Đề thi học sinh giỏi Ngữ văn lớp 7 số 10

PHÒNG GD&ĐT BẮC NINH ĐỀ THI CHỌN HSG VĂN 7
TRƯỜNG THCS ĐÁP CẦU năm học 2013-2014
Thời gian làm bài 120 phút.
(Không kể thời gian giao đề)
Câu 1 (2,0 điểm):
Chỉ rõ và phân tích nghệ thuật dùng từ trong câu ca dao sau:
Cô Xuân đi chợ mùa hè
Mua cá thu về chợ hãy còn đông.
Câu 2 (8,0 điểm):
a) Chỉ ra nét tương đồng và đặc sắc của hai bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm
thanh tĩnh” của Lí Bạch và “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” của Hạ Tri
Chương.
b) Viết một đoạn văn ngắn (5-7 câu) nêu cảm nhận của em về hai câu thơ
cuối trong bài “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan có sử dụng ít nhất
hai từ láy và một thành ngữ (gạch chân những từ láy và thành ngữ đó).
Câu 3 (10 điểm):
Bài thơ Tiếng gà trưa của nhà thơ Xuân Quỳnh đã gọi về những kỉ niệm
đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm đẹp đẽ và thiêng liêng ấy đã làm
sâu sắc thêm tình yêu quê hương đất nước.
Em hãy làm sáng tỏ nội dung trên .
Hết
Hướng dẫn chấm
Câu Nội dung Điểm
1 a) Chỉ nghệ thuật dùng các từ đồng âm: xuân, thu, đông.
b) Phân tích giá trị:
- Xuân là tên người, ngoài ra gợi đến mùa xuân, thu chỉ cá thu và gợi đến
mùa thu, đông chỉ tính chất của chợ (nhiều người đồng thời gợi đến mùa
đông.
- Cách dùng từ gợi sự hóm hỉnh, óc hài hước của người xưa.
1
0,5

0,5
2
a) Nét tương đồng và đặc sắc qua hai bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh”
của Lí Bạch và “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” của Hạ Tri Chương.
- Nét tương đồng: đều viết về tình yêu quê hương sâu sắc: “Cảm nghĩ trong
đêm thanh tĩnh” của Lí Bạch nói về nỗi sầu nhớ khu xa quê hương còn Ngẫu
nhiên viết nhân buổi mới về quê” của Hạ Tri Chương thể hiện cảm xúc bồi hồi,
niềm vui xen lẫn ngậm ngùi ngày trở về quê hương.
- Nét đặc sắc:
+ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: vọng nguyệt hoài hương (nhìn trăng nhớ quê)
là một chủ đề phổ biến trong thơ xưa. vâng trăng gợi nên nỗi buồn xa xứ, mong
ước được đoàn tụ nơi quê nhà. Điều đặc sắc là đề tài không mới nhưng nhà thơ
vẫn tạo nên một bài thơ hay, thấm thía hồn người do cách dùng từ đối xứng cử
đầu (ngẩng đầu-hướng ra nhìn cảnh trăng sáng) – đê đầu (cúi đầu-hướng vào
hồn mình nhớ cố hương).
+ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: thể hiện tình cảm gắn bó với quê
hương bằng nghệ thuật đối rất chỉnh về cả ý và lời. Hai câu thơ cuối, tác giả
dùng những hình ảnh, âm thanh tươi vui (tiếng chào, tiếng cười của đám trẻ
nhỏ) để phản ánh hiện thực: ông đã trở thành khách lạ trên chính quê hương
mình. Ở đây, ta thấy thoáng chút ngậm ngù của nhà thơ.
b)HS đảm bảo các yêu cầu sau:
* Về hình thức: (2 điểm)
- Đảm bảo đúng số lượng câu theo quy định
- Ít sai lỗi câu từ, chính tả.
- Có sử dụng từ láy và thành ngữ theo số lượng yêu cầu.
* Về nội dung: (3 điểm)
- Cảnh Đèo Ngang hoang sơ lúc chiều ta lại được nhìn qua đôi mắt người xa
quê nên gợi nỗi buồn vắng, cô đơn. Tâm trạng ấy càng được tô đậm trong 2 câu
thơ cuối: Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
Một mảnh tình riêng ta với ta.

- Bà Huyện Thanh Quan vẽ nên cảnh đối lập giữ trời, non, nước và một mảnh
tình riêng. Cảnh càng rộng con người càng trở nên nhỏ bé, càng thấy cô đơn.
1
1
1
0,5
0,5
1,0
1,0
1,0
- Cụm từ “ta với ta” trong câu kết của bài gợi nhớ đến ta với ta trong bài “Bạn
đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến. Nhưng không phải là sự tay bắt mặt mừng,
vui vầy, ấm áp. Ở đây chỉ có ta với ta, một mình người thơ đối diện với chính
mình, không ai chia sẻ mảnh tình riêng cô đơn, buồn bã.
1,0
Câu 3 (10điểm)
Yêu cầu chung
Văn nghị luận chứng minh (làm sáng tỏ một nhận định qua bài văn nghị luận
văn học).
- Yêu cầu HS biết vận dụng kiến thức đã học về tập làm văn và văn học để làm
bài, trong đó có kết hợp với phát biểu cảm xúc, suy nghĩ và mở rộng bằng một
số bài văn, bài thơ khác để làm phong phú thêm cho bài làm.
- Khuyến khích những bài làm có sự sáng tạo, có cảm xúc, giàu chất văn…
Mở bài Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh: là nhà thơ nữ xuất sắc
trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về
những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc
sống thường ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một
trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm 0,25 điểm
- Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác bài thơ: bài thơ được viết trong thời
kì đầu của cuộc kháng chiến chống Mĩ, bài thơ thể hiện vẻ đẹp trong

sáng về những kỉ niệm tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm ấy đã làm
sâu sắc thêm tình yêu quê hương đất nước 0,25 điểm
1đ
Thân bài Làm sáng tỏ về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu
được thể hiện qua bài thơ. Tình cảm đẹp đẽ và thiêng liêng ấy đã
làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương đất nước
a) Bài thơ Tiếng gà trưa đã gọi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi
thơ và tình bà cháu
Trên đường hành quân, người chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ,
tiếng gà đã gợi về những kỉ niệm tuổi thơ thật êm đềm, đẹp đẽ.
- Hình ảnh những con gà mái mơ, mái vàng và ổ trứng hồng đẹp như
trong tranh hiện ra trong nỗi nhớ:
"Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ …" 1 điểm
- Một kỉ niệm về tuổi thơ dại: tò mò xem trộm gà đẻ bị bà mắng:
" - Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt…" 0,5 điểm

- Người chiến sĩ nhớ tới hình ảnh người bà đầy lòng yêu thương,
chắt chiu, dành dụm chăm lo cho cháu:
" Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu " 1 điểm
- Niềm vui và mong ước nhỏ bé của tuổi thơ: được bộ quần áo mới
từ tiền bán gà - ước mơ ấy đi cả vào giấc ngủ tuổi thơ…1 điểm
3,5đ
b) Tình cảm bà cháu đẹp đẽ và thiêng liêng ấy đã làm sâu sắc
thêm tình yêu quê hương đất nước:
- Tiếng gà trưa với những kỉ niệm đẹp về tuổi thơ, hình ảnh thân
3,5đ
thương của bà đã cùng người chiến sĩ vào cuộc chiến đấu (1 điểm)

- Những kỉ niệm đẹp của tuổi thơ như tiếp thêm sức mạnh cho người
chiến sĩ chiến đấu vì Tổ quốc và cũng vì người bà thân yêu của
mình:
" Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Bà ơi, cũng vì bà…" 1 điểm
- Qua những kỉ niệm đẹp được gợi lại, bài thơ đã biểu lộ tâm hồn
trong sáng, hồn nhiên của người cháu với hình ảnh người bà đầy
lòng yêu thương, chắt chiu dành dụm chăm lo cho cháu.
(0,5điểm)
- Tình cảm bà cháu đẹp đẽ và thiêng liêng ấy đã làm sâu sắc thêm
tình yêu quê hương, đất nước của mỗi chúng ta. Tình yêu quê
hương, đất nước, tình yêu Tổ quốc bắt nguồn từ những tình cảm gia
đình thật gần gũi, thân thương và cũng thật sâu sắc . Những tình
cảm thiêng liêng, gần gũi ấy như tiếp thêm sức mạnh cho người
chiến sĩ, như tiếp thêm sức mạnh cho mỗi người để chiến thắng…1
điểm
* HS có thể mở rộng và nâng cao bằng việc giới thiệu một số bài thơ khác có
cùng chủ đề viết về bà, về mẹ …
Kết bài + Khẳng định lại nội dung bài thơ: Bài thơ Tiếng gà trưa đã gọi về
những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm đẹp đẽ
và thiêng liêng ấy đã làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương đất nước.
0,5 điểm
+ Học sinh có thể tự liên hệ bản thân, nêu cảm nghĩ về tình cảm gia
đình - nguồn sức mạnh cho mỗi người chúng ta trong cuộc sống
hôm nay, có thể mở rộng và nâng cao qua một số tác phẩm văn học
khác nói về tình cảm gia đình 0,5 điểm
1đ