Đề thi đề xuất kì thi học sinh giỏi các trường chuyên khu vực duyên hải và đồng bằng bắc bộ năm 2015 môn ngữ văn khối 11 của trường chuyên HƯNG YÊN

TRƯỜNG THPT CHUYÊN HƯNG YÊN
TỈNH HƯNG YÊN


ĐỀ THI ĐỀ XUẤT

ĐỀ THI MÔN NGỮ VĂN - KHỐI 11
NĂM HỌC 2015
Thời gian làm bài 180 phút
(Đề này có 1 trang, gồm 2 câu)

Câu I (8 điểm).
Hãy sống nhanh cùng thời đại, hãy sống chậm cho tâm hồn.
Từ ý kiến trên, anh/chị suy nghĩ gì về vấn đề sống nhanh, sống chậm thời @ của giới trẻ.
Câu II (12 điểm).
"Chân lý cuộc sống trong sáng tác nghệ thuật không tồn tại bên ngoài cái nhìn
nghệ thuật có tính cá nhân đối với thế giới, vốn có ở từng nghệ sĩ thực thụ".
(Khrapchenko).
Anh/chị suy nghĩ như thế nào về ý kiến trên? Hãy làm sáng tỏ cái nhìn nghệ thuật
có tính cá nhân qua việc phân tích bức tranh thiên nhiên trong Vội vàng của Xuân Diệu,
Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử và Tràng giang của Huy Cận.
Hết
Người ra đề
Trần Thị Thanh Xuân - Phạm Thị Bình
ĐÁP ÁN + BIỂU ĐIỂM CHẤM MÔN NGỮ VĂN KHỐI 11
CÂU Ý NỘI DUNG CẦN ĐẠT ĐIỂM

Câu
I
:
1. Giải

thích
- Sống nhanh: Là sống khẩn trương, có sự tiếp thu, phản
ứng, hành động nhanh nhạy, linh hoạt.
- Sống chậm: Là sống thong thả, chậm rãi, không vội vàng
trong cả suy nghĩ, hành động.
- Sống nhanh cùng thời đại: sống khẩn trương, nhạy bén
cùng với những biến chuyển, đổi thay của thời cuộc.
- Sống chậm cho tâm hồn: sống thong thả, chậm rãi để di
dưỡng tâm hồn mình.
Đó là 2 cách thức sống con người cần phải biết kết hợp
trong cuộc sống của mình.
1,5
2. Bàn
luận
- Thời đại @ cuộc sống biến chuyển, đổi thay từng giây,
từng phút. Đó là thời đại của tốc độ, của thế giới phẳng.
Để thích ứng với thời cuộc, con người cần đẩy nhanh tốc
độ sống, tâm thế sống của mình. Họ cần tiếp thu nhanh,
phản ứng nhanh, hành động nhanh để nắm bắt, tận dụng
mọi cơ hội; trở thành một người sống năng động, nhạy
bén, linh hoạt. Với giới trẻ của thời đại @ "Sống là không
chờ đợi", là cuộc chạy đua tốc độ, không ai muốn mình
trở thành người tụt hậu, kẻ đến sau. Họ cần sống nhanh để
theo cùng thời đại.
(Học sinh lấy dẫn chứng trong đời sống xã hội để chứng
minh)
- Nhưng nếu chỉ sống nhanh cùng thời đại, con người bị
guồng quay hối hả, gấp gáp của cuộc sống xoay đảo liên
tục, căng thẳng, áp lực về cả thể xác và tinh thần - stress
chính là căn bệnh của thời đại @. Con người không phải là

1,5
1,5
cỗ máy vô tri, cũng không chỉ sống bằng lí trí dễ rơi vào
vô cảm. Sống nhanh khiến con người bỏ qua nhiều điều
có ý nghĩa của cuộc sống vì nó nhỏ nhặt, khuất lấp, cần
tinh tế cảm nhận. Vì thế con người cũng cần thiết phải biết
sống chậm. Sống chậm là sự tận hưởng cuộc sống qua các
cung bậc xúc cảm của tâm hồn và trái tim, sống chậm giúp
con người tự cân bằng. Sống chậm chính là để di dưỡng
tâm hồn mình: để biết lắng nghe, biết cảm nhận, biết thấu
hiểu, biết sẻ chia…
(Học sinh lấy dẫn chứng trong đời sống xã hội để chứng
minh)
- Mối quan hệ giữa sống nhanh và sống chậm thời @:
Sống nhanh và sống chậm không loại trừ, đối nghịch nhau.
Chỉ khi biết kết hợp 2 cách thức sống: sống nhanh và sống
chậm, con người mới SỐNG theo đúng nghĩa và cảm nhận
trọn vẹn và đầy đủ nhất ý nghĩa và giá trị cuộc sống. Nghệ
thuật sống là phải biết sống chậm giữa đời nhanh.
1,5
3. Mở
rộng,
liên hệ,
rút ra bài
học
- Cần nhận biết, đánh giá đúng mức về cách thức sống
nhanh và sống chậm của bản thân và người khác trong đời
sống xã hội. Phân biệt giữa sống nhanh và sống vội, sống
gấp chỉ để hưởng thụ. Phân biệt sống chậm để di dưỡng
tâm hồn với sống chậm chỉ là vỏ bọc để chây lười, thụ

động, ù lì. Sống nhanh không phải chỉ là lối sống hiện đại,
trẻ trung của giới trẻ; sống chậm không có nghĩa là lối
sống già nua, lạc hậu của người già. Bất cứ ở lứa tuổi nào,
trình độ nào giữa thời đại ngày nay con người cũng cần
học sống nhanh và sống chậm.
- Cần cảnh báo một bộ phận giới trẻ ngày nay chỉ quay
cuồng sống nhanh không biết sống chậm, thiếu sự nuôi
2,0
dưỡng, vun đắp cho tâm hồn nên tự đẩy bản thân đối mặt
với những áp lực cuộc sống, rơi vào lối sống vô cảm, tự kỉ
dẫn đến những hậu quả đáng tiếc cho bản thân, gia đình và
xã hội…
- Rút ra bài học cho bản thân: Học cách biết sống nhanh và
sống chậm là hành trang cần thiết cho giới trẻ bước chân
vào đời. Sống chậm sẽ giúp giới trẻ đi nhanh và xa trên
đường đời.
+ Giới trẻ cần nỗ lực học hỏi, thu nhận kiến thức để có thể
sống nhanh cùng thời đại. Bên cạnh đó cần dành thời gian
lắng tai mà nghe, lắng lòng để hiểu; mở rộng lòng để quan
tâm, sẻ chia; cảm nhận, trân trọng, nâng niu những vẻ đẹp,
những điều cho dù nhỏ nhưng lại vô cùng có ý nghĩa trong
thiên nhiên, trong cuộc sống - đó chính là cách ta đang
sống chậm cho tâm hồn.
Câu
II.
Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học.
1.Giới
thiệu
vấn đề
nghị luận

- Vấn đề cái nhìn trong sáng tác nghệ thuật.
- Các tác phẩm Vội vàng - Xuân Diệu, Đây thôn Vĩ Dạ -
Hàn Mặc Tử, Tràng giang - Huy Cận.
1,0
2. Giải
thích ý
kiến
- "Chân lý cuộc sống trong sáng tác nghệ thuật" : là những
nhận thức đúng đắn, tiến bộ của người nghệ sĩ về cuộc
sống, được biểu hiện trong các sáng tác nghệ thuật.
- "cái nhìn nghệ thuật có tính cá nhân đối với thế giới": là
khả năng cảm thụ, nắm bắt hiện thực cuộc sống một cách
tinh nhạy, chính xác, nhìn thấy cái mà người khác không
nhìn thấy, in đậm dấu ấn riêng, không giống ai.
- "nghệ sĩ thực thụ": là nghệ sĩ chân chính, khẳng định
được tài năng, cá tính và đạo đức nghề nghiệp.
> Nhận định của Khrapchenko đã khẳng định vai trò của
2,0
cái nhìn của người nghệ sĩ chân chính trong sáng tác nghệ
thuật - một trong những yếu tố quan trọng hình thành nên
phong cách nghệ thuật: chân lý về cuộc sống được kết tinh
trong các sáng tác nghệ thuật nằm trong chính cái nhìn
tinh nhạy, chính xác, có tính chất khám phá, phát hiện của
người nghệ sĩ về hiện thực cuộc sống ấy.
3. Bình
luận và
chứng
minh
a. Bàn về vai trò của cái nhìn có tính cá nhân đối với thế
giới ở người nghệ sĩ.

- Cái nhìn là một năng lực tinh thần đặc biệt của con
người, nó có thể thâm nhập và phát hiện những đặc điểm
của sự vật mà vẫn ở ngoài sự vật, bảo lưu sự toàn vẹn
thẩm mỹ của sự vật.
- Trong nghệ thuật không thể thiếu cái nhìn. Nhà văn
Pháp, M.Proust cũng nói: "Đối với nhà văn cũng như đối
với nhà họa sĩ, phong cách không phải là vấn đề kĩ thuật
mà là vấn đề cái nhìn".
- Cái nhìn của nhà văn về cuộc sống, con người bao giờ
cũng mang nét riêng, khám phá, phát hiện ra những cái
mới mẻ, độc đáo mà người bình thường không nhìn thấy.
- Cái nhìn không chỉ thể hiện lập trường, sự hiểu biết của
nhà văn về cuộc sống mà còn thể hiện thái độ, tình cảm
của nhà văn đối với đời sống: yêu, ghét, ngợi ca, đồng tình
hay phê phán
- Cái nhìn thế giới khách quan của mỗi nhà văn thường có
quan hệ chặt chẽ với cuộc đời, hoàn cảnh, môi trường sống
của nhà văn đó.
> Do đó, cái nhìn nghệ thuật có tính cá nhân là một trong
những biểu hiện đầu tiên và quan trọng nhất trong phong
cách nghệ thuật của một nghệ sĩ thực thụ.
2,0
b. Chứng minh cái nhìn nghệ thuật có tính cá nhân qua
các bức tranh thiên nhiên trong Vội vàng, Đây thôn Vĩ
Dạ, Tràng giang.
- Trong Vội vàng của Xuân Diệu:
+ Với một hồn thơ nồng nàn, sôi nổi (do ảnh hưởng từ
thiên nhiên quê mẹ) và niềm khát khao giao cảm với đời
(do thiếu thốn tình cảm từ nhỏ), Xuân Diệu nhìn cuộc đời
"bằng đôi mắt xanh non" - đôi mắt trong sáng, trẻ trung

của một chàng trai lúc nào cũng dào dạt, nồng nhiệt tình
yêu đời.
+ Do đó, cuộc đời trong cái nhìn của XD có những đặc
điểm nổi bật sau đây: cuộc đời hiện hữu tươi đẹp, hấp dẫn
như một thiên đường trên mặt đất, ở đây và ngay lúc này,
song cuộc đời tươi đẹp ấy lại ngắn ngủi, hữu hạn trong
dòng chảy của thời gian. > Thiên nhiên trong Vội vàng là
một bức tranh mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống, chan
chứa xuân sắc, rạo rực xuân tình (Đoạn 1) nhưng lại mau
chóng tàn phai trước thời gian (Đoạn 2)
> Quan niệm sống tiến bộ: sống vội vàng, cuống quýt,
chạy đua với thời gian để tận hưởng và tận hiến cho cuộc
đời.
- Trong Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử:
+ Với khát vọng gắn bó sâu nặng với cuộc đời, khát vọng
được sống và đươc yêu hết mình nhưng lại mang nặng nỗi
mặc cảm phải chia tay với cuộc sống (vì căn bệnh nan y)
nên cái nhìn của Hàn Mặc Tử về cuộc sống vừa tha thiết
yêu đời, vừa xót xa, tiếc nuối.
+ Thế giới trong thơ Hàn Mặc Tử vừa tươi đẹp nhưng vừa
thấm đẫm sự chia lìa, mất mát. > Trong Đây thôn Vĩ Dạ,
5,0
thiên nhiên hiện lên là khung cảnh thiên nhiên xứ Huế đẹp
nên thơ, lãng mạn nhưng xa vời, mông lung, khó nắm bắt,
thấm đẫm nỗi buồn, sự cô đơn, khắc khoải của thi nhân
(Khổ 1, Khổ 2)
- Trong Tràng giang của Huy Cận:
+ Sự hòa điệu của nỗi sầu nhân thế đậm chất Đường thi,
với nỗi cô đơn, bơ vơ của cái tôi cá nhân Thơ mới và nỗi
buồn đau của một con người sinh ra trong thời đại đen tối

của đất nước > chi phối cái nhìn của Huy Cận về cuộc
đời: nhìn cuộc đời với nỗi buồn ảo não, nỗi sầu mênh
mang thiên cổ.
+ Cuộc sống được nhìn qua con mắt của Huy Cận được
hình tượng hóa qua một không gian vũ trụ mênh mông,
rộng lớn, mà kiếp người thì nhỏ bé, cô đơn, lạc loài, vô
phương hướng > Trong Tràng giang, bức tranh thiên
nhiên là một khung cảnh sông nước mênh mang, vô định
với nỗi sầu da diết, triền miên. (Khổ 1,2,3,4)
4. Đánh
giá, bàn
luận mở
rộng
- Nhận định của Khrapchenko đã khẳng định một trong
những vấn đề cơ bản của lí luận văn học: đó là vấn đề
phong cách nghệ thuật - một phẩm chất không thể thiếu
của người nghệ sĩ chân chính, mà hạt nhân của phong cách
là vấn đề cái nhìn.
- Ba nhà thơ Mới: Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử, Huy Cận có 3
cái nhìn khác nhau về thế giới. Đó đều là những cái nhìn
độc đáo, mới mẻ, in đậm dấu ấn riêng, tạo nên phong cách
của từng nhà thơ, làm giàu hương sắc cho khu vườn Thơ
mới.
- Bài học đối với người nghệ sĩ và độc giả tiếp nhận:
+ Nhà văn, người nghệ sĩ muốn có một cái nhìn riêng biệt
2,0
cần phải không ngừng đi sâu vào cuộc sống, cần phải rèn
thói quen quan sát với tinh thần khám phá, nghiên cứu đời
sống, mài sắc nhọn các giác quan trong việc cảm nhận thế
giới, để có thể tìm thấy những cái mới lạ, độc đáo trong

những sự vật bình thường, quen thuộc.
+ Độc giả khi tiếp nhận các tác phẩm nghệ thuật cần thâm
nhập sâu vào thế giới nghệ thuật của tác giả, chủ động,
tích cực khi tiếp nhận tác phẩm, phát hiện ra cái riêng của
mỗi người, để khẳng định phong cách nghệ thuật tác giả
và vị trí của tác phẩm.
* Lưu ý chung: Khi chấm bài, giám khảo vừa bám sát đáp án và biểu điểm, vừa linh
hoạt, trân trọng những suy nghĩ riêng của thí sinh nếu thấy hợp lí, tránh đếm ý cho
điểm.
Người soạn đáp án
Trần Thị Thanh Xuân - Phạm Thị Bình