Tải bản đầy đủ (.pdf) (62 trang)

ẩm thức trị bệnh đái đường hướng dẫn ăn uống để trị bện đái đường bằn các món ăn đơn giản dễ làm

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.22 MB, 62 trang )

6/16.4-
DjqcsTPHAN VAN
CHIEU
NHAXUATBANTHUANHOA
33 Chu Van An-TP Hue
Tel:
(054) 3823847 - 3821228 - Fax: (054) 3848345
Email:

Chju tract! nhiemxuatban
TS.
NGUYEN DUYT0
Bien tap
Sifa ban in
Trinh bay
Bia
LE HOA
THUAN HOA
AI THU
DJNH KHAI
Thi/c hien lien ket:
C6NG
TY
TNHH
TM &
DjCH
vy VAN HOA
HUtlNG
TRANG
416
Nguyin


Thi
Minh
Khai • PhKOng 5 - Q.3 -
TP.HCM
BI; (M.e)
38322386

36340990
• Fax:
(64.8)
38249739
Emai:
kinhdoanher>uonjlfang.ne1

Web
www.huongtrang.net
AM THIIC
TRI
BiNH
Dili
DlldNfi
I I
(HL/6NG
DAN AN
UONG
DE
TRj
BENH
DAI
DL/C/NG

BANG
CAC MON AN DON GIAN DE LAM)
tki^
tiik \4Jt — Qc
i^uA
cia^
to
-K*^
HID THIfC
TRI
BinH
DHI
Dl/OnG
DS.
PHAN
VAN
CHIEU
In 500 cuon, kho 13x19 cm t?i cong ty in Lien Ti/6ng. S6 dSng ky k^ hoach xuSt bin:
143-2013/CXB/90-01A7huH QDXB so: 108/QD-XBTH, ngay
25.9.2013.
In xong va
nOp lau chieu Quy IV - 2013.
THI/
VIE-';
BsNH
TMUAM
NHA XUXT BAN
THUAN
H6A
i(^<^f

nm r/du "
Benh
ddi diCang Id mot loqi benh rat thiCdng
g&p. Hien nay ty le tii uong ciia benh ddi ditong xep
vi
tri thj2 ba sau benh ung budu, tim mgch, ndo.
NgiCdi
mdc benh ddi diidng tren todn the gidi tren
120 trieu ngitai. Vi vdy, benh ddi diCang dugc liet
vdo trong diem plidng vd tri cda cdc benh man tinh.
Benli
ddi duang can chUa tri Idu ddi, thuc. hien
chaa tri chu yeu gom 3 mat : an uong tri lieu,
hog-t
dgng the lUc vd tri lieu bdng thuoc. Trong do tri lieu
bdng an uong Id bien phdp co ban. Phuong phdp Igi
dung
thiic an de phdng vd tri benh ggi Id Am thUc
tri
lieu; phuong phdp nay don gidn, di Idm, liieu
qua cao, an todn, khong dgc, dung Idu dung nhiiu
cUng
khong hgi. Nghla rgng phuong phdp chUa tri
bdng thiic an bao gom com vd thuoc, sdch ndy lay
thiic
an Idm chinh Idm cho ngUdi benh trong khi
thudng
thiic do an ngon de
Idnh
benh md khong

mdc phdi cam gidc Id minh dang chUa benh, ngd
hdu
dqt niuc dich : "Lay
viec
an uong chufa benh hofn
ca dung thuoc".
Benh
tgt do nhiiu nguyen nhdn gay ra, nhUng
phdn
Ion do an uong qud nhieu chat cay,
nggt,
beo,
bia
rUgu gay nen, nlidt Id cdc benh cao liuyet dp,
ddi
duang. Do do cung nhu dung phuong phdp an
ggo lice muoi me Id phuong phdp
"nhin
an chufa
benh" thi phuong phdp dn. uong tri benh Id p/iUong
phdp
"tiet
che an uong" tri benh. Vi vdy, chung toi
bien sogn tdi lieu ndy de cung cap cho quy vi dgc
gid vd nhiing benh
nlidn
bi ddi dudng mot pliUang
phdp chUa benh dan gidn md liieu qud cao. Ngodi
5
ra,

cdc
tdi
lieu
cua
Trung
Qudc
ud
Viet
Na?7i
c6 mot
so
bdi
thuoc
vd
kinh
nghiem
ddn giaii
tri
ditgc
benh
ddi diiang, chung
tdi
cdng
bo
sung
de
cung
cap cho
quy
vi

tliam
kJido
them.
Theo
tinh
than
bien
chiing ludn
tri cua
Dong
y,
benh
tat do
nhieu nguyen nhdn,
nhu an
udng khdng
chiCng miXc, mitng gian
qud
miic, phdng sU
biia
bdi
v.v
Cho nen,
bieu
hien
hinh chiCng
cua
benh
tat
cung

rat
khdc
nhau, nhieu
the
benh
khdc
nhau
tuy
theo
siic
khoe
tuoi
tdc
nghe
nghiep,
nam nd
v.v
ddn
den
cung
mot
benh
md
cdch
chda
tri
cung
khdc
nhau. Trong
qud

triiih
chUa
benh,
cung
tuy
theo
tiing
giai
doqn,
them
vi nay bat vi kia cho
thich hgp-
Khi
tham
khdo
tdi
lieu
ndy, neu c6
nguai
am
hieu
chuyen
mon
huang
ddn thi
cdng
hay, neu
kliong
CO
thi tu doc tdi

lieu
vd
"tu'
minh
lam
thay
cho
minh"
bdng cdch viia uong viia
tham
do
tiing
budc.
Neu
khdng
thay
cd cdc
hien
tugng chdn
an, ia
clidy,
mat ngu vd
cdng ngdy cdng
khoe
ra
tJii nJiU
vdy
Id
dung
thay

dung
thuoc,
tiep
tuc
dung
cho
deii
k/ii
benh
Idnh.
Mat
kJidc,
cdc vi
thuoc
tri
ben/i
ddi
diXdng,
phan
Idn
Iqnh
vd
nidt,
do do cdn sao
vdng
vd uong
thuoc
luc
that
nong

de
trdnh
Idm
gidni
thieu
an
udng,
dong
thai
liSu
licgng
cua
thiic
an vd
cdc
vi
thuoc
cung
tdy
ngicai
beo gay vd
tinh trgng
siic
klide,
benh
tat md
them
bdt cho
thich ligp.
Chung

tdi dua vdo tdc
phdm
"Dudrng
nieu
benh
thtCc lieu"
cua Ldi
Vinh
Lac, do
Qudng Dong
Nhdn
Ddn
xudt
ban nam 1998, Id
cliii
yeu de
bien
sogn
tdi
lieu ndy. Mong
ban doc gop y
xdy dUng.
Scan
gia
PHAN
I : ,
I.
S0
LU0C
vi BENH DAI DUONG

Trong
CO'
the
chiing
t^ c6
nhieu hormon
du'o'c
tiet
ra
bo'i
cac
tuyen
noi
tiet
de gop
phan
duy tri sU
song.
Insulin
la
mot
loai hormon
do
tuyen
tuy
tiet
I'a
(Dong
y
cho

rfing
tuyen
tuy thuoc ty tang) de can
bang
lUo'ng dad'ng trong
mau. Neu vi mot
ly
do nao
do
liJo'ng
Insulin
du'o'c
tiet
ra it
qua thi
lu'o'ng du'o'ng
trong
mau
tang
len qua cao.
Do do co'
the
se cho
thai
so
diro'ng
dtf nay
ra
ngoai
bang

du'o'ng tieu
va
ngLfo'i
nao bi lam vao
tinh
trang tren
thi
ngLfo'i
do bi
benh
dai
diro'ng (tieu du'o'ng).

Vi
sao
ggi
Insulin
Id
chat "Sink
menh
chi
bdo"
?
Trong
CO'
the con
ngUo'l ngoai
te
bao nao,
te

bao
hong
cau
va
than khong
bi
Insulin
-
mot chat noi
tiet
do
tuyen
tuy
tiet
ra de
dieu
hoa
lu'o'ng du'o'ng
trong
mau
nhii
da
noi
6'
tren. Nang
liio'ng
70%
do
boat
dong

co' the
ngLfo'i
yeu cau do
diio'ng cung
cap,
ma
chat
Insulin
lam ha
difdng
trong
mau,
lam
du'o'ng trong
mau
tha'm
qua mo
te
bao du'a chat
kich
thich
duy nhat vao
trong
te
bao
de
duy tri sii song,
vi
vay chat
Insulin

goi
la
"sinh
menh
chi
bdo".
II.
NHONG
NGUYEN
NHAN DEDAN Tdi
BENHDAI
DUONG
-
Ngi/6'i
it
boat
dong
the lUc
va
khong chiu
tap
the
due
thao'ng xuyen.
-
NgLfo'i
qua map
(beo).
i
-

Gia toe
CO
ngU'o'i bi benh dai difdng
- Von bi cao huyet ap tru'dc do.
\>:
- Tre so' sinh diT can.
-
Thao'ng
tham gia tiec tung.
- Co thoi quen an dem.
- Thich
an
qua
vat va an
thiic pham
c6
chiJa
nhieu
duo'ng tufc
la
thich do an ngot.
- Thich
an do Sn
nhieu dau mo' (chat
beo
noi
chung), trong
do c6 cac
thufc
an

chien xao nhu' co'm
chien thap cam
- Uo'ng qua nhieu ru'o'u bia.
- Khong thich
hoSc
it
an rau xanh.
III.
TRIEU
CHaNG
CUA
BiNH
DAI
DU0NG


10
tin
hieu
bdo
tritdc benh
ddi
diicing:
- Mieng luon khat
la
trieu chijfng dau tien cua
benh
dai
dUo'ng.
NgUo'i

tru'o'c
day
khong
he
uo'ng
nifd'c nhieu, nay dot nhien uong vd'i liio'ng ntrd'c kha
Id'n,
so vd'i nhu cau binh thu'o'ng tSng rd ret.
-
Di
tieu nhieu Ian, lu'o'ng nUdc tieu cung tang,
mot
ngay
di tieu
3 - 4
lit nUdc tieu.
- Cam thay ddi, khong
ke an
nhieu hay
it
van
ddi,
thich an do ngot.
-
NgU'o'i
mdi met, sufc khde kem, du'd'ng Gluco
trong
mau tang, nhu'ng khong cung cap dii nhu cau
cua
to

chufc
te
bao.
-
The
trong giam,
gay go tuy
lu'o'ng
an
uong
khong giam.
-
Da bi
nhiem trung,
tac
dung cho'ng
do'
cua
bach cau giam rd ret, rat
de
bi viem nang long, ghe
nhot,
nam ngoai da.
- Bap
thit
CO
giat, chan
bi
rut gan, liJo'ng du'd'ng
trong

mau, trong nu'dc tieu tang; lu'o'ng Canxi trong
mau
bi
thai
ra
ngoai qua nu'dc tieu, lam cho lu'o'ng
Canxi trong mau giam.
-
NgU'o'i
bi
dai diid'ng thu'dng bi liet du'o'ng
(ty le
50%).
- Thi
ILTC
giam rd ret, khong rd nguyen nhan.
-
Chay
mu
d ke
rang, day
la
hien tiTcfng third'ng
thay 6' ngU'o'i bi benh dai du'dng.
Neil
phdt hien nguai
ndo c6 8
trong
10
trieu

c/iiing
tren, cdn
kip
thai
di
khdm vd dieu
tri.
Cdc
tri^u chiing khdc:
-
Na
gid'i
CO'
the map, chi so'
vong
liTng
so
vdi
vdng bung
la 0,7 -
0,85,
bat
luan
can
nang
bao
nhieu.
Thiic nghiem lu'o'ng chiu du'd'ng Glued ngU'o'i
di
thud'ng

dat 60%, ngU'o'i dudi the beo map khong liet
vao the khac thiTdng.
-
Di
tieu khd khan
do cd
vdng bang quang trd
ngai,
dl
nhilm trung du'dng tieu, hien tu'o'ng nay
d
nam
la
42/3%,
d
nuf
la
26,7%.
- Viem
\\iQi
hinh qua tram
:
Tren
lirdi
cd
mot
khu
khuye't ton hinh qua tram, khong
cd
reu

ludi
che
phii,
ty le
phat benh cua dang nay
la
61%.
- Viem than
kinh
:
The hien chan tay
te
cufng,
CO
cam
giac
nhxi sau bd, cam thay ndng, khi
di
nhU
dam len bong
hoac
dau ddn, trieu chufng nay chiem
40%
ngLfd'i
bi benh dai diidng.
-
NgiTo'i
sinh
thai
qud to, trong

iLfo'ng
tre so' sinh
vLTot
qua
4
kg, loai nay ty
le
15
-
25%.
- Ket hach phdi kho khdng che
:
NgJo'i
bi
benh
dai
du'o'ng sinh ra ket hach phdi cao
3 - 5
Ian ngu'o'i
binh
thu'o'ng, chiem khoang 10-15 ngu'o'i benh, du'o'ng
cao
se
tao dieu kien cho sir phat sinh cac hach
hinh
que, sufc de khang kem, tac dung ciia thudc thap.
- Du'o'ng trong mau thap, ngu'o'i
bi
benh
dai

du'o'ng tho'i
ky
dau tuy cung tiet
ra
mot lu'o'ng chat
Insulin,
nhUng qua
trinh
tiet
ra
cham, khi du'o'ng
trong mau dat dinh cao qua di, chat Insulin luc nay
tiet
ra
nhieu, tac dung vo'i ndng
do
du'o'ng ha thap,
khien
di/6'ng trong mau thap.
- Huyet ap thap, sau khi ngdi lau
hoSc
nkm lau
dot nhien dufng len
hoac
diJng lau, huyet
ap dot
nhien ha xuo'ng.
- Ra mo hoi nhieu, thJo'ng 6' tay, minh; it thay
6'
chan.

-
la
chay
kinh
nien, dau bung phan nhieu sau
hUa an, ban dem,
sang
sd'm,
ia
chay
10 - 12
Ian
nhUng khong dau bung.
• Khi CO
cac
trieu chiJng tren can kiem
tra
lu'o'ng diro'ng trong mau
va
trong ntrd'c tieu
de
phat
hien benh, tranh bo sot.
IV.
TU CHAN DOAN BENH DAI DUONG
Can cuf vao
tinh
hinh
co' the
3

thang gan nhat
va can cu: vao nhang muc duo'i day de tii chan doan
benh:
- Benh phat cham chap, ngau nhien c6 benh cap
tinh.
- Trieu chufng dien
hinh
: 3
nhieu (Sn nhieu,
udng nhieu, dai nhieu). 1 it (the trang gay go).
-
NgLfo'i
gay met moi.
- Da de ngufa
ngay,
bi nhiim cam lap lai nhieu Ian.
- Kiem tra
dUo'ng
trong mau tang,
nUd'c
tieu
c6
duo'ng.
Nghiem
trong
la
dai
ra
Axeton,
trung doc axit

hon me,
hoac
xuat hien cac chufng xo' cufng
dong
mach,
cao huyet ap,
viem
than
kinh,
bien thi
vong
mac.
• The ndo
Id
trung doc the Xeton?
Do trao ddi chat du'o'ng bi rdi loan, sU che tao va
dU
truf
du'o'ng trong gan giam bd't,
do do
co' the can
bd sung chat beo, ngiidi bi benh dai
dUo'ng
chat beo
bi
phan giai qua nhieu. The Xeton ciia gan phan
giai chat beo sinh ra
vUo't
qua kha nang tieu thu ciia
CO'

bap, chung
Oxy
hoa sinh
ra
nhiet nang,
the
Xeton thCra ra.
Ngu'o'i
benh
se
thd" ra mui gid'ng mui
rUo'u
va
hinh
thanh Xeton tieu ra
ngoai
goi
la
trung
doc Xeton. Do la tin hieu nguy hiem
!
V.
PHAN LOAI BENH DAI DUONG
NgLTo'i
bi benh dai du'o'ng (tieu
du'o'ng)
-
Dong
y
goi benh nay

la
benh tieu khat
- se
nSm vao mot
trong hai trUo'ng ho'p sau
:
-
Ddi
duang tuyp
I: Do
tuyen tuy khong hoat
dong
tao ra dii Insulin de can bfing diio'ng huyet nen
phai
tiem
hoac
udng Insulin.
Do do
loai dai diro'ng
nay con
diTo'c
goi la ddi diCdng le thuoc Insulin.
-
Ddi
duang tuyp
II:
Co' the ngUdi benh van tiet
ra
Insulin nhitog khong dii khien dudng khong
dtfo'c

10
11
dua
vao te bao
ma
chi
\\jtu
hanh
d
trong mau. Muo'n
tri
benh nay ngiiol
ta
chi can
ap
dung mot che
do
SLTL
uo'ng hop
ly la
kiem che
dUo'c
benh. NhCfng ngu'oi
nay neu khong chUa tri kip
thoti
cung
se
dan den dai
du'o'ng
tuyp

I.
TrUo'ng hop
nay goi la ddi
ditdng
khong
le
thuoc Insulin.
Ngoai
ra
con
c6
mot dang dai du'o'ng goi
la ddi
diCdng thvC phdt. Loai dang nay
la
mot bien chiJng
ciia
cac tinh trang sau
:
- Ton thuong tuyen tuy.
-
Co
the tang tiet qua nhieu nhufng loai hormon
dol khang vd'i Insulin khien
dLfo'ng
huyet qua cao.
- Dinh du'o'ng
sai
lam lam anh
hLTo'ng

den tuy
tang.
• Loai nay tuy
theo
nguyen nhan phat benh
ma
CO
phao'ng
each
tri thich ho'p
VI.
CAC
BIEN
CHONG CUA BENH DAI DUONG
Mac du trong mau
c6
nhieu du'o'ng nhiTng co" the
khong the siir dung
dJo'c
do
thieu
Insulin,
cac
te
bao
phai
suf dung chat
beo (cu
the
la

mo')
de
cung ufng
nfing
lu'o'ng cho co' the boat dong. Qua
trinh
dot chat
beo nay
de tao
nang lu'gfng thu'o'ng san sinh
ra cac
chat CO khuynh htro'ng
tich
tu
trong long
va
thanh
cac mach mau khien mach mau
hi xo
ciJng.
TrUd'c
tien
vi cac
mach mdu hep lai nen ngUo'l benh d§
bi
cao huyet ap. Sau do
la :
- Neu hep mach vanh,
se bi
dau

that
ngiic
va
nhoi
mau cO tim.
- Neu hep
cac
mach mau
6'
chan,
vet
thu'o'ng
6'
chan kho lanh,
d§ bi
hoai tuf
va
dau
each
hoi
- di
12
mot khoang rat ngfin phai dCfng lai nghi
vi
dau moi
6' chan
va
mat siJc.
- Neu hep
cac

mach
6'
vong
cO quan sinh due
de
dUa den suy nhu'o'c sinh due (lanh cam
hoac
liet
du'o'ng)
Ngoai
ra
viee
hut thuoc la, uong nhieu ru'o'u bia
va dinh du'o'ng
sai che do
cung
gop
phan lam
cho
tinh
trang ngu'o'i benh xau them.
V.
NGirdl
BENH
DAI
DDQfNG CAN
NHtf
1.
Khong ngiing
bo

sung liictng Canxi
:
Ngu'oi
bi
benh dai du'o'ng thu'o'ng
bi
moi lu'ng, chan dau,
co
giat
bap
chan
co
rut,
di bi
chay mau khong cam,
vi
trong
CO'
the thieu IxiOng Canxi,
sy
tang
cUo'ng
lo'i tieu
khien
cho
Canxi
bi day ra
ngoai, Canxi trong mau
giam dong tho'i ufe che tac dung kich thich ciia
te

bao
Beta tuyen
tuy
giam chat Insulin
lam
tang them
benh. Canxi
la
thanh phan
chii
yeu
ciia xUo'ng
va
rang, giup dong mau, giup do'
sy
boat dong ciia nhieu
xuc
tac
boa hoc trong
cO
the duy tri
tinh
nang dan
truyen
than
kinh,
duy tri nhip dap ciia tim, duy tri
ap suat tham thau ciia mao quan, can bang axit
va
kiem trong

co'
the.
Vi vay
ngu'o'i
bi
benh dai diTo'ng
khi
diio'c
bo
sung Canxi thi benh giam
va
phong ngiia
benh
dai
du'o'ng.
Cac
thuf
thuoc
co
Canxi
nhij
toan,
Vitamin
D
Cac
thufc
an co
nhieu Canxi nha torn
kho,
sufa

bo,
long
do
trufng
ga,
dau phu, rau xanh,
tufo'ng,
vtog, hai dd'i
v.v
2.
Nen an
thiic
an co
chat
xa
nhieu
:
Thdc
an xo' CO
tac
dung chiJa benh dai du'o'ng
ro
ret.
Tai
Anh qudc ngu'o'i
bi
benh dai diTo'ng
an
cha't
xa cao

nhiT
banh mi che tho,
cac
loai ngu co'c, cac loai dau,
13
cac loai rau qua lam cho Itfo'ng diTo'ng trong
niidc
tieu
trong mau giam ro ret, lam giam lu'o'ng Insulin
dieu
tri. Nghien cufu a
nu'o'c
ta cung thay cac thufc an
chufa cac
chat
diio'ng cao,
chat
beo thap, ciia cac
chat
xo'
CO
tac dung ha thap du'o'ng trong mau- cai thien
chat
beo trong mau lam giam thieu lu'o'ng Insulin
can thiet cho
chUa
benh (giam
30-40%).
O
My ngUo'l bi benh dai du'o'ng sau khi an tao

tay, mat qua 10
phiit
lam cho Insulin trong mau
tieu
hoa
cham
chap,
nong do du'o'ng trong mau
daqc
khong che 6'
miJc
thap. Dudng trong gao doi vo'i
viec
chL^a
benh dai du'o'ng cung rat tot, nhUng so vo'i ca
chua,
tieu mach, yen mach thi nhCTng loai nay to't
ho'n du'o'ng trong gao. Thtfc pham
chiJa
nhieu
chat
xo'
CO
the cai thien thay the du'o'ng cua ngUo'i dai
diio'ng,
tang them Insulin lam du'o'ng trong mau ha
xuo'ng,
liio'ng
Insulin nho' do ma giam.
ThiJc

an xo'
con
CO
the lam cho nong do du'o'ng trong mau tang
cham
chap,
de phong
miJc
diTo'ng trong mau tang
dot ngot, do do cd tac dung bao ve tuyen tuy.
Chat
keo
trai
cay trong
trai
cay cung c6 tac dung trong
viec
kho'ng che dai dtfo'ng, vi no lam tang do deo
dac ciia
thiJc
an nhuf, ha thap sir hap thu diio'ng cua
ruot
non. Gia tang
tinh
chiu dUng doi vo'i du'o'ng
Gluco,
chat
xo' con c6 tac dung ha thap liTc/ng
Cholesteron
trong huyet thanh. NgJo'i

Pakistan
hap
thu
chat
xo' nhieu, nen so
ngiio'i
hi dai dtrdng thap
(2%),
ngUo'c
lai
ngLfo'i
6' My hap thu xo' trong thilc
fin
it,
dan den ty le dai duo'ng cao
(17,2%).
Cac thufc
an
CO
chat
xo' cao nhu hot gao, cam kieu mach, dai
mach, cac loai cii, du'o'ng gao, hoai so'n, bi do, cii cai,
rau can, mang, sup lo', bfip cai, rau he, hanh tay,
cac loai dau, tao bien
3. Nen an cd: Can cuf vao cac nghien CLTU cho
thay, an ca c6 tac dung quan trong doi vo'i
viec
cai
thien
cac trieu chufng cua ngu'o'i bi benh dai du'o'ng

dieu
tri
bSng
Insulin. Cong nang bao ve do ciia ca
nho' axit beo Anpha va
Beta
bo sung dau ca c6 the
gia tang nong do huyet sSc to, muoi, axit go'c du'o'ng,
tinh
trang ngu'o'i benh d^o'c cai thien ro ret. Dinh
ky
an ca giup
chan chan
benh dai
diTo'ng
do 2 6'
ngiio'i
benh
tuoi
gia. Ngu'o'i thiro'ng xuyen an ca,
cong
nang
phan giai va siif dung du'o'ng tot ho'n so vo'i
ngu'o'i
khong an thadng xuyen. Lay 75 ngufo'i an it
hoac
khong an ca, ty le phat sinh khong binh
thUo'ng, lu'o'ng chiu du'o'ng tich luy 34%, 34
ngiTo'i
phat sinh benh dai du'o'ng, ty le ngUo'i bi benh 45%,

trong
100 ngu'o'i an ca chi c6 25 ngu'o'i sinh benh ty
le 25%; cac nghien cufu benh dai du'o'ng cho
rfing
ket
qua nay la
chSc
chan.
Doi vo'i ngu'o'i bi benh dai
du'o'ng nen thUo'ng xuyen an ca va giam an
chat
beo.
4.
it
dung
sita
bo: Vi sao tre so' sinh an sQa bo
bi
benh dai du'o'ng ? Cac nghien cufu cho thay khang
the chong lai
Albumin
sHa bo trong co' the tre bi
benh dai du'o'ng cao ho'n 7 Ian so vo'i tre
khoe
manh
va
ngu'o'i thanh nien. Loai khang the chong lai
Albumin
sfla
bo da ngo nhan te bao Insulin la

Albumin
ciia
sufa
bo. Doi vo'i ngu'o'i
khoe
manh
khang the nay rat thap
hoac
khong c6.
Chat
Albumin
c6 the lam tang toe do Oxy hoa
va
lo'i dung duo'ng Gluco trong to chufc, tCi do ma
dieu
tiet lUo'ng du'o'ng mau cua co the, khi lUq'ng
chat
Insulin
tiet ra thap lam dan to'i benh dai du'o'ng. Do
tre so' sinh ra sau may thang da co he thong
miln
dich
nqi the thuoc ve mot
chufc
nang dac biet. Doi
vdri
tre sa sinh bi benh dai dUo'ng do di truyen,
14
16
Ivcang

Insulin trong co' the da c6 sSn,
liic
uo'ng
sffa
bo he thong mien dich xem te bao Insulin la vat
nguy hiem nen tieu diet ca
Albumin
sUa bo va te
bao Insulin. Sau khi te bao Insulin bi diet, do thieu
chat
Insulin din toi benh dai diio'ng nang ho'n. Tre
so' sinh
CO
di truyen benh dai duo'ng, nen dung
sufa
me de nuoi, thi ty le phat sinh benh giam 2/3. Cac
gia
dinh
c6 tien suf benh dai dUo'ng khong nen dung
su'a
hoac
che pham tCf
sufa
bo de nuoi tre trong vong
9 thang.
5.
Kieng
an beo,
ngot,
nong:

Dong y cho rkng
nguyen nhan ciia benh dai duo'ng phan nhieu do dm
hu tdo
nhiet
din den, neu an cac
thiJc
an c6 vi beo,
ngot, nong la loai
"thuoug
dm trg
n/iiet".
Sach
To
van noi : "Ket nhi
duang
ggi Id
tieu",
nhi dUo'ng la
da day va ruot, nen an
thiJc
an ngot, nong lau dai
se anh hudng den tieu hoa cua ty vi.
ThiJc
an thiTa
trong
ruot va da day sinh nong, sinh tao bon, thieu
do mat, xuat hien chdng doi ngu co'c sinh ra benh
dai
dudng. Cac thtfc pham c6 nhieu
chat

beo nhu'
thit
mo', bo', long do
trufng
Cac thUc pham c6 du'o'ng
(vi
ngot) cao nhu khoai tay, ngo sen,
miJt
ngao,
du'o'ng qua, keo, kem c6
sufa
v.v
Sau khi an du'o'ng
phai
danh rang de khoi ton tai vi khuan nhu toan
lam cho rang bi
chat
chua
xam thiTc, de lau se rung
rang. An du'o'ng nhieu se dan to'i thieu Crom. Crom
CO
tac dung 16'n doi vo'i
viec
phat huy hieu nang ciia
Insulin.
Neu ngu'o'i thieu Crom, du'o'ng trong mau se
tang; ngoai ra an nhieu du'o'ng
chat
beo trong huyet
cung tang ro ret, rat de lang dong tren thanh mach,

lau
ngay se sinh ra benh vanh tim. Vi nong la
nhufng
ihxic
pham cay, nong nhtf rxicSu, thuoc la, 6't,
ho tieu, gCfng, que, hoi
v.v
16
Binh thiio'ng lu'o'ng mo' m6i ngay cho moi kg the
trong
can it ho'n 1 gam. Mo' qua nhieu se tro' ngai
viec
su' dung du'o'ng, di
triing
doc Axeton. Kieng an
cac thiTc pham c6 nhieu
Cholesteron
nhU nao, than,
ruot,
tim. An mo' nhieu se tang ganh nang cho tuy,
tang tiet cua tuyen tuy se din den tuy suy kiet te
bao Insulin dan to'i benh dai du'o'ng. Du'o'ng trong
mau ngu'o'i benh dai diio'ng tang cao,
siJc
de khang
ha thap se bi nhiem khuan.
Chat
beo doi vd'i ngu'o'i
bi
benh dai du'o'ng rat nguy hiem, vi vay phai

thUo'ng xuyen chii y
tinh
toan an uo'ng cho thich
ho'p. Neu the trong thiTc te cua ngu'o'i benh cao ho'n
the trong ly tu'o'ng thi tong nhiet lu'o'ng moi ngay
phai
du'o'c cung cap it di mot ti,
ngu'o'c
lai neu the
trong
thtfc te thap ho'n the trong ly tu'o'ng thi tong
nhiet lu'o'ng cao ho'n.
6. An it
muoi:
Ngu'o'i bi benh dai du'o'ng ngoai
han che an uong ra, con han che an muoi. Ngu'o'i bi
benh dai du'o'ng thufo'ng khat va trong ngtro'i nong,
neu khong han che an muo'i thi nong do
Natri
trong
mau cao lam tang lu'o'ng du'o'ng trong mau, lam tang
suf thoat nu'd'c trong te bao din den
viec
trao doi
chat
bi hon loan. Ngoai ra an muo'i nhieu con gian
tie'p lam giam tac dung cua Insulin, nang lu'o'ng thay
the' mat can
bSng
lam ngu'o'i benh doi nhieu met

moi;
nhieu muoi con c6 tac dung lam tang
hoat
tinh
cua men Aminaza lam tang sU tieu hoa
tinh
bot,
lam ruot non hap thu du'o'ng Gluco tang, lam cho
nong do du'o'ng trong mau tang, dan to'i benh dai
du'o'ng nang them. Nghien cufu cac
biJa
an
sang
cua
mot nhom ngu'o'i bi benh dai du'o'ng
chia
thanh hai
an
sang
c6 them muoi trong
suot
thdi
gian lam thi
nghiem nong do diTo'ng
Gluco
ciia huye't ttCOng cao so
vo'i ngUo'i an
sang
khong them muoi, chat
Insulin

cung tang cao.
7. Kieng uong
riCcfu
bia: Uong
riro'u
lam tang
nhiet
ciia co" the. 1 gam muo'i giai phong ra 7
calo
nhiet
liTOng ma benh dai diio'ng thi nhiet liTOng da
cao. Doi vol ngiTol bi benh dai
dao'ng
chufc
nang giai
doc ciia gan da rat kem, uong
riip'u
la thay doi dung
moi
tieu
hoa lam cho tuyen tuy
boat
dong
yeu.
Insulin
co the lam tang ctrd'ng doc
tinh
trong
rxiau.
Vi vay ngu'o'i benh trong

thol
gian dung
Insulin
tuyet doi cam rUpu
trfing,
rUpu co du'o'ng, bia.
Uong riJo'u lau
ngay
co the dSn to'i cac chufng benh
vanh tim, cao huyet ap, xo cufng
dong
mach, benh ve
nao nhu" dai nao thu nho, tri nho' kem. Ngu'o'i bi
benh dai du'o'ng neu khong cai
riipu
ngay
diio'c
thi co
the giam tCfng
bUo'c.
Lupng ru'o'u cho
phep
doi vo'i
ngu'o'i benh dai du'o'ng la 75 ml rUo'u 35° cho mot
ngay
hoac
60 ml rUo'u Wishky
hoac
300 ml bia, nen
dung 1/3 hay 1/2 lUo'ng

tren
la
dUo'c.
Nhiet lUo'ng ciia
rUo'u
uong sinh ra trong tong nhiet lUo'ng mot
ngay
tinh
theo
cong
thufc :
Nhiet
lUo'ng = So' do cua rUo'u x lUo'ng ru'o'u uong
(ml) X 29.7.
8. Khong nen uong Cam thdo va thud'c che
tii
nhung hitcfu: NgUo'i bi benh dai dUo'ng do lUo'ng
dUo'ng trong mau tang. Trong Cam thao va nhung
huo'u
CO
chda
loai du'o'ng tuyen thu'o'ng than se thuc
day sinh dUo'ng va thiic day phan giai Protit va mo';
tu'
do lam cho Glycerin, nhu toan va cac loai dUo'ng
duo'i tac dung ciia dung moi trong gan chuyen thanh
du'o'ng lam du'o'ng trong mau tang cao.
9. Phdi cai nghien thuoc la: Chat kiem trong
thuo'c
la

CO
tac dung kich thich tuyen thu'o'ng than
lam
cho du'o'ng trong mau tang cao. NgUo'i benh sau
khi
hiit
thuo'c
la, khi Carbonic, khi
Amoniac
trong
mau tang, huyet ap tang, tim dap nhanh, nhiet do
tren
da ha xuo'ng 1 - 2, mach mau co lai anh hUo'ng
td'i
viec
hap thu
Insulin.
Nghien cufu cho thay cung
la
bi benh dai dUo'ng nhUng ngUo'i
hiit
thuo'c
la phai
tiem
Insulin
nhieu ho'n 15 - 20%, nang la 30% md'i
CO
hieu qua.
Benh dai dUo'ng la benh nhiet thinh thuang dm.
Thuoc

la la vat ndng lam am hu hao dich rat co hai,
lam
ton thu'o'ng than 2 - 3 Ian so vo'i ngu'o'i khong
hut.
Nghien
thuoc
la doi vo'i ngUo'i bi benh dai
dUo'ng con dl den benh
liet
dUo'ng. Nghien
CLTU
tren
167 trUo'ng ho'p
liet
duo'ng, cd 162 ngUo'i do nghien
thuo'c
la, chie'm 97%, trong do ngUo'i dai duo'ng bi
liet
duo'ng chie'm 50%. Mot trong nhUng bie'n chufng
nghiem trong ciia ngUo'i bi benh dai dUo'ng, nghien
thud'c la la benh
vong
mac din td'i mu Ida.
Hiit
thud'c la dd'i vdi ngUdi bi benh dai dud'ng la hiem
hoa dan tdi thi luc giam, teo than
kinh
thi
giac,
chat Nicdtin ciia thud'c la cdn lam tang nhan ap. Vi

vay ngUdi bi benh dai dudng can phai bd thud'c la.
10.
Thiidng
xuyen hoat dong the litc va tap
the due.
Doi vdi ngUdi bi benh dai dudng, can phai
thud'ng
xuyen tap the due dUd'ng sinh nhu Thai cUc
quyen, Y vd dUdng sinh.
Yoga
de gdp phan lam can
bang am dUo'ng ciia co the, khien benh mau thuyen
giam va on
dinh,
khong tai phat.
18
19
PHANII
IPHUaNGPHAPllNUdNG
CUANGUOl BENH
DAI
DUaNG
Benh
dai duo'ng
can
chaa
tri lau dai, thUc hanh
chu yeu gom
3
mat

: an
uong,
hoat
dong
the
life
va
chaa
bang thuoc. Trong do, tri Heu
hkng
an
uo'ng'la
CO'
ban.
Benh
dai
dLfo'ng Dong
y goi la
benh Tieu
khat. Ho-n
mot
nufa benh
chiJng
liet
vao
chufng
3
nhieu
: an
nhieu,

dai
nhieu, uong nhieu. Quan
he
giufa benh
dai
dUo'ng
va an
uo'ng lien
he v6
cung
mat thie't.
V6
luan benh thuoc loai hinh
nao,
dau
tien
phai
ap
dung
chiJa
tri bang
an
'Jong,
neu ngLfo'i
benh
nhe
khong
can
dung thuo'c, thong qua
an

uo'ng
diey chinh cung
c6 the
khong
che
benh; ngiio'i benh
nang ngoai
chiJa
tri bang thuo'c, pho'i hp'p
an
uo'ng
tri
lieu
la
mau
chot
gop phan vao hieu qua
chiJa
tri
benh nay.
1.
Han che an: De
giam
nhe
ganh
vac cho te
bao tuyen tuy, do'i vd'i ngiio'i
beo, gao
m6i ngay
an

150
- 250
gam,
neu
thay
doi an
them nhieu
rau
xanh
bo
sung. Do'i vd'i ngiio'i
gay an m6i
ngay
tii
200
- 250
gam gao, ngiio'l
the
liic
gay
ho'n
c6 the an
tCr
250 - 350
gam, ngiio'i
the
liic
bac
trung, ngiio'i
lao dong

300 - 400
gam. Ng^o'l
lao
dong nang
an
400
- 500
gam. Khong
che an
uong
c6 the
chia
ra
nhieu
bCTa.
2.
Bo
sung
chat
profit:
NgUo'i benh
dai
diiong
do CO'
the hi roi
loan chuyen
hoa,
chat
Protein
hi

phan giai
qua
nhanh,
xay ra
tinh
trang thie'u liio'ng
Nitof
(liicfng
Nito'
hap
thu
vao it,
thai
ra
nhieu).vi
vay trong thufc
an can bo
sung
cac
thii
giau
chat
Protit
nhii
siia, trufng,
ca,
thit
nac, cac
loai dau
M6i

ngay
m6i
can the
trong
can hap
thu
0,8 gam
Protit
la
dUo'c. Mat
khac,
ket
qua nghien ciiu
nhuTng
nam
gan day cho
thay
liitfng
Protit
qua
nhieu
do'i
vdi
benh
dai
dadng cung khong
to't. Neu
IJOng
Protit
qua cao c6 the dan

td'i tang
ap
liic
ciia
tieu
cau than
di
sinh benh "than dai diio'ng".
3.
An md it:
Do
md c6
qua nhieu Calo,
an
liio'ng
md nhieu
c6 the dSn
den
benh
xa
cufng dong mach,
lifg'ng
dau
md
hang ngay
can
khoang
50
gam,
nen

dung
cac
loai dau thiic vat, dau
cai,
tranh dung mo'
dong vat
va
dau diia.
4.
An
nhieu
rau
xanh
va hoa qua:
Dung
cac
loai
rau
chiJa
it
dao'ng
nhii
rau
can,
cai
bfip,
rau
he,
cai
dau, ca

chua,
bi do,
dUa
chuot,
bau,
miid'p
Ngoai
ra cac
thuf qua nha quit
chua,
du
dii ho'i chin,
cam,
man,
thach
liiu,
anh dao nen
dung vd'i
mot
liio'ng
thich ho'p.
5.
Bo
sung
dii cac
khoang
chat:
Diio'ng trong
benh
dai

diio'ng thai
ra
ngoai
bSng
niidc tieu, dong
tho'i
cung
lam hao ton cac
chat
Calci, Photpho,
Manggan.
Vi
vay,
nen
dung
cac
thiic pham
nhii
tao,
tom,
moc
nhi,
cac che
pham
cua
dau, nhiing thiic
pham
nay
chiJa
nhieu Canxi, Photpho, Manggan.

Ngiio'i
gia
mAc
benh
dai
diidng
dan den
trong mau
thie'u
kem,
lam
tro' ngai
chufc
nang
miin
dich,
anh
hiid'ng
lam lanh mat ngoai
cac
vet
thacng. Thit
nac,
thit
gia
cam,
ca va cac
loai
dau
chiia nhieu

kem.
Crom
va
dadng trong
ca the hen he mat
thie't vdi
nhau, thie'u Crom
dan to'i
viec
chuyen
hoa
diicfng
20
21
hon loan, du'o'ng va chat beo trong mach mau tang
cao lam xo' cufng dong mach. Co the an hoa mau va
mot so thufc an giau Crom nhu" gan, than (an it
thoi).
II.
CACH
TINH
TOAN
Ddl Vdl
NGUdflBI
BENH
DAI
DUdfNG
• •
1.
The trong tieu chudn : Do the chat, gidi

tinh,
tuoi
tac va lao dong cua m6i ngUo'i khong
gio'ng
nhau,
nen
iLTo'ng
Calo
can dung cho moi ngu^o'l cung
khac nhau.
• Cong thiic chinh :
-
Cong
tinh
tho:
Chieu cao co' the (cm) - 105 = trong Itfo'ng co'
the(kg)
-
Cach
tinh
tinh:
[Chieu cao co'
the(cm)
- 100] x 0,9 = trong lUo'ng
CO'
the (kg)
Hai
cong
thufc nay
tinh

cho nam thanh nien. Neu
la
nOf thi khi do giam di 2cm.
Cdch
tinh todn phdn biet nam ml :
Nam : 0,36 x chieu cao co' the (cm) = the trong
• tieu chuan (kg)
Nuf: 0,34 X chieu cao co' the (cm) = the trong tieu
chuan(kg)
The trong tieu chuan nam trong pham vi 20% la
binh
thUo'ng, dud'i 20% la ho'i gay, qua 20% la map,
qua 40% la qua map.
2.
ifoTc
tinh nhiet litang can thiet : Ngiioi bi
benh dai du'o'ng m6i kg co' the ckn mot nhiet liTo'ng
can thiet (xem
bang),
15
tuoi
tro' xuong, nhi dong
dang 16'n, nhiet liio'ng so vdi yeu cau binh thiTo'ng co
nhieu
ho'n.
- TCf 0 den 4
tuoi,
moi kg the trong can ."0.000
Calo.
-

TLT
5 den 9
tuoi,
m6i kg the trong can 40.000-
50.000
Calo.
- TCf 10 den 15
tuoi,
moi kg the trorg can
35.000-40.000
Calo.
Vo'i ngu'o'i benh tieu hao nhieu nang liio'ng, .len
CO
the tang len mot chiit.
3.
Cdch tinh todn dinh diidng to trong thiXc
an:
Tiiy
theo
tinh
hinh
nang nhe cua benh, thong
thu'o'ng
CO
2 phao'ng phap
tinh
toan.
Du'o'ng, Protit va chat beo la 3 dinh du'o'ng to
quan trong trong thufc an. Sau khi xac dinh tong
nhiet lufo'ng phan pho'i tuy

theo
nhu cau nhu sau :
Lu'o'ng dtio'ng chiem to'i 55 - 60% tong nhiet
lifq'ng, han che chat Protit, neu kn nhieu lam cho
SLT
loc ciia tieu cau than qua tai, di phat sinh benh
than
dai du'o'ng. Moi kg the trong can 0,8 gam
Protit. Chat beo moi
ngay
can khong qua 30% tong
nhiet lifo'ng. , i '. ,
Lu'o'ng thufc an chinh nho' gao
hoac
mi ciia ngu'o'i
nghi
ngo'i tCr 200 - 250 gam m6i
ngay,
ngu'o'i lao dong
nhe tCr 250 - 300 gam, ngu'o'i lao dong trung binh tCr
300 - 400 gam, ngiio'i lao dong nang tu" 400 - 500 gam
chat Protit 30 - 40 gam, chat beo 50 - 60 gam.
NgLio'i
beo bi benh dai diio'ng can khong che
nhiet lu'o'ng de ha thap chat du'o'ng, chat beo, chat
22
23
Protit, tang
CLTo'ng
boat dong,

co
gfing giam
nbe
trong
iLTo'ng
co'
the.
Moi
ngay
an
cbinb 200
- 300
gam,
an
them Protit
30 - 60
gam, chat
beo 20 - 30
gam, an tang them rau xanh. Nhi dong
va
phu nu'
co
thai,
phu nuf trong tho'i
ky
cho con bu
bi
dai dudng
:
hot m6i

ngay
la
300
-
400 gam, dam
50 - 80
gam,
chat beo 60 gam.
Bang
1:
BANG
THAM
KHAO NHIET Ll/CfNG CAN THIET
IVlOl
NGAY CUA NGUdl B! BENH DAI Dl/C(NG.
Nhiet li/ong \e
NgacJi map
IMgLicJi binh
Ngu'cJi gay
can thiet \hinh
thu'cJng
go
^^^^
\
(Moi kg
(IVloi kg
(i\^oi
kg
Cueing do\^^^Calo\
the trong)

the trpng)
the trong)
lao dong ^"\\
NgL/di
nghi ngdi
15
15 - 20
20 - 25
Lao dong nhe va phu
nQ chu gia dJnh
20 - 25
25 - 30
30 - 35
Lao dong tri 6c
20 - 25
30
35
Lao dong hang trung
30
35
40
Lao dong nSng
35
40
40 - 50
Phu nO mang thai
30
35
41
Dang trong thcJi ky

cho con bu
30 - 35
35 - 40
40 - 45
Cach
tinh
toan
:
Vi
du nam 40
tuoi,
chieu cao 168 cm, the trong
thiTc
te 60
kg. Can cuf vao
cong
thiJc
tinh
toan
the
trong tho, tieu chuan the trong
ngay
:
168
-
105
=
63
kg,
nhiet lUo'ng can

co
moi
ngay
la 63 x 30 =
1.890
Calo.
Lugng chat du^dng cho moi
ngay
la
60%
nhiet liio'ng,
tinh
ra
diiOc
la
1.230
Calo
va
ufng vo'i
1230/4
= 308 gam
chat Protit
tinh
toan
cho moi
ngay
la
63 gam. Liio'ng chat beo
tinh
toan nhu' sau

:
Chat
Tong
nhiet lufong
-
(Protein
+
diio-ng)
x 4
(gam
1.890
-
1.484
= 406 =
45 gam (chiem 22%
9
9
tong nhiet luang)
LiTo-ng dam
la 63
gam, chat
hot la 308
gam,
chat beo
la
45 gam.
Phan phoi tong nhiet lu^gng trong mot
ngay,
buoi
sang 1/5,

trira
va toi
2/5. Sau khi
da Sn
theo
cong
thufc,
neu thay doi can
an
therri
rau xanh
la
chinh,
vCra
no
bung vCra lam cham hap thu diio'ng
6'
ruot, tCr
do lam
cho
lugng diTo-ng trong mau
ha
xuong,
lam
tang kha nang tri lieu. Tuyet doi khong lay
viec
lam
tang liJo'ng b^ng chat
beo de
giam doi,

cQng
khong
nen an tuy tien hoa qua va cac thufc an khac.
3.
Cdch tinh
doi
tiicfng diCcfng giUa
gid tri
dinh
diidng
vd
thitc
an :
Tri
lieu bang
an
uong
cua
ngiidi
hi
benh
dai
duo'ng chiem mot
vi
tri quan trong can dya vao thoi
quen
va
sd thlch an uong hang
ngay
ciia ngUdi benh

de dieu chinh cho thich ho-p.
Ty le
ttro-ng duo'ng giila
cac thufc an
nhif
sau
:
- 100 gam
thit
lo'n nac
: 4
cai
trilng
ga
tiJo-ng
dLfo-ng
vo'i : 250 g dau phu
: 100
g
ca hoa vang
24
25
: 90gthitga
' : 100 g
thit
vit
: 1,5 g sffa bo
- 100 gam dau phu : 12,5 g dau nanh kho
tMng
dufOng

vo'i : 120 g dau phu kho
: 150 g dau ttfong kho
- 100 gam
siJa
bo : 120g dau tiio'ng.
tU'Ong
dUOng vol
4. Ngiidi berth ddi
diidng
v&i rau qua.
Trong hoa qua c6 liio'ng du'o'ng cao,
tieu
hoa hap
thu
nhanh,
ng\ibi
benh khong nen dung nhieu, nen
hn
nen
chon
cac loai hoa qua c6 lu'o'ng du'o'ng thap
va phai
tinh
toan lu'o'ng
dirorng.
NLTO'C
dCfa, dua hau,
diia
bach
Ian chufa 4 - 5% du'o'ng; phan thach

ILTU,
le,
chanh, dao, man, anh dao, mit, diia bo', dUa tho'm
chufa 8 - 10%; tao, hanh, buo'i, nho, ohu,
quit,
cam
chuTa 10 - 13%
dUo'ng;
hong, vai, thach
liTu,
que vien,
chuoi chu-a 14 - 16% du'o'ng; dai tao, mia, son ly
hong chufa 20 - 23%
diTo'ng.
Trai
cay kho chufa lu'o'ng
du'o'ng nhieu ho'n, hanh kho chufa 60%, hong kho,
que vien 60 - 70%. Khong nen moi bQ-a an deu dung
trai
cay.
Trai
cay ngoai
diTo'ng
Fructoza, con c6 difo'ng
Golucoza,
diTo'ng
Saccaroza,
dLfo'ng
ban
nhii,

(du'o'ng
trong
sufa) v.v Sii thay doi Ian nhau giiJa cac loai
dirdng
phai difa vao chat
Insulin,
ngUo'l hi benh dai
dufo'ng nen
chon
trai
cay c6 lu'o'ng
Glucoza
it. Diia
hau,
thao mai, phan thach lyu, ty ba, tao tay chiJa
lUo'ng du'o'ng
Glucoza
tUOng doi thap.
111.
CAC
NGUYEN TfiHliA
HOC
VdlBENH DAIDUdNG
Nguyen to hoa hoc c6 tac dung quan trong do'i
vd'i
viec
duy tri
SLT
trao doi chat, thay the te bao
trong

con ngu'o'i ho'p thanh vat
song
va
cong
nang su"
song.
Nguyen to vi lUo'ng
hoac
nguyen to ham lUcfng
cao CO the anh hu'o'ng den
cong
nang tuyen noi
tiet.
Ngu'o'i bi benh dai di/o'ng do bi
trof
ngai trong
viec
trao
doi chat tao nen sU tang giam cua cac nguyen
to vi lu'o'ng, thieu mot nguyen to' vi IJo'ng nao do se
anh
hu'o'ng den tuyen tuy. Thieu nguyen to" Mangan
lam
cho ket cau te bao tuyen tuy roi loan, hat te
bao Beta giam
thieu.
Cac nguyen to hoa hoc
diTo'c
hap thu
tijf

thufc an rat can
thiet.
DLTO'I
day gio'i thieu
mot so' nguyen to vi lu'o'ng quan he vd'i benh dai
dUo'ng.
• Kem : Thl nghiem
tren
chuot chat
Insulin
trong
huye't dich cua chuot con thieu kem thap ho'n
so vd'i nhdm do'i chufng. Nghien cufu chufng to te bao
Anpha beta cua chuot me thieu kem deu giam chat
Insulin,
khien dUo'ng huye't cao. Kem la mot phan
lam
nen mang xuc tac tat ca kim loai trong tuyen
tuy.
Lay thufc an thieu kem nuoi thd
bach
thi xuat
hien
tuy kho heo, te bao tuyen tuy cung bien doi.
Kem trong mau ngifo'i benh dai diTd'ng giam rd ret.
Kem vd'i chat
Insulin
cd quan he mat
thiet
vd'i nhau.

Kem
tieu
hao khi
tiet
ra
Insulin,
kem trong co' the
bi
thieu cd the din tdi ha thap
cong
nang chiu
dud'ng, hat te bao cua
Insulin
giam. Ngu'o'i bi benh
dai
du'o'ng do dai nhieu, lu'o'ng kem ha thap, kem
thay
doi anh hird'ng
boat
tinh
chat Oxy hda xuc tac
26
27
pham. Them kem se tSng them hieu qua dieu tri
benh dai duo'ng. Khi dung thuo'c thay khong c6 hieu
qua phai nghl den suf thieu hut cac nguyen to vi
luo'ng de bo sung blng cac thufc an c6 cac nguyen to
do, vi
nhii
gao lufc c6 nhieu kem, c6 tac dung ro ret

do'i vd'i tuyen tuy ciia ngUoi hi dai du'o'ng. Cac thuTc
an
khac
nhiT
dau phu chufa 8 mg/1 kg, moc nhi
l,81mg/l
kg, dau nanh 59 mg/1 kg, rau cai 48 mg/1
kg,
6t xanh 47,17 mg/1 kg. Ngoai ra
thit
nac, gan,
trufng,
dau phung, hat dao, tao tay cung chiJa nhieu
kem;
cac vi thuo'c nhiT Cau ky, Thuc dia, Nhan sam
cung
CO
chufa kem. Thong tin lam sang 42 ngu'o'i
benh dai du'o'ng, uong thuoc ma khong giam, uong
thuoc ha du'o'ng 7,5 - 15 mg/ngay chia lam 3 Ian. Sau
5 ngay tang them vien kem 50 - 100 mg/ngay chia 3
Ian,
uong 30 ngay, luo'ng dudng trong mau giam ro
ret
so vd'i
ngird'i
chi uong thuoc ha
dUo'ng.

Crfim

: Nghien ciJu cho thay, Crom trong mau
ngUo'l dai du'o'ng thap ho'n so vd'i ngu'o'i binh thu'o'ng;
cung
CO
nghien cu'u cho
rftng
Crom 6' ngLfo'i benh dai
du'o'ng va ngu'o'i binh thu'o'ng nhu' nhau. Crom la
nguyen to' vi
iJo'ng
quan trong trong co' the, tap ho'p
chat hUu
CO'
Crom hoa tri 3,
hinh
thanh vd'i
axit
Nicotinic,
axit
Amin v.v con goi la phan tuf chiu
dUo'ng
Gluco,
CO
tac dung quan trong do'i vd'i
viec
thay
the du'o'ng cho nhau, thong qua stf ho'p tac ciia
chat
Insulin,
lu'u huynh,

tren
chudi
axit
cung vdi
go'c
liiu
huynh.
Insulin
tren
te bao mo
hinh
thanh
chudi
2
ILTU
huynh, tuf do thuc day chat
Insulin
phat
huy
tac dung va chat kich
thich
thoat khoi chat xuc
tac Hydro tang su" dung
du'o'ng.
Cung co tac gia cho
rSng Crom hoa tri 3, thong qua ho'p chat du'o'ng
sinh
hinh
thanh vdi
Insulin

c6 tac dung ddi vdi
viec
thay
the du'o'ng. Thieu Crom cd the dan den giam
thap
hoat
tinh
Insulin,
tham chi anh hudng kha
nang
tiet
Insulin
ciia tuyen tuy. Crom khong nhiTng
CO
quan he vdi sii thay the du'o'ng ma cung cd quan
he mat
thie't
vdi sy thay the chat beo va
cholesteron. Thieu Crom cd the lam cho bi benh xo'
cufng dong mach. Ngu'di bi benh dai du'cfng sau khi
an
Khd kieu mach
chda
Crom, dUo'ng trong nu-dc
tieu
deu ha thap xud'ng. Ne'u ngUdi bi benh nhe an
Khd
kieu mach cung kho'ng che
dUo'c
benh

tinh.
Ngoai ra ngu'di bi benh dai du'dng va
ngiidi
beo cao
huyet ap sau khi an Khd kieu mach Cholesteron,
Glyxerin
deu ha rd ret. Cac thdc an cd
chda
nhieu
Crom nhU' bi ngo, cu cai, dau Hoa
Ian

Mangan
: Cac cdng
trinh
nghien cu'u cho biet
Mangan cua ngu'di bi benh dai di/dng thap so vdi
ngu'di
binh
thiidng,
lai cd ngu'di cho
ring
Mangan
trong
ngu'di benh dai du'dng khong he ha thap.
Mangan do'i vdi
viec
phat sinh benh dai du'dng cung
cd quan he nhat
dinh.

Chat xuc tac Cacboxin ciia
A.Axeton va xuc tac khac cd
lien
quan den
viec
thay
the du'dng, deu can den Mangan. Thieu
Mangan se lam cho tuyen tuy cua dong vat khong
phat
trien
toan dien, so luo'ng
Insulin
va te bao
Beta giam xud'ng, ty le
siif
dung dtfdng bi yeu. Cac
thyc pham cd
chda
nhieu Mangan nhu' che, hat de,
hat
dao,
tieu
mach, dai mach, kieu mach, hac mach,
dau
cove,
cai trSng, dau van

Selen
: Mot tac gia ngu'di Nhat trong khi
nghien cdu dong vat Ian dau

tien
phat hien nguyen
to vi luo'ng Selen, nd thuc day cdng nang thu nhan
dudng ciia te bao, cd hoat
tinh
sinh ly dieu
tiet
thay
28
29
the
difdng,
ttfo'ng dong vo'i InsuHn.
Vi vay
ngi/o'i
bi
b$nh,dai dudng
nen
an
nhieu thuTc
fin cd
Selen
nhtf
torn,
ca, gan
dong
vat, tim,
thit
bo,
mang,

nam,
gOfng, tdi tay
IV.CHiSdDUflfNGHUYETCUA
MOT
SO
THUG
PHAM
I—
LOAITHUfCAN
CHi SO
Dl/dNG
HUYET
Thiic
phdm
chinh
ciia
ngiicfi
benh
Co'm chin (nau
10-25
phiit)
Gao
luft
Xoi
chin
Ke
Banh
mi
lam bang
bot

trfing
tinh
54
65
80
81
100
Mi
che
Men
Mi
ong
(nau
5
phut)
Mi
soi to con
luft
(nau
15
phiit)
Mi
sori
to
trfing
(nau
15
phut)
64
61

67
Cdc
loai
khoai
Khoai
tay
mong chien gion
Khoai lang
Khoai
tay
non luoc
Khoai
tay
nghien
Khoai
tay
nird'ng
16
Bot khoai
tay
chin sfin
70
74
80
98
116
120
Cdc
loai
ddu

Nitdc
trdi
cdy
Cdc
loai
diCcfng
mat
sua
vd
kem
Dau phong
Dau nanh
kho
Dau nanh dong
hop
Dau petits pois dong
hop
Dau petits pois
kho
Dau
trfing
dong
hop
Niid'c
ep tao tay
Tao
tay
(bom)
Cam
NLTO'C

cam
vfit
Chuoi
Nho
kho
Diio'ng
trai
cay
(fructose)
DUo'ng
lactose
(trong
sufa)
Mat
ong
Dao'ng
glucose
Sffa
de
nguyen
cream
Sufa
bot
cream,
sufa
giam
beo
Yaourt
Cream
sCJa de

lam banh
Cream
che
bien
tii
sufa
15
20
22
50
65
70
45
52
59
71
85
93
26
57
126
138
44
46
52
59
69
Chi
so
diio'ng huyet ciia thyc pham

la
chi
so
lam
tang lUo'ng dao'ng trong
mau sau khi
dung thyc
pham
ay.
ThUc pham
nao cd chi so
dird'ng huyet
cang
cao
thi
kha
nang
lam
tang du6-ng huyet ciia
benh nhan
cang
Id'n.
Ngiio'i
bi
benh
dai
diidng
nen
chon dung loai thiic pham
cd chi so

diidng
huyet
cang
thap
cang
tot.
30
31
PHAN
III
THirC
A
IS
HANG
ISQA
Y V6I TRI
LIEU
m m
I.
LU0NG
THUG
VA CAC LOAIDAU
GAO
TE
Vi
ngot
tinh
binh,
chat hot 75%,
Protit

8%, chat
beo
Axit
hGu co", sinh to", chat khoang.
• Cong dung: Bo
trung
ich khi, manh Ty hoa Vi,
ngan
ta
ly, tru' phien khat. Dung gao nau
chao,
nau
co'm an rat to't, sao vang nghien bot khuay ho
de
an
tri
ia
chay. Dung thoc lam
coc
nha
c6 tac
dung
manh
Ty
khai
Vi,
ha
khi
tieu
thUc, chffa phu

ne.
Gao te chiJa nhieu
Vitamin
Bl.
GAO
NEP

Tlnh
vi :
Vi ngot,
tinh
on.
• Thanh phdn
:
Protit,
chat beo, du'o'ng, Canxi,
Ian,
sat.
Vitamin
Bl, B2, PP,
tinh
bot.
• Cong dung
:
Bd
trung
ich khi, giam di
tieu,
tri
Vi

han tho'ng, tri dai diio'ng, dai nhieu ve dem.

TJii/c
lieu
:
Bong nep sac
:
Gao nep no' thanh bong 50 gam
Tang bach bi
:
50 gam
Hang
ngay sfic uo'ng mot ngay
2
Ian tri chij-ng
dai
du'o'ng, phien khat, dai thao nhat; Tang bach
bi
CO
tac dung ha du'o'ng huyet.
TIEU
MACH

Tinh
vi :
Ngot, mat.
• Thanh phdn
:
ChiJa
53 -

70% bot,
Protit
11%,
cac loai diio'ng
2 - 7%,
chat
beo
1,6%, chat
xo'
2%,
chat nhay.
Vitamin
Bl, B2.
• Cong dung
:
Du'o'ng tam Ich
than,
truf
nhiet
chi
khat, tri benh dai du'o'ng tam phien, du'o'ng tam
than,
tri
mo
hoi
trom,
Tieu mach
la
thUc pham
c6

chat xo'
cao c6
the cai thien su' trao ddi chat du'o'ng
ciia
ngUo'l bi benh dai du'o'ng, gia tang
tinh
man cam
vo'i
Insulin
lam du'o'ng trong mau
ha
xudng, tCf
do
giam thieu luo'ng
Insulin
ciia ngUo'l benh,
lai ha
thap
mufc
do
beo ciia ngUo'l benh, ngan ngCfa xO cufng
dong mach. Chat
xo cao
lam nong
do
du'o'ng trong
mau tang cham,
do do c6
the ngan ngCra mufc diTo'ng
trong

mau tang
dot
ngot, nen dan den kha nang
tuyen
tuy khoi bi ton hai.
• Thuc lieu
:
- Cc/m tieu mach
:
Dung
tieu
mach
de
thdi
com
hoac
nau
chao,
tri benh dai diTo'ng, mieng kho, tay
chan te cufng.
- Tieu mach Dai too thang
:
Tieu mach, Dai tao
m6i
thuf
30 gam,
sac
niTo'c udng, m6i ngay udng
1 - 2
Ian.

Tri benh dai dUo'ng
c6
mo hoi
trom,
ngiTo'i yeu
ra
mo hoi (hiT han). Tieu mach cho vao niTo'c noi len goi la
Phu
tieu
mach, no c6 vi ngot
tinh
mat, dung cho ngtfo'i
hif
nhiet nhieu
mo
hoi,
mo
hoi
trom,
lUo'l
kho mieng
rao, tam phien kho
ngii.
Dai tao
tinh
binh,
vi
ngot
chufa 2.8% chat Albumin, 62,8% diTo'ng,
Axit

hufu
co',
keo,
cac
Vitamin
A,
Bl, B2; Canxi, Ian, sat;
co tac
dung
bo
gan tang
sufc
khoe,
bo Ty
Vi, sinh tam chi
32
33
khat,
dung cho
ngiicfi
Ty Vi hut nhxxac an it, ia
chay,
hoi
hop. Dai tao chufa nhieu
Vitamin
C, ufc che Albumin
dUo'ng hoa, ban che
tien
trien
cua benh dai diro'ng.

-
Bdnh
cam bgt mq^ch (hoac cao ho) : LiTong
thich
ho'p cam mach va not mach tho,
triJng
ga 1
cai,
thit
nac 100 gam
thai
nho, rau bam nho vCfa dii
them
mot
iLTo'ng
dau
thich
ho'p, them muoi lam
thanh
banh
hoac
ho cao lam hUa an chinh. Dung tri
benh dai dLfo'ng, cam mach chufa nhieu chat xo' lam
ha dUo'ng trong mau, tac dung bao ve tuyen tuy.
-
Bdnh
mi bot tho : Sau khi an banh mi bgt
tho,
nong dp
Insulin

len cham,
tieu
hoa nhieu chat
hot an hang ngay, c6 tac dung khong che du'o'ng
huyet,
lam giam huyet ap.
DAI
MACH

Tinh
vi : Mat, ngot.
• Thanh phdn : Chufa nhieu chat xo",
Vitamin
A,
B,
E; bot, dtfo'ng mach nha,dLr6'ng
Gluco,
chat nhay,
chat beo, chat cam, dung phoi phan
giai
chat
Protit.
• Cong dung : Hoa Vi
khai
Trang,
trCr
triJd'ng
man,
tieu
tinh

coc.
Dung
truf
tao nhiet 6' ngiio'i benh dai dUo'ng, dieu
trung
ich khi, hoa vi khoan
trang,
tieu
day
tri/dng,
la
thiTc pham ly tu'o'ng cua ngu'o'i hi benh dai dtfo'ng,
CO
tac dung cai
thien
cong
nang
Insulin,
tang
cu'o'ng
hoat
life
cua
Insulin,
thiic
day stf sii dung bot, uTc che
du'o'ng trong mau.
• Thani khdo : Gia
cong
Dai mach thanh mam

goi la mam Dai mach chufa nhieu
Vitamin
B, c6 tac
dung manh Ty Vi, scf Can, ly khi giup
tieu
hoa.
- Cofm mach : Nau lln mach phien va gao
thanh
co'm mach,
hoac
dung hot mach va gao m6i
thuT
mot
nii'a
nau thanh co'm. Co'm mach c6 the ngan
ngCra benh dai du'o'ng, ngan ngufa xo' cufng
dong
mach, tac nghen co' tim, giam thieu chat beo, giup
tieu
hoa,
trCr
bi
tieu.
Ngu'o'i hi benh dai du'o'ng
tho'i
ky
dau du'o'ng trong mau cao, sau khi dung co'm dai
mach, thufc an xo' c6 the lam du'o'ng trong mau tang
tCr
tCr, ngan tu'o'ng du'o'ng trong mau don manh bao ve

tuyen
thuo'ng
than.
Ngu'o'i Nhat Ban
thich
dung
mach de na'u co'm,
hoac
cho vao trong co'm mach, so,
ca, bau kho v.v
KIEU
MACH

Tinh
vi : Mat ngot.
• Thanh phdn : 100 gam hot kieu mach, c6 10,6
gam
Protit,
2,5 gam chat beo, 15 mg Canxi, 180
gam duo'ng, 180 mg Ian, 1,2 mg sat, 0,38 mg
Vitamin
BI, 0.22 mg
Vitamin
B2. ChiJa nhieu
Axitamin,
lu^o'ng gap 2,7 Ian dai mach, gap 2,8 Ian
tieu
mach, gap 3,2 Ian
tieu
me. Ham lu-o'ng

Vitamin
BI,
B2 trong kieu mach cung cao gap 2 Ian so vd'i
bot mi, cac cha't khoang
nhtf
Canxi, Ian, sSt cao gap
2 - 3 Ian so vd'i gao, kieu mach cung chufa Mangan,
Kem,
Crom,
Selen.
• Cong dung : Ha khi lo'i tru'o'ng, kien vi chi ta,
tieu
nhiet
giai
doc, tri trang vi
tich
tre,
tiet
ta man
tinh,
rom say, xuat huyet day mat. Nghien ciJu hien
dai
cho thay dai mach chufa ham tu'o'ng
Axit
Oleic
ta
tuyen
va
Oleic
hufu tuyen ma co' the can vd'i ham

luong kha cao, co tac dung ha cha't mo' trong mau.
Bot kieu mach co tac dung ha d\idng trong mau va
34
35
niio'c tieu ciia ngJol bi benh dai dUo'ng, cung c6 tac
dung ha thap Cholesteron trong huyet thanh va
esteglycerin
huyet thanh cua ngao'i vCra cao huyet ap
vLfa bi dai dUo'ng.
Trong bot kho kieu mach c6 chiJa nhieu nhdm
chat
CO'
CO quan he vol
viec
ha dtfofng trong mau,
ngoai ra con chufa Crom, cung c6 ich lo'i do'i vol
benh dai dadng. Trong co' the ngiro'i bi benh dai
du'o'ng chi c6 Crom md'i c6 the lam chat Insulin
phat buy tac dung. Trong kieu mach cung chufa
IJo'ng Mangan gap 2 Ian dai m§, c6 tac dung ha
thap mat do mo'. Albumin, Cholesteron Kho kieu
mach CO cac thanh phan dac biet cd the ha thap
mot
each
hCu hieu su" xo' ciJng ciia cac vi mach va
tinh
tham thau cua no.
• ThUc lieu :
- Bdnh kho kieu mach : Bot kho kieu mach 50
gam

trpn
vao chat hon ho'p ep thanh banh dung
ngay
3 Ian, 30
ngay
lam mot lieu
trinh.
Sau khi
dung 45 - 60
ngay
quan sat ket qua. Qua liet ke 27
benh tri lieu bang kho kieu mach, du'd'ng trong mau
ha thap 26 benh, diio'ng trong niidc tieu cung ha.
- Mi kieu mach : Mi kieu mach lam co'm de an
dung 3 - 5
ngay
tri dai dtfd'ng, dau bung tieu chay
khong ngOfng.
- Canh la kieu mq,ch : Dung 60 gam la kieu
mach sac uong, tri ngLfo'i benh dai du'd'ng kem
theo
chat xuat huyet day mSt, chiing tii' dien.
CAO
Ll/dNG
• Tinh vi : Tinh on, vi ngot chat.
• Thanh phdn : Chat bot, Protit, mo', chat
Ichoang, chat beo, sinh to' P, dUo'ng
v.v
• Cong dung : On trung chi tho, thu Him chi ta,
dung cho benh dai dud'ng, tieu hda khong tot, tieu

chay phan long.
• ThUc lieu :
- Bot cao liCofng dai tdo : Cao luong 30 gam
sao vang, dai tao 10 qua bd hat sac chay, nghien
thanh
hot, moi
ngay
uong 2 Ian, m6i Ian 10 - 15
gam, tri tre con dai diTd'ng kem
theo
chu'ng tieu hda
yeu. M6i 100 gam dai tao tUdi cd chufa 38 - 60 mg
Vitamin
C, cho nen goi la "Vitamin C thien nhien".
Vitamin
cd tac dung phdng benh dai dud'ng, dai tao
bo Ty hoa Vi sinh tan ich khi, pho'l ho'p cao lUo'ng
de tri benh dai du'd'ng cd kem tieu hda kem la rat
tot.
CAY NGO
• Tinh vi : Vi ngot,
tinh
binh.
• Thanh phdn : Hat chufa 61,2% bot, 4,2 - 4,75%
dau beo, khoang 0,21% chat Idem, Vitamin BI, B2,
B6, A, PP; Carotin
v.v
• Cong dung : Dieu trung khai vi, tieu chat beo,
nguo'i bi benh dai du'd'ng thie'u Vitamin PP an ngo
rat

to't, dung ngo cd the bo sung lUofng Vitamin PP.
Trong ngo con cd chat Protein B6 rat can tang
trirdng
cho te bao, no xuc tie'n
SLT
hap thu Axitamin
va ho'p thanh ciia Albumin, giam viem gan, xiic tien
viec
thay the chat beo, ha thap Cholesteron trong
niau;
trong ngo con chufa cac thanh phan dau.
Carotin, Vitamin E, chat nhay la nhiJng chat bao ve
36
37
khoi
XO' ciJng dong mach, benh vanh tim, cao
huyel
ap, gan nhiem mo', benh beo phi.
• ThUc lieu :
1.
Canh
cdy ngo : Lay mot it cay ngo non
tiTo'l,
boc v6 ngoai, cung
vd'i
rau ngo, hat ngo cho vao noi
nau
cho them it muo'i de an.
• Cong dung : Thanh trang lo'i
tieu,

ha chat
beo, ha huyet ap, ha
dUo'ng
tieu
thung, tri benh dai
dudng, cao huyet ap, than viem thuy thung, ngCfa
ung
thu.
2. Chdo thap cam ngo : Bot ngo 200 gam, dai
tao 20 qua, nhan hot dao 20 gam, vCfng rang 20
gam, nho kho 15 gam, lac rang 5 gam.
• Cdch die : Nho kho, hong tao deu bo hat,
them
mot
iLTo'ng
ntCo'c
vCra
du dun soi, hot ngo cho
nUd'c
vao
tron,
dung moi (va) tCr tii cho vao nifdc
nong, quay thanh ho. Nhan hot dao, vCfng, lac xay
nho rai vao trong
chao.
• Cong dung : Bo ty vi, dtro'ng huyet, an than,
manh nao, ha huyet ap, ha du'o'ng huyet, tang
sufc
khde, ngda ung
thtf.

3. Rdu ngo

Tinh
vi : Vi ngot,
tinh
binh.
• Thanh phdn : ChiJa dau beo, chat
nhiTa
ca}
dao, dird'ng
Glucoza,
kiem.
Vitamin,
Axit
hiJu
co'.
chat dau. .
• Cong dung : Tac dung lo'i
tieu,
tieu
nhiet, binh
can, hoa dd'm, thong lam, cam mau, giam huyet ap,
tang
loc nufd'c, ha duo'ng huyet trong mau, dung tri
benh dai diid'ng, viem than phu niidc, viem gan
noang dan, mat ket soi, tho huyet,
chay
mau cam.
Rau ngo CO the
chaa

benh dai dtfo'ng; nghien
CLTU
j^ien
dai thay trong rau ngo cd chufa nhieu thanh
phan
dLfd'ng,
cd tac dung ha dUo'ng ro ret, ngoai ra
c6n
CO
nhieu chat xo' tang
cu'o'ng
ha tac dung ha
diio'ng
huyet.
• ThUc lieu :
- Rdu ngo nau thit nac : Rau ngo 30 gam,
thit
nac 100 gam cung nau canh, sau khi chin bd can,
uong canh an
thit.
Cd hai tac dung : rau ngo ha
du'o'ng,
thit
nac tiT am nhuan tao, nhuan than thich
ho'p vd'i chuTng dai dudng, than am hif.
CAY
KE

Tinh
vi : Ke mdi ngot; ke cu dang, han.

• Thanh phdn : M6i 100 gam chufa 9,7 gam
protit,
3,2 gam chat beo, 72 - 76 gam bot, 29 mg
Canxi,
240 mg KaH, 4,7 - 7,8 mg sAt (cao ho'n 1,5
Ian
so vdi dai mach, B2 cao ho'n 1 Ian, chat xo' cao
ho'n 2 - 7 Ian. Bl cao ho'n 1 Ian), ngoai ra con cd
Carotin
va nhieu Axitamin, Vitamin PP.
• Cong dung : Hoa
trung
ich than,
trCf
nhiet giai
doc, dung tri dai du'o'ng the Ty Vi hii nhiTo'c, sau an
non mufa, ia
chay,
chat xo' trong ke cd the lam cho
nong do diio'ng trong mau len cham, ngan ngCra
dtid'ng
trong mau don manh, cd tac dung bao ve
tuyen
tuy. Ngoai ra chat xo' con cd tac dung cai
thien
sii trao ddi thay the du'o'ng ciia te bao, tang
tinh
man cam ciia
Insulin,
lam ha diTd'ng, ha mo'

trong
mau, ngoai ra con cd tac dung ngan ngCra
benh xo cufng dong mach.
38
39
BANB
JNC CHO CAC Tl
T.2: BM
Hl/C
• Thi/c lieu
• Chdo he hoac cdm ke, d.lng ke cu nau
cc<m
an tri benh dai dirorng. ;, .
- Bdnh to'gao ke • Gs' \e
trpn
ngo, dau nanh
lam mi goi la banh to, co tac dung
chQa
benh dai
diJdng, chan tay te cufng, da
thit
tho rap.
- Chdo 3 loai goo : Cao luong, gao, ke moi
thii
30 - 50 gam. Dau tien nau cao liiong soi roi cho gao
vao, sau them ke, dung lam thufc an
sang,
c6 tac dung
kien ty ich khi, giam md trong mau, dung cho ngUcJi
hi

benh dai dufdng khi doan, dai tien kho khan.
DAU
NANH
• Tinh vi : Vi
ngot,
tinh
binli.
• Thanh phdn : Trong dau nanh c6 Albumin,
chat beo. Carotin, dudng Gluco, Vitamin Bl, B2, PP,
chat nhay, Ian, &St, Canxi

Cong
dung : Kien ty khoan
trung
nhuan tao,
tieu
thiiy.
Dung cho ngufcfi gay, hi ung nhot. Trong
dau nanh c6 chufa dung moi, ufc che Tuy, do do tri
benh dai diidng c6 hieu qua, lai la thufc an c6 chat
x0
nhilu,
CO tac dung cai thien
viec
trao ddi thay
the diidng trong te bao ciia ngiTcfi benh, tang
tinh
man cam ciia
Insulin,
lam ha diidng, ht. md trong

mau.
• Tham khdo : Dau nanh qua gia
cong
c6 the
lam gia dau, tri khi ket, thanh nhiet, tri Ty Vi
tich
nhiet, Vi khi
tich
ket. Dau nanh sau khi moc gia
tang iLfotng Vitamin, trong do liJOng Carotin tang 2
3 Ian, Vitamin B2 tang 2 - 4 Ian, Vitamin B12 tang
10 Ian, Vitamin PP tang 2 Ian; Vitamin C trong gia
(jau nanh 100 gam la 10 mg trd len, gia dau nanh
cung
CO
nhieu chat xo' c6 tac dung ha dtfo'ng huyet. .
DAU PHU
• Tinh vi : Vi
ngot,
tinh
mat.
• Thanh phdn : Co Protit, chat beo, du'o'ng,
Canxi, Ian, sSt, Axitamin.

Cong
dung : Thanh nhiet nhuan tdo, sinh tan
giai doc, bo
trung,
khoan trao'ng,
giang

troc, dau
phu
trang c6 gia tri
dinh
dUo'ng
cao, c6 the vi dau
phu
nhiT
thit
cufu non. Dau phu so vd'i siJa chat bo
giong
nhau, do do che pham ciia dau phu c6 the thay
the
sCTa,
la thufc an tot cho ngiidi hi benh dai du'o'ng.
Ham lu'o'ng Canxi, Mangan, sat. Albumin ciia dau
phu
kha cao,
tinh
lai mat, rat ho'p cho ngiio'i bi benh
ddi
du'o'ng thiicfng phat nhiet.
• Thaclieu:
Dau phu ba ma :
Dau phu non 500 gam
dt hot 3 gam
Tuo'ng nam BK 30 gam
Chao
20 gam
Dau an 120 gam

Thit bo vun 150 gam
Bot niTd'c 40 gam
Bot hoa tieu mot it
Toi xanh 50 gam
Tieu thang 200 gam
Muoi, hot
ngot,
tieu m6i
thuf
m6i ti
vCfa
du.
• Cdch che :
Dau phu cat vuong canh 2 cm, bo dau vao bat
cho vao niTdc ndng, them muoi ngam 10 phut. Sau
do cat thanh mieng,
chao
bam min, toi
thai
nho.
Bat phi dau bo
thit
bo vao xao kho, khi c6 mui tho'm
ISy ra, cho dau an dun nong, cho dau vao phi, cho
40
chao,
6't xao den khi c6 mui tho"m, cho tieu thang
vao, them muol,
thit
bo, bot

ngot
dun soi 3 phut cho
nUo'c
soi vao, them toi va bot hoa tieu.
• Cojig dung : Bo khi hoa trung, sinh tan nhuan
tao, thanh nhiet giai doc, la thiJc an tot cho ngao'l hi
benh
dai dudng.
BA
DAU PHU
• Thanh phdn : Chat xo", Canxi.
• Cong dung : Tri
benh
dai
duo'ng,
chiJng xo'
Cling
dong
mach, giam beo. Ba dau phu sinh nhiet
luo'ng it lai chiJa nhieu chat xo', c6 the hut phan
dud'ng phu lam co' the
cham
hap thu diio'ng,
dong
tho'i
chat xo'
cung
hap thu chat mat cua
Cholesteron,
theo

dai tien ma bai
tiet
ra ngoai, giam
Cholesteron
tram
tich,
han che xo' cufng
dong
mach, giam mo'. Ba
dau phu them
thit,
ca, nam vao nau chung, la thufc
an rat tot tang
sufc
khoe
cho ngUdi benh.
DAU
DEN
• Tmh vi : Vi ngot,
tinh
binh.
• Thanh phdn : Co nhieu Protit, dUo'ng, chat
beo, sat, Ian, Canxi, Vitamin B.
• Cong dung : Bo huyet
du'o'ng
can, bo than, lo'i
thuy,
sang
mSt, hoat huyet, giai doc
phong

doc
cu'o'c
khi,
trLr
phong
giai nhiet,
chC?a
phu thung 6' ngUoi dai
du'o'ng,
chufa phCi vang da, tri than hu dau lu'ng, nhot
16', giai doc thuo'c, sUng tay, nhiem doc vet thtio'ng;
dau den c6 nhieu chat xo' lam tang sii thay the
du'o'ng
cua te bao ngLro'i benh, tang
tinh
man cam ciia
Insulin,
c6 tac dung ha
du'o'ng
va mo' trong mau.
42
DAU
TAM

Tinh
vi. : Vi ngot, ho'i cay,
tinh
binh.
• Thanh phdn : Co chat Protit, Ian, sat, Canxi,
cac Vitamin Bl, B2, PP; chat xo'.

• Cong dung : Kien Ty lo'i thap, sap
tinh,
thiTc
trang
(manh ruot),
chCTa
phu
nu'o'c,
miJa ra mau,
chay
mau mui. Hoa dau iam c6 tac dung cam mau,
chiJa
bach
dd'i, ha huye't ap. Chat xo' cua dau tarn cai
thien
s,\i thay the
du'o'ng
cua te bao cua ngu'o'i benh,
tang
tinh
man cam cua Insulin lam ha diTo'ng mau,
lai
han che do
du'o'ng
trong mau, khong cho tang
cao, do do c6 tac dung bao ve tuyen Tuy.
• Thuc lieu :
• Canh dau tarn v6 bi dao : Dau tkm, v6 bi
dao, moi thuT 60 gam sac niTd'c
uong.

V6 bi dao c6 tac
dung thanh nhiet, giai doc lo'i
thiiy,
giai thu', hoa
dam, lai them dau tam kien Ty lo'i thap, c6 nhieu
chat xo',
CO
tac dung ha
du'o'ng
trong mau, thich ho'p
vo'i
benh
dai dud'ng kem
theo
benh
than phu
nUo'c.
• Dau tam xdo : An dau tam xao rat thich ho'p
vd'i
ngud'i
benh
dai dtfo'ng, the ty hu"
tiet
ta.
DAU
DUA

Tinh
vi : Vi ngot,
tinh

binh.
• Tlianh phdn : Moi 100 gam dau dua chiJa 22
gam Protit, 2 gam chat beo, 55,5 mg bot, 4,1 gam
chat xo', 100 mg Canxi, 450 mg Ian, 7,6 mg sat, cac
Vitamin
Bl, B2, PP.
• Cong dung : Kien Ty bo Than, tri mieng kho
khat,
di
tinh,
bach
dd'i,
bach
troc, di tieu nhieu. Dau
43
dua
CO
nhieu
chat
xo" lam cai thien thay the dUdng
trong
te bao ngiTo'i benh. Tang
tinh
mSn cam cua
Insulin,
lam difo'ng trong mau ha xuong.
• ThUc
lieu
:
- Dau dua cd v6 sac

nit&c
: Dau dua ca v6
100-150
gam
sfic
nud'c uo'ng moi ngay 1 Ian tri benh
dai
du'o'ng.
DAU
XANH
• Tinh ui : Vi ngot,
tinh
han.

Thanh
phdn
: Chufa
tinh
hot, dau beo, Protit,
Vitamin
A, Bl, B2, PP; Canxi, Ian, sSt, Crotin.

Cong
dung
: Thanh nhiet giai doc, lo'i thuy,
tieu
phu, giai thuT chi khat, cam nAng, khat ma non
mu'a, tieu tien bi, phu nud'c bung
triidng.
Dung

chCTa
nong khat, tieu tien bi, phCi nUo'c, giai doc thuoc.
NgLfo'i
bi benh dai difo'ng sinh lo' loet, stfng tay c6
the an nhieu dau xanh, c6 tac dung ha du'o'ng.
Chat
xo' ciia dau xanh han che nong do diio'ng trong mau,
phong ngCra du'o'ng trong mau len manh, do do c6
the bao ve tuyen Tuy.
• ThUc
lieu
:
-
Canh
dau
xanh
: Dau xanh 120 gam nau
nUd'c uong, tri dai dUo'ng, mieng khat, di dai nhieu,
hay doi, ngUo'l gay.
-
Chdo
dau
xanh
: Dau xanh, gao nau
chao
an
tri
benh dai du'o'ng.
- Ddu
xanh,

le, cu cai : Dau xanh 200 gam, cii
cai xanh 200 gam, le 2 qua chien
hoac
nau chung Sn
tri
benh dai du'o'ng.
44
DAU
VAN
TRANG
• Tinh ui : Vi ngot,
tinh
binh hofi on.

Thanh
phdn
: Co Protit,
chat
beo, cac loai
dtfcfng,
canxi, sat, kem, vitamin Bl, B2,
PP,

Cong
dung
: Kien Ty hoa trung, thanh thuT
giai
doc, trCr thap chi khat. Dung tri chufng thuT thap,
thiiy
dinh tieu khat, tho ta, ty hu tiet ta, chufa dai

dUo'ng, xich
bach
do'i. Dau van c6 chufa nhieu
chat
xcf
Ikrxi cai thien s\i trao doi thay the difdng ciia te bao
ngUo'i
benh, tang
tinh
min cam ciia Insulin lam ha
difo'ng
giam mo' trong mau.
• Chii V .•
Chat
Albumin trong dau van de bi
pha
hiiy
vi nhiet, cho nen khi dung phai han che
nhiet.
DAU
DO
• Tinh vi : Vi
chua,
tinh
binh.

Thanh
phdn
: Chufa Protit,
chat

beo, cac loai
diTo'ng,
chat
xo', Canxi, Ian, sat. Vitamin nhom B,
PP, nhom, dong, cac
chat
khoang.

Cong
dung
: Lo'i thuy tieu thung, giai doc tieu
mu,
thanh nhiet
trCi
thap, kien ty, chi ta dung chila
chufng dai dUo'ng kem
theo
phu nUd'c, ung nhot, ta
ly,
tieu ra mau,
cha't
xo' trong dau do lam cai thien
sir trao doi thay the du'o'ng trong te bao
ngifdi
benh,
lam tang
tinh
mln cam doi vd'i Insulin, lam du'o'ng
trong
mau ha xuong, lai kiem che SLf tang diTo'ng,

ngan khong cho mufc diTo'ng tang dot ngot, do dd cd
tac dung bao ve tuyen tuy.
• ThUc
lieu
:
-
Chdo
dau do : Dau do, gao te nau
chao
an,
tri
dai diTo'ng kem
theo
phu nu'd'c.
-
Thang
dau do bi dao : Dau do 60 gam, hi dao
250 gam nau an tri dai du'o'ng kem
theo
phu niTo'c.
VITNG
DEN
• Tinh vi : Vi ngot,
tinh
binh.

Thanh
phdn
: Trong 100 gam vving den c6
chiJa

22 gam Protit, 61,7 gam
chat
beo, 564 mg
canxi, 368 mg Ian, 80 mg sat; ngoai ra con c6
Selen,
chat
nhay. Vitamin A, D, E.

Cong
dung
: Bo can than, nhuan ngu tang, tri
gan than yeu, chong mat, dai di/dng, sau benh suy
nhUo'c, dai tien tao ket. VCrng den c6 chufa
Selen
lam
tang kha nang hap thu dUo'ng ciia te bao, tac dung
giong Insulin.

Thi/c
lieu
:
-
Thang
vitng
den
(hoac
hot,
hodn)
: VCfng
den 15- 25 gam nau

nUo'c
uong
hoac
tan bot uong tri
benh dai dudng.
-
Vu:ng
den, ho dao, hat
tung:
Moi thuT 15
gam tron chung gia nat uong vdi nu'd'c nong tri benh
dai
du'o'ng hay bi dai tien.
-
Thang
viCng
khdi
tit: VCrng den, kho'i
tiif,
ha
thii
6 moi thuf 15 gam, hoa cue 10 gam sSc nird'c uong
mdi
ngay 1 thang
hoac
lam hoan, tri chufng dai
diTo'ng do than hLf, tdc bac sd'm.
KHOAI
LANG
• Tinh vi : Vi ngot,

tinh
binh.

Thanh
phdn
: Trong khoai lang cd
chat
Protit,
chat
beo, diTo-ng, Canxi, Ian, sat, carotin, Vitamin
BI,
B2, C, PP; cac Axitamin deu cao ho'n gao te va
bot mi.

Cong
dung
: Bo trung hoa huyet ich khi sinh
tan, khoan
triio'ng
vi, thong tien. Nghien cufu phat
hien trong khoai lang chufa mot loai
Albumin
dinh,
la hon ho'p cua nhieu loai du'o'ng va
Albumin.
Chat
keo va
chat
dinh
cua cac

chat
da diio'ng trong khoai
lang, nd cd tac dung ngan ngCra met moi, thiic day
bai tiet Cholesteron, chong lang dong mo' trong
mach mau, giuT gin
tinh
dan hoi ciia mach mau, tCf
do ha thap benh tim mach, tang
sufc
mien dich ciia
ccf the.
• Thilc
lieu
:
- La rau
khoai
lang
: Nau vdi bi dao, sac nu'd'c
uong mdi ngay 1 te.
Hoac
dung day khoai lang kho
sSc ntrdc uo'ng tri benh dai dtrd'ng.
DAU
HOA LAN
• Tinh vi : Vi ngot, ho'i han.

Thanh
phdn
: Trong dau Hoa Ian cd chufa
Albumin,

chat
beo, cac loai dtfo'ng, Ian, Canxi, sat.
Vitamin
B, C, PP.

Cojig
dung
: Bo trung ich khi, giai doc loi
thiiy,
chi ta, thong nhu. Tri benh dai diTo'ng, bung
trird'ng,
tieu tien bat lo'i, phu nd tat sUa.
• ThUc
lieu
: Dau Hoa Ian nau nhat
hoac
dung
mam non gia nat wit niXdc uong, mdi ngay 1/2 ly,
ngay 2 Ian, tri dai diio'ng.
46
DAU TRANG

Tinh
vi : Vi ngot,
tinh
binh.
• Thanh phdn : Trong dau trSng c6 chiJa
Albumin,
tinh
bot, Canxi, sat, Vitamin nhdm B, PP,

chat xcf, mot it chat beo. •
• Cong dung : Kien ty dLfQng vi, Igi thuy, tieu
thung,
ha difdng huyet. Chat xO c6 trong dau my, c6
tac dung cai thien sir trao doi thay the dLfo'ng cua te
bao ngifo'i
benh
dai diio'ng, tang
tinh
m^n cam cua
InsuHn,
do do lam ha difdng trong mau, tCf do giam
lagng dung Insulin; ngoai ra con c6 tac dung giam
mo' trong mau, ngan
ngCfa
xo' cufng
dong
mach.
DAU PHUNG
(Lac, dau phpng)

Tinh
vi : Vi ngot,
tinh
binh.
• Thanh phdn : M6i 100 gam dau chiJa 27,6
Protit,
8 loai Axit goc Amin can thiet cho ccf the, 40
- 50 chat beo, 8-21% bgt, 2 - 5% chat xof. Vitamin
Bl

(m6i 100 gam dau chiJa 1,03 mg), cac chat nhay,
20 nguyen to vi lUo'ng, rat nhieu Canxi.
• Cong dung : Kien Ty hoa Vi, nhuan Phe hoa
dam, dung cho
benh
dai difofng the Ty Vi yeu, ho
hen, do'm
suyen,
thieu sij'a v.v
• Thi/c li^u :
• Canh dau phung tdo : Dau phung con v6 lua
30 gam, Dai tao 5 qua, Long nhan 10 gam, an
song
hoac
nau
cung
chung vo'i canh.
Hoac
lac 250 gam,
moi
ngay
an 3 Ian, lien tuc mot thang, tri thieu
mau, tri
tiir
dien.
• Li^u y: Lac c6 chat dau rat
nong,
ngUo'i
benh
dai

du'o'ng
ngifo'i von nhiet, khong nen dung nhieu.
II.
CAC
LOAI
THIT.
CA. SUA
THIT
HEO

Tinh
vi : Vi ngot, man, binh.
• Thanh phdn : ChiJa 53%
nu'd'c,
16,7% Protit,
28,8% mo', 1,1% dUo'ng, 1,1 mg Canxi, 11,7 mg Ian,
0,24 mg sat, sinh to Bl, B2, PP.
• Cong dung : Bo am nhuan
tao,tri
benh
nhiet,
thifo'ng
tan dich, tieu khat, bi tien, ho khan.
• ThUc lieu :
- Thang Thach hoc, re lau, thit heo nac :
Thach hoc 30 gam, rl lau 15 gam,
thit
heo nac 30
gam, L6 can rufa
sach

da't, sao,
thit
heo
thai
nho, tat
ca rufa
sach
bo chung vao noi dat, cho niio'c dun 2
gio' cho gia vi them vao de an.
• Cong dung : Diio'ng vi am thanh vi nhiet,
trCf
phien, chi khat, dung cho
benh
dai difo'ng an nhieu
khat
nhieu, mieng kho, lUo'i
nong,
ngiio'i gay om, dai
tien
kho. Thach hoc c6 vi ngot,
tinh
ho'i han, c6 tac
dung diio'ng vi sinh tan, thanh nhiet
trCf
phien,
thit
heo nac kien Ty bo hii, L6 can vi
ngot
tinh
han,

nang difo'ng vi sinh tan, thanh nhiet
trCf
phien.
-
Sinh
dia, Thuc dia nau thit heo : Sinh dia,
Thuc
dia m6i thuf 12 gam, them
thit
heo, na'u chung.
Dung cho ngUo'i gia
benh
dai difo'ng, ngtfo'i binh
thu'o'ng
uong
ra't tot.
Thuc
dia qua che bien ha'p phoi
nhieu Ian goi la "cufu chUng, cufu sai". Sinh dia tac
dung thanh nhiet mat huyet, t\i am giang hoa. Co
them
Thuc
dia tac dung bo am
cang
Id'n. Sinh dia
48
49
tac dung rat 16'n doi voi
benh
dai diio-ng, c6 tac dung

ha thap dtfo'ng mau, bao ve gan.
Thuc
dia va
Sinh
dia deu c6 tac dung bo am nhuan tao, thich hop cho
ngL/o'i bi tien. TriTo'ng hop ngu'o'i di dai tien long ia
chay,
khong dung bai
thuoc
nay.
THIT
HEO xAO
HANH
TAY

Thanh
phdn:
Hanh tay
tiioi
lOOgr, thit heo
nac
50gr,
tiiOng dau, muoi mot lu'Ong thich hop.

Cong
dung
: Mon an nay c6
cong
hieu ich
than, giam

diidng
huyet. Thich hop voi
benh
tieu
dUo'ng
kem chufng 0 ha tieu.

Thuc
lieu:
Xao thit heo
trLfdc,
sau do cho hanh
tay vao xao chung, nem nem gia vi vCfa an. An trong
bOfa
an
Xl/GfNG
SONG HEO
• Tinh vi : Vi ngot, tinh binh.

Cong
dung
: Bd am ich tiiy.

Thuc
lieu
:
Canh
xiiOng
song
heo nau

Phuc
Hnh:
XiiOng
song
heo 50 gam cho nUo'c vao nau, bo
xiiOng va mo", cho 30 gam
Phuc
linh,
nem muoi dung
ngay
2 Ian, dung tri
benh
dai dLTo'ng.
Theo
Dong y,
Phuc
linh
c6 tinh ngot, nhat, binh; c6
chufa
cac
chat
nhay. Albumin, sat, Canxi,
Liiu
huynh, Magie, cac
loai diidng.
Bai thudc c6 tac dung bd nao, manh than, ich
ty, hoa vi, tham thap loi tieu, an than, cac loai
diro'ng
ciia
Phuc

linh
c6 tac dung ha diidng trong
mau, lam manh tim, ha huyet ap, ufc che ung nhot,
tang kha
nang
khang khuan ciia cO the.
CANH
XU'dNG HEO HAT SEN

Thanh
phdn:
Xu'Ong song heo mot cai, hat sen
lOOgr, tao do
20gr,
moc hu"Ong 3gr, cam
thao
2gr.

Cong
dung:
Mon an nay c6
cong
hieu dtTo'ng
am bd than. Thich hop voi
benh
tieu dir6"ng kem
chufng 6" ha tieu

Thuc
lieu

: Xu'Ong sd'ng heo rufa sach gia nat,
hai vi thud'c sau dung vai boc lai, cho vao ndi cung
vdi
tao do va hat sen, ham voi
niTo'c
bSng
lijfa
nho
trong 4 tieng. Khi dung thi udng ntrdc la
chinh,
c6
the an thit tao va hat sen.
DA
DAY HEO
• Tinh vi : Vi ngot, hoi on.


Cong
dung
: Bd trung ich khi, chi khat, tieu tich.

Thuc
lieu
:
-
Canh
da day heo : Da day heo 1 cai, nau lay
niidc,
cho vao mot it
chao.

Dung tri
benh
dai du^o-ng.
-
Hodn
da day heo
Hoang
lien
: Dung 1 cai da
day heo dUc cho vao 150 gam bot Hoang lien. Qua lau
can 150 gam, gao
bach
lu'Ong 150 gam, Tri mau 90
gam, Mach mon 60 gam, hong chin gia ra lam vien,
mdi
ngay
10 - 20 gam (30
hoan)
tri
benh
dai du"6"ng.
GAN
HEO
• Tinh vi : Vi ngot, dSng, on.

Thanh
phdn:
Trong gan heo c6 cac
chat
Albumin,

mo", cac loai
diTdng,
Canxi, Ian, Vitamin A,
Bl,
B2, C, PP;
Selen.
50
51

×