Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phát hành sách tại Tổng công ty sách Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế khu vực và thế giới, nước ta
đang trên đà đổi mới, những năm qua Đảng và Nhà nước ta chủ trương đa
dạng hoá các thành phần kinh tế trong nền kinh tế thị trường nhằm bắt kịp
xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới. Trong điều kiện đó các doanh
nghiệp sẽ có nhiều thuận lợi để phát triển, khẳng định vị trí của mình trên
thị trường, đóng góp vào nền kinh tế đất nước.
Tổng công ty sách Việt Nam với vai trò là một Tổng công ty Nhà
nước hoạt động trong một lĩnh vực đặc thù - kinh doanh sách, đã đóng góp
rất lớn vào công cuộc xây dựng đất nước. Với chức năng chủ yếu là phát
hành sách, Tổng công ty sách Việt Nam luôn hoàn thành nhiệm vụ về kinh
tế cũng như nhiệm vụ chính trị mà Đảng và Nhà nước giao cho. Góp phần
truyền bá tư tưởng, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước đồng thời
phổ biến các kiến thức, tinh hoa văn hoá nhân loại đến với mọi người dân.
Tuy nhiên, trong điều kiện nền kinh tế thị trường tự do cạnh tranh hiện nay
thì để giúp cho Tổng công ty hoạt động một cách hiệu quả là không đơn
giản. Hiệu quả hoạt động của Tổng công ty không chỉ mang ý nghĩa kinh tế
mà còn phục vụ nhiệm vụ chính trị, vì thế nâng cao hiệu quả kinh doanh
không chỉ là mục tiêu của Tổng công ty mà còn là mong muốn của Đảng,
Nhà nước và các cơ quan ban ngành có liên quan.
Trong thời gian thực tập tại Tổng công ty sách Việt Nam, với mong
muốn nghiên cứu, tìm hiểu tình hình hoạt động kinh doanh của Tổng công
ty từ đó tích luỹ những kinh nghiệm, mở rộng thêm tầm hiểu biết. Với ý
nghĩa có thể kết hợp giữa lý luận và thực tiễn để có thể mạnh dạn đưa ra
một số ý kiến nhỏ bé của mình cho hoạt động kinh doanh phát hành sách
của Tổng công ty. Nhận thức được vai trò của Tổng công ty trong nền kinh
tế và đời sống xã hội, căn cứ vào thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh của
Tổng công ty em đã chọn đề tài: Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368

quả công tác phát hành sách tại Tổng công ty sách Việt Nam.
Được sự quan tâm giúp đỡ chỉ dẫn tận tình của thầy TS.Nguyễn Mạnh
Quân cùng các cô, các chú trong Ban lãnh đạo Tổng công ty, Phòng kinh
doanh sách, Trung tâm bán hàng để em được hoàn thành chuyên đề này,
chuyên đề của em gồm 3 phần:
Chương một: Tổng quan về Tổng công ty sách Việt Nam
Chương hai: Thực trạng công tác phát hành sách tại Tổng công ty sách
Việt Nam
Chương ba: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phát
hành sách tại Tổng công ty sách Việt Nam
Trong khoảng thời gian ngắn, với trình độ chuyên môn có phần hạn
chế, vì vậy rất kính mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, ban
lãnh đạo Tổng công ty và các bạn để chuyên đề của em được hoàn thiện
hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Hà nội, ngày 15 tháng 4 năm 2005
Sinh viên thực hiện

Trần Duy Bình


2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chương một
TỔNG QUAN VỀ TỔNG CÔNG TY SÁCH VIỆT NAM
1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Tổng công ty sách Việt
Nam
1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển
Ngày 10/10/1952 khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm
lược của nhân dân ta đã đi vào giai đoạn quyết liệt nhất, quyết tâm giành

thắng lợi của một dân tộc kiên cường chống chủ nghĩa thực dân đưa đất
nước ta đến độc lập, hoà bình. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số
122/sl thành lập nhà in Quốc gia ( là tiền thân của Tổng công ty sách Việt
Nam) với hai chức năng chủ yếu là in và phát hành sách.
Lịch sử ngành phát hành sách là sự tiếp nối công tác phát hành sách
báo cách mạng của nhiều năm trước qua các thời kì với tên gọi là nhà phát
hành báo chí.
- Thời kỳ phục vụ cuộc đấu tranh của nhân dân ta chống thực dân
Pháp giải phóng miền Bắc nước ta ( 1955-1975) .
- Thời kỳ phục vụ sự nghiệp bảo vệ, xây dựng đất nước và công cuộc
đổi mới ( 1976-1986).
- Thời kỳ phục vụ sụ nghiệp đổi mới nền kinh tề, chuyển đổi cơ cấu
kinh tế từ bao cấp sang cơ chế thị trường của Đảng và Nhà nước ta theo
định hướng XHCN và thực hiện nhiệm vụ Công nghiệp hóa _ Hiện đại hoá
nền kinh tế ( 1986 - đến nay) công tác phát hành sách trong mọi thời kỳ là
công tác cách mạng với phương châm hoạt động “ 4 đúng”: Đúng nhiệm
vụ, đúng yêu cầu, đúng đối tượng, đúng thời gian, luôn luôn thích ứng
trong mọi thời kỳ với phương thức hoạt động của công tác phát hành sách
là phục vụ nhiệm vụ xã hội “sách đi tìm người”, “đọc sách và làm theo
sách”. Xây dựng các thư viện, các tủ sách ở các cơ quan, trường học, gia
đình, đó là phương hướng vươn tới của những người làm công tác phát
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hành sách, bởi sách là một sản phẩm đặc biệt, nó đem lại tri thức cho con
người. Sách không những là công cụ để hiểu biết mà còn là công cụ để đấu
tranh của con người trong xã hội phát triển.
Công tác phát hành sách là cầu nối giữa sách và người, người làm
công tác phát hành sách phải có nhiệm vụ cung cấp cho người đọc những
sản phẩm tinh thần lành mạnh thông qua các công tác tuyên truyền, giới
thiệu sách, câu lạc bộ… thực hiện tốt nhiệm vụ của công tác phát hành sách

với hai hiệu quả: hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội.
Hơn 50 năm qua, cùng với tiến trình phát triển không ngừng của
cách mạng, ngành phát hành sách đã 4 lần đổi tên, 5 lần nhập, tách để phù
hợp yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra của mỗi giai đoạn cách mạng. Khi mới thành
lập, tổ chức phát hành sách là một bộ phận nằm trong nhà in Quốc gia, có
các chi nhánh ở các liên khu, các hiệu sách và các chi điếm hiệu sách cơ sở.
Từ 1956 - 1960, cơ quan phát hành sách tách khỏi nhà in Quốc gia để thành
lập Sở phát hành sách Trung ương và các chi sở phát hành sách ở các tỉnh,
thành phố. Tháng 3/1960, Sở phát hành sách Trung ương đổi tên thành
Quốc doanh phát hành sách Trung ương. Các tỉnh, thành phố thành quốc
doanh tỉnh, thành phố ( tháng 9/1967, công tác phát hành sách giáo khoa
được chuyển giao sang Bộ giáo dục). Tháng 10/1978, hợp nhất Quốc doanh
phát hành sách Trung ương với Công ty xuất nhập khẩu sách báo thành
Tổng công ty phát hành sách, vừa làm nhiệm vụ phát hành sách xuất bản
trong nước và sách nhập khẩu, vừa có nhiệm vụ xuất các loại sách báo Việt
Nam ra nước ngoài. Tháng 5/1982, công tác xuất nhập khẩu sách báo được
tách riêng, Tổng công ty phát hành sách vẫn giữ nguyên tổ chức và nhiệm
vụ. Đến tháng 12/1997, ngành phát hành sách Việt Nam một lần nữa thay
đổi tổ chức, do sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, công tác phát hành
sách được nâng lên tầng cao mới, thích ứng với nhiệm vụ mới đó là phục
vụ sự đổi mới của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ Công nghiệp hoá - Hiện
đại hoá đất nước, Tổng công ty phát hành sách Việt Nam được thành lập
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trên nền của Tổng công ty phát hành sách cũ, với mô hình Tổng công ty
theo Quyết Định 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, trực thuộc Bộ văn
hoá thông tin, ban đầu với 8 đơn vị thành viên, sau tăng lên 13 đơn vị thành
viên gồm 10 đơn vị chuyên ngành phát hành sách và 3 đơn vị xuất nhập
khẩu.
Ngày 24/12/2003, Theo Quyết định số 65/2003/QĐ-BVHTT của Bộ

trưởng Bộ Văn hoá - Thông tin về việc đổi mới và củng cố Tổng công ty
trên cơ sở các doanh nghiệp nhà nước hiện có là Tổng công ty Phát hành
sách Việt Nam, Nhà xuất bản Văn hoá - Thông tin, Nhà xuất bản Âm nhạc,
Công ty In Khoa học kỹ thuật với tên gọi là Tổng công ty sách Việt Nam;
với chức năng và nhiệm vụ về cơ bản là không thay đổi, phạm vi hoạt động
được mở rộng do việc tăng thêm về số lượng thành viên.
Tên giao dịch quốc tế: VIETNAM BOOK CORPORATION
Tên viết tắt: SAVINA
Trụ sở chính tại: 44 Tràng Tiền - Quận Hoàn Kiếm - Hà Nội
Văn phòng đại diện tại TP.HCM, TP. Đà Nẵng
Các đơn vị thành viên của Tổng công ty:
Doanh nghiệp hạch toán độc lập ( 15 doanh nghiệp_sơ đồ dưới )
Đơn vị hạch toán nội bộ:
- Trung tâm hỗ trợ phát triển Xuất bản –In –Phát hành sách;
- Trung tâm Sách 44 Tràng Tiền, Hà Nội;
- Trung tâm Sách 22B Hai Bà Trưng, Hà Nội

Bảng số 1: Sơ đồ tổ chức bộ máy Tổng công ty sách Việt Nam
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368

1.1.2. Chức năng, nhiệm vụ
Tổng công ty sách Việt Nam là tổng công ty duy nhất của Bộ văn
hóa thông tin được thành lập theo mô hình Tổng công ty Nhà nước
(QĐ/90) , là đơn vị Nhà nước có quy mô lớn. Bao gồm các đơn vị thành
viên gắn bó với nhau về lợi ích kinh tế, tài chính, công nghệ, đào tạo và
nghiên cứu…do Nhà nước thành lập nhằm tăng cường tập trung, phân công
6
Hội đồng quản trị
Công ty

PHS
Hải
Dương
Công ty
PHS
Nghệ An
Công ty
PHS
Khu vực
II
Công ty
PHS
Thanh
Hoá
Công ty
PHS
Quảng
Ninh
Công ty
PHS
Nam Hà
Công ty
PHS Hà
Tây
Công ty
PHS Ninh
Bình
Công ty
xnk sách
báo

Công ty
xnk văn
hóa phẩm
Công ty
khách sạn
và dịch vụ
văn hoá
Công ty
PHS Đà
Nẵng
Tổng công ty sách Việt Nam
Nhà
xuất bản
văn hoá
thông
tin
Công ty
in
KHKT
Nhà
xuất bản
âm nhạc
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chuyên môn hoá và hợp tác hoá sản xuất để phục vụ nhiệm vụ, yêu cầu do
Nhà nước giao và nhu cầu thị trường:
Xuất bản các loại sách, tạp chí và văn hoá phẩm trên các loại chất liệu,
công nghệ theo quy định của Luật Xuất bản, Luật Báo chí và các văn bản
pháp luật có liên quan;
Sản xuất bản gốc, in nhân bản và kinh doanh các sản phẩm băng âm
thanh, đĩa âm thanh, băng hình, đĩa hình và thực hiện các dịch vụ về công

nghệ, kỹ thuật ở các lĩnh vực trên;
In các loại sách, báo, tạp chí, bao bì, tem nhãn, văn hoá phẩm và các
loại giấy tờ quản lý, biểu mẫu và các sản phẩm in khác theo quy định của
pháp luật;
Kinh doanh xuất nhập khẩu các loại vật tư, thiết bị, hàng hoá phục vụ
ngành Xuất bản, In, Phát hành sách và các loại vật tư thiết bị, hàng hoá
phục vụ sản xuất ,kinh doanh, tiêu dùng khác trong xã hội theo quy định
của pháp luật;
Trực tiếp xuất, nhập khẩu sách, báo, tạp chí, văn hoá phẩm theo quy
định của pháp luật;
Kinh doanh phát hành sách, báo, văn hoá phẩm và các biểu mẫu, giấy
tờ quản lý kinh tế-xã hội và các sản phẩm khác theo quy định của pháp
luật;
Tổ chức và tham gia các triển lãm, hội chợ về sách, văn hoá phẩm, thiết
bị in trong nước và ngoài nước;
Sản xuất và kinh doanh các sản phẩm mỹ thuật, thủ công mỹ nghệ, văn
phòng phẩm;
Nghiên cứu và thể nghiệm các sản phẩm công nghệ mới về xuất bản, in,
phát hành sách; tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao tay nghề cho cán bộ,
viên chức, người lao động trong Tổng công ty;
Liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài,
nhằm mở rộng sản xuất, kinh doanh, phát triển nguồn vốn và nâng cao chất
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
lượng sản phẩm theo quy định của pháp luật và phù hợp với chức năng,
nhiệm vụ của Tổng công ty;
Tổ chức các dịch vị văn hoá - nghệ thuật, kinh doanh khách sạn và các
loại hình dịch vụ khác theo quy định của pháp luật;
Thực hiện các nhiệm vụ, hoạt động công ích như: cơ chế đặt hàng, trợ
giá, trợ cước theo quy định của Nhà nước;

Đề xuất và kiến nghị với các cơ quan chức năng của Bộ Văn hoá -
Thông tin xây dựng cơ chế, chính sách quản lý sản xuất kinh doanh xuất
bản, in và phát hành.
1.1.3 Những thành tựu đã đạt được
1.1.3.1 Lĩnh vực xuất bản
Sau nhiều năm đổi mới Việt Nam đã có nền xuất bản độc lập tự
chủ, dần ổn định và từng bước phát triển, ngành luôn giữ được nhịp độ phát
triển qua từng năm trong bối cảnh kinh tế thế giới và khu vực gặp rất nhiều
khó khăn, suy thoái. Kết quả đó có sự đóng góp to lớn của tập thể cán bộ,
công nhân viên Nhà xuất bản nói riêng và của Tổng công ty nói chung.
1.1.3.2 Lĩnh vực in
Những năm vừa qua ngành in Việt Nam đã có bước phát triển toàn
diện, nhanh chóng, năng lực đáp ứng nhu cầu xuất bản sách với chất lượng
và số lượng cao. Hiện nay ngành in đã sử dụng khoảng 65% -75% công
suất, trong đó sử dụng in sách báo chiếm 30% - 35% toàn ngành . Vì vậy
trong vài năm tới ngành in có thể hoàn toàn có đủ khả năng để đảm bảo
mục tiêu đã đề ra.
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.1.3.3 Lĩnh vực phát hành
Trong những năm đầu chuyển sang nền kinh tế thị trường, hoạt động
phát hành sách cũng gặp rất nhiều khó khăn, nhiều đơn vị hoạt động
yếu kém, địa bàn thu hẹp, quy mô bị co lại dần và có nhiều đơn vị làm
ăn thua lỗ, không đủ sức để đảm đương nhiệm vụ buộc phải sát nhập,
giải thể hoặc tạm ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh. Sự chênh lệch
quá cao trong đời sống kinh tế, nhu cầu hưởng thụ văn hóa giữa các
vùng, miền, các địa phương, trình độ dân trí ở các vùng sâu, vùng xa
còn thấp, sức mua rất hạn hẹp nên đã ảnh hưởng rất lớn đến khả năng
phát hành sách. Nhưng trong những năm gần đây do nước ta có nhịp
độ phát triển kinh tế khá cao, đời sống nhân dân đã từng bước được

cải thiện, từ đó nhu cầu về các sản phẩm văn hoá ngày càng được coi
trọng. Chính vì vậy mà hoạt động phát hành sách đã từng bước thích
nghi được với nền kinh tế thị trường, nhiều tác phẩm, nhiều công trình
nghiên cứu có giá trị thuộc tất cả các lĩnh vực đã tới bạn đọc trong và
ngoài nước.
1.2 Đặc điểm thị trường và sản phẩm của Tổng công ty sách Việt Nam
1.2.1 Đặc điểm về sản phẩm
Là công ty duy nhất của Bộ văn hóa thông tin có trách nhiệm phát
hành sách ra cả nước. Chính vì vậy mà sản phẩm của công ty chủ yếu là
các loại sách. Tổng công ty có nhiệm vụ phát hành và kinh doanh các loại
sách, văn hoá phẩm để phục vụ nhu cầu văn hoá tri thức, giải trí của mọi
tầng lớp nhân dân. Trong các sản phẩm đó thì sản phẩm về sách các loại
chiếm khoảng 80% lượng bán ra. Đối tượng tiêu dùng các loại sách này
chủ yếu là các cơ quan, trường học, thư viện, các tổ chức xã hội… Sản
phẩm mà Tổng công ty kinh doanh có một phần nhỏ do các đơn vị thành
viên phát hành ra, phần lớn còn lại là được thu mua từ các nhà xuất bản
trong và ngoài nước.
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1.2.2 Đặc điểm thị trường
Nước ta hiện nay đang trong thời kỳ đổi mới, thực hiện nhiệm vụ
Công nghiệp hóa đất nước nhằm thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Mạng lưới
trường học cho đến nay mặc dù đã được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu
tư nhưng vẫn còn thiếu nhất là các vùng sâu, vùng xa. Phương hướng của
Bộ giáo dục và Chính phủ là sẽ tập trung xây dựng các khu trường học và
tiến tới xoá lớp học tranh, tre, lá, nứa trang bị sách cho các thư viện của các
trường học này, đưa sách về tới tận bản làng nhằm đưa ánh sáng văn minh
về tận vùng sâu, vùng xa. Với tốc độ phát triển của các trường học là rất
nhanh, tuy nhiên chất lượng giáo dục ở vùng xa vẫn còn thấp. Do đó trong
những năm tới các bộ ngành cần phải quan tâm hơn nữa để xây dựng nâng

cấp mạng lưới trường học trong cả nước.
Thị trường sách là thị trường thứ phát, sự phát triển của thị trường
này phụ thuộc rất nhiều vào sự phát triển của ngành giáo dục, của nền kinh
tế và của trình độ dân trí. Chỉ khi nào mạng lưới giáo dục phổ cập và trình
độ dân trí được nâng cao thì thị trường sách mới phát triển cao được.
Đối tượng tiêu dùng của sản phẩm gồm:
Các trường học: Trường học là nơi đón nhận tri thức của nhân loại
và là nơi diễn ra các hoạt động dạy và học của giáo viên và học sinh. Mà
hoạt động này muốn thực hiện được thì phải qua một phương tiện trung
gian đó là sách. Vì vậy các trường học phải mua sách để phục vụ cho việc
dạy và học.
Các tổ chức kinh tế xã hội: Các tổ chức này cần phải có sách để
nghiên cứu, tra khảo…để qua đó tìm ra các quy luật, nắm bắt được các sự
kiện, mở mang kiến thức, tiếp thu những tinh hoa văn hoá của thế giới để
phục vụ cho công việc và nhu cầu giải trí của mình.
Các thư viện: Thư viện là nơi mà người ta đến để học, đọc sách để
tìm ra các kiến thức bổ ích từ sách nhằm phục vụ cho nhiều mục đích khác
nhau của con người. Vì vậy mà nhu cầu sách của các thư viện là rất lớn.
10