Sáng kiến kinh nghiệm Hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý lớp 6 THCS bằng Microsoft Excel

Sáng kiến kinh nghiệm
Hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý lớp 6 THCS bằng Microsoft Excel
(Đề tài có kèm theo đĩa ghi sản phẩm)
1 - Đặt vấn đề :
1.1 - Lý do chọn đề tài :
Trong thực tiễn giáo dục hiện nay, điều rất quan trọng trong dạy và học các
môn khoa học tự nhiên là rèn luyện kỹ năng giải bài tập của học sinh, nhất là
bài tập định lợng.
Với hệ thống bài tập định lợng môn Vật lý THCS hiện nay khá phong
phú về thể dạng, nhng lại nghèo nàn về số lợng, các bài tập tơng tự cùng thể
dang không đủ để rèn luyện kỹ năng giải bài tập cho học sinh, với hệ thống
kiến thức khá nặng nh hiện nay, nếu thầy cô giáo chỉ dừng lại ở các bài tập
trong sách giáo khoa và sách bài tập thì không đủ để khắc sâu kiến thức cho
học sinh
Theo dõi quá trình dạy học vật lý THCS nói chung và vật lý lớp 6 nói
riêng, tại lớp học, thầy cô giáo đã tổ chức đợc hoạt động học tập cho họa
sinh,đa số học sinh đã nắm hiểu và vận dụng đợc bài tại lớp học, thế nhng khá
nhiều thầy cô đều phàn nàn, không hiểu sao cứ ra khỏi lớp hầu nh các em
quên ngay những điều đã học. Phải chăng lợng bài tập cả định tính và định l-
ợng có nhiều nhng cha phân bố hợp lý để học sinh rèn luyện ký năng, khắc
sâu kiến thức
Nh vậy cần thiết phải tăng cờng thể dạng bài tập tơng tự cho học sinh
rèn luyện kỹ năng. Hiện nay các bài tập trong vật lý 6 nhiều thể dạng, nhng rất
ít bài tơng tự, Giáo viên dạy cần thiết phải tạo thêm hệ thống các baifq tập t-
ơng tự để học sinh rèn luyện kỹ năng. nhng nếu ra bài tập định lợng theo ph-
ơng pháp truyền thống bằng tính bộ hoặc dùng máy tính bỏ túi hỗ trợ thì còn
gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn dữ liệu hợp lý và sát thực tế
Để hỗ trợ giáo viên thuận lợi tự bổ sung hàng loạt bài toán theo ý muốn,
tôi đã ứng dụng Microsoft Excel để thiết lập chơng trình hỗ trợ thiết lập bài
toán định lợng cho giáo viên
1.2 - Đối tợng nghiên cứu : Hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý lớp 6 THCS bằng

Microsoft Excel
1.2 - Mục đích và phạm vi nghiên cứu : Hỗ trợ cho giáo viên dạy vật lý
THCS thiết lập bài tập định lợng vật lý lớp 6 tại các trờng THCS
1.3 - Thời gian và phơng pháp nghiên cứu : Từ tháng 9 năm 2009 đến tháng
3 năm 2010
1
UBND thị x Sầm Sơnã
Trờng THCS Quảng Tiến
Cộng hòa x hội chủ nghĩa việt namã
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
2 - Giải quyết vấn đề :
2.1 - Cơ sở lý luận :
Quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng,
tiếp tục thực hiện nghị quyết số 40/2000/QH10 và số 41/2000/QH10 ngày
9/12/2000 của Quốc hội khoá X
Thực hiện chỉ thị của Bộ trởng Bộ giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ
trọng tâm của giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thờng xuyên
và giáo dục chuyên nghiệp năm học 2009 - 2010 . Năm học đẩy mạnh ứng
dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai xây dựng tr-
ờng học thân thiện, học sinh tích cực, tiếp tục hoàn thành và nâng cao chất l-
ợng phổ cập giáo dục. Hởng ứng cuộc vận động mối thầy cô giáo là một tấm
gơng tự học tự sáng tạo.
Trong tình hình phát triển kinh tế và văn hoá xã hội hiện nay đòi hỏi
phải nắm bắt đợc thông tin nhanh chóng, sử lý thông tin kịp thời, chính xác,
từ đó mà có giải pháp kịp thời đảm bảo ổn định chất lợng giáo dục
Xác định rõ những vấn đề cấp thiết trên, cùng với năm phát triển và áp dụng
công nghệ thông tin vào các hoạt động, tôi đã nghiên cứu ứng dụng phần mềm
tin học Microsoft Excel Hỗ trợ cho giáo viên dạy vật lý THCS thiết lập bài tập
định lợng vật lý lớp 6 tại các trờng THCS

ứng dụng phần mềm tin học Microsoft Excel vào Hỗ trợ cho giáo viên
dạy vật lý THCS thiết lập bài tập định lợng vật lý lớp 6 tại các trờng THCS
sẽ khắc phục đợc các nhợc điểm và hạn chế của phơng pháp truyền thống, đặc
biệt về khả năng cập nhật thông tin, tìm kiếm thông tin, xử lý thông tin nhanh
chóng, hiệu quả, chính xác. Tác dụng trực tiếp của giải pháp là :
- Đảm bảo hệ thống bài tập chính xác về dữ liệu
- Có thể thực hiện ra hàng loạt bài tập nhanh chóng, rút ngắn thời gian làm
việc, nâng cao hiệu quả kinh tế
- Thuận lợi lựa chọn các dữ liệu thích hợp, sát thực tế, gần gũi với cuộc sống
- Thầy thì có nhiều t liệu giáo dục, trò có nhiều t liệu phù hợp năng lực để rèn
luyện nâng cao năng lực bản thân, khắc sâu kiến thức đã học
2.2 - Thực trạng của vấn đề
Với hệ thống bài tập định lợng môn Vật lý THCS hiện nay khá phong phú về
thể dạng, nhng lại nghèo nàn về số lợng, các bài tập tơng tự cùng thể dang
không đủ để rèn luyện kỹ năng giải bài tập cho học sinh, với hệ thống kiến
thức khá nặng nh hiện nay, nếu thầy cô giáo chỉ dừng lại ở các bài tập trong
sách giáo khoa và sách bài tập thì không đủ để khắc sâu kiến thức cho học
sinh
Theo dõi quá trình dạy học vật lý THCS nói chung và vật lý lớp 6 nói
riêng, tại lớp học, thầy cô giáo đã tổ chức đợc hoạt động học tập cho họa
sinh,đa số học sinh đã nắm hiểu và vận dụng đợc bài tại lớp học, thế nhng khá
2
nhiều thầy cô đều phàn nàn, không hiểu sao cứ ra khỏi lớp hầu nh các em
quên ngay những điều đã học. Phải chăng lợng bài tập cả định tính và định l-
ợng có nhiều nhng cha phân bố hợp lý để học sinh rèn luyện ký năng, khắc
sâu kiến thức
Nh vậy cần thiết phải tăng cờng thể dạng bài tập tơng tự cho học sinh
rèn luyện kỹ năng. Hiện nay các bài tập trong vật lý 6 nhiều thể dạng, nhng rất
ít bài tơng tự, Giáo viên dạy cần thiết phải tạo thêm hệ thống các baifq tập t-
ơng tự để học sinh rèn luyện kỹ năng. nhng nếu ra bài tập định lợng theo ph-

ơng pháp truyền thống bằng tính bộ hoặc dùng máy tính bỏ túi hỗ trợ thì còn
gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn dữ liệu hợp lý và sát thực tế
2.3 - Các giải pháp
áp dụng công nghệ thông tin ứng dụng để thiết lập chơng trình hỗ trợ lập bài
toán định lợng cho dạy học, tôi đã xử dụng phần mềm thông dụng trong
Windows : Microsoft Exce
Trên bảng tính Exce tiêu đề : Hỗ trợ lập bài tập vật lý 6 có các
Sheet cho các chơng trình thực hiện
Sheet 1 là trang bìa, trên đó thiết lập danh mục trang có các liên kết
điều khiển dẫn đến các Sheet làm việc gồm :
Hớng dẫn sử dụng Bài tập đổi đơn vị đo khối lợng
Bài tập đổi đơn vị đo chiều dài Bài tập đổi đơn vị đo diện tích
Bài tập đổi đơn vị đo thể tích Bài tập đổi giá trị thang đo nhiệt độ
Bài tập áp dụng công thức khối lợng riêng
Đặt chuột chọn vào các tiêu đề để dẫn tới trang làm việc, Khi ấn trái chuột
vào nút danh mục cần thiết sẽ đến trang làm việc. thiết kế này tiện lợi và gọn
cho giao diện quản lý File
Sheet 2 : Bài tập đổi đơn vị đo chiều dài:
3
Trang này đợc thiết kế khi đa dữ liệu mong muốn vào cột đơn vị (mm) thì giá
trị đợc tự động quy đổi chính xác ra các đơn vị khác trên các cột B; C; D; E.
- Trên bảng đợc thiết kế ghi chú, ngời dùng chỉ cần đa trỏ vào ô làm việc thì
bảng nghi chú xuất hiện thông báo và hớng dẫn làm việc
- Các cột thiết lập chuỗi dữ liệu đợc khóa để tránh làm hỏng phần mềm khi sử
dụng
- Nh vậy ngời dùng có thể ra hàng loạt dữ liệu tại cột F để đợc các dữ liệu đã
quy đổi, từ đó mà lựa chọn dữ liệu phù hợp thiết lập bài toán
- Khi cần thiết, chọn chuột vào mũi tên Về trang bìa để trở về trang đầu
4
Sheet 3 : Bài tập đổi đơn vị đo diện tích:

Trang này đợc thiết kế khi đa dữ liệu mong muốn vào cột đơn vị (mm
2
) thì giá
trị đợc tự động quy đổi chính xác ra các đơn vị khác trên các cột B; C; D; E.
- Trên bảng đợc thiết kế ghi chú, ngời dùng chỉ cần đa trỏ vào ô làm việc thì
bảng nghi chú xuất hiện thông báo và hớng dẫn làm việc
- Các cột thiết lập chuỗi dữ liệu đợc khóa để tránh làm hỏng phần mềm khi sử
dụng
- Nh vậy ngời dùng có thể ra hàng loạt dữ liệu tại cột F để đợc các dữ liệu đã
quy đổi, từ đó mà lựa chọn dữ liệu phù hợp thiết lập bài toán
- Khi cần thiết, chọn chuột vào mũi tên Về trang bìa để trở về trang đầu
5
Sheet 4 : Bài tập đổi đơn vị đo khối lợng :
Trang này đợc thiết kế khi đa dữ liệu mong muốn vào cột đơn vị (mg) thì giá
trị đợc tự động quy đổi chính xác ra các đơn vị khác trên các cột B; C; D
- Trên bảng đợc thiết kế ghi chú, ngời dùng chỉ cần đa trỏ vào ô làm việc thì
bảng nghi chú xuất hiện thông báo và hớng dẫn làm việc
- Các cột thiết lập chuỗi dữ liệu đợc khóa để tránh làm hỏng phần mềm khi sử
dụng
- Nh vậy ngời dùng có thể ra hàng loạt dữ liệu tại cột F để đợc các dữ liệu đã
quy đổi, từ đó mà lựa chọn dữ liệu phù hợp thiết lập bài toán
- Khi cần thiết, chọn chuột vào mũi tên Về trang bìa để trở về trang đầu
6
Sheet 5 : Bài tập áp dụng công thức khối lợng riêng:
- Tại cột B đợc thiết lập danh sách thả, trên đó tự động mặc định tùy chọn các
chất phổ biến dùng trong bài toán khối lợng riêng, đặt trỏ vào ô làm việc để
chọn chất mong muốn
- Tại cột C đợc thiết lập liên kết tự động, khi ô làm việc cột B đợc chọn chất
nào thì tại cùng hàng ngang cột C tự động cập nhật giá trị khối lợng riêng của
chất đó

- Khi điền giá trị thể tích mong muốn vào cột E thì cột D tự động tính giá trị
khối lợng từ công thức khối lợng riêng, đồng thời các cột F; G; H; I; J; K tự
động quy đổi các giá trị thể tích và khối lợng từ cột D; E. nh vậy ngời dùng có
thể thiết lập rất nhanh chóng hàng loạt bài toán, chọn các giá trị phù hợp làm
đại lợng cho biết và đại lợng cần tìm để thiết lập bài toán
7
Danh
sách thả
tên chất
- Trên bảng đợc thiết kế ghi chú, ngời dùng chỉ cần đa trỏ vào ô làm việc thì
bảng nghi chú xuất hiện thông báo và hớng dẫn làm việc
- Các cột thiết lập chuỗi dữ liệu đợc khóa để tránh làm hỏng phần mềm khi sử
dụng
- Khi cần thiết, chọn chuột vào mũi tên Về trang bìa để trở về trang đầu
8
Sheet 6 : Bài tập đổi giá trị thang đo nhiệt độ :
Trang này đợc thiết kế khi đa dữ liệu mong muốn vào cột màu trắng (không
màu) thì giá trị đợc tự động quy đổi chính xác ra các đơn vị khác trên các cột
màu, đó là phép quy đổi giữa thang đo nhiệt giai Xenxiut và thang đo nhiệt
giai Farenhai
- Trên bảng đợc thiết kế ghi chú, ngời dùng chỉ cần đa trỏ vào ô làm việc thì
bảng nghi chú xuất hiện thông báo và hớng dẫn làm việc
- Các cột thiết lập chuỗi dữ liệu đợc khóa để tránh làm hỏng phần mềm khi sử
dụng
- Nh vậy ngời dùng có thể ra hàng loạt dữ liệu tại cột B để đợc các dữ liệu đã
quy đổi, từ đó mà lựa chọn dữ liệu phù hợp thiết lập bài toán
- Khi cần thiết, chọn chuột vào mũi tên Về trang bìa để trở về trang đầu
9
Sheet 7 : Hớng dẫn sử dụng :
Trên trang đợc hớng dẫn chi tiết việc sử dụng sản phẩm

2.4 - Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm :
Sáng kiến kinh nghiệm "Hỗ trợ thiết lập bài toán vật lý bằng phần mềm
Microsoft Excel" đạt hiệu quả ở một số vấn đề sau đây:
- Thực chất của chơng trình ứng dụng rất dễ sử dụng, ngời quản lý chỉ phải
thao tác rất đơn giản theo hớng dẫn bằng ghi chú tự động trực tiếp
Với thiết lập bảng Excel trên có tác dụng :
- Thiết lập hàng loạt bài tập chính xác, ngời dùng tùy ý lựa chọn dữ liệu phù
hợp để thiết lập bài toán rèn luyện học sinh hoặc ra đề, viết sách
- Với sản phẩm trên góp phần nâng cao chất lợng dạy học, hỗ trợ đợc mục tiêu
giáo dục hiện nay
Sáng kiến kinh nghiệm " Hỗ trợ thiết lập bài toán vật lý bằng phần mềm
Microsoft Excel" đợc nghiên cu và thực hiện tại trờng THCS Quảng Tiến -
TX Sầm Sơn - Tỉnh Thanh Hoá
10
3 - Kết luận - Bài học kinh nghiệm
Bằng việc áp dụng công nghệ thông tin vào hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý
đã thực sự lợi ích cho nhà trờng trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục. cụ thể
là :
- Chơng trình ứng dụng rất dễ sử dụng, ngời quản lý chỉ phải thao tác rất đơn
giản theo hớng dẫn bằng ghi chú tự động trực tiếp
Với thiết lập bảng Excel trên có tác dụng :
- Thiết lập hàng loạt bài tập chính xác, ngời dùng tùy ý lựa chọn dữ liệu phù
hợp để thiết lập bài toán rèn luyện học sinh hoặc ra đề, viết sách
- Với sản phẩm trên góp phần nâng cao chất lợng dạy học, hỗ trợ đợc mục tiêu
giáo dục hiện nay
áp dụng công nghệ thông tin trong hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý sẽ giải
quyết đợc các mâu thuẫn của làm truyền thống, đó là việc xử lý thủ công
chậm và kém hiệu quả
áp dụng công nghệ thông tin trong hỗ trợ thiết lập bài tập vật lý thực
hiện chỉ thị của Bộ trởng Bộ giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ trọng tâm của

giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thờng xuyên và giáo dục
chuyên nghiệp năm học 2009 - 2010 . Năm học đẩy mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai xây dựng trờng học
thân thiện, học sinh tích cực, tiếp tục hoàn thành và nâng cao chất lợng phổ
cập giáo dục. Để nâng cao chất lợng giáo dục sinh đòi hỏi phải thờng xuyên
theo dõi tình hình biến động trong học tập, nguyên nhân của tình hình, từ đó
mà có giải pháp đa ra hệ thống bài tập đủ về số lợng, cân đối hệ thống và phù
hợp thực tế học sinh hoàn thành các nhiệm vụ giáo dục trong giai đoạn hiện
nay
Sầm Sơn ngày 20 tháng 3 năm 2010
Ngời thực hiện
Trần Văn Mạnh
11
Tµi liÖu tham kh¶o
1 – Tµi liÖu Microsoft Excel n©ng cao
2 – SGK VËt lý líp 6 THCS
3 – S¸ch bµi tËp VËt lý líp 6 THCS
12
Mục lục
Mục Trang
1 - Đặt vấn đề : 1
1.1 - Lý do chọn đề tài : 1
1.2 - Mục đích và phạm vi nghiên cứu : 1
1.3 - Thời gian và phơng pháp nghiên cứu : 1
2 - Giải quyết vấn đề : 2
2.1 - Cơ sở lý luận : 2
2.2 - Thực trạng của vấn đề 2
2.3 - Các giải pháp 3
2.4 - Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm : 10
3 - Kết luận - Bài học kinh nghiệm 11

13