slide bài giảng cảnh khuya rằm tháng giêng của hồ chí minh

Gi¸o viªn thùc hiÖn: Hoµng ThÞ Nhung
- Hồ Chí Minh ( 1890 – 1969 ),
quê ở làng Kim Liên, huyện
Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
- Bác là vị lãnh tụ thiên tài của
dân tộc, một nhà văn, nhà
thơ lớn của đất nước, một
chiến sĩ cộng sản quốc tế,
một Danh nhân văn hóa thế
giới.

Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc
Hoàn cảnh sáng tác :
Hai bài thơ được Bác viết ở
chiến khu Việt Bắc trong
những năm đầu kháng chiến
chống thực dân Pháp ( 1946 -
1954 ).
Thể thơ :
Thơ thất ngôn tứ tuyệt ( bài
Rằm tháng giêng dịch theo thể
lục bát )
NHÀ TƯỞNG NIỆM BÁC HỒ Ở
THÁI NGUYÊN
Cảnh khuya
Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ ng ời ch a ngủ,

Ch a ngủ vỡ lo nỗi n ớc nhà.
Ting sui trong nh ting hỏt xa
Trng lng c th búng lng hoa
Ting sui trong nh ting hỏt xa
Trng lng c th búng lng hoa
Ngh thut so sỏnh: Ting sui ting hỏt xa
Bài ca Côn Sơn
(Nguyễn Trãi)
- Suối chảy Tiếng đàn
cầm
Lấy sự vật làm trung
tâm
Cảnh khuya
(Hồ Chí Minh)
- Tiếng suối tiếng hát xa
Lấy con ng ời làm trung
tâm
=> Sự so sánh của Bác độc đáo hơn, ý thơ trở nên sống động
hơn, mang theo đ ợc hơi ấm của con ng ời.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Điệp từ: “ lồng” -> Vẻ đẹp trăng, cây cổ thụ,
bóng, hoa quyện lồng vào nhau trong màu sắc
lung linh huyền ảo => Thiên nhiên trở nên đẹp
hơn, hữu tình hơn.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
- Nhân vật trữ tình trong tâm trạng thao thức đang

thưởng ngoạn vẻ đẹp thiên nhiên ở chiến khu VB, càng
về khuya đẹp như tranh vẽ.
- Điệp ngữ “ chưa ngủ”: Hoá ra Người chưa ngủ không
phải vì cảnh khuya đẹp mà vì lo lắng việc quân, việc nước
.
.
* Cái cốt cách của thi sĩ lồng với cốt cách người chiến sĩ vĩ
đại Hồ Chí Minh, Người yêu thiên nhiên luôn gắn với tình
yêu nước.
Ý nghĩa văn bản :
Bài thơ thể hiện một đặc
điểm nổi bật của Hồ Chí
Minh : sự gắn bó, hòa hợp
giữa thiên nhiên và con
người.
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn mầu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.
(R»m th¸ng Giªng)
Phiên âm:
Dịch thơ:
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên
( Rằm xuân lồng lộng trăng soi
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân )

NGUYÊN TÁC
- Nguyên tiêu: Rằm tháng
Giêng
- Nguyệt chính viên:
Trăng tròn vành vạnh
- Có 3 từ “xuân”
DỊCH THƠ
- Rằm xuân: Rằm xuân
chung chung
- Trăng soi: không cụ thể
- Còn 2 từ “xuân”
=> Cảnh đẹp của thiên nhiên chiến khu Việt Bắc có trăng rằm
soi tỏ, dòng sông xuân thơ mộng, dòng nước trong mát mùa
xuân cùng với bầu trời mùa xuân cao xanh lồng lộng.
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
( Giữa dòng bàn bạc việc quân
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền )
- Đêm trăng rằm nơi chiến khu VB đẹp lung linh huyền ảo.
- Nơi “yên ba thâm xứ” đó Bác và Trung ương Đảng đang
bàn bạc việc quân sự.
-> Đây không phải là cuộc du ngoạn ngắm trăng
thông thường của các nhà ẩn sĩ lánh đời, nhàn tản
hoặc của những tao nhân mặc khách xưa.
=> Tình yêu thiên nhiên, yêu trăng vẫn đến với thơ
Bác: Sáng ngời, tràn trề, lai láng. Ẩn chứa đằng
sau những câu chữ ấy là tinh thần lạc quan vào
tương lai tất thắng của dân tộc ta mà Chủ tịch Hồ
Chí Minh là người chèo lái con thuyền cách mạng
Việt Nam quyết đến ngày thắng lợi cuối cùng.

Ý nghĩa văn bản :
Rằm tháng giêng toát lên vẻ đẹp
của tâm hồn nhà thơ - chiến sĩ Hồ
Chí Minh trước vẻ đẹp của thiên
nhiên Việt Bắc ở giai đoạn đầu của
cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp còn nhiều gian khổ.
Tóm lại, cả hai bài thơ được Bác
viết trong những năm đầu kháng
chiến khó khăn gian khổ nhưng đã
thể hiện được tâm hồn và phong thái
ung dung, lạc quan của Bác.
o
Sưu tầm một số bài thơ, câu thơ
của Bác viết về trăng hoặc cảnh
thiên nhiên.
Giải đi sớm 1
Gà gáy một lần đêm chửa tan
Chòm sao nâng nguyệt vượt lên ngàn
Người đi cất bước trên đường thẳm
Rát mặt đêm thu trận gió hàn
Giải đi sớm 2
Phương đông màu trắng chuyển sang hồng
Bóng tối đêm tàn quét sạch không
Hơi ấm bao la trùm vũ trụ
Người đi thi hứng bỗng thêm nồng
Ngắm trăng
Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ

Trăng nhòm khe cửa nắm nhà thơ.
Đi thuyền trên sông Đáy
Dòng sông lặng ngắt như tờ
Sao đưa, thuyền chạy, thuyền chờ trăng theo

DẶN DÒ
- Học thuộc lòng bài Cảnh khuya.
- Học 5 từ Hán Việt được dùng
trong bài Rằm tháng giêng.
- Tập so sánh bản phiên âm với
bản dịch thơ bài Rằm tháng
giêng.