát triển
kinh tế - xã hội ở tỉnh Quảng Trị thời gian qua 58
2.1.3. Nguyên nhân 65
2.2. Các giải pháp ñể phát triển kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ
nghĩa ở tỉnh Quảng Trị trong thời kỳ tiếp theo 68
2.2.1. Quan ñiểm ñịnh hướng 68
2.2.1.1. Kết hợp chặt chẽ ngay từ ñầu giữa ñổi mới kinh tế và ñổi mới
chính trị, lấy ñổi mới kinh tế làm trọng tâm, ñồng thời từng bước ñổi
mới chính trị. 68
2.2.1.2. Giữ vững ổn ñịnh chính trị - xã hội là ñiều kiện tiên quyết ñể
phát triển bền vững và phát triển bền vững là cơ sở, nền tảng ñể bảo
ñảm ổn ñịnh chính trị - xã hội. 75
2.2.2. Các giải pháp 80
2.2.2.1. Xây dựng và phát triển kinh tế gắn với củng cố và hoàn thiện
hệ thống chính trị các cấp 80
2.2.2.2. Bảo ñảm an sinh xã hội kết hợp từng bước thực hiện công
bằng, tiến bộ xã hội. 85
2.2.2.3. Kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với việc xây dựng thế
trận an ninh - quốc phòng vững chắc 88

Kết luận chương 2 91
KẾT LUẬN 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO Error! Bookmark not defined.



4
MỞ ðẦU

1. Tính cấp thiết của ñề tài
Trước Ðổi mới (1986), với việc vận hành phát triển ñất nước theo cơ
chế tập trung quan liêu, bao cấp, mô hình này ñã thu ñược những kết quả quan
trọng - ñáp ứng ñược yêu cầu của thời kỳ ñất nước có chiến tranh. Nhưng về
sau, cách làm này bộc lộ những khuyết ñiểm, sai lầm mà nguyên nhân sâu xa
của những sai lầm ñó là bệnh giáo ñiều, chủ quan, duy ý chí, lối suy nghĩ và
hành ñộng ñơn giản, nóng vội, không tôn trọng quy luật khách quan trong quá
trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
Trên cơ sở nhận thức ñúng ñắn hơn và ñầy ñủ hơn về chủ nghĩa xã hội
và con ñường ñi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, từ Ðại hội VI chúng ta
chuyển sang xây dựng và phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần,
vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo ñịnh hướng
xã hội chủ nghĩa. Nói một cách ngắn gọn, ñó là nền kinh tế thị trường ñịnh
hướng xã hội chủ nghĩa.
Với ñường lối phát triển nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ
nghĩa, từ sau ñổi mới, các hình thức sở hữu và các thành phần kinh tế ở nước
ta ñã có sự phát triển ñáng kể. Sự phân biệt và kỳ thị các thành phần kinh tế
ngoài kinh tế nhà nước tuy vẫn còn nhưng ñã giảm khá nhiều. Ðảng và Nhà
nước cổ vũ mọi người, mọi thành phần kinh tế làm giàu chính ñáng và xem
kinh tế tư nhân là một bộ phận của nền kinh tế quốc dân, là một trong những
ñộng lực của nền kinh tế… ðặc biệt, chúng ta cũng ñã có nhiều chính sách

khuyến khích hình thành các tập ñoàn kinh tế tư nhân phát triển mạnh không
chỉ trong nước, mà còn vươn lên tầm khu vực và thế giới. Kinh tế tư nhân có
mặt trong nhiều khu vực sản xuất, kinh doanh mà trước ñây bị cấm ñoán trong
một số ngành công nghiệp nặng, ngân hàng, vận tải ñường biển, hàng không,
thương mại và tín dụng quốc tế, ñầu tư ra nước ngoài; các hình thức kinh tế
hỗn hợp giữa kinh tế nhà nước và tư nhân ngày càng mở rộng.


5
Tuy nhiên, sau gần 30 năm ñổi mới, sự vận hành và phát triển kinh tế -
xã hội Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng vẫn còn nhiều vấn ñề
bất cập. ðó là việc xây dựng thể chế kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ
nghĩa chưa thật ñồng bộ; công tác quy hoạch, kế hoạch, dự báo còn nhiều yếu
kém; hành ñộng của các cơ quan quản lý nhà nước nhiều khi còn vi phạm các
nguyên tắc của thị trường; phân hóa giàu - nghèo có xu hướng mở rộng; môi
trường bị ô nhiễm nặng nề; sự phát triển của y tế, giáo dục, văn hóa và giải
quyết các vấn ñề an sinh xã hội còn nhiều vướng mắc, làm nảy sinh nhiều
vấn ñề phức tạp về an ninh, nhất là an ninh phi truyền thống; ở một số nơi,
các công trình quốc phòng và thế trận quốc phòng toàn dân bị ảnh hưởng tiêu
cực bởi các hoạt ñộng vì lợi ích kinh tế ñơn thuần, v.v.
Những yếu kém này ñang ñòi hỏi phải giải quyết nhiều vấn ñề nhằm
giữ vững ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường. Trong ñó,
khâu quản lý của Nhà nước ñang trở thành vấn ñề bức xúc, nhất là nguyên
nhân của nhiều yếu kém kéo dài, dễ làm cho sự phát triển ñi chệch khỏi ñịnh
hướng xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, trong giai ñoạn hiện nay, việc xem xét,
ñánh giá, phân tích tính ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế thị
trường và tìm giải pháp bảo ñảm thực hiện có hiệu quả sự ñịnh hướng quá
trình phát triển kinh tế là việc làm rất cần thiết, cấp bách cả về lý luận và thực
tiễn không chỉ ở tầm vĩ mô mà cả ở từng ngành, từng ñịa phương. Với ý nghĩa
ñó, tác giả quyết ñịnh chọn ñề tài: “ðịnh hướng xã hội chủ nghĩa trong quá

trình phát triển kinh tế thị trường ở Tỉnh Quảng Trị hiện nay” làm luận văn
tốt nghiệp hệ cao học, chuyên ngành Triết học.
2. Tình hình nghiên cứu và tính mới của ñề tài
ðịnh hướng xã hội chủ nghĩa trong nền kinh tế thị trường là hoạt ñộng
tự giác của toàn ðảng, toàn dân ta, trên cơ sở nhận thức ñúng những quy luật
khách quan của kinh tế thị trường và con ñường ñi lên chủ nghĩa xã hội ñể giữ


13

1.1.2. Kinh tế thị trường ñịnh hướng XHCN - logic của việc giải quyết
mối quan hệ biện chứng giữa kinh tế và chính trị trong quá trình xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở Việt Nam
1.2. Những nhân tố ñảm bảo tính ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh
tế thị trường ở Việt Nam
1.2.1. Cương lĩnh, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của ðảng
cộng sản Việt Nam.
1.2.2. Quản lý nhà nước - nhân tố ñiều tiết vĩ mô nền kinh tế
1.2.3. Kinh tế nhà nước - công cụ vật chất bảo ñảm ñịnh hướng nền
kinh tế
CHƯƠNG 2. PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ðỊNH
HƯỚNG XHCN Ở TỈNH QUẢNG TRỊ - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI
PHÁP
2.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội theo ñịnh hướng XHCN ở
Tỉnh Quảng Trị thời gian qua
2.1.1. ðiều kiện tự nhiên, xã hội tỉnh Quảng Trị
2.1.2. Những thành quả và hạn chế, yếu kém trong xây dựng, phát triển
kinh tế - xã hội ở tỉnh Quảng Trị thời gian qua.
2.1.3. Nguyên nhân
2.2. Một số giải pháp ñể phát triển kinh tế thị trường ñịnh hướng

XHCN ở tỉnh Quảng Trị trong thời kỳ tiếp theo
2.2.1. ðịnh hướng chung
2.2.1.1. Kết hợp chặt chẽ ngay từ ñầu giữa ñổi mới kinh tế và ñổi mới
chính trị, lấy ñổi mới kinh tế làm trọng tâm, ñồng thời từng bước ñổi mới
chính trị.


14

2.2.1.2. Giữ vững ổn ñịnh chính trị - xã hội là ñiều kiện tiên quyết ñể
phát triển bền vững và phát triển bền vững là cơ sở, nền tảng ñể bảo ñảm ổn
ñịnh chính trị - xã hội.
2.2.2. Các giải pháp
2.2.2.1. Xây dựng và phát triển kinh tế gắn với củng cố và hoàn thiện
hệ thống chính trị các cấp.
2.2.2.2. Bảo ñảm an sinh xã hội kết hợp từng bước thực hiện công bằng,
tiến bộ xã hội.
2.2.2.3. Kết hợp phát triển kinh tế - xã hội gắn với việc xây dựng thế
trận an ninh - quốc phòng vững chắc