Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong quá trình kinh tế thị trường ở Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Tiểu luận
Câu hỏi: Giữ vững định hớng xã hội chủ nghĩa trong quá trình
kinh tế thị trờng ở Việt Nam
Kinh t th trng l mt kiu t chc kinh t xó hi, trong ú
quỏ trỡnh sn xut, phõn phi, trao i v tiờu dựng u c thc hin
thụng qua th trng. Vỡ th kinh t th trng khụng ch l "cụng ngh",
l "phng tin" phỏt trin kinh t xó hi, m cũn l nhng quan h
kinh t xó hi, nú khụng ch bao gm cỏc yu t ca lc lng sn xut,
m cũn c mt h thng quan h sn xut. Nh vy, chng t khụng cú v
khụng th cú mt nn kinh t th trng chung chung, thun tỳy, tru
tng tỏch ri khi hỡnh thỏi kinh t xó hi, tỏch ri khi ch chớnh
tr xó hi ca mt nc. Do ú, phõn bit cỏc nn kinh t th trng
khỏc nhau, trc ht phi núi n mc ớch chớnh tr, mc tiờu kinh t
xó hi m nh nc v nhõn dõn la chn lm nh hng, chi phi s
vn ng phỏt trin ca nn kinh t ú.
Kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha thc cht l kiu t
chc nn kinh t xó hi va da trờn nhng nguyờn tc v quy lut ca
kinh t th trng, va da trờn nhng nguyờn tc v bn cht ca ch
ngha xó hi. Bi vy, kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha cú
hai nhúm nhõn t c bn tn ti trong nhau, kt hp vi nhau v b sung
cho nhau. ú l, nhúm nhõn t ca kinh t th trng v nhúm nhõn t
ca xu hng mi ang vn ng, ang phỏt trin theo nh hng xó hi
ch ngha. Trong ú, nhúm th nht úng vai trũ "ng lc" thỳc y sn
xut xó hi phỏt trin nhanh, hiu qu; nhúm th hai úng vai trũ "hng
dn", "ch nh" s vn ng ca nn kinh t theo nhng mc tiờu ó xỏc
nh, b sung nhng mt tớch cc, hn ch nhng mt tiờu cc ca th
trng, hon thin mụ hỡnh ch ngha xó hi.
Cú th núi rng: kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha
nc ta va mang nhng c trng chung ca kinh t th trng, va
mang tớnh c thự, ú l nh hng xó hi ch ngha. Tớnh nh hng

xó hi ch ngha ca nn kinh t th trng khụng ph nhn cỏc quy lut
Tiểu luận Môn: Kinh tế Chính trị học
Giáo viên hớng dẫn: Mai Hu Thc
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
kinh tế thị trường, mà là cơ sở để xác định sự khác nhau giữa kinh tế thị
trường ở nước ta với các nước khác.
Tính định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị trường ở nước ta
thể hiện trước hết ở việc xác định nội dung các mục tiêu chiến lược phát
triển kinh tế thị trường và đặc trưng xã hội của nền kinh tế thị trường.Như
trên đã phân tích, trong nhiều đặc tính có thể dùng làm tiêu thức để phân
biệt nền kinh tế thị trường này với nền kinh tế thị trường khác, phải nói
đến mục đích chính trị, mục tiêu kinh tế – xã hội mà nhà nước và nhân
dân đã lựa chọn làm định hướng chi phối sự vận động của nền kinh tế.
Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội, Đảng ta đã xác định: "Xã hội xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây
dựng là một xã hội:
- Do nhân dân lao động làm chủ.
- Có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất
hiện đại và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu.
- Có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
- Con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm
theo năng lực, hưởng theo lao động, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh
phúc, có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân.
- Các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp đỡ nhau cùng
tiến bộ.
- Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên
thế giới"
(1)
.

Cương lĩnh cũng xác định rõ mục tiêu tổng quát phải đạt tới khi kết
thúc thời kỳ quá độ là "xây dựng xong về cơ bản những cơ sở kinh tế của
chủ nghĩa xã hội, với kiến trúc thượng tầng về chính trị và tư tưởng, văn
hóa phù hợp, làm cho nước ta trở thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn
vinh"
(2)
.
Đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
được xác định trong các văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước. Văn
kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã khẳng định: “ Mô
hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kì quá độ tiến lên Chủ nghĩa
TiÓu luËn M«n: Kinh tÕ ChÝnh trÞ häc
Gi¸o viªn híng dÉn: Mai Hữu Thực
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
xó hi l nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha v thỳc
y s hỡnh thnh, phỏt trin v tng bc hon thin cỏc loi th trng
theo nh hng xó hi ch ngha, c bit quan tõm cỏc th trng quan
trng nhng hin cha cú hoc cũn s khai nh: th trng lao ng, th
trng chng khoỏn, th trng bt ng sn, th trng khoa hc cụng
ngh.
Phỏt trin nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha vn
phi tụn trng cỏc quy lut ca nn kinh t th trng, bo m mụi
trng cnh tranh gia cỏc ch th kinh t mt cỏch minh bch v cụng
bng. Nh nc nh hng nn kinh t bng cỏch to sõn chi v lut
chi chung cho cỏc ch th kinh t mt cỏch bỡnh ng, k c ch th l
Nh nc tham gia hot ng kinh t vi cỏc thnh phn kinh t khỏc.
iu khú khn nht hin nay l xỏc nh cho rừ chc nng, vai trũ qun lý
ca Nh nc phõn bit vi chc nng, vai trũ sn xut kinh doanh, gia
qun lý hnh chớnh v qun lý kinh t...

La chn mt c cu kinh t hp lý cú tớnh n vic s dng ti u
v bn vng cỏc ngun lc trong nc vi vic xỏc nh ch ng, giỏ tr
riờng cú ca Vit Nam trong chui giỏ tr ca nhõn loi, tớnh n s tham
gia vo quỏ trỡnh phõn cụng lao ng quc t.
V mt sn xut, phi kt hp hi hũa gia hai cỏch thc tip cn
th trng: 1- a ra th trng nhng cỏi th trng cn ch khụng phi
nhng cỏi m mỡnh cú; 2 Tỡm th trng nhng cỏi m mỡnh cú ch
khụng chy theo thiờn h, h lm cỏi gỡ thỡ mỡnh cng lm cỏi ny. Trong
khi ú, tỡm cỏch khai thỏc tt nhu cu th trng th gii, kt hp vi
vic qung bỏ sn phm Vit Nam ang cú sc cnh tranh ln, thỡ s bo
m thng li trong cnh tranh s chc chn hn.
Vi nhng nh hng xõy dng ch ngha xó hi nc ta nờu
trờn, thỡ mc tiờu hng u phỏt trin kinh t th trng nc ta c
xỏc nh l gii phúng v phỏt trin lc lng sn xut, phỏt trin nn
kinh t, ng viờn mi ngun lc trong nc v ngoi nc xõy dng
c s vt cht k thut ca ch ngha xó hi to ra s phỏt trin nng
ng, hiu qu cao ca nn kinh t, trờn c s ú, ci thin tng bc i
sng ca nhõn dõn, tng bc thc hin s cụng bng, bỡnh ng v lnh
Tiểu luận Môn: Kinh tế Chính trị học
Giáo viên hớng dẫn: Mai Hu Thc
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
mnh cỏc quan h xó hi. T ú s khc phc c tỡnh trng t tỳc t
cp ca nn kinh t, thỳc y phõn cụng lao ng xó hi phỏt trin, m
rng ngnh ngh, to vic lm cho ngi lao ng. p dng khoa hc,
cụng ngh, k thut mi vo sn xut nhm tng nng sut lao ng xó
hi, tng s lng, chng loi v cht lng hng húa, dch v. Thỳc y
tớch t, tp trung sn xut, m rng giao lu kinh t gia cỏc a phng,
cỏc vựng lónh th, vi cỏc nc trờn th gii. ng viờn mi ngun lc
trong nc v tranh th cỏc ngun lc bờn ngoi. Phỏt huy tinh thn nng

ng, sỏng to ca mi ngi lao ng, mi n v kinh t, to ra s phỏt
trin nng ng, hiu qu cao ca nn kinh t, to ra tc tng trng
kinh t cao v bn vng. a nc ta thoỏt khi tỡnh trng mt nc
nghốo v kộm phỏt trin, thc hin c mc tiờu dõn giu, nc mnh,
xó hi cụng bng, dõn ch, vn minh. Vỡ vy, cú th núi, phỏt trin kinh
t th trng nc ta l "ũn xeo" phỏt trin kinh t nhanh v bn
vng, l phng tin thc hin xó hi húa xó hi ch ngha nn sn
xut, tin hnh cụng nghip húa, hin i húa nn kinh t quc dõn, xõy
dng c s vt cht k thut ca ch ngha xó hi.
S thnh cụng ca nn kinh t th trng nh hng xó hi ch
ngha l ch em thnh qu ca tng trng kinh t cao n vi mi
ngi bng cỏch khụng ngng nõng cao i sng nhõn dõn, bo m tt
cỏc vn xó hi v cụng bng, bỡnh ng trong xó hi. Ch trng ca
ng ta l tng trng kinh t phi gn lin vi bo m tin b v cụng
bng xó hi ngay trong tng bc phỏt trin. Thc hin t tng ca Ch
tch H Chớ Minh coi sn xut v i sng nhõn dõn nh nc vi
thuyn, "nc y thuyn lờn", tng trng kinh t i ụi vi tin b v
cụng bng xó hi, ng viờn, khuyn khớch lm giu hp phỏp gn lin
vi xúa úi, gim nghốo.
nc ta, trong quỏ trỡnh phỏt trin kinh t th trng nh hng
xó hi ch ngha, Nh nc ch ng gii quyt ngay t u mi quan h
gia tng trng vi bo m an sinh v cụng bng xó hi. Bi vn
bo m xó hi, cụng bng, bỡnh ng trong xó hi khụng ch l "phng
tin" phỏt trin m cũn l mc tiờu ca ch xó hi xó hi ch ngha.
Tiểu luận Môn: Kinh tế Chính trị học
Giáo viên hớng dẫn: Mai Hu Thc
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Bởi vậy, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
nước ta có ba điểm rất cơ bản là: lấy chế độ công hữu những tư liệu sản

xuất chủ yếu làm nền tảng và kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo nền
kinh tế quốc dân; kết hợp nhiều hình thức phân phối, trong đó phân phối
chủ yếu theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế, thực hiện tốt các chính
sách xã hội; Nhà nước xã hội chủ nghĩa là Nhà nước của dân, do dân, vì
dân thực hiện chức năng quản lý nền kinh tế thị trường dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Việt Nam. Có thể luận giải ba điểm trên như sau:
Thứ nhất, chế độ đa sở hữu và đa thành phần kinh tế. Cốt lõi của
kinh tế thị trường là sản xuất hàng hóa, trao đổi mua bán hàng hóa, dịch
vụ trên thị trường theo quy luật thị trường. Sản xuất và trao đổi chỉ xảy ra
khi mọi chủ thể tham gia vào nền kinh tế thị trường độc lập với nhau, và
vì vậy muốn thỏa mãn nhu cầu xã hội thì phải trao đổi sản phẩm gọi là
hàng hóa. Các chủ thể, bởi thế, phải ý thức rõ ràng về sở hữu vật đem trao
đổi, cũng như lợi ích từ việc trao đổi đó. Người lao động có thể là một
người lao động cá thể hay một người lao động tổng thể. Xét trên phạm vi
cả xã hội thì chỉ thông qua trao đổi lao động tư nhân mới biểu hiện thành
lao động xã hội, mới chứng tỏ lao động tư nhân đó được xã hội thừa
nhận.
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa dựa trên nhiều
hình thức sở hữu, như: sở hữu toàn dân mà nhà nước là đại diện chủ sở
hữu, sở hữu tập thể, sở hữu tư nhân và sở hữu hỗn hợp, song chế độ sở
hữu công cộng (công hữu, toàn dân) về tư liệu sản xuất chủ yếu đóng vai
trò nền tảng của nền kinh tế quốc dân. Từ các hình thức sở hữu cơ bản
hình thành nhiều thành phần kinh tế với các hình thức tổ chức sản xuất,
kinh doanh đa dạng, đan xen, hỗn hợp.
Việc thực hiện nhất quán, lâu dài chính sách phát triển nền kinh tế
nhiều thành phần dựa trên cơ sở giải phóng sức sản xuất, động viên tối đa
nguồn lực bên trong và bên ngoài để đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, nâng cao hiệu quả kinh tế – xã hội, cải thiện đời sống nhân dân.
Bên cạnh đó phải chủ động đổi mới, củng cố và phát triển kinh tế
nhà nước và kinh tế tập thể để chúng trở thành nền tảng của nền kinh tế,

có khả năng hướng dẫn các thành phần kinh tế khác phát triển theo đúng
TiÓu luËn M«n: Kinh tÕ ChÝnh trÞ häc
Gi¸o viªn híng dÉn: Mai Hữu Thực
5