Tải bản đầy đủ (.pdf) (99 trang)

Lịch sử Việt Nam qua ô chữ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (34.07 MB, 99 trang )

NHA XUAT
BAN
MONG
BAN DOC
GOP
Y
KIEN,
PHE
BINH
9(V):(098)
132 - 2009
QDND
- 2009
IRAN
DiNH BA
LICH SU* VIET
NAM
QUA
6
CHU'
NHA
XUAT
BAN
QUAN
DOI
NHAN
DAN
JQM^
ndi (tau
Vdi


hang
nghin nam
lich
silt ditng niidc vd giiJC niCdc oai
hiing
cua tdtien ta tit thud me Au, bo Lac cho den thdi dai
Ho
Chi Minh hien nay, chdng ta tit hdo vi diidc Idm con ddn
dat Viet,
trdi
Nam.Moi
khi lat titng
trang
sit cua ddn toe
chdng ta lai thdy can c6 trdch nhiem hcfn, bdi do Id
ncfi
de
soi
roi tdm hon ta, keu goi ta Idm gi do c6 ich cho dat niidc.
Chinh
vi the viec hoc
lich
sii Id mot phdn khong the thie'u
ddi
vdi hoc sinh, sinh vien d bat cit cap hoc, bdc hoc ndo.
Cudn sdch
Lich
svi Viet Nam qua 6 chit bao qudt todn bo
tien
trinh

lich
sit Viet Nam til khdi thuy den nay vdi kien
thitc
cd ban
nhdt,
di hieu nhdt vd phdt huy diidc tit duy cua
minh. Cudn sdch
dUOc
chia
thdnh hai phdn: Phdn hoi kem 6
chit
trdng vd phdn dap dn gor^i 6 chit hodn chinh titcfng itng
vdi
phdn hoi. Ket cdu cu the chung nhdt cua hai phdn hoi vd
ddp nhit sau:
Chitcfng mot: Theo dbng
lich
sit (thdi
nguyen
thuy den
nay).
ChitcMg
hai: Nhdn vat
lich
sic (de cap den nhitng nhdn
vat
CO
dnh hiidng Idn trong
lich
sit Viet Nam cdkim).

Chitcfng ba:
Lich
sit tdng hap (gom kien thitc vi
lich
sit
Viet
Nam xen Idn xita vd nay).
Dieu ddc biet
quan
trong d ddy Id todn bo
lich
sit Viet
Nam deu ditcfc the hien ditdi
dang
6 chit. Thong qua cdc cdu
hoi
ve
lich
Viet
Nam,
ngiXdi
doc, hoc s J"
Viet
se
giai
dap
len
6
chit trong
vd co

thedoi chie'u
vdi
phdn
dap an.
Hy
vgng thong
qua
cuon sdch
Lick
sue Viet
Nam qua 6
chut
se giup
cho doc gid,
triidc
het Id
nhi/ng
hoc
sinh, sinh vien,
thanh nien
-
titcfng
lai cua
nitdc
nhd se
them
yeu,
them
quy
vd

trdn trong nhvtng
trang
vdng
lich
sit cha ong dd ddy
cong
xdy
ditng deed ditgc nhit ngdy
hom nay. , , ,,
^
Ldn
ddu
tien sdch
ra mat ban doc, mac dii
chung
toi
dd
rat co gang
nhitng khong trdnh khoi nhiJtng thie'u
sot.
Rat
mong
ban doc gap y
kien,
phe
binh
de ldn
xudt
ban sau
cuon sdch ditOc hodn thien hcfn.

Xin
trdn trong gidi thieu ciing
ban doc!
TAG
GIA
e
'.iM.}
i.V.
I
8
HI/C^NG
DAN
CACH GIAI
6 CHC
Mot
solitu
y khi
gidi
6
chit:
1.
O chQ dang mci ngang, tim doc
hoac
mci doc, tim
ngang:
Tiic
la
giai
cac 6
chii

hang ngang (hoac hang doc) se
tim
dUdc ta khoa hang doc (hoac hang ngang). Hang doc
(hoac hang ngang) la hang 6 s^m mau."
2
3
4
5
6
7
8
7
2. 6
chijt
dang vuong: O chQ dang nay giai hang ngang
lai
giai tiep hang doc. Sau khi giai difdc 6 chut hang ngang
se CO nhieu cd sci de giai 6 hang doc. 6 chi3 dang vuong
khong
CO
tijf
khoa can tim.
1
8
2
3
4
5
6
7

8
3. O chut tii khoa: Sau khi giai cac 6
chii
hang ngang
hoac
6 chut hang doc (tuy yeu cau cu the c6 ghi
chii
ro) ngiidi giai
8
se sap xep cac tii tim diidc trong cac 6 skm mau de tao thanh
tu:
khoa
theo
yeu cau cau hoi tuf khoa.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
I
PHANHOI
ChUdng
mot
THEO DONG LJCH
Sir
1.

THdl
NGUYfiN
THUY
: '
Thdi
dai nguyen thuy
each
ngay nay khoang hai
trieu
nam den trifcic khi c6 Nha niJ6c dau
tien.
Dat nif6c ta t\l
hao la mot trong nhiJng cai noi xuat hien loai
ngifdi
v6i
nhiing
dau vet
ngifdi
viidn
tim thay trong cac hang Tham
Hai,
Tham Khuyen (Lang Sdn).
Trong
thdi
dai nay con
ngiidi
trai
qua cac
thdi
ky do da

cu, do da m6i va sd ky do do^ig. Diem mat dat ten cac nen
van
hoa do da c6 mat
tren
dat nifdc ta khong dau
tieu
bieu
hdn
van hoa
niii
Do, van hoa Sdn Vi, van hoa Hoa
Binh,
van
hoa B^c Sdn, van hoa Ha Long, van hoa Bau Tro O
m6i
nen van hoa da cu
hoac
van hoa da m6i thay diidc siJ
phat
trien
tinh
tien
cua xa hoi loai ngiJdi tvt do da ghe deo
tho
sd den ky
thuat
mai mot mat, hai mat, roi s\l ra ddi
nen nong nghiep sd
khai,
ky

thuat
lam do
gom
danh dau
ngiidi
nguyen thuy dang dat mot bii6c chan vao ngUdng
c^a cua nen van
minh.
6
Nguyen thuy
1
1
2
3
4
5
6
7
Hang ngang
1. Ddn vi to
chiJtc
xa hoi cua con ngifdi trong thdi ky
nguyen
thuy gom vai
chuc
gia dinh c6 ba the he cting
huyet
toe
song
v6i nhau.

2. Lam ra, tao ra cac vat
dung
tii
nguyen
vat Heu (vi
du t\i da).
^, 3.
Niii
thuoc
Thanh Hoa c6 di ehi xiicing ehe tac
cong
eu
cua ngiidi
nguyen
thtiy.
4. Ddn vi to
chiic
xa hoi thdi ky
nguyen
thuy gom nhieu
bao toe va thi toe
song
canh
nhau.
^ 5. 6 thiidng
xuyen
tai mot ndi nao do (vi du
nhii
ngiidi
Hoa Binh

song
trong
hang
dong,
mai da).
6. Day con
dUde
goi la ngifdi toi co,
song
each
day 4
trieu
nam den 50 - 40 van nam, ehiia loai bo het dau tich
viidn
tren ngiidi.
7. CM dan van hoa Bic Sdn da biet lam vat
dung
t\i dat nay.
Hang
doc: Hinh thai kinh te nguyen thuy thu
\\idm.
nhuTng hoa qua c6 san trong thien nhien de sinh song.
12
6
Nguyen thuy
2
ii vt;
1
2
3

4
: .8
5
6
7
8
9
Hang ngang
1. Con vat
diidc
loai ngiidi thuan hoa s6m nhat.
2.
Theo
Ph.
Angghen
thi
viee
phat minh ra
thii
nay
da "khien con ngiidi Ian dau tien chi phoi
diJdc
lUe lUdng
tii
nhien va do do da tach hSn, con ngifdi ra khoi gi6i
dong
vat"
(Chong
Duyrinh).
3. Nen van hoa da eii phat hien tai Phii Tho. Nien dai

each
ngay
nay
khoang
3 van nam den 1,1 van nam, c6
cong
eu da
cuoi
la dac triJng tieu bieu.
4. Che do xa hoi ci giai
doan
dau eua
cong
xa thi toe,
trong do ngiidi me co
quyen
hanh cao trong gia dinh va
xa hoi.
5. Khi san xuat phat trien,
cung
ten, lao ra ddi, ngiidi
nguyen
thuy tien
tiif
hinh thiic san hit, hai lUdm
sang
hinh
thijfc ,
hai liidm.
13

6. Van hoa cuoi
thdi
dai do da mdi, dia ban phan bo la
vung bd bien Quang Ninh, Hai
Phong.
7. Nen van hoa da mdi nay c6 nien dai
each
ngay
nay
1,7 van nam den
7.500
nam da xuat hien nen
nong
nghiep
sd khai.
8. Nen van hoa
thuoc
vung bien Quang Ngai
thuoc
thdi
dai
do sit, nien dai khoang nam 1.000
tr.CN
den nam 200.
9. Chu nhan nen van hoa da m6i ven bien
Nghe
An,
lay diep, so lam thiife an chinh.
T\i khoa: Nen van hoa ra ddi t\i van hoa Hoa
Binh,

thuoc
van
hoa da mdi c6 go'm sd ky, loai riu mai \\idi la dac trtfng
cua
van hoa nay.
2. VAN MINH VAN
LANG
- AU LAC
Khai
quat: Thdi van minh Van Lang - Au Lac trong lich
svL nxidc ta tiidng
ling
vdi
thdi
dai Hung Vifdng (vdi 18 ddi
theo
tUdng truyen) va
thdi
Thuc
Phan An Diidng Vifdng. Van
minh
Van Lang - Au Lac con diidc goi la van minh
Song
Hong va
thdi
dai nay tiidng
ilng
vdi van hoa
Dong
Sdn.

Van minh Van Lang - Au Lac da thu dildc nhQng
thanh
tiiu
r\ic rd eua minh vdi mo hinh nha nxidc sd khai
xuat hien, nen
nong
nghiep
liia
nxidc ra ddi,
cung
ky thuat
due
dong
phat
trien
tdi dinh eao. Trong
thdi
nxidc Au Lac
cua An Dvidng Viidng, ky thuat quan sU phat
trien
viidt
bac the hien d thanh Co Loa va no lien chau.
Van minh Van Lang - Au Lac hit dau txi khoang nxia
dau thien nien ky
thiif
II
tr.CN
va ket thuc khi nxidc Au
Lac cua An Diidng VUdng bi Trieu Da xam chiem nam
179

tr.CN.
6
Van
Lang
- Au Lac 1
_______
'
i'.'ifn
ffiiv
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hang ngang
1.
Ten tiidng Do Thxi la tifdng cua
trieu
dai nay dan
quan xam lildc niidc Van Lang khong thanh.
2.
Quoc
mau cua nxidc ta, tifdng truyen sinh ra hoc
tram
trilng.
3. Tifdng gioi cua An DUdng Vudng, tiidng truyen la

ngUdi che tao no Lien Chau.
4. Ong la anh hiing
thdi
An Diidng ViJdng, difde
phong
la
Noi Hau, sau thanh to
nghe
nan noi.
;- 15
5. NgiJdi diing dau
cong
xa
thdi
Hung Vtfdng.
6. Ngifdi "ho m\ia mila den, goi gio gio ve"
thdi
HOing
Viidng
thil
18.
7.
Nhac
khi bieu tiidng cho
nghe
thuat due
dong
thdi
van minh Van Lang - Au Lac.
8. Kinh do nit6c ta

thdi
Hung Vifdng.
9. 6ng
song
thdi
An DUdng Viidng, ngvfdi cao "3
triidng,
2 thiidc"
(Llnh
Nam chich qudi),
dUdc
nhan dan goi la Diic
Thanh
Chem,
tijfng
lam tifdng nha Tan cua Trung
Quoc.
Txi khoa: " la to nvfdc ta. Ni^dc ta luc ay ten la Van
Lang"
(Lich
sii
niCdc
ta - Ho Chi Minh).
6 Van Lang - Au Lqc 2
A
B
C
D
*
E

F
G
H
I
J
K
16
Hang ngang
A.
Cong
chiia cua vua Hung lay
chang
Ch\i
Dong
TvL
langChiiXa(HiingYen). ^
B.
Quoc
hieu nay c6 nghia la "than Phiidng Nam",
tiidng
truyen la
quoc
hieu dau tien cua
nu6c
ta.
C. Cay trong pho bien cua nen
nong
nghiep
thdi
van

minh
Van Lang - Au Lac.
D. Con gai vua An Difdng VUdng da vie long
ngong
cho
chong
tim thay minh tren difdng
cung
cha
chay
ve
Nghe
An.
E. Hinh anh sinh
hoat
thiidng thay tren trong
dong.
F. Kinh do
thdi
An DUdng Viidng, c6 nhieu
vong
thanh.
G. Tai con
song
nay Ian dau tien trong
dong
diidc tim
thay.
H.
Tang 16p quy toe Viet c6

chiic
vu cao nhat giiip
Hung Vifdng trong coi chinh s\i.
I.
Nude
do Hung Viidng cai
tri.
J.
Con re vua Hung, thifdng
diJdc
goi la thanh Tan
Vien,
CO
mat trong tuc thd Txi bat txi.
K. Kinh Difdng Viidng lay Than Long NQ con gai cua
vua ho nay.
Tii
khoa: Nen
van
hna nay tifrtng ijfng v6i thcfi Hung
Vifdng va An Diftfng
vWgyiEN
lim BtWM
THIiJjiit
(PYV / mil / (S5
17
6 Van
Lang
- Au Lqc 3 .
'

"
^A?
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
Hang
ngang
A.
Quoc
hieu nif6c ta
thdi
An Dudng VUdng tren cd sd
hdp nhat cua hai toe ngUdi Tay Au va Lac Viet.
B. Cha cua Au Cd.
C. Vi than da giiip An Difdng VUdng xay thanh Co Loa.
^ D. Loai qua Mai An Tiem tim ra tren dao
hoang.
E. Txi hoc 100
triing
do me Au Cd sinh ra, nhan dan ta
khSp Bic - Trung - Nam goi nhau
bSng
cum txi nay.

F. Tuc nay
dUdc
Lac Long Quan truyen cho ngiidi di
song,
bien de tranh bi ca sau, thuong luong hai.
G. Banh giay, banh chUng ra ddi
tiif
sang
tao cua ong.
H.
"Du ai di
ngifdc
ve xuoi. Nh6
ngay
gio To thang
ba" (ca dao). . . ; .
L
Ngon nui ndi c6 den Hung.
J.
Ngifdi danh tan
giac
An xam Ivtdc b^ng gay sit va
tre
vao ddi vua Hung Viidng
thiif
6. '
Tii khoa:
Loai
no ban bach phat bach trung cua vua An
DUoTng

VifcTng, la vu khi lam quan
Trieu
Da khiep sd.
3. THCJI BAC THUOC
Khdi
qudt: Thdi Bic
thuoc
hdn 1.000 nam
trai
qua sii
do ho cua cac
trieu
dai Trieu, Tay Han,
Dong
Han, Ngo,
Nguy, Tan,
Tong,
Te, LUdng,
Tiiy,
Difdng, kern
theo
do la
siJ
do ho, boc lot tan te va
dong
hoa cua
phong
kien phUdng
Bic
nhkm bien nhan dan ta thanh ngifdi Han, bien dat

nii6c ta thanh quan, huyen cjua chiing.
Tuy nhien nen tang van minh
song
Hong vSn sue soi
trong
huyet quan toan dan toe, nhiJng
cuoe
khcii nghia
gianh doc lap va
cuoc
dau tranh bao ve cac di san van
hoa dan toe lien tuc
diin
ra, tieu bieu
nhii:
khcii nghia
Hai
Ba TriJng, khcii nghia Ba Trieu, khcii nghia Mai
Thiic Loan
Thdi
Bic
thuoc
hit dau t\i nSm 179 trvfdc CN den nSm
905 sau CN khi Khuc ThtTa Du gianh quyen tU chu cho
dan
toe
(cung
c6
thuyet
khac

cho
rSng
thdi
Bic
thuoc
ket
thuc
vdi
chien
th^ng
Bach
Dang
cua Ngo
Quyen
nam
938,
tUu
chung
la
the
ky X) de
t\i
day dat
nii6c
hxidc
vao
thdi
ky
doc lap tiJ chu
va

phong
kien
hoa.
O Bac
thuoc
1
•'>n
iiioJzBodii'vT
1
•I (yy
M
.^(fio'f.iV
2
\
3
4
5
6
7
8
Hang ngang
1.
Nam
192,
Khu Lien lap
nii6c
Champa
tren
cd sci hdp
nhat

bo lac
Diia
va bo lac
nay.
2.
Chiic
quan
cai
tri
cao
nhat tri
sci
phu
nha
Han,
nha
Diidng
ap
dung
d nxidc
ta
thdi
Bic
thuoc.
3. Thanh
do Cao
Bien
xay
dUng nkm
ben

song
To
Lich.
4.
Ten
quan
cai
tri
da sat
hai Thi
Sach
chong
ba
Trvfng
Trie.
20
5. Vat
Ma
Vien
cho
chon
\hm
cot moc
bien
gi6i
sau
khi
dap tat khdi nghia Hai
Ba
Triing nam

43.
6. Khiic Thijfa
Du la
ngifdi Viet Nam dau tien lam
chiic
quan
nay cua nha
Diidng
sau
khi
ong
gianh
quyen
t\l
chu
cho dan
toe
nam
905.
7.
Sau khi Ly Bi len
ngoi
hoang
de nam 544,
ngifdi
difdc
phong
la
tMdng van,
con

Pham
Tu la
tii6ng v6.
8. Kinh
do
n\idc Nam Viet
cua
Trieu
Da.
Til!
khoa: Nien hieu dau tien cua ni^dc
ta
thdi vua
Ly
NamDe:
>i>.'jurs^']
6 Bac
thuoc
2
1
2
3
4
5
6
7
8
Hang ngang
1.
Hoan

chinh
cau ca dao ve Ba
Trieu: "Ru con,
con
ngu
cho lanh.
De me
ganh
nxidc rvia
banh
cho
Muoh
coi len
nui
ma
coi. Coi
ba
Trieu tiidng ciidi
danh
eong".
21
2. Ong la vi
hoang
de dau tien cua n\idc ta, con c6 ten
la
Ly Bon.
3. Sau khi vua danh ho Phung Hifng mat, Phung An
con ong ton cha la " dai viidng".
4. Vai tro cua thanh Van An v6i y nghia la trung tam
dat nxidc

thdi
Mai Hlc De.
5. NhQng quan do ho Tich Quang, Nham Dien, To
Dinh
lam
chCrc
quan nay.
6.
Kinh
do
nUcic
ta
thdi
Tien Ly, nkm ben ciia
song
To Lich.
<
7. Nhan vat nii anh hung c6
chong
la Thi
Sach.
"
8. Dam - ndi nghia quan Trieu Quang
Phuc
dong
quan
chohg
quan Tran Ba Tien cua nha Lifdng.
TuT
khoa: Ong n^m quyen d nifdc ta nam 907,

dvldc
xem la
nha
cai each dau tien cua Viet Nam.
6Bacthuoc3
'
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
22
Hang ngang
A.
Tiidng truyen nQ tu6ng Thieu Hoa cua Hai Ba
Trifng
sang
tao nen tro chdi nay.
B. Chile vu cua Mai
Thuc
Loan trU6c khi ong tien hanh
khcii
nghia nam 722.
C.

Quoc
gia nay c6 ten
khac
la Lam Ap, Chiem Thanh.
D.
Viec
lam cua Hai Ba TrUng trong
thdi
gian hoa binh
nam 40 - 43 nh&m giam nhe ganh nang ve
kinh
te cho
nhan dan.
E. Vat bit sat
diidc
Ngo Quyen dm xuong long
song
Bach
Dang danh tan quan Nam Han, ket thiic hdn mot
nghin
nam Bac thuoc.
F. Nxidc Nam Viet cua con
chau
Trieu Da sau bi
trieu
dai
Trung
Quoc
nay thau tom nam 111 trtfdc CN.
G. Hanh

dong
cua cac
trieu
dai
phong
kien phUdng Bic
doi v6i cac
cuoc
khdi nghia Hai Ba Trifng, Ba Trieu, Dinh
Kien,
LyTu Tien
H.
Dien
dvfdc
Ly Nam De diing len nam 544 lam ndi
trieu
hoi.
I.
Kieu nha c6 tU
thdi
Hung Viidng mo
phong
cau tao
con
riia.
J.
Day la ngoi chiia co nhat Viet Nam, dUng
thdi
Bac
thuoc

cuoi the ky 11, gin vdi huyen tich ve Phat Mlu Man
Nifdng.
K. Tinh la que hUdng cua nii anh hung Trieu Thi
Trinh.
TU khoa: Mot
linh
vijfc cac trieu dai phong kien phifdng
Bac
muon dong hoa dan toe ta thdi Bac thuoc.
m
O
Bac
thuoc
4
B
D
0.
H
E
F
G
Hang
ngang
A. Tii
viec
phai
cohg
phii
loai qua nay cho nha Diidng,
Mai

Thiic Loan phat
dong
moi ngiidi
khdi
nghia (tii Han -
Viet).
B. Nam 622 nha DifOng da goi nvi6c ta b&ng ten goi nay.
C. Anh cua Ba Trieu.
D.
Ten quan do ho sd Phung Hifng vay thanh den phat
benh ma
chet.
E. Ngifdi CO the
liic
manh diing dau mot vung, c6 the
ke
trifdng
hdp cua Khiic Th^a Du.
F. Tii6c vi cua Trieu Quang
Phuc,
p6 nghia la "vua d^m
mot dem".
G. Bang
miiu
gian ke hiem, nii6c Au Lac rdi vao tay vi
vua nay.
24
H.
Con gai cua
Tri§u

Quang
Phuc,
lay Nha Lang con
cua Ly Phat Tvi.
I.
Ten
tiidng
la chau danh
tiidng
Luc Ton nha Dong
Ngo da dan ap
khdi
nghia ba Trieu.
J.
Chinh
sach
do ho tdng quan cua cac
trieu
dai phong
kien
phifdng Bdc doi v6i niidc ta
thdi
B^c
thuoc
nh^m lam
thay
doi ban chat cho gio'ng ho.
Hang
doc: Cuoc khofi nghia mang ten hai ngi/di lanh dao
dien

ra nam 40 vdi bo'n ly do: "Mot xin
rijfa
sach quoc thu.
Hai
xin noi lai nghiep xi^a ho Hung. Ba keo oan ufc long
chong. Bon xin ven ven sof cong lenh nay". q
6 Bac
thuoc
5
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
Hang
ngang
'^.ABuy
o%s';'
niV„)
„H
A. "Co ba Trieu txidng. Vang lenh
trdi
ra.
Tri

diing cb
mci nifdc. Lenh truyen sau tril6c.
Theo
got ba viidng" (Dan
ca Thanh Hoa).
B. Ten goi cua me Hai Ba Trifng, con diidc biet den
cung
v6i ten Tran Thi Doan.
C. Vien tiidng
dufdc
nha Han
phong
la
Phuc
Ba tif6ng
quan
giao
chien v6i Hai Ba Truing d Lang Bac.
D. Vien tiidng la cha cua Trieu Quang
Phuc.
E. Ong la ngiJdi Han, c6
cong
truyen ba Nho hoc vac
nxidc ta
thdi
B&c thuoc, diidc goi la Si viidng.
F. Ngitdi c&m quyen cuoi ciing cua
dong
ho Khiic.
G. Vien tiidng da giet Difdng Dinh

Nghe
de cif6p ngoi
nam 937.
H.
Phu tri stf cua
Giao
Chau
thdi
Dong
Ngo,
cung
la
trung
tam Phat
giao
s6m nhat ca nxidc.
I.
Ngiidi Han goi dan ta hkng ten nay can cii vao hinh
dang doi ban chan ngUdi Viet.
J.
"Do ky
dong
coi Me
Linh
rieng mot
trieu
dinh
nUdc
ta" {Dai Nam
quoc

dien ca).
K. Ngoi
chua
difdc xay dUng tren ho Kim NgUu
thdi
Tien Ly.
Hang
doc: Ong la ngxidi lanh dao cuoc khcfi nghia nam
722 cho'ng nha Diiiing, giup cho dan: "Dudng di cong vdi tii
day diet. Dan niCdc ddi ddi hudng phuc chung".
26
6 Bac thuoc 6
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hang
ngang
1.
Chiic vu cua tiidng Trieu Tuc trong
trieu
dinh doc
lap cua Ly Nam De.
2. NQ tii6ng cua Hai Ba TriJng, que Hai
Phong.

3. Ngon
niii
thuoc
huyen Hau Loc, Thanh Hoa la ndi
"dau chan Ba Trieu rang ngdi
svL
xanh", ndi Ba Trieu hy
sinh,
CO lang mo cua Ba. •
4.
Quoc
hieu ntfdc ta
thdi
Tien Ly.
5. Ong que Thanh Hoa, la ngiidi Viet d^u tien cua nxidc
ta
dau trang nguyen
thdi
nha Dufdng, c6 bai thd May trdng
rgi bien xanh.
6. " den luc hiem
ngheo.
Chi em that the phai lieu
vdi
song"
(ca dao ve sii hy sinh cua Hai Ba Triing).
7. Quan nkm phia Nam quan Nhat Nam,
thuoc
dat
Champa.

8. Quan do ho nha Difdng c6 tai ma thuat,
tiing
tran
yem cac ndi long
mach
cua nxidc ta. . i
9. Ten goi
khac
cua thanh Dai La cuoi
thdi
Bac thuoc,
la
trung
tarn
phii
do ho nha Difdng.
Hang
doc: Ong que d lang Difdng Lam, ciing em la
Phung
An lat do chinh quyen do ho nha Difdng the ky
VIII.
t fu 4. THCn NG6 - DINH -
TI^N
Lfi ; 1^ .
Khdi
qudt: Thdi Ngo (938 - 965), Dinh (968 -
1005),
Tien Le (1005 - 1009) ton tai trong the ky X danh dau
bang
chien thSng

Bach
Ding nam 938 cua Ngo Quyen
gianh lai nen doc lap,
t\
chu cho dat niidc va ket thuc nam
1009 khi nha Ly thay the nha Tien Le.
Trong
thdi
ky nay diidc xem la giai
doan
xac lap,
cung
c6' nen doc lap tU chu va tao nen
mong
cho che do
phong
kien
ra ddi, phat
trien.
6 Ngo,
Dinh,
Tien
Le 1
2
8
1
4 7
6
3 5
28

Hang
doc
1.
Ong la vi vua ba
ngay
cua nha Tien Le nam 1005.
2. Le Hoan la vi vua dau tien cay loai ruong nay nhim
khuyen khich
san
xuat. •«
ix>
mn
3. Vung dat Ngo Quyen
tran
tri
trildc khi lam vua.
4. Tii dung de ton xuEng vua v6i y nghia la "con
trdi".
5. Vvmg dat Ngo Xildng Xi
dong
giuE trong thdi gian
loan 12 sii quan (965 - 968).
6. Chile vi Difdng Tam Kha t\i
phong
sau khi ciidp ngoi
nha Ngo nam 944.
7. Nam 990 vien sijf than nha
Tong
nay dem skc
phong

dac tien cua vua
Tong
danh cho Le Hoan, Le Hoan nhan
s&c
phong
nhiing gia nga ngiia dau de khong lay.
8. Ten quan hau md sao
rdi
vao mieng tifcing difdc
trdi
trao
menh de vUdng nen am hai cha con Dinh Bo
Linh
va Dinh Lien.
Hang
ngang: Nien hieu dau tien va duy nhat cua vua
Dinh
Tien
Hoang trong thdi gian ong tai vi (970 - 974) vdi y
nghia
yen on khong
CO
loan lac, chien tranh ;J>
ikda
u\n'^ i^\Ai
O Ngo,
Oinh,
Tien
Le 2
8

.
a
Hang
doc *^
, 1.
IChi
con nho, Dinh Bo
Linh
cung ban chan
trau
dung
loai
cd nay danh
tran
gia.
2. Thdi Dinh Tien Hoang khi chiia c6 luat phap, vua
nuoi
ho diJ va dat vat nay tai san dien de ran de ke c6 toi.
3. Danh hieu ton xifng danh cho Dinh Toan khi chiia
lam
vua.
4. Con cua Dinh Bo
Linh
difdc ong phong Thai
tii,
sau
bi
anh
trai
Dinh Lien giet hai.

5. Ten tii6ng
giac
Nam Han tvt
tran
trong chien
tranh
xam lifdc mldc ta nam 938.
6. "Ngo Quyen que b
Ciiu
dan thoat khoi cat lam
ngan nam"
{Lich
ni/dc ta - Ho Chi Minh).
7. Can benh Le Long Dinh mkc phai d^n t6i
viec
khi
thiet
trieu
phai nkm.
8. Vien svf than nha Tohg
sang
nif6c ta nam 987, lam
doi cau thd "Ngong kia,
ngong
mot doi. Ngang mat nhin
chan
trdi".
9. Chtjfc vu cua Dinh
Cong
Trtl

(than phu Dinh Bo Linh)
khi
ong
tran
tri
Hoan Chau.
ji#
Tii khoa: Dong song con c6 ten la song
RiJfng,
nrfi
ghi da'u
,' chien cong danh tan quan Nam Han cua Ngo Quyen md dau
^ cho thdi ky doc lap, t\i chu cua nifdc ta sau hdn mot nghin
nam
Bac thuoc.
30
6
Ngo, Oinh,
Tien
Le 3
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J

K
Hang
ngang
A. Day la em vd cua Ngo Quyen. ^
B. Tifdng nha Tong bi quan Le Hoan giet tai
song
Thifdng
trong khang chien
chong
Tong nam 981.
C.
Quoc
hieu cua niicic ta
thdi
nha Dinh, Tien Le.
D.
Ttf 10 ddn vi hanh chinh nay nam 1002 Le Hoan doi
thanh
16, phu, chau.
E. Sau khi gianh quyen doc lap i\i chu cho dan toe, Ngo
Quyen dinh do ci day de noi lai
quoc
thong da mat
thdi
An
Dudng Vifdng.
F. Cha cua Ngo Quyen. - n ^o^ySl
G. Kinh do
nu6c
ta

thdi
Dinh, Tien Le.
H.
Ddn vi bien che quan doi
thdi
Dinh, Tien Le
diidi
ddn vi tot, gom 10 ngUdi. s
I.
Ngxldi da 6m xac vua Le Trung
Tong
ma
khoc
khi
ong bi em
trai
Le Long Dinh sat hai. i U ?
>

J.
Vien tif6ng da keu goi quan than ton xiing Le Hoan
len lam vua.
K. Danh xiing cua Ngo Xiidng Van khi
cung
anh Thien
Sach
Vifdng Ngo Xifdng
Ngap
cam quyen
tri

niidc.
Tii khoa: Ba lam Hoang hau hai trieu vua Dinh Tien
Hoang va Le Dai Hanh.
5.THCIILY-TRAN-H6
Khdi
qudt: Thdi Ly, Tran, Ho tifdng
iing
v6i moc
thdi
gian 1009 khi nha Ly thanh lap va ket thuc nam 1407 khi
nha Ho that bai trong khang chien
chong
Minh.
Trong giai
doan
nay van hoa Ly, Tran gop phan to
16n vao thanh
tiJu
cua van minh Dai Viet tren nhieu
llnh
viic
nhii:
van hoa tin ngiidng
(giao
due Nho hoc ra
ddi,
Phat
giao
la
quoc

giao,
chii Nom diidc ra ddi ),
kinh
te - chinh tri - xa hoi (kinh te ngu binh li
nong,
di
nong
vi ban; khang chien
chong
Tong,
chong
Mong -
Nguyen ).
32
OLy,
Trdn,
Hol
1 2 3 4 5
1 I I \ I \
2
3
4
5
6
7
Hang
ngang
1.
Ten cua vua Ly Nhan
Tong

khi chiia tai vi -
trieu
dai
xuat than tii
nghe
chai
'\\i6i,
cai tri nif6c ta tii nam
1225-1400.
2.
"Rong
, ho
phuc"
(thanh ngut).
3. Tai hoi nghi Dien Hong, vua Tran da hoi cac bo lac:
"The
giac
manh. Nen hay nen danh".
4. Vi
Quoc
sii
thdi
Ly
Cong
Uan.
5. "Hoang
quoc
thich" (thanh ngii).
6. Bo phu trach xay dUng trong Luc bo.
7. "Svfu

cao
nang" (thanh ngxi) - Tii6ng
giac
Nguyen
bi
quan Tran hit
song
tai
tran
Bach
DSng
nam 1288.
33
Hang doc
1.
Nghe
ton tai
cung
cac
nghe:
ngii, tieu, muc trong
thang bac TiC
nghe
-
Chua
xay diing nam 1049, c6 ten chiJ
la Dien
Hiiu,
ttjfc "phiic lanh dai lau".
2. Mot diic

tinh
trong Ngu thiidng - "Tam
cung,
luc "
(thanh ngQ).
3. Day la bo luat thanh van dau tien cua
nifdc
ta, ra
ddi nam 1042 ddi vua Ly Thai
Tong.
4. Bo phu trach
phap
luat, xet to tung trong Luc bo -
Nghe
An
thuoc
chau
nay
thdi
Ly, Tran.
5. Trieu dai do Hot Tat Liet lap nen tai Trung
Quoc
nam 1279 - Ghe vua
ngoi.
6 Ly, Trdn. Ho 2
4
ABCDEFGHI JK
34
Hang doc '
.f

|'&,
A.
Nghe
diing trudc cac
nghe:
nong,
cong,
thiJdng thhi
phong
kien.
B. Ten cua vua Ly Hue
Tong
khi con la Thai txi. *
C. Bo mon
nghe
thuat do ba
Pham
Thi Tran
sang
tao
ci ddi Ly, la loai hinh san khau truyen thong cua mien
Bic.
D. Loai vat bi
Nguyen
Thuyen
(sau goi la Han
Thuyen)
lam thd Nom duoi khoi
song
L6 nam 1282. —

E. Vat Tran
Quoc
Toan
bop nat trong tay luc nao
khong
biet. i.
F.
Thvfc
trang ba ton
giao:
Nho
giao,
Phat
giao,
Lao
giao
dUdc
trieu dinh nha Tran giai
doan
cuoi
cong
nhan sU
song song
ton tai
dildc
goi la hien tifdng "
dong
nguyen".
G.
Chiic

quan
trong coi
viec
dip, bao diJdng de dieu
thdi
Tran. 'f*
H.
Ten tiidng
giac
Nguyeri bi tieu diet tai tran Ham Txi.
L
Nang
cong
chua
difdc
vua Tran ga cho
Thoat
Hoan.
J.
Bo' cua Diidng Nhat Le lam
nghe
nay vdi
chiic
nang
dem dan cho hat a dao, hat van.
K.
Chau
cung
v6i
chau

0
diidc
Che Man
dang
tang nha
Tran khi ket hon v6i
cong
chua
Huyen Tran.
Tvf
khoa: Hai chuf quan
Tran
thich len canh tay bieu thi
quyet tam giet giac cijfu nifde trong khang chien chong
Nguyen Ian thijf hai.
35
6 Ly, Trdn, Ho 3
ABCDEFGHI
J
Hang
doc
A.
Ho
ten that
cua
Thai
uy
Ly Thiidng Kiet.
B.
Cong

trinh
thd
Khong Txi
va 72 vi
tien hien
dUdc
xay dung nam 1070 ddi
Ly
Thanh
Tong.
C. Nui ndi Thiidng
hoang
Tran Nhan
Tong
di
tu
va lap
Thien phai Tnic Lam.
D. Thanh
Ho
Quy
Ly xay
tai Thanh Hoa.
E.
V6i
nghe
thuat quan
svf
"Tien phat
che

nhan",
Ly
ThUdng Kiet
cho
quan danh
vao
Kham chau, Liem
chau
va
chau
nay cua nha
Tong
de lam suy
giam siic manh
hau
can
cua
dich.
F. Danh hieu
thii
ba
trong hang Tam khoi difdc
dat ra
ci
ddi vua Tran Thai
Tong.
G.
Hao
khi
c6

du6i
thdi
Tran trong khang chien
chong
Mong
-
Nguyen,
triet
tiJ
tii
chU Tran trong tieng Han.
H.
Ndi thd
8
vi vua nha Ly,
con
goi
la
den
Ly
Bat
De.
36
I.
Hinh thiic ket hon
pho
bien
cua
quy
toe

nha Tran.
J.
Ngiidi tien hanh
cuoc cai
each
han dien, han
no
cuoi
thdi
Tran.
Tii
khoa:
Ten
kinh
do
nxidc
ta
thdi
Ly -
Tran,
c6 the
"rong cuon,
ho
ngoi", dUdc chon lam
kinh
do tii
thofi vua
Ly
Thai
To.

)r
6 Ly, Trdn, Ho 4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hang
ngang
1.
Ong la
ngifdi
do dau ky
thi
Nho hoc dau
tien
ci
nxidc
ta
nam 1075, lam t6i
chtfc
Thai sii ddi vua
Ly
Nhan
Tong.
2.

Ben
nii6c
ndi quy toe nha
Tran
hop ban
viec
chohg
giac Nguyen Ian
ihvL
hai.
3. Van ban Chu Van
An
dang len vua Tran
Du
Tong
de
nghi
chem
bay
ten ninh than.
4. Loai tien giay diide phat hanh nSm
1396.
5. Chuong nay nkm b ruong rua, c6 mat trong "An
Nam tii
dai
khi".
6. Vua Tran Anh Tong
tifng
uohg loai
riidu

nau
tijf
cay
nay ma say suyt mat ngoi.
7. Van ban noi ve ly do ddi do cua Ly Cong Uan nam
1010,
CO
nguyen van ten goi la: Thien do chieu.
8.
Quoc
hieu cua midc ta ddi nha Ho.
9. Vien tu
trUcing
vung Da Giang quy thuan
trieu
dinh
vi
phuc tai Tran Nhat Duat.
Hang
dpc:
Thien
phai
Phat
giao
Avtdc
lap nen thofi Ly
6 Ly, Trdn. Ho 5
A
B
C

D
E
F
G
H
I
J
Hang
ngang
A.
Tudng nha Tohg bi quan Ly danh bai trong
cuoc
xam liidc nam
1075-1077.
38
B.
Chien
thing
tren
con
song
nay nam 1077 ket thuc
khang
chien
chong
Tohg Ian
thxjf
hai.
C. Vat Thoat Hoan chui vao cho quan khieng rut chay
khoi

nxidc ta trong khang chien
chong
quan Nguyen xam
Ivfdc Ian
thii
hai nam 1285.
D.
Loai Sling Ho Nguyen
Tritng
sang tao nen.
E. Cach danh nay con difdc goi la chien
thuat
"viidn
khong, nha trong", diidc quan dan nha Tran ap dung rat
thanh
cong.
F.
"CiJfa hit
song
Toa Do.
Song
Bach Dang giet
tifdi
6 Ma"
(Binh
Ngd dai cdo noi ve chien thang
thdi
Tran).
G. Hoi the tai den nay ra ddi sau loan "Tam viidng"
thdi

Ly nham khang
dinh
long
trung
thanh vdi vua.
H.
Nha Ly, nha Tran ma't ngoi bcii nan nay.
L
Ten goi quan xifcing san xuat do dung cho Nha niidc
thdi
Ly,
Tran.
J.
Ten goi khoa thi dau
tien
diidc md nam 1075
thdi
Ly.
Hang
doc: Ndi
diitfc
xem la trifcfng dai hoc dau
tien
cua
midc
ta, diftfc xay di^ng nam 1076
thdi
vua Ly Nhan Tong.
6.THdlLfiSCJ
Khai

qudt:
Thdi
Le sd la
giai
doan phat
trien
cao nhat
cua che do phong kien Dai Viet ma
dinh
cao la
thdi
vua Le
Thanh
Tong. Nhieu thanh tUu da dat dUdc:
Mo
hinh
Nha nifdc quan chu chuyen che Trung Udng
tap
quyen hoan
thien.
Luat Hong Diic
tien
bo. Van chvfdng,
thd
phu CO nhieu tac pham bat hu:
Binh
Ngd dai cdo,
39
Qudn trung tie menh tap
Giao

due Nho hoe phat
trien
t6i
dinh
cao, nhan tai ro nd: Nguyen
Trai,
Liidng The Vinh
Giai
doan
nay tUdng
ling
vdi moc
thdi
gian tu: nam
1428 khdi nghia Lam Sdn th4ng Idi den nam 1527 khi Mac
Dang Dung ciidp ngoi nha Le.
6 Le SO 1 a
JBI
§,m;i . f I I ~
123456789
Hang
doc
1.
Ddn vi quan doi du6i
thdi
Le, eo 200 - 800 Hnh.
2. Lang det noi tieng
thdi
Le, xuat hien trong cau ca
dao: "Ai

ve
Hue Cau det lua, Hue Cau nhuom the".
3. Su ton vinh cua Nha nifdc
phong
kien Viet Nam doi
v6i
nhiJng ngifdi d5 dat
bSng
each
dUng vat nay tai Van
Mieu,
CO
le ivL ddi vua Le Thanh
Tong
nam 1484.
40
4. Ten tdng binh nha Minh
cung
tham gia hoi the
Dong
Quan nam 1428 v6i Le Ldi cam ket
cham
dijtt
chien tranh.
5. Tran danh
ngay
3 thang 11 nam 1427 tieu diet
hoan
toan 10 van quan tiep vien nha Minh do Thoi Tu, Hoang
Phiie thong

linh.
6. Tac gia cua tap
Binh
Ngo sdch dang Le Ldi.
7. Ten tiidng
giac
bi quan ta tieu diet tai siidn Ma Yen
thuoc
ai Chi Lang
ngay
10 thang 10 nam 1427.
8. Hoi the cua Le Ldi va nhiing ngiidi tam
phuc
nam
1416 de phat
dong
khcii nghia Lam Sdn.
9. Thi
c\i
thdi
xifa thiidng
theo
kieu "Tam chiidng
trieh ".
Tijf
khoa: Van bia di^tfc Nguyen
Trai
soan thao viet ve
tieu
s«f Le

Ltfi
va cuoc khofi nghia Lam Sdn, dat tai Lam
Kinh,
Thanh Hoa.
6 Le SO 2
1 2 3 4 5
1
2
3
4
5
6
41
Hang
ngang
1.
Ndi Nguyen
Trai
d khi chi si - Thue ngifdi
nong
dan
phai
nop
thdi
phong
kien
cung
"to", "dung".
2. " , le, nghia, tri, tin" (Ngu thiCdng cua Nho
giao)

-
Kinh
do Khong Tii
soan
nhifng khong nim trong Ngu
Kinh,
da bi that truyen. '
3. "Tran , Sdn Tho
nghe
hdi ma mat via. Ly An,
Phifdng Chinh nin thd cau thoat than" {Binh Ngo dai cdo -
Nguyen Trai).
4. "Tien ho ung" (thanh ngii).
5. Ddn vi dem
thdi
gian ve dem
ngay
xtfa - Con
trai
tvf
18 tuoi
trci
len
theo
phap
luat
phong
kien phai nop thue
than,
di

linh,
lao dich.
6. "Ddi vua Thai To, Thai
Tong.
Thoc
lua day
dong
chang
buon
an" (ca dao ca ngdi
canh
thai
binh, no du
thdi
Le sd) - Dao quan ciiu vien 5 van quan cua Kiem
quoc
cong
Moc Thanh tien
theo
difdng nay
sang
niidc ta.
Hang
doc
1.
Loai
nhac
cung
dinh Liidng Dang
soan

ra thang 6
nam 1437 sau chie'n thing cua khcii nghia Lam Sdn.
2. Mot ten tifdng nha Minh that
tran
trong khcii nghia
Lam Sdn - Mot ddn vi hanh chinh
thdi
Le sd.
3. Ngiidi xay C\in trung dai cho vua Le Tildng Diic.
^ 4. Ky thi cao nhat do vua
triic
tiep ra de,
cham
thi, hoi
bai - Hoi thd do Le Thanh
Tong
lam Thien Nam
dong
chu,
CO
28 thanh vien.
5.
Niii
ba Ian quan Lam Sdn rut len de ckm cU vdi
giac
trong
buoi dau khcii nghia.
6
Leso3
^'-^ o.'

1
2
3
4
5
6
-
7
8
9
Hang
ngang
1.
Ai ndi An
Viln
hau Lieu Thang bi nghia quan Lam
Sdn tieu diet.
2. De phat
trien
lUc lifdng,
theo
ke
sach
cua tiidng
Nguydn Chich, nghia quan Lam Sdn tien vao vCing dat
phia Nam nay. i
3. PhiJdng
phap
danh
giac

doc dao cua nghia quan Lam
Sdn
bang
each
tac
dong
vao
tinh
than dich.
».jvnH
4. Cha cua Nguyen
Trai,
tiifng
lam quan
thdi
Tran.
5.
Quoc
giao
cua nxldc ta
thdi
Le sd.
6. Cd quan
giao
due cao nhat niidc ta
thdi
Le sd, tren
Quoc
Tii Giam.
7.

"Thii
nhat ,
thijt
nhi Pho Hien" mieu ta sU nhon
nhip,
phon
thinh
thdi
Le sd.
4d
8. Ngoi sao tiidng
trifng
cho van hoc,
difdc
vua Le
Thanh
Tong
vi v6i tarn long trong
sach
cua Nguyen Trai.
9. Vd
thii
cua Nguyin Trai, lam Ll nghi hoc si
thdi
Le
Thai
Tong.
Hang doc: Vu an oan khuat khien gia dinh Nguyin
Trai
bi

"Tru di tam toe".
6 Le SO 4
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hang ngang
1.
Tii6c vi cua quy toe
phong
kien, tren tilde "txi", dxidi
txidc "hau".
2. Dilc
tinh
dau tien trong "Tii
diLc"
cua ngiidi phu nii
theo
quan niem cua Nho
giao.
3. Ten goi Thang Long
thdi
Le sd.
4.
ChCfc

quan diing hang
thii
txl trong chin pham cap.
5. Lang gom noi tieng ra ddi
thdi
Le sd.
44
6. Tac pham dia ly dau tien cua niidc ta do Nguyen
Trai
bien
soan.
7. Vi vua
thijf
ba nha Le sd, la vua len ngoi nho tuoi
nhat cua nha Le va che do
phong
kien Viet Nam.
8. Danh hieu phan anh sU gioi toan hoc cua Trang
nguyen
Lifdng The Vinh.
9. Khue Van Cac trong Van Mieu soi
bong
xuohg
ho nay.
Tii
khoa: Nien hieu
thiJf
hai cua Le Thanh Tong gkn lien
vdi
ten tuoi cua ong.

6 Le SO 5
A
up
B
up
C
up
D
up
E
F
G
H
I
J
K
Hang ngang
A. Sau khi xam liidc niidc ta, nha Minh dat
nUdc
ta
thanh
mot quan vdi ten goi nay.
B.
Quan VUdng Thong bi danh tan tac tai
Ninh
Kieu
tai
ndi nay ngay 6 thang 11 nam 1426 den noi "thay phdi
day noi,
thoi

de nghin thu".
C. Phan ruong
cong
do Nha niicic phong kien tnic tiep quan
ly,
hoa
Idi
thu
hoach
diidc dii trQ trong kho cua
trieu
(finh.
D.
"Ru nhau chdi khip Long thanh. Ba
miidi
sau pho
ranh
ranh ching sai. Hang Bo, , Hang Gai. Hang Buom,
Hang
Thiec, Hang Bai, Hang Khay" (ca dao ve 36 pho
phiidng
thdi
Le sd). < ,•
<
«»
E.
Loai de diidc Nha nil6c phong kien dip keo dai den
tan
bd bien.
F.

Ten goi khoa thi diJdc md Ian dau
tien
thdi
Le sd
nam 1429.
G. Hoc tro
triidng
Quoc
Tvi Giam.
H.
Quan phu trach van de Phat
giao
thdi
Le sd.
" L Li doc ten nhflng
ngiidi
do dat trong cac ky thi
thdi
xiia
hit dau tii
thdi
vua Le Thanh Tong.
J.
Ngifdi
do dau khoa thi
Dinh.
K.
"Vua hien c6 mang bd coi da yen lai
lanh"
(Lich

sij^
niCdc
ta - Ho Chi
Minh).
Tif
khoa: Van ban difdc xem la ban
'Tuyen
ngon doc lap"
Ian
th<i
hai cua dan toe do Nguyen
Trai
viet.
7. NAM - BAC
TRI^U,
DANG
TRONG - DANG NGOAl
Khai
quat: Giai doan Nam - B^c
trieu
bat d^u tif nam
I
1527, Mac Dang Dung bijfc Le Cung Hoang nhUdng ngoi
cho
minh,
lap nen nha Mac, dong do d Thang Long. Nam
1533 Nguyen Kim pho Le
Ninh
len lam vua, t\ic vua Le
Trang

Tong (bat dau
trieu
Le Trung hUng mot nxldc hai
vua (cung vua phu chua), lap lai nha Le, dong hanh sd tai
Thanh
Hoa. Nam - Bac
trieu
hinh
thanh.
m
Phan
liet
Dang Trong - Dang Ngoai: Nam 1592 nha
Mac do. Triidc do nam 1558 Nguyen Hoang xin vua Le cho
vao Thuan Hoa
tran
tri,
lap nen xii Dang Trong. The phan
liet
Nam - Bac
trieu
cha'm
diit
thi the phan
liet
Dang
Trong - Dang Ngoai xac lap, ton tai den
khdi
nghia nong
dan Tay Sdn nam 1771. Nam 1789 the phan

liet
Dang
Trong - Dang Ngoai cham
diit.
Nha Tay Sdn
dUdc
lap nen
va ton tai den nam 1802.
Giai
doan Nam - Bac
trieu.
Dang Trong - Dang Ngoai
la
giai
doan che do phong kien Viet Nam di vao con difdng
suy vi, chien
tranh
"noi da xao
thit"
lien
mien,
kinh
te
nong nghiep kem phat
trien,
Nho
giao
suy doi The ky
XVni la "the ky chien
tranh

nong dan" vdi
cuoc
khdi
nghia
nong dan Tay Sdn la Idn nhat lap vvfdng
trieu
Tay Sdn
tien
bo nhifng ton tai khong difdc bao lau.
6 Nam - Bac
trieu,
Oang
Trong
-
Dang
Ngoai
1
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
M

Hang
ngang
^
A.
Ten chi
vung
dat
Dang Ngoai
thdi
vua Le -
chua
Trinh.
C. Ddn vi
bo
binh
cao
nhat trong
to
chiitc quan sxi
thdi
Le Trung hiJng.
G. Day la chi gai Nguyen Hoang, vd
Trinh
Kiem.
H.
"Cung phu chua" (thanh ngiJ).
K.
Bai
thd than
khoc

chong
Quang Trung
cua
cong
chiia
Le
Ngoc
Han.
L.
Mot trong nhiing toi
bi
x\i
tii
bSng
each
that
co
theo
luat
phap phong kien.
M.
Vu khi ban ra
Itfa
cua nghia quan Tay Sdn.
Hang
doc
B.
Ho Xuan Hiidng gioi lam thd loai
chii
nay.

D.
Ngiidi
d6
Tien
si de
nhi giap trong
ky
thi Hoi, thi
Dinh,
dif6i
hang Tam khoi.
E. Chua
Trinh
cuoi cung
thdi
vua Le -
chtia
Trinh,
difdc phong la an
do
vUdng, lam chua t^ thang
9
nam
1786
den thang
9
nam 1787.
i
F.


kinh cdnh gidi la tac pham cua Nguyin
Trai.
L
Chien
thing
danh
tan 29 van
quan Thanh
cua
Quang Trung.
J.
"Nh6 n\idc dau long
con
cuoc
cuoc.
Thifdng nha moi
mieng
cai
gia " (Chieu horn nhd nha
- Ba
Huyen Thanh
Quan).
^6
6
Nam
Bac
trieu,
Dang
Trong
Dang

Ngoai 2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Hang
ngang
1.
Hinh
phat giang chiic
va day di xa
doi v6i quan lai
mfic toi.
2. Trang
phuc
truyen thong
cua
phu nut Viet Nam
ra
ddi
thdi
chiia Nguyen
Phuc
Khoat.
3. "Cai

CO
Ian loi
bd
song.
Ganh
gao
nuoi
chong
tieng
khoc
ni
non. Nang
ve
nuoi
cai
cung
con. De
anh nvfdc
non
Cao
Bang"
(ca
dao noi
ve
chien
tranh
Nam
-
Bac
trieu).

4. Chiic quan dai than
ci
Phu chiia
Trinh
dudc
dat
ra
nam 1601 sau chiic Tham tung.
5. 6ng vua sang suot.
6.
Theo
Idi khuyen cua Nguyen
Binh
Khiem la:
"
nhat
dai.
Van dai
dung than", Nguyen Hoang
da lap nen
x\i
Dang Trong
tii
nam 1558.
m

×