Một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường trung học phổ thông chuyên tỉnh đồng tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
TRẦN MINH LUÂN
MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN
TỈNH ĐỒNG THÁP
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN – NĂM 2014
1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________
TRẦN MINH LUÂN
MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN
TỈNH ĐỒNG THÁP
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14
Người hướng dẫn khoa học:
PGS. TS. NGUYỄN THỊ HƯỜNG
NGHỆ AN – NĂM 2014
2
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS.
Nguyễn Thị Hường đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn tập thể các thầy giáo, cô giáo khoa Quản lý
giáo dục, phòng Quản lý Khoa học - Thư viện trường Đại học Vinh đã tận
tình giúp đỡ tôi trong học tập và nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo UBND tỉnh, Sở Giáo dục – Đào tạo
tỉnh Đồng Tháp đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu và các thầy cô giáo các trường
THPT chuyên Nguyễn Đình Chiểu và THPT chuyên Nguyễn Quang Diêu tỉnh
Đồng Tháp đã sẵn sàng cộng tác, giúp đỡ để tôi hoàn thành chương trình
nghiên cứu.
Mặc dù có nhiều cố gắng, song không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi
rất mong được sự quan tâm chỉ bảo của các thầy, các cô và các đồng nghiệp
để luận văn được hoàn thiện hơn.
Vinh, tháng 8 năm 2014
Trần Minh Luân
3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
CB – Cán bộ
CBQL – Cán bộ quản lý
CMNV – Chuyên môn nghiệp vụ
CNH – Công nghiệp hóa
CNH-HĐH – Công nghiệp hoá hiện đại hoá.
GD – Giáo dục
GDTX – Giáo dục thường xuyên
GV – Giáo viên
GVG – Giáo viên giỏi
HS – Học sinh
HSG – Học sinh giỏi
HSNK – Học sinh năng khiếu
HT – Hiệu trưởng
NCKH – Nghiên cứu khoa học
NĐC – Nguyễn Đình Chiểu
NQD – Nguyễn Quang Diêu
NXB – Nhà xuất bản

PGS.TS – Phó giáo sư tiến sỹ
PHT – Phó hiệu trưởng
QL – Quản lý
SL – Số lượng
SV – Sinh viên
TC – Tổng cộng
TH S – Thạc Sỹ
THCS – Trung học cơ sở
THPT – Trung học phổ thông
TL – Tỉ lệ
TS – Tiến Sỹ
UBND – Ủy ban nhân dân
4
MỤC LỤC
Nội dung Trang
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài
1
2. Mục đích nghiên cứu
2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
2
4. Giả thuyết khoa học
2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
2
6. Phạm vi nghiên cứu
3
7. Phương pháp nghiên cứu
3

8. Đóng góp của luận văn
4
9. Cấu trúc của luận văn
4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
5
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
8
1.3. Người giáo viên THPT chuyên trong bối cảnh hiện nay
12
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giáo viên THPT chuyên
15
Kết luận chương I
24
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG CHUYÊN TỈNH ĐỒNG THẤP
25
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và tình hình
giáo dục tỉnh Đồng Tháp
25
2.2. Thực trạng đội ngũ GV ở các trường THPT chuyên tỉnh Đồng
Tháp
37
5
2.3. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ GV ở các trường
THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp
40

2.4. Đánh giá chung về thực trạng
52
Kết luận chương 2
60
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN TỈNH
ĐỒNG THÁP
61
3.1. Các nguyên tắc đề xuất giải pháp
61
3.2. Các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường THPT
chuyên tỉnh Đồng Tháp giai đoạn từ nay đến năm 2020
62
3.3.Thăm dò tính cần thiết và khả thi của các giải pháp
83
Kết luận chương 3
88
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
89
Kết luận
89
Kiến nghị
90
TÀI LIỆU THAM KHẢO
93
PHỤ LỤC NGHIÊN CỨU
6
DANH MỤC CÁC BẢNG
1. Bảng 2.1 Thống kê trình độ GV toàn ngành Giáo dục Đồng Tháp
(tính đến thời điểm 3/7/2014)

2. Bảng 2.2 Thống kê CBQLGD các cấp học ở Đồng Tháp trong giai
đạn hiện nay (tính đến thời điểm 3/7/2014)
3. Bảng 2.3 Thống kê về hiện trạng phòng học trong toàn tỉnh
4. Bảng 2.4 Thống kê chỉ số phát triển giáo dục ở Đồng Tháp 3 năm
gần đây (có đối chiếu so sánh với chỉ tiêu kế hoạch nâng
cao chất lượng giáo dục 2011-2015 và định hướng 2020)
5. Bảng 2.5 Thống kê số học sinh trong các trường chuyên ở Đồng
Tháp 3 năm gần đây
6. Bảng 2.6 Hiện trạng về CSVC các trường chuyên ở Đồng Tháp
7. Bảng 2.7 Thống kê chất lượng giáo dục các trường chuyên ở Đồng
Tháp 3 năm gần đây
8. Bảng 2.8 Thống kê hiện trạng về số GV theo từng môn trong các
trường chuyên ở Đồng Tháp
9. Bảng 2.9 Thống kê tình hình chất lượng và cơ cấu độ tuổi GV các
trường chuyên ở Đồng Tháp
10. Bảng 2.10 Thống kê chi tiết số lượng GV đạt chuẩn và trên chuẩn
trong các trường chuyên ở Đồng Tháp
11. Bảng 2.11 Thống kê tuyển dụng GV trường chuyên ở Đồng Tháp giai
đoạn mới thành lập đến nay
12. Bảng 2.12 Hiện trạng về công tác bố trí sử dụng GV cốt cán trong các
trường chuyên ở Đồng Tháp
13. Bảng 2.13 Thống kê số lượng/lượt GV, CBQL trường chuyên tham
7
gia các lớp tập huấn nâng cao năng lực
14. Bảng 2.14 Phụ lục phát triển đội ngũ GV, CBQL kèm theo đề án phát
triển trường chuyên do UBND tỉnh phê duyệt
15. Bảng 2.15 Thống kê hiện trạng số lượng GV, CBQL nằm trong qui
hoạch phát triển đội ngũ theo đề án phát triển trường
chuyên của tỉnh
16. Bảng 3.1 Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp đề xuất (n= 130)

17. Bảng 3.2 Đánh giá tính khả thi của các giải pháp được đề xuất (n=
130)
8
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Điều 15 Luật Giáo dục đã khẳng định: “Nhà giáo giữ vai trò quyết định
trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục” [4; tr5].
Đội ngũ giáo viên THPT quyết định chất lượng giáo dục THPT nói
chung và đặc biệt khẳng định trên thể hiện càng rõ nét hơn trong các trường
THPT chuyên. Phát triển giáo viên đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, có
năng lực chuyên môn vững vàng đủ sức phát hiện và bồi dưỡng những học
sinh có năng lực học tập tốt để tạo nguồn tiếp tục phát triển thành nhân tài
phục vụ cho địa phương và cho đất nước là sứ mạng mà mọi trường chuyên
phải thực hiện.
Chất lượng giáo dục luôn là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của các cơ sở
giáo dục đào tạo trong đó có các trường THPT chuyên. Đội ngũ giáo viên
đóng vai trò quan trọng, chủ yếu trong việc đảm bảo, nâng cao chất lượng
giáo dục của mỗi nhà trường nói riêng và toàn hệ thống giáo dục nói chung.
Với mục tiêu “Các trường trung học phổ thông chuyên sẽ là hình mẫu tương
lai của các trường phổ thông về cơ sở vật chất, đội ngũ nhà giáo và tổ chức
các hoạt động giáo dục”, Đề án Phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai
đoạn 2010-2020 ban hành kèm theo Quyết định số 959/QĐ-TTg ngày 24
tháng 6 năm 2010 Thủ tướng chính phủ đã xác định: “Chú trọng xây dựng đội
ngũ giáo viên đầu đàn về hoạt động chuyên môn trong hệ thống trường THPT
chuyên, tạo điều kiện giúp họ trở thành những nhân tố tích cực, là tấm gương
trong việc rèn luyện đạo đức, tự học, sáng tạo và xây dựng mạng lưới hoạt
động của đội ngũ này trên toàn quốc” [24].
Hiện nay, đội ngũ giáo viên cốt cán trong các trường THPT chuyên ở
Đồng Tháp đang còn bất cập về số lượng, cơ cấu, năng lực tổ chức hoạt động
9

chuyên môn chưa đáp ứng được yêu cầu và đòi hỏi của nhà trường trong tình
hình mới.
Vì những lý do trên chúng tôi chọn đề tài: Một số giải pháp phát triển
đội ngũ giáo viên ở các trường THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp để nghiên
cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp nhằm
phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường THPT chuyên ở tỉnh Đồng Tháp.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ giáo viên THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường THPT chuyên tỉnh
Đồng Tháp.
4. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ giáo viên ở các trường trung học phổ thông chuyên tỉnh Đồng
tháp sẽ đảm bảo về số lượng, chất lượng và cơ cấu nếu đề xuất và thực hiện
được các giải pháp có tính khoa học và tính khả thi.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài.
5.2. Nghiên cứu thực trạng công tác phát triển đội ngũ GV ở các
trường THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp.
5.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường
THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu công tác phát triển đội ngũ giáo viên dạy môn
chuyên ở các trường THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp, gồm các trường THPT
chuyên Nguyễn Đình Chiểu và THPT chuyên Nguyễn Quang Diêu.
10
7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Gồm các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa những vấn
đề lý luận và những kết quả nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước
nhằm xác lập cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Gồm các phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp quan sát:
Nhằm thu thập chứng cứ hỗ trợ và kiểm chứng kết quả nghiên cứu
của những phương pháp nghiên cứu khác.
- Phương pháp phỏng vấn
Phương pháp này được sử dụng để phỏng vấn các Hiệu trưởng,
phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn, tổ trưởng chuyên môn và các GV
giỏi có nhiều kinh nghiệm về công tác qui hoạch phát triển đội ngũ, công tác
dạy chuyên sâu, bồi dưỡng HS giỏi.
- Phương pháp điều tra
Sử dụng bảng hỏi để điều tra thực trạng công tác phát triển đội ngũ ở
các trường THPT chuyên. Đối tượng điều tra gồm Hiệu trưởng, phó Hiệu
trưởng và một mẫu điều tra gồm tổ trưởng chuyên môn, GV được chọn ngẫu
nhiên.
- Phương pháp chuyên gia
Tham khảo ý kiến của các CBQL có nhiều kinh nghiệm trong quản lý
hoạt động dạy học ở các trường chuyên trong tỉnh Đồng Tháp, Sở Giáo dục
và Đào tạo về các giải pháp đã đề xuất.
7.3 Phương pháp thống kê toán học
Để phân tích và xử lý các số liệu điều tra về mặt định hướng nhằm
định hướng các kết quả nghiên cứu.
8. Đóng góp của luận văn
11
8.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ nói chung, phát

triển đội ngũ giáo viên THPT nói riêng, trong đó có đề cập đến phát triển đội
ngũ GV cốt cán ở các trường chuyên; làm rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự
phát triển đội ngũ giáo viên THPT chuyên.
8.2. Về mặt thực tiễn
Làm rõ thực trạng đội ngũ giáo viên THPT chuyên ở Đồng Tháp, thực
trạng phát triển đội ngũ giáo viên THPT chuyên ở Đồng Tháp; đề xuất được
các giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi để phát triển đội ngũ giáo
viên THPT chuyên ở Đồng Tháp.
9. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ GV ở các
trường THPT chuyên
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ GV ở các trường
THPT chuyên tỉnh Đồng Tháp.
Chương 3: Một số giải pháp phát triển giáo viên ở các trường THPT
chuyên của tỉnh Đồng Tháp.
12
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
Ở CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài:
Ngày nay vấn đề nhân lực đã trở thành yếu tố cơ bản, quyết định đối
với sự phát triển, thịnh vượng và trường tồn của mỗi quốc gia. Nhận thức
được điều đó nên tất cả các nước đều mong muốn có một nguồn lực lao động
đông về số lượng, mạnh về chất lượng. Do vậy vai trò của GD đã được đặt lên
vị trí đặc biệt quan trọng.
Từ những năm cuối thế kỉ XX, khởi đầu từ tuyên bố Sorbonne năm
1998 (giữa các bộ trưởng Giáo dục Pháp, Đức, Ý và Anh) người Đức đã
chuẩn bị cho một tiến trình cải cách giáo dục đại học với mục tiêu là dịch

chuyển sang một hệ thống học tập phân bậc Bachelor và Master với các bằng
tốt nghiệp được công nhận tương đương toàn châu Âu, cải thiện quá trình
đảm bảo chất lượng cũng như gia tăng tính linh hoạt trong lĩnh vực đại học,
cùng phát triển mạnh mẽ hơn ( gọi tắt là quá trình Bologna).Với quá trình này
những thay đổi lớn đã diễn ra trong hệ thống đào tạo GV ở Đức.Tính đến nay
đã có 46 nước tham gia.
Lịch sử cho thấy chất lượng của một nền giáo dục phụ thuộc trước hết
vào chất lượng những người thầy cô giáo, và thành công của các cuộc cải
cách giáo dục luôn phụ thuộc vào ý chí muốn thay đổi của người GV.
R.Roysinngh, nhà canh tân giáo dục nổi tiếng của Ấn Độ từng khẳng
định dứt khoát rằng“ không một hệ thống giáo dục nào có thể vươn cao quá
tầm những giáo viên làm việc cho nó”.
Ở các nước tiên tiến, GV cốt cán được lựa chọn từ những GV giỏi
( Thuỵ Điển); GV tài năng (Hoa Kỳ); GV suất sắc, GV chất lượng cao (Anh);
GV thành công (Hồng Kông).
13
GV suất sắc ở Anh được xác định là những GV có chiều sâu, chiều
rộng của các kinh nghiệm, các kỹ năng sư phạm, tư vấn và các kỹ năng giáo
dục một cách xuất sắc. Họ là những mẫu hình sư phạm cho các GV khác và là
người tạo nên thành tích học tập của HS, người làm chủ môn học mà mình
giảng dạy. Theo David G.Imig & Scott R.mig (2007), GV chất lượng cao là
GV làm chủ một loại các kĩ năng và kiến thức, các kinh nghiệm, sự cam kết
và niền tin nghề nghiệp đối với học sinh và đồng nghiệp.
Như vậy trong hầu hết chiến lược phát triển của các nền giáo dục tiên
tiến trên thế giới thì chất lượng đội ngũ các thầy giáo cô giáo luôn được xem
là khâu then chốt, mang tính quyết định trong việc nâng cao chất lượng giáo
dục đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế xã hội.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Cho đến nay, sau hơn 45 năm hình thành và phát triển kể từ khi các lớp
chuyên toán đầu tiên được thành lập (1965) tại Đại học Tổng hợp (cũ) và sau

đó là đại học Sư phạm Hà Nội, hệ thống các trường chuyên cho đến hiện nay
đã có ở tất cả 64 tỉnh thành và 5 trường đại học. Tuy vậy, việc nghiên cứu về
vấn đề trường chuyên thì mãi đến những năm 80 của thế kỉ XX mới được
quan tâm. Nơi đầu tiên nghiên cứu về lĩnh vực phương pháp dạy học chuyên
toán là Viện Khoa học giáo dục (nay là Viện Khoa học giáo dục Việt Nam)
mà hai nhà khoa học có nhiều đóng góp là PGS.TS.Tôn Thân và TS. Trần
Luận. Cũng ở lĩnh vực này, có các bài biết về dạy học sáng tạo cho học sinh
năng khiếu toán của GS.VS.Nguyễn Cảnh Toàn. Các công trình nghiên cứu
phát hiện và bồi dưỡng học sinh năng khiếu, trong đó đề cập đến những quan
niệm, phương pháp nghiên cứu về năng khiếu của các tác giả Phạm Văn
Hoàn, Bùi Hiền.
Là người trực tiếp tham gia giảng dạy chuyên toán trong nhiều năm, tác
giả Phan Văn Viện đã nghiên cứu những đòi hỏi đối với người GV trong việc
phát hiện và bồi dưỡng học sinh năng khiếu toán.
14
Ở cấp độ luận án tiến sĩ, tác giả Đỗ Mạnh Hùng đã nghiên cứu nội dung
và phương pháp dạy học một số yếu tố của lý thuyết xác suất cho học sinh
chuyên toán bậc THPT Việt Nam,…
Trong một vài năm gần đây, ở Viện Khoa học giáo dục Việt Nam có
một nhóm các tác giả ( Đỗ Ngọc Thống, Đỗ Tiến Đạt,…) đang triển khai
nghiên cứu các vấn đề liên quan đến bồi dưỡng nhân tài, bồi dưỡng GV
trường chuyên theo nhiều khía cạnh khác nhau,…
Trường Đại học Vinh, đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác
giả như PGS.TS. Nguyễn Ngọc Hợi, PGS.TS. Phạm Minh Hùng, PGS.TS.
Thái Văn Thành…. Tại Viện Khoa học GD Việt Nam, năm 2006 tác giả
Nguyễn Lộc đã thực hiện đề tài “Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển
nguồn nhân lực ở Việt Nam”, năm 2004 tác giả Nguyễn Ngọc Hợi đã nghiên
cứu đề tài cấp Bộ “Các giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ nhà
giáo”;
Trong công trình nghiên cứu của mình, TS. Nguyễn Thị Quý (Viện

nghiên cứu GD – Trường Đại học sư phạm TP.HCM) đưa ra quan điểm muốn
nâng cao năng lực GV cần thiết phải thực hiện được 2 vấn đề cơ bản là GV
phải có mức lương đủ sống để nuôi gia đình mà không phải làm thêm nghề
khác, GV được bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ thiết thực để nâng cao tay
nghề.
Trong những năm gần đây có một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu về
công tác nâng cao chất lượng đội ngũ GV như:
– “Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ GV ở các trường
THPT thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An” (2009) [14] của tác giả Nguyễn Văn
Cường.
– “Một số giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học phổ thông
tỉnh Long An giai đoạn 2011-2015”(2012) [18] của tác giả Trương Thị Thu
Hà.
15
– Đặc biệt năm 2004 tại trường Đại học Quốc gia Hà Nội đã có đề tài “
Nghiên cứu xây dựng qui trình đào tạo GV phổ thông chất lượng cao trong
trường Đại học đa ngành, đa lĩnh vực” do PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc chủ
trì. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra những hướng đi thích hợp trong việc chuẩn
bị nguồn GV cho các trường THPT chuyên đáp ứng nhu cầu nguồn GV chất
lượng cao trong hệ thống các trường chuyên trên toàn quốc.
Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu về phát
triển đội ngũ GV trong các trường THPT chuyên ở tỉnh Đồng Tháp.
1.2.CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Giáo viên THPT và đội ngũ giáo viên THPT
1.2.1.1. Giáo viên THPT
Theo Từ điển GD học: “GV là chức danh nghề nghiệp của người dạy
học trong các trường phổ thông, trường nghề và trường mầm non, đã tốt
nghiệp các trường sư phạm sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, đại học hoặc sư
phạm mẫu giáo. GV là người truyền thụ toàn bộ các kiến thức và kỹ năng
quy định trong chương trình bộ môn của bậc học, cấp học” [25, tr.70].

Luật GD đã ghi: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, GD trong
nhà trường hoặc các cơ sở GD khác: nhằm thực hiện mục tiêu của GD là
truyền thụ tri thức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo và xây dựng nhân cách cho
người học. GV là người dạy học ở các bậc phổ thông hoặc tương đương" [4].
Tiêu chuẩn chung của nhà giáo trong Luật GD đã ghi:
– Phẩm chất đạo đức, tư tưởng tốt.
– Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn và nghiệp vụ.
– Đủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp.
– Lý lịch bản thân rõ ràng. [4, tr.48].
GV THPT là người làm nhiệm vụ giảng dạy, GD trong trường THPT,
gồm: HT, PHT, GV bộ môn, GV làm công tác Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ
16
Chí Minh. Do thời gian nghiên cứu hạn hẹp nên đề tài chỉ tập trung nhiều đến
đối tượng GV trực tiếp giảng dạy và GD HS.
1.2.1.2. Đội ngũ giáo viên THPT
Đội ngũ:
Từ điển Tiếng Việt phổ thông có ghi: “Đội ngũ là khối đông người
cùng chức năng nghề nghiệp được tập hợp và tổ chức thành một lực lượng”
[26].
Còn theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “Đội ngũ là một tập thể người gắn
kết với nhau, cùng chung ý tưởng, mục đích ràng buộc nhau về vật chất, tinh
thần và hoạt động theo nguyên tắc” [2].
Khái niệm đội ngũ dùng cho các tổ chức trong xã hội như đội ngũ tri
thức, đội ngũ công chức viên chức
Khái niệm đội ngũ tuy có khác nhau nhưng thực chất đó là một nhóm
người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng để thực hiện một hay
nhiều chức năng, có thể có cùng nghề nghiệp hoặc không cùng nghề nghiệp
nhưng có lý tưởng, có mục đích chung, hoạt động trong một tổ chức.
Đội ngũ giáo viên:
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về đội ngũ GV. Theo Virgil Rowland

cho rằng: Đội ngũ GV là những chuyên gia trong lĩnh vực GD, họ nắm vững
tri thức và hiểu biết dạy học và GD như thế nào và có khả năng cống hiến
toàn bộ tài năng và sức lực của họ cho GD.
Đội ngũ GV là một tập hợp những GV được tổ chức thành một lực
lượng, cùng chung nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu GD đã đặt ra cho tổ
chức đó.
Đội ngũ giáo viên THPT:
Được cụ thể hoá từ khái niệm trên, đội ngũ GV THPT là một tập thể
GV cùng thực hiện nhiệm vụ giảng dạy nhằm thực hiện mục tiêu đào tạo của
trường THPT là: giúp HS phát triển toàn diện đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
17
mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực của cá nhân, tính năng động và
sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây
dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho HS tiếp tục học lên hoặc
đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Khi xem xét đội ngũ GV THPT chúng tôi xem xét trên các yếu tố:
– Cơ cấu đội ngũ.
– Phẩm chất, năng lực.
– Chức năng nhiệm vụ.
1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giáo viên
1.2.2.1. Phát triển
Theo từ điển tiếng Việt “ Phát triển là biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ
ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” [ 26; tr.769].
Theo quan điểm này thì sự vật hiện tượng, con người, xã hội hoặc là
biến đổi để tăng tiến về số lượng, chất lượng hoặc dưới tác động của bên
ngoài làm cho biến đổi tăng tiến đều được coi là phát triển.
1.2.2.2. Phát triển đội ngũ giáo viên
Phát triển đội ngũ giáo viên là tạo ra một đội ngũ (một tổ chức) giáo
viên cho một trường đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, có trình độ, được
đào tạo đúng quy định, có phẩm chất đạo đức, có năng lực trong các hoạt

động dạy học và giáo dục học sinh, trên cơ sở đó, đội ngũ này đảm bảo thực
hiện tốt các yêu cầu của chương trình giáo dục của các cấp học.
1.2.3. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên
1.2.3.1. Giải pháp
Theo từ điển tiếng Việt, giải pháp được xem là phương pháp giải quyết
một công việc, một vấn đề cụ thể [ 26 ; tr.387 ].
Còn theo Nguyễn Văn Đạm, giải pháp là toàn bộ những ý nghĩa có hệ
thống cùng với những quyết định và hành động theo sau, dẫn tới sự khắc phục
một cách khó khăn [ 17 ; tr.325 ].
18
Để hiểu rõ hơn khái niệm giải pháp, chúng ta cần phân biệt với một số
khái niệm tương tự như: phương pháp, biện pháp. Điểm giống nhau của các
khái niệm này đều nói về cách làm, cách tiến hành, cách giải quyết một công
việc, một vấn đề. Còn điểm khác nhau ở chỗ, biện pháp chủ yếu nhấn mạnh
đến cách làm, cách hành động cụ thể, trong khi đó phương pháp nhấn mạnh
đến trình tự các bước có quan hệ với nhau để tiến hành một công việc có mục
đích.
Theo Hoàng Phê, phương pháp là hệ thống các cách sử dụng để tiến
hành một công việc nào đó.
Còn theo Nguyễn Văn Đạm, phương pháp được hiểu là trình tự cần
theo trong các bước có quan hệ với nhau khi tiến hành một công việc có mục
đích nhất định [ 17 ; tr.325 ].
Về khái niệm biện pháp, theo từ điển tiếng Việt, đó là cách làm, cách
giải quyết một vấn đề cụ thể [ 26; tr.64 ].
Như vậy, khái niệm giải pháp tuy có những điểm chung với các khái
niệm trên nhưng nó cũng có điểm riêng. Điểm riêng cơ bản của thuật ngữ này
là nhấn mạnh đến phương pháp giải quyết một vấn đề, với sự khắc phục khó
khăn nhất định. Trong một giải pháp có thể có nhiều biện pháp. Giải pháp
được đánh giá theo các tiêu chí sau:
– Tính hiện thực: giải pháp phải giải quyết được vấn đề đặt ra.

– Tính hiệu quả: giải pháp phải giải quyết được vấn đề đặt ra và không
làm nảy sinh những vấn đề mới phức tạp hơn.
– Tính khả thi: giải pháp không bị các yếu tố chi phối, nó ràng buộc ở
góc độ cao.
1.2.3.2. Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên
Giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên là hệ thống các cách thức tổ
chức, điều khiển hoạt động phát triển đội ngũ giáo viên.
19
Từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo viên thực chất là
đưa ra các cách thức tổ chức, điều khiển có hiệu quả hoạt động phát triển đội
ngũ giáo viên.
1.3. NGƯỜI GIÁO VIÊN THPT CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH HIỆN
NAY
1.3.1. Vị trí, vai trò của người giáo viên THPT chuyên
Trong thời kì hội nhập quốc tế, nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố
quan trọng của sự phát triển đất nước. Hệ thống các trường chuyên có sứ
mạng và có điều kiện đáp ứng yêu cầu tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
trong thời kì mới.
Với giáo dục đại trà, GV trường chuyên phải là nòng cốt của đội ngũ GV
các trường trung học về nghiên cứu đổi mới nội dung, đổi mới phương pháp
dạy học. Với giáo dục chuyên sâu, người GV trường chuyên phải có những
đột phá của việc phát triển chương trình, tài liệu, để dạy và học đáp ứng nhu
cầu xã hội; dạy và học phải giải quyết được nhiều vấn đề do thực tiễn đặt ra.
Khả năng chuyên môn của GV trường chuyên phải thể hiện bằng năng lực
tự nghiên cứu, có tư duy độc lập trong NCKH, có khả năng tổng hợp vấn đề,
thường xuyên có ý thức tự nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ngoại
ngữ, tin học và khả năng nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, đáp ứng
nhu cầu đổi mới giáo dục toàn diện trong giai đoạn mới.
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người giáo viên THPT chuyên
Theo thông tư số 06/2012/TT-BGDĐT ngày 15 tháng 02 năm 2012 của Bộ

giáo dục đào tạo ban hành qui chế tổ chức và hoạt động của trường THPT
chuyên có qui định ngoài các tiêu chuẩn và nhiệm vụ và quyền hạn theo qui
định tại Điều lệ trường trung học, giáo viên trường chuyên có tiêu chuẩn,
nhiệm vụ và quyền hạn sau:
– Xếp loại khá trở lên theo qui định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trường
trung học của Bộ Giáo dục và Đào tạo;
20
– Chấp hành phân công của hiệu trưởng trong tổ chức thực hiện các nhiệm
vụ của trường chuyên nhằm đạt được mục tiêu của trường chuyên;
– Tự xây dựng kế hoạch, trình hiệu trưởng phê duyệt và thực hiện nhiệm
vụ thường xuyên tự học, tự bồi dưỡng, tham gia các khoá đào tạo, bồi dưỡng
để có khả năng sử dụng được tin học, thiết bị dạy học hiện đại và ít nhất một
ngoại ngữ trong học tập, nghiên cứu, giảng dạy giao tiếp;
– Hàng năm có ít nhất một đề tài nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng
hoặc một sáng kiến kinh nghiệm.[7]
1.3.3. Yêu cầu về phẩm chất năng lực đối với người giáo viên THPT
chuyên
1.3.3.1. Yêu cầu về phẩm chất
– Về phẩm chất chính trị: Chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách pháp luật của nhà nước; tham gia các hoạt động chính trị-xã hội;
thực hiện nghĩa vụ của công dân. Là tấm gương về lao động sáng tạo.
– Về đạo đức nghề nghiệp: Yêu nghề, gắn bó với nghề dạy học; chấp
hành Luật Giáo dục, điều lệ, quy chế, qui định của ngành; có ý thức tổ chức
kỷ luật, tinh thần trách nhiệm; giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín của nhà
giáo; sống trung thực, lành mạnh, là tấm gương tốt cho học sinh. Có nghị lực,
có ý thức vươn lên về mọi mặt.
– Ứng xử với học sinh: Thương yêu, tôn trọng, đối xử công bằng với
học sinh, giúp học sinh khắc phục khó khăn để học tập và rèn luyện tốt. Có
được lòng tin, sự tôn trọng của xã hội và của HS.
– Ứng xử với đồng nghiệp: Đoàn kết, hợp tác, cộng tác với đồng

nghiệp; có ý thức xây dựng tập thể tốt để cùng thực hiện mục tiêu giáo dục.
– Lối sống, tác phong: Có lối sống lành mạnh, văn minh, phù hợp với
bản sắc dân tộc và môi trường giáo dục; có tác phong mẫu mực, làm việc
khoa học. Có lẽ sống nhà giáo, cống hiến cho nghĩa lớn.[7]
1.3.3.2. Yêu cầu về năng lực
21
GV cốt cán trong các trường THPT chuyên phải giỏi về chuyên môn và
xuất sắc về nghiệp vụ dạy học, giáo dục; đồng thời phải có khả năng trợ giúp
tích cực đối với các đồng nghiệp của mình trong việc phát triển nghề nghiệp.
Để đóng góp tích cực vào môi trường giáo dục của trường chuyên,
người GV cốt cán phải có năng lực trong các lĩnh vực sau:
– Chuyên gia môn học: Hiểu biết sâu sắc và tâm huyết với việc giảng
dạy môn học; giảng dạy cao hơn so với chuẩn đặt ra; có khả năng bồi dưỡng
học sinh giỏi quốc gia và quốc tế; nghiên cứu và phát triển các ý tưởng đối
với môn học.
– Chuyên gia sư phạm: am hiểu các hoạt động học tập và giáo dục; đưa
ra và phổ biến các mục tiêu, mục đích một cách rõ ràng; đánh giá và phát huy
sáng kiến của học sinh; đánh giá hệ thống và liên tục kết quả học tập của học
sinh; giao tiếp sư phạm tốt.
– Chuyên gia về khoa học sáng tạo: nắm vững phương pháp khoa học
luận sáng tạo và thực hành sáng tạo có kết quả; tổ chức, điều khiển hình
thành, phát triển học tập sáng tạo của học sinh; giúp học sinh bằng nhiều
phương pháp khác nhau; phát triển các kỹ năng trí tuệ bậc cao và khả năng
học tập liên tục cho học sinh.
– Chuyên gia hướng dẫn, tư vấn: hướng dẫn tư vấn cho học sinh về mặt
học tập và các vấn đề có liên quan đến đời sống học đường, lựa chọn nghề
nghiệp cũng như các vấn đề có tính chất riêng tư; hướng dẫn tư vấn về nghề
nghiệp cho đồng nghiệp; hỗ trợ tích cực cho phát triển nghề nghiệp của đồng
nghiệp cùng trường và các trường bạn.
Khi tiếp cận chất lượng của đội ngũ GV thì phải gắn với nhiệm vụ,

chức năng và quyền hạn đã được quy định cho họ. Cụ thể là chất lượng đội
ngũ GV trường THPT chuyên phải gắn với hoạt động dạy học và GD của họ.
Chất lượng của một lĩnh vực hoạt động nào đó của đội ngũ GV thể hiện
ở hai mặt phẩm chất và năng lực cần có để đạt được mục tiêu của lĩnh vực
22
hoạt động đó với kết quả cao. Cụ thể là chất lượng đội ngũ GV trường THPT
chuyên được biểu hiện ở phẩm chất và năng lực cần của họ, để họ tiến hành
hoạt động giảng dạy và GD đạt mục tiêu đã đề ra.
Nói tóm lại:
– GV trong trường THPT chuyên phải đạt mức cao ở tất cả 6 tiêu chuẩn
và 25 tiêu chí trong qui định đánh giá chuẩn năng lực của GV THPT;
– Có các kỹ năng hoạt động ở 6 tiêu chuẩn phải hướng tới sự thuần thục
và thể hiện tính nghệ thuật của hoạt động nghề nghiệp;
– Có kinh nghiệm sáng tạo ngày càng nhiều qua thâm niên công tác;
– Là GV cốt cán chuyên môn của cơ sở giáo dục và có thể hỗ trợ GV
khác phát triển nghề nghiệp;
– Là tấm gương tiêu biểu về mọi mặt cho GV và HS trong mỗi cơ sở
giáo dục;
1.4. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THPT
CHUYÊN
1.4.1. Sự cần thiết phải xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên
THPT chuyên
Trong đề án phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai đoạn 2010-
2020 của Chính phủ ( Đề án 959) có nêu rõ:” Các trường trung học phổ
thông chuyên là hình mẫu của các trường trung học phổ thông về cơ sở vật
chất, đội ngũ nhà giáo và tổ chức các hoạt động giáo dục” [24]. Do đó chất
lượng đội ngũ của GV trường chuyên có ý nghĩa quan trọng không những bên
trong các trường THPT chuyên mà họ còn là những lực lượng nòng cốt trong
từng lĩnh vực bộ môn của cả một tỉnh thành, khu vực hoặc toàn quốc.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế, việc phát triển đội

ngũ GV cốt cán cho ngành giáo dục và đào tạo, đặc biệt là cho các trường
chuyên là hết sức cấp thiết. Đội ngũ GV cốt cán luôn là một trong những nhân
tố quan trong nhất góp phần vào sự phát triển của một nhà trường, bởi lẽ
23
chính họ là đầu tàu tham gia tổ chức thực hiện có hiệu quả các khâu của quá
trình dạy học, giáo dục và phát triển chuyên môn, phát triển nhà trường.
Chính đội ngũ GV cốt cán là những người đầu đàn về chuyên môn, có những
phảm chất cần thiết của những cán bộ quản lý, tham gia nối dài cánh tay quản
lý của hiệu trưởng. Việc phát triển đội ngũ GV đầu đàn chính là việc góp
phần đổi mới công tác quản lý, nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục trong
các trường chuyên; đồng thời tạo nguồn phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nhà
trường phổ thông và ngành giáo dục và đào tạo trong tương lai.
1.4.2. Yêu cầu, nội dung, phương pháp phát triển đội ngũ giáo viên
trường THPT chuyên
1.4.2.1.Yêu cầu phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT chuyên.
– GV chuyên vừa là nòng cốt của đội ngũ GV các trường trung học về
nghiên cứu đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, vừa là lực lượng tạo ra
đột phá trong việc nghiên cứu, phát triển chương trình dạy chuyên sâu để việc
dạy và học đáp ứng được chức năng nhiệm vụ của các trường chuyên.
– Khả năng chuyên môn của GV phải thể hiện bằng năng lực tự nghiên
cứu, có tư duy độc lập trong NCKH, có khả năng tổng hợp vấn đề, thường
xuyên có ý thức tự nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, ngoại ngữ tin
học, và khả năng nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng đáp ứng nhu cầu
đổi mới giáo dục toàn diện trong giai đoạn mới.
1.4.2.2.Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT chuyên.
– Về số lượng: Các trường THPT chuyên phải có đủ số lượng giáo viên
thực hiện GD toàn diện, dạy học các môn học tích hợp, dạy học phân hóa
chuyên sâu, dạy học 2 buổi/ngày; đảm bảo tỉ lệ giáo viên trên lớp theo qui
định của Điều lệ trường chuyên.
– Về chất lượng: Xây dựng GV trường chuyên thành những cá nhân ưu

tú, có tính tự giác cao, gương mẫu trong rèn luyện đạo đức tác phong và chấp
hành chủ trương của nhà nước. Có ý thức không ngừng nâng cao năng lực bản
24
thân, thường xuyên cập nhật kiến thức nhằm nâng cao trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ, ngoại ngữ, tin học và khả năng nghiên cứu khoa học sư phạm ứng
dụng, đáp ứng nhu cầu thực hiện được sứ mạng của trường chuyên.
– Về cơ cấu: Đảm bảo đủ số lượng, chất lượng giáo viên đồng đều ở
các bộ môn. Đặc biệt chú trọng lực lượng GV cốt cán trong từng bộ môn, lĩnh
vực. Hàng năm phải có rà soát, bố trí, sử dụng cơ cấu độ tuổi để chuẩn bị đội
ngũ kế thừa tránh hụt hẫng, mất cân đối về đội ngũ khi có giáo viên được bổ
nhiệm CBQL, giáo viên về hưu, nghỉ hộ sản, thuyên chuyển
1.4.2.3. Phương pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường THPT
chuyên.
– Xây dựng lực lượng nòng cốt để đẩy mạnh công tác tự học, tự bồi
dưỡng có hỗ trợ để nâng cao trình độ đối với GV dạy chuyên.
– Bồi dưỡng thường xuyên theo chu kì về chuyên môn, nghiệp vụ,
ngoại ngữ, tin học cho GV dạy chuyên, đặc biệt quan tâm đến GV có độ tuổi
còn trẻ để phát huy tốt nhất các điểm mạnh về khả năng cập nhật thông tin,
khả năng tiếp nhận cái mới, về năng lực tin học, ngoại ngữ.
– Các trường ĐHSP xây dựng điều chỉnh chương trình đào tạo sao cho
sản phẩm được tạo ra không những đáp ứng tốt yêu cầu của giáo dục đại trà
mà còn phục vụ tốt cho giáo dục mũi nhọn trong các trường chuyên.
– Tập hợp, huy động nguồn lực chất xám của các trường chuyên bằng
cách tổ chức các hoạt động chuyên môn trong phạm vi toàn quốc hoặc từng
khu vực.
– Nhà nước và địa phương xây dựng, điều chỉnh chế độ, chính sách
khuyến khích đối với GV dạy trong các trường THPT chuyên nhằm không
ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ. Hằng năm, tổ chức tôn vinh GV chuyên
có thành tích nổi bật và đưa ra biện pháp nâng cao trình độ đối với GV
chuyên chưa đáp ứng được yêu cầu.

25