việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng văn hóa mới hiện nay

Website: Email : Tel : 0918.775.368
MỤC LỤC
Trang
II Khái niệm về văn hóa mới....................................................................................3
III- Tại sao phải vận dụng tủ tưởng văn hóa Hồ Chí Minh vào xây dựng văn hóa
Việt Nam hiện nay....................................................................................................3
IV. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa.....................................3
V- Ý nghĩa của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây dựng văn hóa mới
hiện nay.....................................................................................................................3
I – Khái niệm, định nghĩa tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh.......................................4
1 – Khái niệm, định nghĩa tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh..................................4
2 – Nguồn gốc, quá trình hình thành tư tưởng văn hóa HCM..............................4
3 Những tư tưởng văn hóa lớn của HCM về văn hóa...........................................8
II Khái niệm về văn hóa mới..................................................................................17
1- Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh về nền văn hóa mới...........................17
2 Khái niệm văn hóa mới hiện nay của Đảng ta.................................................24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong thời đại toàn cầu hóa, quốc tế hóa, bùng nổ thông tin và giao lưu
văn hóa một cách mạnh mẽ các nước đang phát triển trong đó có cả Việt Nam
đang phải hứng chịu rất nhiều ảnh hưởng của sự hội nhập. Cơ hội nhiều song
thách thức cũng không ít. Bên cạnh những cơ hội hợp tác đầu tư phát triển
kinh tế, giao lưu chọn lọc tiếp thi những tinh hoa văn hóa thế giới thì Việt
nam cũng đang phải đối mặt với không ít những nguy cơ thách thức trong
việc hội nhập văn hóa. Nhiều vấn đề đang đặt ra một cách cấp bách: làm thế
nào để vừa hội nhập vừa không làm đấnh mất bản sắc văn hóa dân tộc, làm
thế nào để có thể ngăn chặn tối đa sự du nhập của những luồng văn hóa phản
giá trị, có nội dung không lành mạnh vào đời sống nhân dân....Tất cả đang đặt
ra cho Đảng, Nhà nước cũng như toàn bộ nhân đân trước sự tìm kiếm những

biện pháp giải pháp có thể hạn chế được sự du nhập của văn hóa phản giá trị.
Một trong những biện pháp có ý nghĩa quan trọng và có thể coi là có hiệu quả
nhất là chúng ta tìm về với những giá trị của Tư Tưởng Hồ Chí Minh về văn
hóa. Đây được xem là giải pháp tối ưu có hiệu quả và tác động lớn đến hầu
khắp quần chúng nhân dân cả nước. Và để làm rõ hơn về việc vận dụng Tư
tưởng Hồ Chí minh trên lĩnh vực văn hóa tác giả đã chọn đề tài: “Vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh vào xây dựng đời sống văn hóa mới ở nước ta hiện nay ”.
Ngoài phần mở đầu và kết thúc thì nội dung đề tài được chia thành
các phần lớn như sau:
I – Khái niệm, định nghĩa tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
II Khái niệm về văn hóa mới
III- Tại sao phải vận dụng tủ tưởng văn hóa Hồ Chí Minh vào
xây dựng văn hóa Việt Nam hiện nay
IV. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa
V- Ý nghĩa của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong xây
dựng văn hóa mới hiện nay
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
I – Khái niệm, định nghĩa tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh.
1 – Khái niệm, định nghĩa tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh
Tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh là sự tổng hợp các giá trị văn hóa
Đông – Tây, trên nền tảng chủ nghĩa xã hội nhân văn Việt Nam được hình
thành trong các phong trào lớn của thế kỷ XX, phong trào độc lập dân tộc,
dân chủ và CNXH.
Tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh chính là khát vọng của dân tộc Việt
Nam về cái đúng, cái tốt, cái đẹp trong các quan hệ của con người và chúng

tiêu biểu cho con người và tiêu biểu cho các giá trị VN gia nhập vào các giá
trị chung của khu vực và loài người tiến bộ. Trong tâm khảm nhân loại hiện
đại, HVM luôn là người anh hùng giải phóng dân tộc, vừa là một danh
nhân văn hóa. Các tư tưởng văn hóa nghệ thuật của HCM vừa kết tinh
truyền thống văn hóa hàng ngàn năm của dân tộc VN, vừa đúc kết những
kinh nghiệm trong họat động phong phú của người tạo nên những giá trị
mới cho dân tộc, cho loài người tiến bộ, đặc biệt là cho các nước đang phát
triển xây dựng nên văn hóa mới.
2 – Nguồn gốc, quá trình hình thành tư tưởng văn hóa HCM
a) Nguồn gốc hình thành
Điều kiện lịch sử văn hóa xã hội là một trong những yếu tố ảnh
hưởng lớn đến sự hình thành các yếu tố tư tưởng của các vĩ nhân trên thế
giới. Và với chủ tịch Hồ Chí Minh cũng vậy, điều kiện lịch sử xã hội cùng
các yếu tố gia đình, quê hương, đất nước đã có những ảnh hưởng tác động
lớn đến việc hình thành tư tưởng của người đặc biệt là tư tưởng về văn hóa.
Sinh ra và lớn lên trong một gia đình yêu nước nhân ái sống có tình
có nghĩa, mỗi thành viên trong gia đình luôn luôn phấn đấu để thành người
có ích cho đất nước, cho dân tộc. Một gia đình mà tình yêu thương được
bao bọc trong tâm hồn mỗi thành viên trong gia đình.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Gia đình của chủ tịch Hồ Chí Minh là nơi kết tụ những truyền thuống
tốt đẹp của gia đình văn hóa Việt nam xưa. Gia đình với người mẹ chân
thật, yêu thương chồng con hết mực, chân thật chung thủy suốt đời lo lắng
vun vén cho cuộc sống gia đình khó khăn. Có thể nói bà Hoàng thị Loan,
thân mẫu chủ tịch Hồ Chí Minh là hình ảnh biểu tượng cho những nét đẹp
của người phụ nữ việt nam xưa. Bà không chỉ là một con người giàu lòng
nhân ái mà còn là người mang trong mình những nét văn hóa dân gian Việt
Nam.

Cùng với người mẹ nhân hậu thủy chung, Nguyễn Sinh Cung còn có
một người cha yêu nước thương dân, hết lòng chăm lo cho sự tiến bộ của
con cái. Cụ Nguyễn Sinh Sắc – thân sinh của Người đã vừa là một người
thầy, người cha của Bác – cụ đã luôn chú trọng bồi dưỡng nhân cách tốt
đẹp cho con cái của mình. Dạy cho các con kiến thức nhưng cũng không
quên dạy cho các con lối sống lễ giáo gia phong.
Từ gia đình nhìn ra, chúng ta thấy quê hương với nhiều truyền thống
tốt đẹp: cần cù, chịu khó, đoàn kết dũng cảm trong đấu tranh chống giạc
ngoại xâm và trong xây dựng đất nước. Một quê hương có nền văn hóa văn
nghệ dân gian phong phú trữ tình với những điệu ví dặm phường vải. Quê
hương có nền văn học dân gian có sức sống mãnh liệt thể hiện đời sống
tinh cảm phong phú của dân tộc. Ngay từ thủa niên thiếu chủ tịch Hồ Chí
Minh đã sớm tiếp thu những tư tưởng tốt đẹp của quê hương, của gia đình,
góp phần hình thành những tư tưởng văn hóa của Người.
Được bồi đắp những tình cảm từ gia đình, từ quê hương thêm vào đó
hoàn cảnh nước mất nhà tan, sự khai thác tàn bạo của thực dân Pháp, và
cũng từ sự cai trị tàn bạo của thực dân Pháp với chính sách văn hóa ngu
dân đã nảy sinh những vấn đề mới, hệ tư tưởng mới và từ đó chủ tịch Hồ
Chí Minh cũng đã được tiếp cận với tư tưởng đó. Người đã kể lại: “Vào
trạc tuổi 13, tôi đã nghe đến khẩu hiệu tự do bình đẳng bác ái”.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Những biến động to lớn của lịch sử thế giới cũng đã ảnh hưởng đến
việc hình thành những tư tưởng văn hóa, nhân văn của Người. Đi nhiều
nơi, chứng kiến nhiều cảnh đấu tranh để xóa bỏ sự đàn áp bóc lột của nhân
dan trên thế giới chống lại chủ nghĩa thực dân, thấy sự thắng lợi của cách
mạng tháng mười Nga – một thời đại mới của nước Nga và thấy một nên
fvăn hóa mới với những giá trị mới tốt đẹp hơn … tất cả những sự kiện này
đã tác động trực tiếp đến chủ tịch Hồ Chí Minh, giúp HCM sớm nhận ra

được con được cách mạng đúng đắn tạo ra một nên văn hóa mới, tạo quan
hệ xã hội con người với con người tôt đẹp hơn. Đây chính là những bước
cơ sở đề hình thành tư tưởng về một nền văn hóa mới.
Từ những yếu tố cơ sở từ thực tiễn kết hợp với các tư tưởng lý luận
mà chủ tịch HCM đã tiếp thu được – từ đó hình thành nên tư tưởng văn hóa
HCM. Có thể nói tư tưởng văn hóa HCM là sự kết tinh của tinh hoa văn
hóa phương Đông, phương Tây, và chủ nghĩa nhân văn HCM.
Truyền thống văn hóa dân tộc nhân ái yêu thương con người, sống
với nhau có nghĩa có tình, truyền thống cố kết cộng đồng đoàn kết dân tộc
đã ảnh hưởng đến những tư tưởng văn hóa của Người. Con người Việt
Nam hướng thiện yêu cái tốt, yêu cái đẹp, đòan kết để xây dựng văn hóa
ngày càng tốt đẹp hơn. Nền văn hóa VN có truyền thống là nên văn hóa sẵn
sàng mở cửa tiếp thu, đón nhận những tinh hoa văn hóa truyền thống tốt
đẹp của các dân tộc khác như nho giáo, phật giáo, đạo giáo …. Tất cả đã
tạo điều kiện cho dân tộc hòa nhịp phát triển, mỗi con người và cả con
người trong xã hội tiếp thu những nét văn hóa của thế giới.
Những truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc như một mạch
nguồn chảy suôt chiều dài lịch sử trong con người chủ tịch HCM và đã ảnh
hưởng to lớn đến sự hình thành và phát triển văn hóa HCM.
Bên cạnh những giá trị tốt đẹp của dân tộc, chủ tịch HCM còn tiếp
thu những tinh hoa văn hóa phương Đông và phương Tây một cách chọn
Website: Email : Tel : 0918.775.368
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lọc và phát triển. Người đã khai thác, phát huy tiếp thu những mặt tích cực
của nho giáo, ngay từ khi còn rât nhỏ. Và sau này khi được tiếp thu các nền
văn hóa phương Tây Người cũng đã nhìn thấy cả mặt tiến bộ và không tiến
bộ của những nền văn hóa đáo. Người đã học hỏi chọn lọc những tư tưởng
khai sáng của các nhà văn hóa khai sáng như Vônte, Môngte... các nhà văn
hóa lớn như Shakespeare… Nhìn thấy những giá trị tốt đẹp những tích cực

đồng thời cũng nhìn thấy những mặt tiêu cực của xã hội khiến HCM luôn
luôn tìm kiếm một xã hội tốt đẹp hơn tiến bộ hơn hẳn vượt trội hơn hẳn.
Và cũng chính từ mong muốn này mà Người đã tìm đến với chủ nhĩa
Mác – Lênin, tiếp thu chủ nghĩa nhân văn Mác – Lênin với điểm cốt lõi là
chủ nghĩa nhân văn Mác – Lênin là giải pháp con người triệt để - HCM đã
tìm đến và quyết tâm đi theo con đường, theo tư tưởng này bởi vì đây cũng
chính là khát khao là ước vọng của Người.
Cũng với những ảnh hưởng từ gia đình, quê hương, đất nước cùng
với những luồng, tư tưởng mới thúc đẩy đến Người thì chính những phẩm
chất cá nhân của chủ tịch HCM đã tạo nên một nét văn hóa HCM đặc biệt.
Là một con người yêu nước sâu sắc, khát khao giải phóng dân tộc
giải phóng con người nhất là những con người bị áp bức bóc lột – là một
con người thông minh được học tập từ bé được tiếp thu những văn hóa từ
bé nên tạo ra cho HCM những hiểu biết sâu sắc về dân tộc về nhân loại để
từ đó tạo nên những tư tưởng về nền văn hóa mới cho dân tộc, cho nước
nhà.
b) Quá trình hình thành tư tưởng văn hóa HCM.
Có thể nói qúa trình hình thành tư tưởng văn hóa HCM làm năm giai
đoạn.
1980 – 1911: Hồ Chí Minh tiếp thu văn hóa dân tộc thông qua những
truyền thống tốt đẹp của gia đình và quê hương. Bước đầu tiếp thu văn hóa
Website: Email : Tel : 0918.775.368
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
phương Đông cũng như Nho giáo, phật giáo và bắt đầu tiếp cận với văn hóa
phương Tây.
1911 – 1920: HCM đi nhiều nơi trên thế giới tiếp xúc với nhiều nền
văn hóa trên thế giới khác nhau. HCM đã tiếp thu những tinh hoa văn hóa
của nhiều nước đặc biệt là những nền văn hóa phương tây, đấu tranh loại
bỏ những mặt tiêu cực để hướng tới một nền văn hóa tốt đẹp hơn.

1920 – 1930: HCM đã viết nhiều tác phẩm phê phán lên án tội ác của
bọn Thực Dân và tay sai. Đòi quyền độc lập cho các dân tộc, sự hình thành
chủ nghĩa nhân văn là điểm cốt lõi của tư tưởng văn hóa HCM.
1930 – 1940: Tư tưởng HCM gặp những khó khăn nhưng HCM vẫn
cố gắng học tập tiếp thu những tư tưởng nhân văn văn hóa của nhân loại
cho bản thân.
1940 – 1969: Đây là giai đoạn chủ tịch HCM lãnh đạo cách mạng
Việt nam, giành độc lập và từng bước xây dựng nền văn hóa VN mới.
Những quan điểm của tư tưởng HCM nói chung và quan điểm văn hóa
HCM nói riêng đã từng bước được bổ sung phát triển và hoàn thiện, được
xây dựng tổ chức thực hiện từng bước trong tư tưởng HCM.
3 Những tư tưởng văn hóa lớn của HCM về văn hóa.
a – quan điểm về vị trí tư tưởng văn hóa về người làm văn hóa
đời sống xã hội
Với chủ tịch HCM thì văn hóa nghệ thuật cũng như những hoạt động
khác, không thể đứng ngòai mà phải ở trong kin tế và chính trị.
Đây là một quan điểm vô sản của chủ nghĩa Max – Lenin về văn hóa
đã được chủ tịch HCM truyền bá khá sớm cho các nhà văn hóa VN ngay
sau CM Tháng Tám.
Văn hóa chính trị là hai yếu tố của kiến trúc thượng tầng vốn có quan
hệ mật thiết với nhau. Một nền chính trị đúng đắn bao giờ cũng được xây
dựng trên một nền văn hóa tiến bộ. Khi chủ tịch HCM nói ham muốn tột
Website: Email : Tel : 0918.775.368
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
bậc của Người là làm sao cho nước ta được độc lập, dân ta được tự do,
đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành … thì đó
vừa là mục tiêu chính trị cũng là mục tiêu văn hóa và là một một nền văn
hóa tiến bộ phải hướng vào mục tiêu phục vụ nhiệm vụ chính trị cũng là
mục tiêu văn hóa. Tại khai mạc đại hội văn hóa toàn quốc (24 – 11 – 1940)

chủ tịch HCM đã chỉ rõ “văn hóa có liên lạc với chính trị rất mật thiết”.
Văn hóa và kinh tế có tác động qua lại với nhau rất chặt chẽ chủ tịch
Hồ Chí Minh đã chỉ rõ kinh tế là điều kiện phát triển của văn hóa. “Văn
hóa là kiến trúc thượng tầng, những cơ sở hạ tầng có kiến thiết rồi văn hóa
mới kiến thiết được và đủ điều kiện phát triển được”.
(1)
Tuy nhiên người
cũng Người cũng chỉ rõ vai trò của văn hóa đối với sự phát triển kinh tế.
Người nói: “Trình độ văn hóa của nhân dân được nâng cao sẽ giúp cho
chúng ta thúc đẩy mạnh công cuộc khôi phục kinh tế, phát triển dân chủ,
cần thiết để xây dựng đất nước ta thành một nước hòa bình, thống nhất, độc
lập dân chủ và giàu mạnh”.
Mặt khác nói văn hóa ở trong kinh tế và chính trị cũng có nghĩa là
kinh tế và chính trị cũng phải có văn hóa, trong kháng chiến chống Pháp,
Đảng ta và chủ tịch HCM đề ra khẩu hiệu “Kháng chiến hóa văn hoá, văn
hóa hóa kháng chiến” cũng là theo tinh thần ấy.
Ngày nay, đi vào xây dựng CNXH ta cũng đòi hỏi văn hóa phải thấm
sâu vào văn hóa chính trị. Hiện nay, chúng ta đang nói đến văn hóa kinh
doanh, văn hóa tiếp thị, văn hóa chính trị, văn hóa lãnh đạo, v.v là đều theo
chủ nghĩa ấy.
Chính vì vậy mà HCM đã hỏi: “Trong công cuộc kiến thiết nước
nhà có bốn vẫn đề cũng phải chú ý đến, cũng phải coi trọng ngang nhau:
chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Và trong nối quan hệ giữa văn hóa và
phát triển chũng ta còn phải quán triệt và quan tâm nhiều hơn đến vấn đề
này”.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
“Văn hóa cũng là một mặt trận, người làm văn hóa là chiến sỹ đầu
tiên, mặt trận ấy”. Quan điểm này được chủ tịch HCM xác địn vai trò và vị

trí của văn hóa trong sự nghiệp cứu nước giải phóng dân tộc và xây dựng
xã hôi mới, tức là khẳng định mặt trận văn hóa cũng có tầm quan trọng như
các mặt trận quân sự, chính trị, kinh tế đồng thời cũng khẳng định tính chất
quy mô, quyết liệt của cuộc đấu tranh giữa cách mạng và phản động, giữa
tiến bộ và lạc hậu trên mặt trận văn hóa.
Quan điểm này đã trở thành quan điểm hoạt động văn hóa của chính
bản thân Người ngay từ đầu những năm 20 của thế kỷ trước. Nguyễn Ái
Quốc – Hồ Chí Minh đã luôn sử dụng ngòi bút của mình như một thứ vũ
khí tất yếu của sự đấu tranh giải phóng dân tộc các nước thuộc địa và phụ
thuộc.
HCM gọi văn hóa là mặt trận để xác định tinh thần chiến đấu của
loại cán bộ hoạt động trên lĩnh vực văn hóa. Năm 1943 trong nhà nhục của
chế độ Tưởng Giới Thạch, Người đã nêu lên yêu cầu chất thép của thơ ca
cách mạng và sứ mệnh chiến đấu của nhà thơ
“Nay ở trong thơ nên có thép
Nhà thơ cũng phải biết xung phong”
Quan điểm về những chiến sỹ trên mặt trận văn hoá đã thể hiện tập
trung quan điểm Max – Lenin và quan điểm của Đảng ta về vai trò vị trí
của đối tượng phục vụ của văn hóa và nghệ thuật, về yêu cầu tính chiến
đấu, tinh thần cách mạng tiến công của văn nghệ sỹ. Để hoàn thành được
nhiệm vụ vẽ vang của mình, HCM còn yêu cầu “chiến sỹ nghệ thuật cần có
lập trường vững tư tưởng đúng. Nói tóm lại là phải đặt lợi ích của tổ quốc,
của nhân dân lên trên hết, trước hết”.
Về mặt sáng tác, muốn có được những tác phẩm tốt, HCM cũng nhắc
nhỡ văn nghệ sỹ: “Cần thấm hiểu, liên hệ đi saau vào cuộc sống của nhân
Website: Email : Tel : 0918.775.368
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
dân. Như thế mới bày tỏ được tinh thần anh dũng và kiên quyết của quân
và dân ta, đồng thời để giúp phát triển và nâng cao cho tinh thần ấy”

1
.
Quan điểm của chủ chủ tịch HCM về vị trí của văn hóa, về vai trò
chiến sỹ của người làm văn hóa đã đặt đường lối vào văn hóa văn nghệ của
Đảng và Nhà nước ta nó vẫn giữ nguyên tính thời sự nóng hổi trong điều
kiện hiện nay khi văn hóa đang chịu tác động mạnh của cơ chế thị trường,
người cầm bút không tránh khỏi những đồng tiền mà đánh mất thiên chức
cao quý của mình.
b – Quan điểm của chủ tịch HCM về chức năng của văn hóa.
Chủ tịch HCM chủ trương nền văn hóa mới mà chúng ta đang xây
dựng phải “lấy hạnh phúc của đồng bào của dân tộc làm cơ sở” tức là muốn
nói đến chức năng cao cả to lớn của văn hóa. Văn hóa phải góp phần thực
hiện các mục tiêu của dân tộc và của cách mạng, nó không được xa rời đời
sống, xa rời lao động, biến thành những thứ phù hoa, xa xỉ, hay nghệ thuật
vị nghệ thuật vv… văn háo phải thực hiẹn cac sứ mệnh cao cả của mình.
Văn hóa phải khẳng định và nêu cáo lý tưởng độc lập, tự chủ phải
góp phần nâng cao tư tưởng và hòan thiện đạo đức con người. Tư tưởng
này của Người để thực hiẹn rấ rõ qua các tác phẩm cũng như trong tư
tưởng của Người. Người đã từng nểu rất rõ “Văn hóa phải làm thế nào cho
ai cũng có lý tưởng tự chủ độc lập tự do. Đồng thời phải làm thế nào cho
quốc dân có tinh thần vì nước quên mình, vì lợi ích chung của và quyền lợi
riêng … văn hóa phải làm thế nào cho những người dân VN từ già đến trẻ,
cả đàn ông và đàn bà, ai cũng hiểu biết nhiệm vụ của mình và biết hưởng
hạnh phúc của mình nên được hưởng”.
1

Hồ Chí Minh tòan tập – tập 6 trang 368
1
.HCM về công tác văn nghệ. Nxb sự thật. HN 1971 trang 72
Website: Email : Tel : 0918.775.368

11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chủ tịch HCM cũng đã từng nói: “văn hóa phải sửa đổi được tham
nhũng, lười biếng, phù hoa, xa xỉ … văn hóa phải soi đường cho dân đi”.
2
Yêu nước, tự lập, tự cường sẵn sàng chấp nhận hy sinh lợi ích riêng
vìe lợi ích chung của tổ quốc và nhân dân, đó là những tư tưởng lớn, tình
cảm đẹp, cần sớm được bồi dưỡng và khẳng định với mộ dân tộc trên con
đường độc lập tự cường. Văn hóa cũng phải góp phần bồi dưỡng và phát
triển những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt nam trong thời đại mới.
Ngoài việc khẳng định nêu cao lý tưởng độc lập thì văn hóa còn phải
góp phần mở rộng hiểu biết nâng cao dân trí cho nhân dân. Để góp phần
mở rộng hiểu biết nâng cao dân trí cho nhân dân. Để một phần dân tộc độc
lập tự cường và kiến thiết xây dựng được đất nước theo HCM yêu cầu đặt
ra đầu tiên là phải có vốn hiểu biết rộng rãi hay nói cách khác là phải có
trình độ văn hóa. Có như vậy mới có thể có tri thức, khă năng xây dựng và
phát triển đất nước. Chủ tịch HCM đã nói “Muốn giữ vững nền độc lập của
mình, phải có kiến thức mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng đất
nước”.
1
Tình trạng 95 dân số mù chữ sau cách mạng Tháng Tám đã cản trở
rất lớn đến việc giữ vững nền độc lập. Chính vì vậy mà một trong những
vấn đề được chủ tịch HCM đề cập đến sớm nhất là phải “nâng cao dân trí”
và phong trào bình dân học vụ đã diễn ra một cách mạnh mẽ sôi nổi rông
khắp đẻ xóa nạn mù chữ. Đó là một biểu hiện của văn hóa trong đời sống
nhân dân.
Văn hóa là một lĩnh vực rộng lớn gồm nhiều mảng khác nhau, văn
hóa, giáo dục, văn hóa – nghệ thuật, thông tin, truyền thông, báo chí, bảo
tàng … lĩnh nào cũng phải góp phần nâng cao dân trí, cung cấp thông tin,
mở mang kiến thức, tuyên truyền đời sống mới, phổ biến khoa học – kỹ

thuật, đạo đức công dân, lịch sử và cả địa lý nước ta.
2
. HCM về công tác văn nghệ. Nxb sự thật. HN 1971 trang 72
1
Hồ Chí Minh tòan tập – sđd t4 tr36
Website: Email : Tel : 0918.775.368
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Văn hóa – văn nghệ ngòai nội dung chân thật, phong phú còn phải có
hình thức trong sáng, vui tươi góp phần nâng cao mỹ cảm cho nhân dân.
Với chủ tịch HCM khi xem xét đánh giá một tác phẩm văn hóa, văn
nghệ, Người đòi hỏi phải xem xét trong sự thống nhất hài hòa giữa nội
dung và hình thức. Người đã từng nói để đánh giá một tác phẩm hay thì tác
phẩm đó phải “diễn đạt vừa đủ những điều đáng nói, tác phẩm đó được
trình bày sao cho mọi người ai cũng hiểu và khi đọc xong độc giã phải suy
ngẫm”.
1
Tiêu chuẩn đầu tiên của một tác phẩm theo chủ tịch HCM là phải xét
vè tính chân thật của nội dung. Nghệ thuật sáng tạo tho quy luật của nhân
dân, nhưng cái đẹp đó phải là cái đẹp có thực từ cuộc sống sản xuất và
chiến đấu của nhân dân, nguồn nuôi dưỡng không bao giờ cạn cho sáng tạo
của văn nghệ sỹ.
Những nội dung tốt chưa đủ làm nên giá trị của tác phẩm. Theo tư
tưởng HCM, đem văn nghệ sỹ phục vụ nhân dân không phải là cung cấp
cho họ những sản phẩm “văn hóa loại hai” những món ăn chế biến vội
vàng.
Đặc trưng của nghệ thuật là diễn đạt bằng hình tượng cảm xúc, màu
sắc, nhịp điệu …nghĩa là tính chân thật sâu sắc phải đi liền với tính nghệ
thuật cao. Người nói: “Quần chúng mong mưốn những tác phẩm có nội
dung chân thật và phong phú, có hình thức trong sáng và vui tươi. Khi chưa

xem thì hứng thú xem rồi sẽ bổ ích”.
(1)
Người yêu cầu phải “miêu tả cho hay, cho chân thật và cho hùng hồn
góp phần vào việc nâng cao đời sống vui tươi lành mạnh quần chúng”.
Muốn góp phần nâng cao mỹ cảm của quần chúng, văn nghệ sỹ cần phải
vượt lên sự nghèo nàn, đơn điệu, nhàm chán. Người đã luôn luôn nhắc nhỡ
các văn nghệ sỹ cần phải “luôn luôn tìm tới những con đường để làm sao
1

1
Hồ Chí Minh tòan tập – sđd t4 tr36
Website: Email : Tel : 0918.775.368
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
có thể kể mộc cách chân thành hơn cho nhân dân nghe về những lo âu và
những suy nghĩ của nhân dân”
2
c - Quan điểm của chủ tích HCM về tính chất của một nền văn
hóa mới Việt nam.
(Trình bày khái quát, phần cụ thể được trình bày chi tiết ở phần II)
Chủ tịch HCM là người luôn quan tâm đến việc xây dựng một nền
văn hóa mang đậm tính chất dân tộc – khoa học – đại chúng.
Trong tư tưởng và chỉ đạo thực tiễn, HCM đã quan tâm từ đội ngũ trí
thức khoa học, trọng người tài đức và đánh giá cao tầng lớp sĩ phu, hiền
nhân, chí sĩ. Người đã chú trọng tới việc lập ra các tổ chức của trí thức để
tài năng của họ có thể giúp ích được nhiều cho sự nghiệp cách mạng, và
chủ tịch HCM hết sức chú ý tới việc khoa học hóa nếp sống hàng ngày, đặc
biệt là vấn đề xóa mù chữ, giáo dục tòan dân nâng cao dân trí. Người còn
quan tâm đến đời sống của nhân dân và sự phát hiện của xã hội trong đó
các mầm mống áp bức, bóc lột phải bị tiêu diệt, coi bình đẳng – tự do –

hạnh phúc là cơ sở của các giá trị văn hóa, HCM đặc biệt nhấn mạnh tới
việc phát huy đầy đủ dân chủ xã hội chũ nghĩa, làm sao cho nhân dân biết
hướng và dùng quyền dân chủ của mình. Chính dân chủ và khoa học trong
tư tưởng văn hóa cua rchủ tịch HCM thể hiện như vậy.
Văn hóa là sức sống của một dân tộc. Nghệ thuật là bông hoa của
tâm hồn dân tộc. Văn hóa – nghệ thuật phải thể hiện được đầy đủ và sâu
đậm bản sắc của dân tộc và chủ tịch HCM đã rất quan tâm đến tính chất
dân tộc của văn hóa Việt nam. Người đặc biệt chú tâm đến nhiệm vụ trau
dồi đặc điểm bản sắc riêng của văn hóa dân tộc và chủ tịch HCM đã đưa ra
những quan điểm tư tưởng tòan diện về tính dân tộc của văn hóa một cách
tòan diện và sâu sắc từ nội dung đến hình thức điễn đạt và bản thân Người
cũng đã góp phần lớn trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
2
Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận. Nxb văn học – H1981 – tr515
Website: Email : Tel : 0918.775.368
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chủ tịch HCM đã nhận thấy vai trò của tính khoa học đối với văn
hóa – Người đã nhìn ra một trong những thiếu hụt của văn hóa cổ truyền là
chưa hình thành được một truyền thống khoa học. Bởi vì chỉ khi có tính
chất khoa học thì văn hóa mới đòi hỏi đấu tranh chống lại những gì trái với
khoa học, phản tiến bộ, phải truyền bá tư tưởng triết học Mác xít, đấu tranh
chống chủ nghĩa duy tâm, thần bí, mê tín dị đoan.
Một điểm nữa về tính chất của nền văn hóa là tính đại chúng của văn
hóa. Đây cũng là vấn đề thuộc về tính nhân dân, về đối tượng phục vụ của
văn hóa nghệ thuật. với chủ tịch HCM văn hóa nghệ thuật không phải là
món ăn tinh thần sang trọng chỉ dành cho tầng lớp những người ăn không
ngồi chốc mà văn hóa nghệ thuật được dành cho toàn bộ quần chúng nhân
dân lao động. Ai cũng được hưởng thụ các giá trị văn hóa. Văn hóa cũng
như lịch sử đều do nhân dân và quần chúng làm chủ thể sáng tạo và hưởng

thụ. Chính vì vậy mà chủ tịch HCM đã rất quan tâm đến tính đại chúng
nhân dân của văn hóa.
d – Quan điểm của tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh về giữ gìn
bản sắc văn hóa dân tộc đi đôi với hấp thụ tinh hoa văn hóa thế giới.
Văn hóa là tinh hoa của dân tộc vì vậy trước hết phải khẳng định bản
sắc dân tộc và bản sắc của cộng đồng dân tộc. Dân tộc nào cũng có một
chiều sâu và cội rễ lịch sử - văn hóa nhất định. Nó được tiếp tục duy tu qua
các thế hệ trở thành truyền thống hay các giá trị truyền thống.
HCM là một danh nhân văn hóa đã biết tiếp thu bảo tồn những giá trị
văn hóa truyền thống của dân tộc. Và người cũng đã từng dặn nhân dân ta:
“Dân ta phải biết sử ta”. Bởi sử ta dạy cho ta rất rất nhiều những truyền
thống quý báu của dân tộc: tinh thần yêu nước, tinh thần đòan kết, tính
cộng động và các giá trị từ truyền thống đó như là báu vật mà chúng ta phải
làm cho báu vật cất giữ đó được đưa ra trưng bày để nhằm giáo dục cho
nhân dân để mỗi người nhận thức được và trở thành động lực to lớn đưa sự
Website: Email : Tel : 0918.775.368
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
nghiệp cách mạng di đến thắng lợi. Bản sắc văn hóa của dân tộc Việt nam
được đúc kết từ nhiều yếu tố khác nhau: bên cạnh tinh thần yêu nước còn là
triết lý sống nhân nghĩa, trọng lẽ phải, ngay thẳng, thật thà, làm điều thiện
điều phải, tránh điều trái điều ác. Và vốn văn nghệ độc đáo đa dạng cũng là
yếu tố tạo nên sự tinh hoa văn hóa của dân tộc. chủ tịnh HCM thường nhắc
nhở các nhà văn hóa phải chịu khó học hỏi để hiểu sâu, khai thác phát huy
và phát triển những cái độc đáo, cốt cách và đặc tính dân tộc. Trong khi
nói về bản sắc văn hóa của dân tộc, cần phải hiểu đó là một văn hóa Việt
nam giàu màu sắc, kết tinh nhiều tài năng sáng tạo, mang tính chất của nền
văn hóa XHCN, hướng tới một nền văn minh của những giá trị nhân đạo và
tiến bộ xã hội.
HCM trước sau luôn khẳng định chứ không bao giờ cường điệu hóa

bản sắc dân tộc vì Người đã đi từ văn hóa dân tộc đến văn hóa nhân loại.
Và nhờ sống trong bể văn hóa nhân loại, hơn ai hết. Người thấy “văn hóa
các dân tộc khác cần phải nghiên cứu tòan diện, chỉ có trong tương trường
hợp đó mới có thể tiếp thu được nhiều hơn cho văn hóa chính mình”
1
Kế thừa truyền thống tốt đẹp của văn hóa dân tộc đi đôi với tiếp thu
có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại là quan điểm biện chứng trong tư
tưởng HCM về văn hóa. Dân tộc và nhân loại là những yếu tố có giá trị
vĩnh hằng. Trong quá khứ hiện tại hay tương lai thì văn hóa dân tộc vẫn
luôn luôn là yếu tố hàng đầu. Đó là điều kiện là cơ sở để tiếp thu văn hóa
nhân loại. Mặt khác, khi các dân tộc đã có sự tiếp xúc lẫn nhau thì văn hóa
dân tộc phải trở thành một bộ phận của tinh thần quốc tế. Chủ nghĩa yêu
nước độ lập tự do và những giá trị văn hóa quý phải là một bộ phẩn của
tinh thần quốc tế, phải gắn liền với XHCN. Đó là cốt lõi của nền văn hóa
mới.
1
Bác hồ với văn nghệ sỹ. Nxb tác phẩm mới H 1985 tr 49.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Nhìn nhận về tinh thần nhân loại của văn hóa, HCM thường nói đến
việc mở rộng kíen thức của dân tộc mình về văn hóa. Người khẳng định
rằng phải học lấy những cái tốt, cái hay cảu bất kỳ nước nào ở Âu, Mỹ, ở
Phương Đông hay phương Tây để xây dựng nền văn hóa mới Việt Nam.
Nền văn hóa mới đó dĩ nhiên phải dựa trên tư tưởng Max –Lenin, thành
quả văn hóa vĩ đại của thế kỹ XIX và XX và là đỉnh vao của văn hóa nhân
loại.
Tính dân tộc và nhân loại trong tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh về
văn hóa tác động qua lại và kết hợp nhuần nhuyễn với nhau. Theo Người,
tính dân tộc càng dâu sắc, hoàn hảo bao nhiêu thì càng có cơ hội tiếp nhận

văn hóa nhân loại bấy nhiêu. Ngược lại những cái mới của văn hóa tiến bộ
trên thế giới sẽ làm phong phú thêm văn hóa của dân tộc mình.
Đấy là một trong những tư tưởng lớn chủ tịch HCM về văn hóa. Đặc
biệt tư tưởng này có ý nghĩa to lớn trong giai đoạn hội nhập giáo dục tư
tưởng văn hóa HCM đến quần chúng nhân dân một cách sâu sắc để nhằm
duy trì bảo tồn đồn thời phát duy những tinh hoa văn hóa dân tộc.
II Khái niệm về văn hóa mới
1- Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh về nền văn hóa mới
Chủ tịch HCM là một nhà văn hóa lớn của Việt Nam cũng như của
thế giới. Cuộc đời và sự nghiẹp cách mạng của người là cuộc đời của một
nhà văn hóa lơn không chỉ quan tâm đến sự nghiệp giải phóng dân tộc giải
phóng xã hội, giải phóng con người mà sâu sắc hơn trên lĩnh vực văn hóa.
Văn hóa chính là cái sâu xa gốc rễ của mọi sự nghiệp cách mạng. Ngay từ
những ngày đầu thực hiện tiến hành cách mạng chủ tịch HCM đã rất chú ý
quan tâm đặc biệt đến việc xây dựng nền văn hóa cho nhân dân. Đặc biệt là
sau khi cách mạng Tháng Tám thì nhiệm vụ xây dựng phát triển văn hóa lại
càng có ý nghĩa vô cùng to lớn. Và tư tưởng HCM về một nền văn hóa mới
được thể hiện rất sâu sắc trong suốt sự nghiệp của người.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Tư tưởng HCM về một nền văn hóa mới thể hiện đầu tiên là ở sự lựa
chọn con đường giải phóng dân tộc kết hợp với giải phóng giai cấp vô sản.
Đây là tư tưởng nền móng của cách mạng CNXH về văn hóa.
Đây chính là sự xác lập đầu tiên quan điểm về một nền văn hóa dân
tộc mới, tất yếu phải do giai cấp vô sản nắm ngọn cờ.
Trước HCM trong văn hóa Việt nam chưa từng có ý tưởng này. Ý
tưởng về sự giải phóng dân tộc do giai cấp vô sản tạo nên nền tảng của
cuộc cách mạng văn hóa ở Việt nam. Dưới ngọn cờ của giai cấp vô sản chỉ
bằng cuộc giải phóng này mới xác lập một kiểu văn hóa chính trị, đạo đức,

pháp luật, văn hóa nghệ thuật mới. Chỉ như vậy mới đánh thức được mọi
tiềm năng của hàng triệu người đã từng bị lịch sử lãng quên trong thân
phận những người bị áp bức bóc lột. Cuộc giải phóng này sẽ đưa đông đảo
nhân dân tham gia xác lập một nền văn hóa chính trị pháp luật mới. Đó là
chính trị, đạo luật bằng cân bằng, bình đẵngm danh dự và nhân bản.
Sau khi đất nước thống nhất, HCM đặc biệt chú ý đến xây dựng một
nền văn hóa nước nhà sao cho nền ăn hóa đó nửa là mọt nền văn hóa tiến
bộ đồng thời đáp ứng và thỏa mãn được nhu cầu của đời sống nhân dân.
Ngày 07-09-1945 trong buổi tiếp đòan đại biểu ủy ban văn hóa lâm
thời Bắc Bộ, Người đã nói về tính chất của một nền văn hóa phải xây dựng:
“Cái văn hóa mới này cần phải có tính cách khoa học, tính cách đại chúng
thì mới thuận lợi với trào lưu tiến hỏa của tư tưởng thời đại”
1
.
Và ba tính chất này của nền văn hóa mới của nền văn hóa mới do
chủ tịch HCM và Đảng ta nêu ra đã trỏe thành tư tưởng chủ đạo định
hướng phấn đấu trong xây dựng nền văn hóa Việt nam. Đặc biệt đối với
chủ tịch HCM tính chất dân tộc, khoa học và đại chúng được thể hiện rất rõ
ràng trong các quan điểm tư tưởng về xây dựng văn hóa của người.
1
HCM biên niên tiền sử Sđd t3-tr13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
18
Website: Email : Tel : 0918.775.368
a – Tính dân tộc của văn hóa
Văn hóa là sức sống là biểu tượng là nét riêng của mỗi dân tộc – văn
hóa – nghệ thuật của mỗi quốc gia phải được thể hiện đầy đủ và sâu sắc
đận bản sắc dân tộc. Và đối với Việt nam thì chỉ khi dựa trên nền tảng của
văn hóa dân tộc thì mới có thể tiếp thu và đóng góp vào nền văn hóa chung
nhân loại.

Chủ tịch HCM là một vị lãnh tụ đặc biệt quan tâm đến nhiệm vụ trau
dồi đặc điểm, bản sắc riêng của văn hóa dân tộc. Điều này thể hiện rất rõ
trong các tư tưởng của Người về xây dựng một nền văn hóa rất rõ các tư
tưởng của Người về xây dựng một nền văn hóa Việt nam đậm đà bản sắc
dân tộc. Trang dẫn văn bản khai mạc hội nghị văn hóa tòan quốc năm 1946,
Người đã nhấn mạnh là phải: “trau dồi cho văn hóa nghệ thuật có tinh thần
thuần túy Việt nam” phải “lột cho hết tinh thần dân tộc:”. “Nếu dân tộc hóa
mà phát triển đến cực điểm thì tức là đến chỗ thế giới hóa nó, vì lúc bấy giờ
vă hóa thế giới sẽ phải chú ý đến vai trò của mình và văn hóa của mình sẽ
chiếm được địa vị ngay với các nền văn hóa thế giới
1
.
Vậy tính dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện ở đâu?
Tính dân tộc của văn hóa theo tư tưởng HCM thể hiện ở chính chủ nghĩa
yêu nước và tinh thần độc lập tự cường của dân tộc trên lĩnh vực và tinh
thần độc lập tự cường của dân tộc trên lĩnh vực văn hóa, nên trước hết nó
phải được thể luận ở nội dung duy nhất tuyên truyền cho lý tưởng tự chủ,
độc lập dân tộc, tự do và tinh thần vì nước quên mình.
Tính dân tộc của văn hóa còn đòi hỏi phải thể hiện được cốt cách và
tân hồn của con người Việt nam, đó là truyền thống yêu nước, cần cù, dũng
cảm, đòan kết thương người, … tóm lại là tất cả những gì cao đẹp nhất
trong tâm hồn con người tính cách Việt nam đã được hun đúc trong suốt
hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước. Muốn thể hiện được những
1
Báo “Cứu Quốc” số ra gnày 09-10-1945
Website: Email : Tel : 0918.775.368
19
Website: Email : Tel : 0918.775.368
yêu cầu này, chủ tịch HCM đòi hỏi các nhà văn hóa – văn nghệ phải đi sâu
vào quần chúng nhân dân, thực hiện ba cùng với họ, đó là cùng ăn cùng ở,

cùng làm, như thế mới phát hiện và mô tả được chiều sâu của tính cách
nhân tâm hồn quần chúng. Lại phải học lịch sử, hiểu truyền thống dân tộc.
Người từng đưa ra những lời nhắc nhở cảnh báo: “coi chừng, có nhiều
người Việt nam lại không hiểu rõ lịch sử, đất nước, con người và những cái
vốn rất quý báu của mình bằng những người nước ngòai”.
(1)
Lại cũng phải
hiểu kỹ hiểu sâu truyền thống văn hóa – nghệ thuật Việt nam. Người căn
dặn văn nghệ sỹ: “Nghệ thuật của cha ông hay lắm tốt lắm! cố mà giữ gìn.
Làm công tác văn nghệ mà không tìmhiểu sâu vốn của dân tộc thì không
làm được dâu”
1
.
Tính dân tộc của văn hóa còn được thể hiện ở trong hình thức và
phương tiện diễn đạt. HCM là một trong nhũng người có công đầu trong
giữ gìn và bảo tồn tiếng Việt. Người đã nói về việc giữ gìn, phát huy tiếng
Việt: “Tiếng nói là một thứ của cải rất quý báu của dân tộc, chúng ta phải
giữ gìn lấy nó, chớ đẻ bẹnh nói chữ nó lấn át nó đi”. Theo tư tưởng Hồ Chí
Minh thì mỗi khi dân tộc có nếp cảm nếp nghĩ riêng, có hình thức diễn đạt
riêng đi thẳng vào lòng người lay động sau xa tâm hồn họ. Dân tộc Việt
nam cũng vậy “Nhân dân ta có truyền thống kể chuyện ngắn gọn và có
duyên. Các chú giải phải học cách kể chuyện của nhân dân”.
Có thể nói tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa là quan điểm toàn diện
và sâu sắc: cả từ nội dung đến hình thức diễn đạt. Và bản thân Người một
nhà văn hóa lớn của nhưng luôn luôn quan tâm chú trọng đến việc học tập
những nét văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
b) Tính khoa học trong văn hóa
Hồ Chí Minh nhấn mạnh coi trọng việc học tập bảo tồn những gái trị
của nền văn hóa truyền thống của dân tộc tuy nhiên Người cũng đã chỉ ra
1

Hồ Chí Minh toàn tập – Sđd t12 tr557
Website: Email : Tel : 0918.775.368
20
Website: Email : Tel : 0918.775.368
rất rõ ràng mặt tích cực và tiêu cực trong những giá trị truyền thống. Và
một trong những mặt chưa được là hạn chế của giá trị truyền thống cổ
truyền chưa hình thành được tính khoa học.
Đất nước ta là một nước nông nghiệp trêntư duy của nhân dân trước
đây cũng theo lối tư duy nông nghiệp – một lối tư duy kinh nghiệmm
không mở đường cho khoa học tự nhiên phát triển chính vì vậy mà ý thứ
chủ đạo trong toàn xã hội chưa phả là tư duy khoa học, khái nhiệm khoa
khoa học, phương pháp khoa học. Và trong điều kiện này, mê tín dị đoan
và những hủ tục llạc hậu có cơ sửo để phát triển và ăn sâu vào đười sống
quần chúng nhân dân.
Chính vì vậy mà chủ tịch HCM đã căn dặn: “Nay nước ta đã được
độc lập, tinh thần được giải phóng, cần phải có một nền văn hóa hợp với
khao học và hợp vứoi cả nguyện vọng của nhân dân”
1
.Và theo tư tưởng Hồ
Chí Minh tính khoa học của văn hóa đòi hỏi phải đấu tranh chống lại những
gì trái với khóa học, phản tiến bộ, phải truyền bá tư tưởng triết học Max xit,
đấu tranh chống chủ nghĩa duy tâm, thần bím mê tín di đoan.
Người nhắc nhở nghành văn hóa trong việc khôi phục vốn cũ thì:
“chỉ nên khôi phục cái gì tốt, còn cái gì không tốt thì phải loại dần ra” họ
được “khôi phục cả đồng bóng rước xách thần thánh”
2
.
Ngoài ra Người còn nhắc nhở và giao cho nghành giáo dục phải
thường xuyên “dạy bảo các cháu thiếu niên về khoa học kỹ thuật, làm cho
các cháu ngay từ thủa nhỏ đã biết yêu khoa học để mai sau các cháu trở

thành người có thói quen sinh hoạt, làm việc theo khoa học”.
Chủ tịch HCM đã không ngừng thực hiện với xây dựng đời sống văn
hóa khoa học – để tuyên truyền nếp sống vệ sinh phong cách sống và làm
việc theo khoa học, chủ tịch HCM đã viết tắc phẩm “Đời sống mới”, “Sửa
đổi lối làm việc”, nhằm tổ chức lại các quan hệ văn hóa từ trong nhà, một
1
Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử Sđd t3 tr16
2
Hồ Chí Minh toàn tập – Sđd t9 tr 248
Website: Email : Tel : 0918.775.368
21
Website: Email : Tel : 0918.775.368
làng, một trường học đến các cơ quan đơn vị bộ đội …. Sao cho việc ăn, ở,
lao động, học tập … , tuân theo đời sống mới bài trừ các phong tục tập
quán cổ hủ làm cho nếp sống xã hội ta mỗi ngày một tiến bộ hơn hợp với
khoa học và văn minh.
Tư tưởng HCM về một nền văn hóa khoa học là một tư tưởng toàn
diện bao trùm nhiều lĩnh vực nhiều ngành … của xã hội và đến ngày nay
những tư tưởng của người vẫn còn nguyên giá trị.
c – Tính đại chúng của văn hóa
Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính đại chúng của văn hóa là một trong
những tư tưởng quan trọng đối với xây dựng nên văn hóa Việt nam tư
tưởng này được xuất phát từ quan điểm duy vật biện chứng lịch sử: quần
chúng nhân dânchính là người sáng tạo ra mọi của cải vật chất tinh thần, là
người sáng tạo ra văn hóa do đó họ phải được hưởng thụ các giá trị văn hóa
chủ tịch HCM đã nói về vấn đề này: “Quần chúng là người sáng tạo, công
nông là những người sáng tạo. Nhưng quần chúng không chỉ sáng tạo ra
của cải vật chất cho xã hội quần chúng còn là người sáng tác nữa”.
Chính vì vậy mà tư tưởng của Người là xây dựng một nền văn hóa
phục vụ cho quảng đại quần chúng nhân dân. Người đã từng đặt ra vấn đề

“Văn hóa phục vụ ai? Và người đã khẳng định một cách dứt khoát văn hóa
phải phục vụ cho đại đa số nhân dân phải hướng về quảng đại quần chúng
phải phản ánh được tâm tư nguyện vọng ý chí nhân dân. Người thường
xuyên nhắc nhở những người cầm bút trong việc định hướng cho các
nghành sáng tác của mình – đó là phải đặt ra những câu hỏi như: viết cho
ai? Viết để làm gì? Viết như thế nào. Và từ đó để có cách phục vụ cho đời
sống nhân dân.
Văn hóa là trình độ phát triển của con người, do con người làm ra nó,
phải trở về phục vụ con người. Chủ tịch HCM đấu tranh giải phóng dân tộc
Website: Email : Tel : 0918.775.368
22
Website: Email : Tel : 0918.775.368
để đem lại tự do hạnh phúc ấm no cho nhân dân trong đó văn hóa. Đó là
tính nhất quán trong sự nghiệp cách mạng của Người.
Ngòai những điểm trên chủ tịch HCM còn đòi hỏi các nhà hoạt động
văn hóa phải tăng cường liên hệ với thực tế đi sâu vào cuộc sống nhân dân
để tìm hỉeu và phản ánh những nỗi lo âu và suy nghĩ khát vọng và tình yêu,
cuộc đời và số phận của nhân dân vừa để đem ánh sáng văn hóa đến mọi
người mọi nhà nhất là những vùng sâu, vùng xa ,những vùng đồng bào
miền núi vì có như vậy thì mới đưa văn hóa trở thành đại chúng và nhân
dân. Chủ tịch HCM đã phê bìnhmột cách thằng thừng “phải thấy rằng nói
chung văn hóa của ta còn loanh quanh thành phố chỗ dễ ăn chứ chưa đến
chỗ đồng bào Mèo, đồng bào Mán”. Qua đó thấy rằng quan điểm về tính
đại chung trong tư tưởng HCM được thể hiện sâu sắc toàn diện.
d – Xây dựng nền văn hóa đa dạng và phong phú
Ngòai tính khoa học và đại chúng tư tưởng Hồ Chí Minh còn thể
hiện những quan điểm về nền văn hóa mới, một nền văn hóa đa dạng phong
phú, nền văn hóa có nội dung XHCN và tính chất dân tộc.
Chủ tịch HCM đã xây dựng nền văn hóa của CNXH trên các nguyên
lý xuất: truyền thống và hiện đại, dân tộc và quốc tế, cá nhân và cộng đồng.

Đó là nền văn hóa mới được xác lập từ hệ tư tưởng Mác – Lênin và sự
phong phú thẩm mỹ của mọi giá trị văn hóa của các dân tộc. Nền văn hóa
có nội dung CNXH kết tinh tính đa dạng văn hóa của các dân tộc người;
kết tinh các gía trị văn hóa đa vùng đa miền như văn hóa miền núi đồng
bằng, văn hóa biển, văn hóa đô thị … hợp thành nền văn hóa Việt nam
XHCN rất phong phú về nội dung nhưng vẫn mang tính dân tộc đậm đà sâu
sắc đồng thời nối tiếp thu các giá trị văn hóa quốc tế mở cửa đón các ngọn
gió lành của văn hóa bốn phương hòa nhập vào văn hóa Việt nam.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nhắc tới vườn hoa văn hóa Việt
nam có nhiều mằu sắc lý tưởng của Người là xác lập một nền văn hóa kết
Website: Email : Tel : 0918.775.368
23
Website: Email : Tel : 0918.775.368
tinh mọi tài năng của cá nhân có sự phong phú của cộng đồng, Hồ Chí
Minh cố gắng xác lập một môi trường văn hóa ở đó sự phong phú tính bao
dung là nền tảng cơ bản của nền văn hóa có nội dung XHCN và tính chất
dân tộc. HCM luôn coi lợi ích cộng đồng song không bao giờ quên lợi ích
cá nhân. Người nói: “đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là giày
xéo lên lợi ích cá nhân, mỗi người đều có tính cách riêng, sở trường riêng,
đời sống riêng cảu bản thân và của gia đình mình”. Môi trường văn hóa của
CNXH sẽ là các nền tảng không bờ bến phát triển mọi tài năng của con
người.
Trong tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh tính đa dạng của nền văn hóa
còn gắn với khả năng sáng tạo tự do của con người đó là: tự do cam kết
không làm tổn hại đến tự do của cộng đồng, văn hóa có nội dung XHCN
đậm đà bản sắc dân tộc là một nền văn hóa trong đó các quan hệ giữa người
với người là nhân đạo bình đẳng các thị hiếu được tôn trọng, các nhu cầu
được thỏa mãn xây dựng một nền văn hóa có nội dung XHCN và tính chất
dân tộc làm”. Cần làm cho món ăn tinh thần được phong phú không nên bắt
mọi người chỉ ăn theo một món thôi cũng như vào vừờn hoa cần cho mọi

người nhìn thấy nhiều bông hoa đẹp.
Những quan điểm của tư tưởng Hồ Chí Minh về một nền văn hóa
mới đã có ảnh hưởng và tác động rất lớn đến sự phát triển của nền văn hóa
Việt nam cũng như những quan điểm của Đảng cộng sản Việt nam về xây
dựng và phát triển cách mạng từ khi ra đời cho đến nay.
2 Khái niệm văn hóa mới hiện nay của Đảng ta
Nền văn hóa mới Việt nam đã có sự định hướng phát triển từ rất sớm
trước cách mạng Tháng Tám năm1945 thành công, văn hóa là một trong
bốn mặt của đời sống xã hội (chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội). Chính vì
vậy đây cũng là một lĩnh vực được quan tâm từ rất sớm của đảng của chủ
tịch HCM.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Ngay từ năm 1943 khi đề cương văn hóa Việt nam ra đời đã xác định
rất rõ các lĩnh vực của văn hóa: “văn hóa bao gồm cả tư tưởng, học thuật,
nghệ thuật”, văn hóa là một trong ba mặt trận kinh tế chính trị và văn hóa,
ba phương châm của văn hóa xây dựng văn hóa mới. Năm 1946 tại đại hội
văn hóa tòan quốc lần thứ nhất chủtịch HCM đã nói văn hóa phải soi đường
cho quốc dân đi.
Tại đại hội III của Đảng năm 1960 cũng đã chỉ ra sự cần thiết phải
tiến hành cách mạng tư tưởng và văn hóa đồng thời với cách mạng kỹ thuật
và cách mạng trong quan hệ sản xuất. Đại hội IV năm 1976 và đại hội V
năm 1981 tiếp tục xác định một trong những nhiệm vụ trong tâm của tòan
đảng tòan dân trong thời kỳ quá độ lên CNXH là xây dựng nền văn hóa có
nội dung XHCN có hình thức dân tộc có tính Đảng và nhân dân.
Các văn kiện đại đại biểu toàn quốc lần VI, VII của Đảng các nghị
quyết của bộ chính trị và các hội nghị trung ương không ngừng hoàn thiện
các tư tưởng văn hóa mà đảng và chủ tịch HCM đã đặt cơ sở.
Năm 1986 báo cáo chính trị tại đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI

của Đảng đã khẳng định vai trò to lớn của văn hóa trong việc xây dựng tình
cảm lành mạnh tác động sâu sắc vào việc đổi mới nếp nghĩ nếp sống của
con người. Chúng ta đổi mới nhưng văn hóa chính trị vẫn giữ vững định
hướng XHCN; văn hóa lấy tấm gương HCM làm chuẩn mực, văn hóa pháp
luật tiến một bước quan trọng trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền.
Năm 1987 nghị quyết 05 của bộ chính trị ban chấp hành trung ương
Đảng khóa VI khẳng định rõ hơn vai trò to lớn của văn hóa – nghệ thuật
định hướng nhân cách theo XHCN.
Văn hóa – nghệ thuật có tác dụng to lớn trong việc góp phần thực
hiện các nhiệm vụ cách mạng giữ vai trò cực kỳ quang trọng trong việc xây
dựng con người mới CNXH.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
25