Nghệ thuật tiểu thuyết Nguyễn Quang Hà (trên cứ liệu tác phẩm Vùng lõm và Con nợ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2






PHẠM THỊ THU YÊN







NGHỆ THUẬT TIỂU THUYẾT NGUYỄN QUANG HÀ
(TRÊN CỨ LIỆU TÁC PHẨM VÙNG LÕM VÀ CON NỢ)


Chuyên ngành: Lí luận văn học
Mã số: 60 22 01 20



LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM



Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS NGUYỄN THANH TÚ

HÀ NỘI, 2013

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến PGS. TS Nguyễn
Thanh Tú - người đã trực tiếp hướng dẫn tận tình để tôi có thể hoàn thành
luận văn.
Tôi xin cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ bộ môn Lí luận văn học, khoa
Ngữ văn, phòng Sau đại học - Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2 đã tạo điều
kiện cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu.
Tôi trân trọng cảm ơn Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc, Trường
Trung học phổ thông Xuân Hòa - Phúc Yên - Vĩnh Phúc và người thân, đồng
nghiệp, bạn bè đã động viên, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi
trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành khoá học.

Hà Nội, ngày 10 tháng 6 năm 2013.
Tác giả luận văn


Phạm Thị Thu Yên

LỜI CAM ĐOAN


 

 .

Hà Nội, ngày 10 tháng 6 năm 2013.
Tác giả luận văn



Phạm Thị Thu Yên





MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU 1
 1
 5
 5
 5
 5

 6
PHẦN NỘI DUNG 7
Chương 1. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT 7
 7
  7
 8
- 
 10
 11
1.2.1 C 11
1.2.1.1 Nhân vật hoạt động cách mạng 11
1.2.1.2 Nhân vật kẻ thù 15
1.2.1.3 Nhân vật phản bội 16
1.2.1.4 Nhân vật “phía bên kia” 17
 18
1.2.2.1 Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua miêu tả ngoại hình, chân dung
nhân vật 18
1.2.2.2 Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua hành động 22
1.2.2.3 Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua ngôn ngữ 29
Chương 2. KHÔNG GIAN NGHỆ THUẬT 49
 49
 49

 50
à 55
 55
2.2.2 Không gian tình yêu 62
2.2.3 Không gian tâm linh 71
Chương 3. ĐIỂM NHÌN VÀ GIỌNG ĐIỆU TRẦN THUẬT 77
 77

 77
3.1.1.1 Một số quan niệm về điểm nhìn trần thuật 77
3.1.1.2 Điểm nhìn trần thuật trong tiểu thuyết đầu thế kỉ XXI về đề tài
chiến tranh - những nét mới 78
 80
3.1.2.1 Sự dịch chuyển điểm nhìn từ nhân vật này sang nhân vật khác . 81
3.1.2.2 Sự dịch chuyển điểm nhìn từ bên ngoài vào bên trong 89
 94
 94
3.2.1.1 Một số quan niệm về giọng điệu trần thuật 94
3.2.1.2 Sơ lược giọng điệu trần thuật trong tiểu thuyết đầu thế kỉ XXI về
đề tài chiến tranh 96
 97
3.2.2.1 Giọng điệu dân dã, đời thường 97
3.2.2.2 Giọng điệu triết lí, chiêm nghiệm 101
3.2.2.3 Giọng điệu trữ tình 106
3.2.2.4 Giọng điệu tâm tình, chia sẻ 109
PHẦN KẾT LUẬN 113
TÀI LIỆU THAM KHẢO 116
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1. 

ta, 


và
. Các : Chim én bay  Nước
mắt đỏ  Không phải trò đùa  Đại tá

không biết đùa  Nỗi buồn chiến tranh Vòng tròn bội
bạc (Chu Lai), Ăn mày dĩ vãng (Chu Lai), Ba lần và một lần (Chu Lai), Lạc
rừng    các
  Những bức tường lửa  Đất
không đổi màu    Thượng Đức   
Giang), Sóng chìm   Tiếng khóc của nàng Út  
Trung), Ngày rất dài (Nam Hà), Mùa hè giá buốt Màu rừng ruộng
Bên dòng Sầu Diện  
      :     
( phân )
 



các này
có 

2
 - 

,   


 

gánh trên vai Vùng lõm và Con nợ 
. Vùng lõm
- 2009), 




Vùng lõm

 
Vùng lõm 
- 




 còn

            
 

3
     Vùng lõm

g


 

        Vùng lõm     
            
   lí
    ý  vì
con  và  ra 
 phía bên kia 
, 





 
 làm giàu trái tim
 : 
 





4
xét, khám phá Vùng lõm 
phâ t.
  Con nợ        
Con nợ
Con nợ - 

: 
            
 
 “con nợ
Con nợ 



 


              




 . 
 Vùng lõm và Con nợ.
Nghệ thuật tiểu thuyết Nguyễn Quang Hà (Trên cứ liệu tác
phẩm Vùng lõm và Con nợ)
             

5
2. Mục đích nghiên cứu
CNghệ thuật tiểu thuyết Nguyễn Quang Hà (Trên cứ liệu tác
phẩm Vùng lõm và Con nợ) 


3. Nhiệm vụ nghiên cứu
 
 






4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu

Vùng lõm và Con nợ.

4.2 Phạm vi nghiên cứu
LVùng lõm và Con nợ 

5. Đóng góp của luận văn
Nghệ thuật tiểu thuyết Nguyễn Quang Hà (Trên cứ liệu
tác phẩm Vùng lõm và Con nợ)



6
6. Phương pháp nghiên cứu


- 
- 
- 
- 












7

PHẦN NỘI DUNG
Chương 1
NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG NHÂN VẬT

1.1 Khái quát nhân vật văn học
1.1.1 Một số quan niệm về nhân vật văn học

persona- 

 

 

m
.
Theo c Từ điển Văn học (bộ mới)

 
-
 , tr.86].   
 

 là  
Từ điển Thuật ngữ văn học 
:  

 
8
   



 [20, tr.235].
 
    :



 

[2, tr.241].
 
 khác nhau  ung, 



.
            

 . N
 

1.1.2 Quan niệm về nghệ thuật xây dựng nhân vật


 
 
9
 . : 



 
vào hoàn         



. 


              


 
- - 
tính. 
khác nhau.
 .  
chí
 

 

,  
10
1.1.3 Nhân vật trong tiểu thuyết đầu thế kỉ XXI về đề tài chiến tranh -
một vài nhận định
Thôm nay 


  
nhân và 

             
- 1975 g có 



 
hôm nay 
tranh các 


trong 
khác nhau 


 
i
 

.
11

luôn C
   nên
còn 
p      hôm nay      

nhân tính; 
N             ai

.

1.2 Nghệ thuật xây dựng nhân vật trong tiểu thuyết Nguyễn Quang Hà

V
quan tr,  dành
    N 
Quang Hà  

1.2.1 Các loại nhân vật

tính cách, chúng tôi 
sau:

* 

 
này 


12
Kmà 
 là 
Vùng lõm

 ba Hoài, chú Luân,  h



  
- 
Con nợ 

; là Bá,
 

. 
các 
             
 
 
 
 - ri - 
 


 nhân dân mà còn có 
 trung úy Phan
trung Tiên,  
13
              
 cho ,

xung quanh sân bay I - ri - . Trong
 



 ,

do ch




  
, [18,
tr.41] 

, C
c
 
 
.
Dung (Con nợ) 
n và  gang trái,

 
14


    

anh hùngQuang Hà 
 
 
 
 nói chung.
* 
K             



Trong Vùng lõm  


[18, 
vì  


  
[18, tr.248-
              
 . ng già, bà lão
              

 Dù
15
 
ai k,  Bên
              

Trong Con nợ làng mà i là làng
[19, 
[19,

T


[19,  
, 
và bé Thanh Tâm. Khi nghe tin Dung

[19,  



 tham gia cách Nh
 
vào 

          
 (Con
nợ) 
 

16


  Vùng lõm là 

 - ri - 
 
 

1.2.1.3 
Trong các lên
qua hì n

[18, tr.65].
là 
Tô n lêqua cá con
 
kéo bè kéo cánh, gây . 
thì anh
ta   

Tô 

 
Trong Vùng lõm  


 
17
1.2.1.4 
V
  

có 
 

Trong Vùng lõm là          là
  
             . Ông
 - 
- ông  Còn 
, , sau khi 
c  cho cha và các em
 
 anh  báo
  sinh là

r [18, tr.255]. 
trong 
. C
 .

 


       
nào cho       
.
18


ùng  
1.2.2 Nghệ thuật xây dựng nhân vật

  lên
 sau:





  
. N

  
 .

[18, 
  
[19, 

sinh và c


 la.

, Thu Hoài 

19



[18, 
liên Thu Hoài: 
chân 
h. 
 [18, tr.34]. 


sâu . 

H   
thoát,  cùng 
 
 thì .
     -  


 


[19, tr.13]  ình
 

 [19, 

20

 
  [18, tr.79, tr.279, tr.333-334]



 

V 
  
 (N.I.Niculin) 
     hay        
Châu - Mảnh trăng cuối rừng). 
Quang Hà,  
 
 

              

  

       
ây


