Tổ chức, quản lí tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh hưng yên

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN


TRẦN THỊ HUYỀN





TỔ CHỨC, BẢO QUẢN TÀI LIỆU ĐỊA
CHÍ TẠI THƢ VIỆN TỈNH HƢNG YÊN



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Thƣ viện - Thông tin



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

ThS. VŨ THỊ THÚY CHINH








HÀ NỘI - 2014

HÀ NỘI - 2014


LỜI CẢM ƠN

Em xin trân trọng cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo trong trường Đại
học Sư phạm Hà Nội 2 và đặc biệt là các thầy cô giáo trong ngành thư viện
thông tin, khoa công nghệ thông tin đã hết lòng tận tình giảng dạy cho em
trong suốt quá trình học tập tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Th.S Vũ Thị Thúy Chinh là người đã
nhiệt tình hướng dẫn em trong suốt quá trình hoàn thành đề tài khóa luận tốt
nghiệp của mình.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn tới những người thân trong gia đình và bạn
bè - những người luôn khuyến khích và là nguồn động viên rất lớn đối với em
trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dù có nhiều cố gắng, song kiến thức của em còn nhiều hạn chế,
không tránh khỏi nhiều thiếu sót. Vì vậy, em rất mong được các thầy, cô giáo,
cùng toàn thể các bạn chỉ bảo, đóng góp ý kiến để khóa luận của em được
hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2014
Sinh viên


Trần Thị Huyền

LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan:
Đề tài “Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh Hưng Yên”
được hoàn thành do sự cố gắng và sự nỗ lực của bản thân cùng với sự hướng
dẫn tận tình của Th.S Vũ Thị Thúy Chinh.
Khóa luận của em không trùng với bất kì đề tài nào khác. Nếu sai, em
hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Hà Nội, ngày 05 tháng 05 năm 2014
Sinh viên


TRẦN THỊ HUYỀN



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ TỈNH HƢNG YÊN VÀ TỔ CHỨC,
QUẢN LÝ TÀI LIỆU ĐỊA CHÍ Ở THƢ VIỆN TỈNH HƢNG YÊN 5
1.1. Khái quát về thư viện tỉnh Hưng Yên 5
1.1.1. Khái quát về tỉnh Hưng Yên 5
1.1.2. Khái quát về thư viện tỉnh Hưng Yên 6
1.2. Vai trò của tài liệu địa chí đối với sự phát triển kinh tế xã hội tỉnh

Hưng Yên 9
1.2.1. Một số khái niệm cơ bản 16
1.2.2. Vai trò của tài liệu địa chí đối với sự phát triển kinh tế xã hội
tỉnh Hưng Yên 19
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ TÀI LIỆU ĐỊA
CHÍ TẠI THƢ VIỆN TỈNH HƢNG YÊN 21
2.1. Vốn tài liệu địa chí 21
2.2. Xử lý tài liệu địa chí 30
2.3.Tổ chức quản lý kho tài liệu địa chí 32
2.4. Phối hợp chia sẻ tài liệu địa chí 36
2.5. Sản phẩm và dịch vụ thông tin địa chí tại thư viện tỉnh Hưng Yên 37
2.6. Ứng dụng công nghệ thông tin 42
2.7. Nhận xét 44
CHƢƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC, QUẢN
LÝ TÀI LIỆU ĐỊA CHÍ Ở THƢ VIỆN TỈNH HƢNG YÊN 47
3.1. Tăng cường nguồn tài liệu địa chí điện tử 47
3.2. Nâng cao chất lượng xử lý tài liệu địa chí 48
3.3. Cải tiến công tác tổ chức, bảo quản lưu giữ tài liệu địa chí 50
3.4. Đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ thông tin địa chí 51

3.5. Đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động địa chí 53
3.6. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức quản lý
tài liệu địa chí 54
3.7. Phát huy nhân tố con người trong hoạt động thông tin địa chí 57
KẾT LUẬN 59
TÀI LIỆU THAM KHẢO 61
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt
Tên đầy đủ của từ viết tắt
CSDL
Cơ sở dữ liệu
VH, TT & DL
Văn hóa, thể thao và du lịch
TV - TT
Thư viện - thông tin




1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Tài liệu địa chí có vai trò to lớn về sự phát triển của mỗi vùng miền.
Thư viện tỉnh, thành phố cũng như các cơ quan văn hóa giáo dục phải trở
thành chỗ dựa vững chắc cho các tổ chức Đảng và Chính quyền địa phương
góp phần vào việc xây dựng kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương mình.
Tài liệu địa chí là một phần lớn trong kho tài liệu của thư viện tỉnh nó
bao gồm rất nhiều tài liệu nói về địa phương của tỉnh, giúp cho mọi người có
nhu cầu tìm hiểu về địa phương, tất cả mọi người đều có thể đến thư viện tỉnh
để tìm hiểu, nghiên cứu. Để phục vụ đắc lực cho mọi người dân thì tổ chức,
quản lý phải khoa học, hiện đại thì hoạt động địa chí thư viện tỉnh mới có thể
mang lại hiệu suất cao, đáp ứng nhanh, kịp thời, hiệu quả được.
Tổ chức, quản lý đóng vai trò quan trọng trong mọi chế độ xã hội, mọi
lĩnh vực, mọi ngành nghề. Trong khi đó việc tổ chức, quản lý ở thư viện tỉnh
Hưng Yên hiện nay vẫn chưa khoa học, để nâng cao hơn nữa hiệu quả của
hoạt động thư viện, hoàn thành tốt các mục tiêu và nhiệm vụ đặt ra đòi hỏi sự

nỗ lực lớn từ công tác tổ chức, quản lý của các nhà quản lý thư viện.
Vì vậy tôi chọn đề tài “Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí tại thư viện
tỉnh Hưng Yên” để đánh giá tổ chức, quản lý tài liệu địa chí ở thư viện tỉnh
Hưng Yên đã làm trong thời gian qua và nêu lên phương hướng tổ chức, quản
lý trong thời gian tới để hoàn thiện hơn nữa tổ chức bộ máy của thư viện tỉnh
Hưng Yên nhằm phục vụ đắc lực cho người dân tỉnh Hưng Yên.
2. Tình hình nghiên cứu
Hoạt động thông tin địa chí luôn là một đề tài mở khiến cho các nhà
nghiên cứu quan tâm tới, bởi vì mỗi địa phương trên khắp mọi miền đất nước
đều mang những nét đăc thù rất riêng, hoạt động địa chí phong phú về nội
dung, đa dạng về loại hình và đặc trưng cho từng đặc điểm và phương hướng
2
phát triển của mỗi địa phương cũng khác nhau. Trước đây đã có nhiều nhà
nghiên cứu về đề tài địa chí, trong đó có Luận văn thạc sĩ: “Tăng cường hoạt
động địa chí tại thư viện tỉnh Bình Thuận” của tác giả Nguyễn Thị Kim Cúc.
Luận văn thạc sĩ: “Công tác địa chí của thư viện tỉnh, thành phố vùng
Đồng bằng sông Hồng” của tác giả Nguyễn Văn Cần.
Khóa luận tốt nghiệp: “Hoạt động thông tin địa chí thư viện thành phố
Hải Phòng thực trạng và giải pháp” của tác giả Phan Thị Thu Hương.
Khóa luận tốt nghiệp: “Nghiên cứu hoàn thiện hoạt động thông tin địa
chí tại thư viện tỉnh Thái Bình” của tác giả Nguyễn Thế Đức.
Cho đến nay, những nghiên cứu về công tác địa chí tại thư viện tỉnh
Hưng Yên chưa nhiều. Đáng chú ý nhất là Luận văn thạc sĩ: “Công tác sưu
tầm, khai thác tư liệu địa chí ở thư viện tỉnh Hải Hưng” của tác giả Dương
Thị Cẩm.
Ngoài ra, có khóa luận tốt nghiệp: “Tìm hiểu hoạt động thông tin địa
chí tại thư viện tỉnh Hưng Yên” của tác giả Nguyễn Thị Luyện.
Khóa luận tốt nghiệp: “Xây dựng và phát triển nguồn lực thông tin địa
chí tại thư viện tỉnh Hưng Yên” của Nguyễn Thị Quỳnh Thư.
Riêng vấn đề “Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh Hưng

Yên” chưa có ai nghiên cứu.
Chính vì vậy em đã chọn đề tài: “Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí tại
thư viện tỉnh Hưng Yên” làm đề tài nghiên cứu của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của khóa luận
Mục đích:
- Khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của tổ chức, quản lý tài liệu địa
chí của thư viện tỉnh Hưng Yên để phục vụ đắc lực cho người dùng tin của
thư viện.
- Đánh giá kết quả hoạt động địa chí mà thư viện tỉnh Hưng Yên đã làm
trong thời gian qua.
3
- Nêu lên phương hướng, giải pháp cụ thể để cho tổ chức, quản lý tài
liệu địa chí được khoa học, đúng đắn nhằm tăng cường công tác phục vụ
thông tin địa chí trong thời gian tới.
Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu thực trạng tổ chức quản lý tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh
Hưng Yên. Từ đó đưa ra một số đánh giá nhận xét trên cơ sở xem xét tổ chức
quản lý tài liệu địa chí.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm tăng cường tổ chức và quản
lý tài liệu địa chí.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng: Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh Hưng Yên.
Phạm vi nghiên cứu: Khóa luận chỉ tập trung chủ yếu vào nghiên cứu
tổ chức, quản lý tài liệu địa chí và đưa ra một số nhận xét, những đề xuất giúp
cho việc tổ chức và quản lý một cách khoa học tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh
Hưng Yên.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
- Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biên chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử. Quán triệt các đường lối chính sách của Đảng, Nhà
nước và thành phố về phát triển văn hóa nói chung, thư viện nói riêng để xem

xét và giải quyết vấn đề.
- Các phương pháp nghiên cứu: Khảo sát thực tiễn, phân tích và tổng
hợp tài liệu, phân tích thống kê, so sánh, phỏng vấn, trao đổi…
6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của khóa luận
Ý nghĩa khoa học:
- Đề tài góp phần làm rõ vai trò của tổ chức, quản lý tài liệu địa chí ở
thư viện tỉnh Hưng Yên.
- Cung cấp những cơ sở lý luận và thực tiễn để xây dựng tổ chức, quản
lý tài liệu địa chí.
4
Ý nghĩa thực tiễn
Thông qua khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức, quản lý tài liệu địa chí
của thư viện tỉnh Hưng Yên từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả việc tổ chức và quản lý tài liệu địa chí.
7. Bố cục khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phụ lục. Nội dung
của khóa luận bao gồm có 3 chương:
Chƣơng 1: Khái quát về tỉnh Hưng Yên và tổ chức, quản lý tài liệu địa
chí ở thư viện tỉnh Hưng Yên.
Chƣơng 2: Thực trạng tổ chức quản lý tài liệu địa chí tại thư viện tỉnh
Hưng Yên.
Chƣơng 3: Các giải pháp hoàn thiện tổ chức, quản lý tài liệu địa chí ở
thư viện tỉnh Hưng Yên.


5
Chƣơng 1
KHÁI QUÁT VỀ TỈNH HƢNG YÊN VÀ TỔ CHỨC, QUẢN LÝ TÀI
LIỆU ĐỊA CHÍ Ở THƢ VIỆN TỈNH HƢNG YÊN

1.1. Khái quát về thƣ viện tỉnh Hƣng Yên
1.1.1. Khái quát về tỉnh Hưng Yên
* Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên
Đến với mảnh đất Hưng Yên thì một câu nói mà hầu như ai cũng đã
biết đến: “Thứ nhất Kinh Kì thứ nhì Phố Hiến” câu nói này giống như một sự
khẳng định về sự tồn tại cũng như sự phát triển nền kinh tế của mảnh đất
Hưng Yên - một niềm tự hào của dân tộc.
Vào năm Minh Mệnh thứ 12 (1831), tỉnh Hưng Yên được thành lập
gồm 8 huyện. Dù là tỉnh mới chỉ non “200 năm” nhưng vùng đất Hưng Yên
đã nổi danh từ thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh trước đó với Phố Hiến vốn
là thương cảng đô hội quan trọng bậc nhất ở Đàng Ngoài. Hưng Yên có diện
tích nhỏ nhưng lại chiếm một vị trí quan trọng trong địa bàn giáp với các tỉnh
lân cận. Nằm ở tả ngạn sông Hồng, thuộc đồng bằng châu thổ Bắc Bộ, phía
đông giáp Hải Dương, phía nam giáp Thái Bình, phía tây nam giáp Hà Nam,
phía tây giáp Hà Tây, tây bắc và bắc liền kề với thủ đô Hà Nội và Bắc Ninh,
đây là một vùng đất rất giàu tiềm năng, có bề dày lịch sử và truyền thống văn
hóa của dân tộc ta.
Hưng Yên nằm ở trục tam giác phía Bắc là điều kiện thuận lợi cho việc
giao lưu kinh tế - văn hóa. Với diện tích tự nhiên 923,09 km
2
(chiếm 6,02 %
diện tích đồng bằng Bắc Bộ), nằm ở vùng nhiệt đới ẩm gió mùa chia làm 4
mùa rõ rệt, đa phần ở đây là đất nông nghiệp, hàng năm được bồi đắp phù sa,
rất thích hợp cho việc trồng lúa và các cây ngắn ngày.
Hưng Yên là tỉnh duy nhất trong cả nước không có núi, nhưng lại có hệ
thống sông ngòi dày đặc. Sông Hồng chảy qua các tỉnh dài sấp sỉ 60km. Sông
6
Luộc chi lưu của sông Hồng chảy qua địa phận Hưng Yên dài sấp sỉ 21 km.
Sông Tư Dương (Nghĩa Trụ) chảy đến giữa tỉnh thì chia ra làm 2 chi lưu
Hoan Ái và Thổ Hoàng rồi đổ vào sông Văn Chương, sông Cửu Yên, dòng cũ

đã bị bồi lấp, dòng mới từ phía đông huyện Phù Cừ đến phía đông huyện Ân
Thi qua cầu Sặt sang Hải Dương, sông Kim Ngưu từ xã Vĩnh Xá chảy qua
sông Hồng.
Do sông Hồng luôn đổi dòng và lũ lụt nên các xã ven sông Hồng và
sông Luộc xuất hiện nhiều hồ, đầm lớn có giá trị văn hóa như Xuân Quan,
Văn Phúc, Văn Giang, Dạ Trạch (Khoái Châu), Ngọc Thanh (Kim Động),
Bán Nguyệt (thành phố Hưng Yên).
Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh còn tồn tại rất nhiều các di tích lịch sử văn
hóa nổi tiếng như: Văn Miếu Xích Đằng, nơi ghi danh các tên tuổi của các
hiền tài của đất Kinh Kì, Chùa Phố, Chùa Chuông… tất cả đang là tiềm năng
vô cùng to lớn cho sự phát triển của ngành du lịch trong tương lai.
Qua vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên cho thấy Hưng Yên là một mảnh
đất rất giàu tiềm năng và có nhiều giá trị văn hóa lâu đời, điều này tạo nên sự
khác biệt so với các tỉnh lân cận khác.
* Đặc điểm kinh tế xã hội của tỉnh Hưng Yên
Hưng Yên chủ yếu là đất phù sa cho nên lấy nông nghiệp làm trọng
điểm để phát triển kinh tế, với diện tích 61.037 ha đất nông nghiệp, đất đai
chủ yếu là bồi đắp bởi sông Hồng, rất thích hợp cho các cây nông nghiệp
ngắn ngày như lúa, ngô, khoai, sắn,… cây công nghiệp như đay, dâu,… cây
ăn quả như táo, ổi,… cây cảnh như quất, cây dược liệu… đặc biệt là cây nhãn,
một đặc sản nổi tiếng của Hưng Yên.
Bên cạnh đó, ngành tiểu thủ công nghiệp của Hưng Yên cũng rất phát
triển như nghề đúc đồng Cầu Nôm (Đại Đồng Văn Lâm), nghề khai thác
nguyên liệu Yên Lịch (Khoái Châu), nghề trồng dâu nuôi tằm ở Duyên Yên
7
(Kim Động), nghề mây che đan…góp phần vào sự phát triển kinh tế của địa
bàn tỉnh.
Ngoài ra còn có thế mạnh về thương mại, tuy không được sầm uất như
trước nữa nhưng vẫn còn rất nhiều tiềm năng, nhất là giao thông vận tải.
Ngoài đường sắt Hà Nội - Hải Phòng và quốc lộ 5 chạy qua, tỉnh còn có mạng

đường thủy đường bộ khá thuận lợi. Đường 39A từ Phố Nối qua Yên Mỹ,
Khoái Châu, Kim Động sang phà Yên Lệnh sang Hà Nam, tới Đồng Văn gặp
quốc lộ 1A. Đường 39B bắt đầu từ phường Hiến Nam (thành phố Hưng Yên)
đi qua Tiên Lữ, Phù Cừ tới Cầu Tràng, sang Hải Dương…
Cùng với hệ thống đường trên các sông cho nên việc vận chuyển, đi lại
buôn bán rất thuận tiện, cho nên tiềm năng giao thông thủy bộ của Hưng Yên
có nhiều hứa hẹn trong sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội….
Hưng Yên là một trong những tỉnh có nền công nghiệp phát triển nhanh
và mạnh nhất của miền Bắc. Hiện nay trên địa bàn tỉnh có rất nhiều các khu
công nghiệp lớn như Phố Nối A, Phố Nối B (Khu công nghiệp dệt may), khu
công nghiệp Thăng Long II, khu công nghiệp Như Quỳnh, khu công nghiệp
Minh Đức, khu công nghiệp nhỏ Kim Động, khu công nghiệp quán Đỏ…. Sản
phẩm công nghiệp của tỉnh là dệt may, giày da, ô tô, xe máy, công nghiệp thực
phẩm… cơ cấu đang phát triển kinh tế công nghiệp và dịch vụ là chủ đạo.
Hiện nay trên địa bàn tỉnh đang có rất nhiều các khu đô thị mới xây
dựng với quy hoạch rất hiện đại và văn minh như: Khu đô thị Ecopark (Văn
Giang), khu đô thị Phố Nối B, khu Việt kiều, khu đô thị đại học Phố Hiến
(thanh phố Hưng Yên và huyện Tiên Lữ)…
Khu Phố Nối (thị trấn Bần Yên Nhân), huyện Mỹ Hào là một khu vực kinh
tế phát triển, là trung tâm thương mại, tài chính ngân hàng, công nghiệp của tỉnh
Hưng Yên. Tại đây các trung tâm thương mại, mua sắm, khu giải trí đang được
xây dựng nhiều và dần biến nơi đây thành trung tâm giải trí chính của vùng. Đây
cũng là nơi tập trung một số cơ sở giáo dục lớn như các trường đại học: Đại học
8
Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên, trường Đại học Chu Văn An, trường Cao đẳng
Công nghiệp Hưng Yên, trường cao đẳng Bách Khoa Hưng Yên….
Theo điều tra dân số ngày 01/4/2009, Hưng Yên có 1.128.702 người
với mật độ dân số là 1.223 người/km
2
.

Cư dân chủ yếu là nông dân, lúa nước là cây trồng chính gắn với sự
chinh phục châu thổ sông Hồng, Hưng Yên có nền văn hóa văn minh lúa nước
lâu đời, người dân Hưng Yên rất cần cù, chịu khó trong lao động, hăng hái
tham gia sản xuất, chính vì vậy mà số lượng dân cư này đang là nguồn nhân
lực dồi dào của tỉnh nhà.
* Đặc điểm văn hóa
Hưng Yên là một mảnh đất có bề dày về lịch sử, có truyền thống văn
hóa lâu đời với các sự kiện liên quan đến mảnh đất và con người của tỉnh -
một trong những cái nôi văn hóa của cả nước.
Ngay từ thời Chúa Trịnh thì Phố Hiến đã phát triển cực kì sầm uất,
“Vào thời điểm đó Phố Hiến là nơi dừng chân của tất cả các thuyền bè nước
ngoài từ bốn phương đến buôn bán ở Đàng Ngoài” (An Nam ký du của Phan
Đình Khuê, viết năm 1968).
Hưng Yên không chỉ có thế mạnh về phát triển kinh tế, Hưng Yên còn là
vùng đất địa linh nhân kiệt, là nơi sinh ra của nhiều người đỗ đạt, nhiều nhân vật
tài giỏi được sử sách ca ngợi, nhân dân truyền tụng trong nhiều lĩnh vực.
Về thi cử thì Hưng Yên có đóng góp rất nhiều, trong 845 năm Hán học
cả tỉnh có tới 214 vị thi đỗ Đại khoa như Cái Phùng, Phạm Công Trứ…
Nhân vật truyền thuyết: Tống Trân - Cúc Hoa
Chính trị: Trạng nguyên Đỗ Thế Diên, nguyên tổng bí thư Đảng cộng
sản Việt Nam Nguyễn Văn Linh…
Y học: Đại danh y Lê Hữu Trác.
Văn học: nữ sĩ Đoàn Thị Điểm, nhà văn Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng
Phụng…
9
Mỹ thuật: Họa sĩ Tô Ngọc Vân…
Giáo dục: Soạn giả Dương Cẩm Hàm
Nghệ thuật: nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát…
Hưng Yên còn có truyền thống thượng võ và yêu nước hết sức sôi nổi
và mạnh mẽ. Trong công cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và xây dựng chủ

nghĩa xã hội, nhân dân Hưng yên đã tạo nên trang sử hào hùng, tiểu biểu có
khởi nghĩa Bãi Sậy, biết bao thế hệ con người Hưng Yên đã trở thành nhưng
anh hùng vẻ vang, được lưu danh trong sử sách như Nguyễn Thiện Thuật,
Phạm Ngũ Lão, Hoàng Hoa Thám, Bùi Thị Cúc…
Hưng Yên nổi tiếng với các làng nghề truyền thống, nơi sản xuất ra
nhiều sản phẩm độc đáo, tinh sảo. Đặc biệt, nhãn lồng và tương bần đã trở
thành đặc sản có thương hiệu riêng mà chỉ trồng, sản xuất ở Hưng Yên mới
mang đầy đủ hương vị của nó.
Hưng Yên còn có bề dày văn hóa văn hiến, điều này được thể hiện qua
1210 di tích lịch sử trong đó có 157 di tích được xếp hạng quốc gia.Văn Miếu
Xích Đằng là một trong năm văn miếu của cả nước, là nơi thờ phụng các bậc tiên
hiền và vinh danh những người đỗ đạt cao trong các khoa thi cử của triều đình.
Nhiều lễ hội truyền thống phản ánh đậm nét văn hóa, phong tục của nền
văn minh sông Hồng như: Lễ hội Đền mẫu, Đền Dạ Trạch, Đền Đa Hòa…
Bước sang thế kỉ XXI đội ngũ nhân tài của Hưng Yên ngày một đông
đảo và có nhiều đóng góp cho đất nước, tiếp tục tiếp nối các truyền thống lâu
đời của quê hương, đây cũng chính là điểm tựa cho lòng tự hào và chiến lược
của con người Hưng Yên.
1.1.2. Khái quát về thư viện tỉnh Hưng Yên
* Quá trình phát triển của thư viện tỉnh Hưng Yên
Ngay sau ngày Miền Bắc được giải phóng năm 1954, năm 1957 thư
viện Hưng Yên được thành lập. Nhưng, để trở thành một thư viện Hưng Yên
như ngày nay, bản thân Thư viện đã trải qua một quá trình phát triển hết sức
10
lâu dài và phức tạp, sự phát triển đó gắn liền với sự phát triển của tỉnh và có
thể chia ra thành 3 giai đoạn.
- Giai đoạn 1957 – 1968:
Đây là giai đoạn tiền thân của thư viện Hưng Yên. Mặc dù được gọi là
Thư viện, nhưng trên thực tế đó chỉ là một phòng nhỏ mượn tạm của nhà dân
với diện tích chưa đầy 20m

2
. Vốn tài liệu ban đầu của thư viện chỉ có 780 bản
sách, với 5 tên báo, do 1 cán bộ chuyên trách đảm nhiệm. Số sách báo này
được cung cấp bởi rất nhiều nguồn khác nhau. Một số do nhân dân tự nguyện
đóng góp, một số được tặng biếu, tặng từ các Thư viện bạn, còn lại một số do
thư viện Quốc gia cung cấp.
Cơ sở vật chất, trang thiết bị của thư viện thời kỳ này hầu như không có
gì ngoài một giá xếp sách, 1 bộ bàn ghế cho bạn đọc ngồi và 1 chiếc tủ nhỏ
đựng đồ dùng cá nhân cho thủ thư.
Cũng như nhiều thư viện cùng thời, người cán bộ phụ trách thư viện
Hưng Yên lúc bấy giờ hoàn toàn không có một chút kiến thức nào về nghiệp
vụ thư viện. Với 780 đầu sách được sắp xếp lần lượt trên giá, bạn đọc đến thư
viện tự động chọn tài liệu, đọc xong lại mang xếp trả lại trên giá. Toàn bộ vốn
tài liệu của Thư viện lúc bấy giờ không có sự xử lý kỹ thuật nào. Vai trò
chính của thủ thư chính là trông giữ sách.
Đến cuối năm 1963, đầu năm 1964, được sự quan tâm hướng dẫn
nghiệp vụ của thư viện quốc gia, thư viện tỉnh Hưng Yên đã bước đầu tiến
hành phân loại tài liệu dựa trên bảng phân loại dành cho các thư viện khoa
học tổng hợp Việt Nam do thư viện Quốc gia biên soạn năm 1961. Vốn tài
liệu lúc này đã được sắp xếp lên giá theo từng môn loại tri thức, giúp bạn đọc
dễ dàng hơn trong việc tra tìm và lựa chọn tài liệu.
Điều đặc biệt của thư viện tỉnh Hưng Yên lúc bấy giờ là hoạt động với
phương châm:
11
+ Giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa, tuyên truyền chủ nghĩa Mác -
Lênin, đấu tranh chống mọi tàn tích của những tư tưởng phong kiến, tư tưởng
tư sản.
+ Nâng cao kiến thức, phổ biến khoa học kỹ thuật cho quần chúng để
phát triển sản xuất, khắc phục những phong tục tập quán xấu của xã hội cũ.
+ Thỏa mãn nhu cầu về giải trí, yêu cầu về văn hóa nghệ thuật của nhân dân.

Vì vậy, việc tổ chức quản lý của thư viện Hưng Yên trong thời gian này
rất đơn giản, dễ dàng, thuận tiện cho bạn đọc.
- Giai đoạn từ 1968 đến 1997:
Năm 1968 do chủ trương của chính phủ, 2 tỉnh Hải Dương và Hưng
Yên sát nhập thành một tỉnh Hải Hưng, thư viện tỉnh Hưng Yên cũng được sát
nhập với thư viện tỉnh Hải Dương thành thư viện tỉnh Hải Hưng, nay là thành
phố Hải Dương. Toàn bộ vốn tài liệu của thư viện Hưng Yên khi đó được
chuyển qua tập trung vào thư viện Hải Hưng, phục vụ cho đông đảo bạn đọc
của tỉnh.
- Giai đoạn từ năm 1997 đến nay:
Năm 1997, thư viện tỉnh Hưng Yên tái lập, theo Quyết định số 198/QĐ
- Ủy Ban của Ủy ban nhân dân tỉnh Hưng Yên ngày 14/3/1997, thư viện tỉnh
Hưng Yên cũng được thành lập lại.
Ngay sau ngày thành lập, thư viện tỉnh Hưng Yên đã nhanh chóng đưa
các bộ phận của mình vào hoạt động. Một mặt thư viện tiến hành kiện toàn cơ
sở vật chất, củng cố cơ cấu tổ chức. Mặt khác, thư viện tỉnh Hưng Yên bắt tay
vào việc chấn chỉnh lại tuyến thư viện cơ sở từ thư viện huyện, thị đến các thư
viện xã, phường, khu phố. Mọi hoạt động của thư viện lúc này đều nhằm phục
vụ sự nghiệp phát triển kinh tế đất nước nói chung, về kinh tế - xã hội tỉnh
Hưng Yên nói riêng.
12
Mặc dù vậy, đó vẫn là những ngày đầy khó khăn, gian khổ đối với đội
ngũ cán bộ thư viện tỉnh Hưng Yên. Với số lượng 41.664 cuốn sách và 170
tên báo, tạp chí được chia từ thư viện Hải Dương. Do trụ sở chưa có nên tất cả
đều được xếp chung vào một phòng nhỏ mượn tạm của Bảo tàng tỉnh.
Năm 1998, thư viện thuê được một ngôi nhà 2 tầng nhỏ tại số 74 phố
Trưng Nhị, với diện tích khoảng 100m
2
để chuyển một phần tài liệu của
phòng mượn và phòng địa chí ra phục vụ bạn đọc.

Do diện tích các phòng quá chật trội, nên mỗi phòng chỉ đủ kê được 2
dãy giá sách với 6 giá và 1 bộ bàn ghế cho thủ thư ngồi làm việc. Hình thức
phục vụ lúc bấy giờ là cho mượn về nhà. Mỗi lần bạn đọc được phép mượn
tối đa 3 cuốn trong vòng 5 ngày phải trả lại cho thư viện.
Khó khăn chồng chất khó khăn, song với sự quan tâm giúp đỡ của Bộ
Văn hóa thông tin, Ủy ban nhân dân tỉnh, sở Văn hóa thông tin và đặc biệt là sự
nỗ lực vượt khó của Ban giám đốc cùng toàn thể đội ngũ cán bộ thư viện, nên
đến nay Thư viện Hưng Yên đã bước đầu cơ bản kiện toàn và đi vào hoạt động.
* Chức năng, nhiệm vụ
- Chức năng
Thư viện tỉnh Hưng Yên là đơn vị sự nghiệp văn hóa trực thuộc Sở Văn
hóa, thể thao và du lịch (VH, TT & DL), có chức năng thu thập, bảo quản, tổ
chức khai thác và sử dụng chung các tài liệu được xuất bản tại tỉnh Hưng Yên
và nói về tỉnh Hưng Yên, các tài liệu trong nước và nước ngoài phù hợp với
đặc điểm, yêu cầu xây dựng và phát triển của tỉnh Hưng Yên về chính trị,
kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng trong thời kì công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước.
- Nhiệm vụ
+ Xây dựng quy hoạch phát triển, kế hoạch hoạt động dài hạn và ngắn
hạn của thư viện, trình Giám đốc Sở VH, TT & DL và tổ chức thực hiện sau
khi được phê duyệt.
13
+ Tổ chức phục vụ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho người đọc được
sử dụng vốn tài liệu thư viện thông qua các hình thức đọc tại chỗ, mượn về
nhà hoặc phục vụ ngoài thư viện phù hợp với nội quy thư viện.
+ Xây dựng và phát triển vốn tài liệu thư viện phù hợp với đặc điểm tự
nhiên, kinh tế, văn hóa, của địa phương và đối tượng phục vụ của thư viện.
+ Thu thập tàng trữ và bảo quản lâu dài các tài liệu được xuất bản tại
địa phương và viết về địa phương.
+ Nhận các xuất bản phẩm lưu chiểu địa phương do Sở Thông tin và

truyền thông chuyển giao. Thu thập, lưu trữ các bản sao khóa luận tốt nghiệp
của sinh viên các trường Đại học đóng tại địa phương, luận văn Thạc sĩ, luận
án Tiến sĩ có nội dung phản ánh về Hưng Yên.
+ Tăng cường nguồn lực thông tin thông qua việc mở rộng sự liên
thông giữa thư viện Hưng Yên với các thư viện trong nước và nước ngoài
bằng hình thức cho mượn, trao đổi tài liệu và kết nối mạng máy tính.
+ Thực hiện việc thanh lọc ra khỏi thư viện các tài liệu không còn giá
trị sử dụng theo quy định của Bộ VH, TT & DL.
+ Tổ chức và thực hiện công tác tuyên truyền giới thiệu kịp thời, rộng
rãi vốn tài liệu thư viện đến mọi người, đặc biệt là các tài liệu phục vụ công
cuộc phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội ở địa phương, xây dựng phong trào
đọc sách, báo trong nhân dân.
+ Biên soạn và xuất bản các ấn phẩm thông tin - thư mục, thông tin có
chọn lọc phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và đối tượng phục vụ của thư viện.
+ Thực hiện các ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện
ở địa phương, tham gia xây dựng và phát triển mạng thông tin - thư viện của
hệ thống thư viện công cộng.
+ Hướng dẫn, tư vấn tổ chức thực hiện, tổ chức bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ cho người làm công tác thư viện, tổ chức luân chuyển sách, báo,
14
chủ trì phối hợp hoạt động về chuyên môn, nghiệp vụ với các thư viện khác
của địa phương.
+ Tổ chức các hoạt động, dịch vụ có thu phí phù hợp với chức năng,
nhiệm vụ được giao và phù hợp với quy định của pháp luật.
+ Thực hiện báo cáo định kỳ hàng tháng, quý, năm và báo cáo đột xuất
về tình hình hoạt động của thư viện với Giám đốc Sở VH, TT & DL.
+ Quản lý tổ chức cán bộ và tài sản theo phân cấp quy định của Sở VH,
TT & DL.
+ Thực hiện các nhiệm vụ khác do Giám đốc Sở VH, TT & DL đưa ra.
* Tài liệu địa chí trong hoạt động thông tin thư viện tỉnh Hưng Yên

Tài liệu địa chí có vai trò quan trọng trong việc khai thác, nghiên cứu
về tỉnh Hưng Yên của mọi đối tượng bạn đọc cho nên có nguồn tài liệu địa
chí phong phú trong hoạt động của tỉnh sẽ góp phần vào việc phục vụ bạn
đọc một cách chính xác, nhanh chóng và kịp thời.
Để phục vụ cho việc nghiên cứu địa phương thì công tác sưu tầm,
thống kê, khai thác tư liệu rồi tiến tới xây dựng một kho sách phong phú về
địa phương là một việc làm hết sức cần thiết, và là nhiệm vụ hàng đầu của
công tác địa chí, nó có tính quyết định đến sự thành công hay thất bại của
công tác phục vụ bạn đọc.
Tài liệu địa chí là một bộ phận quan trọng không thể thiếu trong hoạt
động thư viện tỉnh nó hình thành nên cái nhìn chủ đạo và cái khác biệt về thư
viện tỉnh, nó đánh giá được tỉnh đó có những thế mạnh gì chưa được khai
thác, và khi nghiên cứu về tỉnh cần xem xét toàn bộ mọi mặt của tỉnh đó.
Nguồn tài liệu địa chí là những nguồn tài liệu rất phong phú và có ý
nghĩa to lớn về kinh tế và khoa học, nó phản ánh các truyền thống văn hóa
quý báu, về những kinh nghiệm hay của địa phương. Tài liệu địa chí là nguồn
cung cấp đầy đủ những thông tin về địa phương, là cơ sở để chúng ta điều tra
15
khảo sát quy hoạch, phân vùng kinh tế để xây dựng kế hoạch phát triển nền
kinh tế, văn hóa của địa phương, không có nó thì không có một người nghiên
cứu nào có thể thành công trong hoạt động nghiên cứu về một hay nhiều lĩnh
vực của địa phương, do vậy mà nguồn tài liệu địa chí thật sự được đánh giá
rất cao đối với địa bàn của tỉnh nhà.
Chúng ta không thể dựng lại lịch sử của một ngành, một địa phương, sự
kế thừa những đóng góp và tiến bộ của các công trình nghiên cứu trong sự
nghiệp chung nếu không còn tư liệu gì cả, các cán bộ chuyên môn cũng khó
mà kế thừa và phát huy những thành tựu của người đi trước nếu không có sự
lưu giữ tài liệu, và việc nghiên cứu thì rất khó mà tránh được những việc làm
đi làm lại, tốn kém công sức và tiền của, nhưng nếu có tư liệu và tư liệu đó lại
được lưu giữ một cách khoa học, thì sẽ giúp đỡ cho chúng ta tiết kiệm rất

nhiều công sức, tiền của và thời gian, như vậy tư liệu địa chí không những cần
thiết cho công việc ngày hôm nay và còn cả trong tương lai nữa.
Như vậy nguồn thông tin địa chí đối với thư viện tỉnh là rất quan trọng
nó tập hợp tất cả các tư liệu viết cụ thể về địa phương đó để bất cứ ai khi có
nhu cầu tìm hiểu về địa phương đó thì đều có thể đến thư viện tỉnh của mình
để nghiên cứu tìm hiểu một cách cụ thể và sâu sắc về những vấn đề mình suy
nghĩ và đưa ra những lập luận dựa trên những công trình nghiên cứu khoa học
cụ thể đã được kiểm chứng.
* Vai trò của tổ chức, quản lý tài liệu địa chí ở thư viện tỉnh Hưng Yên
Như chúng ta đã biết tất cả những hoạt động của thư viện đều nhằm
mục đích phục vụ tốt cho công tác bạn đọc, việc tổ chức, quản lý thư viện
cũng nhằm mục đích đó.
Trong những năm gần đây, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học
kỹ thuật, sự bùng nổ công nghệ thông tin thì việc tổ chức, quản lý ngày càng
khó khăn phức tạp và công tác này được các cơ quan và đơn vị quan tâm hơn
16
bao giờ hết. Ở bất kì thời kỳ lịch sử nào thư viện cũng được coi là kho trí tuệ
của loài người, nhu cầu sử dụng thư viện rộng rãi, bởi không một lĩnh vực
hoạt động nào của xã hội là không cần đến thư viện.
Tổ chức, quản lý tài liệu địa chí là công cụ giúp cán bộ thư viện làm
việc có hiệu quả. Tài liệu địa chí là thước đo đánh giá trình độ phát triển của
địa phương, nếu thư viện không có những chính sách tổ chức, quản lý phù
hợp thì vốn tài liệu địa chí càng nghèo nàn và không đáp ứng được nhu cầu
của bạn đọc.
Việc phát hiện, sưu tầm, thu thập, giữ gìn, khai thác và bảo quản tài
liệu để phát huy giá trị của tài liệu địa chí là nhiệm vụ của thư viện tỉnh và
cũng là nhiệm vụ của những người làm công tác địa chí. Công tác địa chí tác
động đến người đọc góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, phát triển
địa phương về mọi mặt từ những nguồn tài liệu phong phú đa dạng về đặc
điểm, điều kiện tự nhiên, lịch sử truyền thống, tiềm năng thế mạnh của địa

phương.
Tổ chức, quản lý tốt công tác địa chí sẽ đảm bảo sử dụng nguồn thông
tin một cách hợp lý, tiết kiệm có hiệu quả đồng thời cũng tổ chức thiết lập
một cơ cấu thích hợp cho sự tồn tại và phát triển đáp ứng nhu cầu của người
dùng tin hiệu quả, nhanh chóng, hiện đại hóa đất nước.
Như vậy việc tổ chức, quản lý là rất quan trọng và cần thiết trong công
tác quản lý tài liệu địa chí, việc sử dụng thông tin ngày càng tăng đòi hỏi
người cán bộ thư viện cần phải có hình thức tổ chức phù hợp.
1.2. Vai trò của tài liệu địa chí đối với sự phát triển kinh tế xã hội tỉnh
Hƣng Yên
1.2.1. Một số khái niệm cơ bản
* Địa chí, tài liệu địa chí
Địa chí là một từ ghép giữa địa và chí
17
Theo nghĩa của từ thì địa là đất, vùng đất, địa phương; chí là từ ghép,
khảo tả về vùng đất.
Trong lịch sử thư tịch, địa chí là thể loại tồn tại lâu đời. Nội dung ghi
chép của địa chí rất toàn diện, phản ánh đầy đủ các yếu tố Thiên - Địa - Nhân,
trong đó địa chủ yếu là yếu tố cơ bản nhất.
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam thì địa chí là loại sách ghi chép, biên
soạn về địa dư, phong tục tập quán, nhân vật, sản vật hoặc giới thiệu địa lý,
lịch sử, văn hóa của một địa phương.
Tài liệu địa chí là tài liệu có nội dung ghi chép, phản ánh về một địa
phương, một vùng đất nhất định.
Tài liệu địa chí không quan tâm tới dấu hiệu xuất bản ở đâu, thời gian
nào, ngôn ngữ gì, không phụ thuộc vào quan điểm, xu hướng chính trị, tư
tưởng của người viết, được chia làm 3 loại:
- Tài liệu địa chí nói hoàn toàn về địa phương, ví dụ như các bài báo
viết về địa phương.
- Tài liệu có một phần, một đoạn, nói về địa phương, ví dụ như tạp chí

cơ quan viết một phần về địa phương.
- Tài liệu đia chí được viết trên cơ sở dữ liệu của địa phương đó, ví dụ
như cơ sở dữ liệu của địa phương đã có sẵn.
* Địa phương
Địa phương trong hoạt động địa chí được các thư viện tỉnh hiểu là:
Một vùng lãnh thổ, một bộ phận của đất nước được phân chia theo nhiều dấu
hiệu khác như địa lý tự nhiên, kinh tế, lịch sử văn hóa…
* Xuất bản phẩm địa phương
Xuất bản phẩm địa phương là “Bao gồm mọi loại hình ấn phẩm do các
cá nhân, tổ chức, đoàn thể, cơ quan, nhà xuất bản địa phương, xuất bản có nội
18
dung nói về bất kì vấn đề gì, bằng bất kì ngôn ngữ nào liên quan hoặc không
liên quan đến địa phương. Những tài liệu nào được biên soạn ở ngoài lãnh thổ
địa phương nhưng in ở trong lãnh thổ địa phương thì cũng được tính là ấn
phẩm địa phương” [3:tr.475].
Dấu hiệu cơ bản của xuất bản phẩm địa phương là nơi xuất bản tại địa
phương, tồn tại dưới một dạng xuất bản như sách, ấn phẩm định kỳ. Đặc biệt,
xuất bản phẩm địa phương phản ánh sự cống hiến của địa phương vào sự phát
triển kinh tế, khoa học, nghệ thuật của đất nước, nó thể hiện khả năng, trình
độ kỹ thuật in ấn, xuất bản riêng của từng địa phương, từng giai đoạn lịch sử
nhất định trong hoạt động địa chí.
Các thư viện tỉnh, thành phố cũng đồng thời triển khai sưu tầm, tổ chức,
khai thác tài liệu địa chí và xuất bản phẩm địa phương.
* Danh nhân địa phương
Danh nhân địa phương là những người có công lao đóng góp với một
địa phương, một vùng đất nhất định về chính trị, xã hội, kinh tế, khoa học,
nghệ thuật, có có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của lịch sử địa phương và
đất nước. Họ là những đại diện sâu sắc cho nền văn hóa của dân tộc mình
trong thời đại mình, góp phần quan trọng nhất vào việc phát triển, nâng nền
văn hóa của dân tộc lên một tầm cao mới.

Ví dụ như Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh
Danh nhân địa phương chia làm 3 loại:
- Danh nhân sinh ra ở một nơi và suốt đời đóng góp cho địa phương đó.
- Danh nhân sinh ra ở một nơi và cả đời lại cống hiến cho địa phương
khác và nơi khác.
- Danh nhân sinh ra ở một nơi, đóng góp và hoạt động cho nhiều nơi.
Tầm cỡ của họ vượt ra khỏi địa phương, là danh nhân quốc gia thậm chí
quốc tế.
19
1.2.2. Vai trò của tài liệu địa chí đối với sự phát triển kinh tế xã hội tỉnh
Hưng Yên
Bất kì một địa phương nào, muốn phát triển tốt về tỉnh mình cũng cần
phải có quá trình tìm hiểu nghiên cứu những thế mạnh cũng như hạn chế về
địa phương mình. Tỉnh Hưng Yên cũng vậy, nếu không có nguồn tài liệu địa
chí ghi chép phản ánh về tỉnh thì không thể nào có cái nhìn cụ thể, chính xác
về địa phương mình được.
Thư viện tỉnh, thành phố là trung tâm đầu não của địa phương, là một
mạng lưới quan trọng liên kết trong toàn nước, đặc biệt là với các ngành, các
cấp trên địa bàn, là trung tâm thu thập, tàng trữ, phổ biến và khai thác các tài
liệu địa chí, trở thành một trung tâm văn hóa giáo dục thường xuyên của tỉnh.
Tại điều 6 của Nghị định 72 quy định “Thư viện cấp tỉnh có nhiệm vụ
sưu tầm, bảo quản vốn tài liệu cổ, quý hiếm hiện có ở địa phương; thu thâp,
tàng trữ, bảo quản tài liệu được xuất bản tại địa phương và viết về địa
phương; tổ chức phục vụ bạn đọc vốn tài liệu này nhằm phục vụ cho công
cuộc xây dựng và phát triển địa phương…”[29].
Trước đây, trong hoàn cảnh chiến tranh đất nước rối ren, tài liệu địa chí
của tỉnh không được quan tâm và chú trọng xem xét một cách nghiêm túc,
cho nên rất nhiều tài liệu bị mất hoặc cũ rách không còn giá trị sử dụng, trong
khi đó chúng đều là những tài liệu quý giá có ý nghĩa to lớn về kinh tế và
khoa học, nó phản ánh một cách khái quát về điều kiện tự nhiên, xã hội,

phong tục tập quán và tất cả các truyền thống văn hóa, những kinh nghiệm
của địa phương truyền lại cho thế hệ sau, do vậy mà người dân không có cơ
hội tìm hiểu kỹ lưỡng về địa phương mình, đây là một tổn thất lớn cho mọi
người dân.
Khi đất nước hòa bình trở lại, các cơ quan chính quyền bắt đầu tìm
kiếm, khôi phục lại những tài liệu đã rách nát, thay đổi và thu thập thêm nhiều
tài liệu địa chí về địa phương.