Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty cổ phần dược TW medipharco tenamyd

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH




VÕ NHT ANH


HOÀN THIN H THNG K TOÁN TRÁCH
NHIM TI CÔNG TY C PHNăDC TW
MEDIPHARCO ậ TENAMYD




LUNăVNăTHCăSăKINHăT








TP. H CHÍ MINH ậ NMă2013

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

VÕ NHT ANH


HOÀN THIN H THNG K TOÁN TRÁCH
NHIM TI CÔNG TY C PHNăDC TW
MEDIPHARCO ậ TENAMYD

Chuyên ngành : K toán
Mã s : 60340301

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC
TINăSăHUNHăC LNG





TP. H CHÍ MINH ậ NMă2013
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT
DANH MC BNG BIU
DANH MC HÌNH V VÀ S 
Trang

LI M U 1
CHNGă1:ăTNG QUAN V K TOÁN TRÁCH NHIM 4
1.1 Khái nim và vai trò ca k toán trách nhim 4
1.1.1 Khái nim v k toán trách nhim 4
1.1.2 Vai trò ca k toán trách nhim 4
1.1.2.1 K toán trách nhim cung cp thông tin cho vic thc hin chc nng
t chc và điu hành ca doanh nghip 5
1.1.2.2 K toán trách nhim cung cp thông tin cho vic thc hin chc nng
kim soát doanh nghip 5
1.1.2.3 K toán trách nhim khuyn khích nhà qun lỦ hng đn mc tiêu
chung ca t chc 6
1.2 Phân cp qun lý 6
1.2.1 Phân cp qun lý 6
1.2.2 u đim ca phân cp qun lý 7
1.2.3 Nhc đim ca phân cp qun lý 8
1. 3 Ni dung ca k toán trách nhim 8
1.3.1 Các trung tâm trách nhim 8
1.3.2 Các ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm trách nhim 11
1.3.3 Báo cáo thành qu ca trung tâm trách nhim 17
1.4 Mt s ni dung liênăquanăđn k toán trách nhim 21
1.2.1 H thng d toán ngân sách 21
1.2.2 Phân b chi phí 22
1.2.3 nh giá sn phm chuyn giao 23
1.2.4 Phân tích bin đng chi phí 24
Kt lunăchngă1 25

CHNGă2:ăTHC TRNG H THNG K TOÁN TRÁCH NHIM TI
CÔNG TY C PHNăDC TW MEDIPHARCO ậ TENAMYD 26
2.1 Tình hình t chc qun lý sn xut kinh doanh và t chc công tác k toán
ti công ty c phnăDc TW Medipharco ậ Tenamyd 26

2.1.1 Tình hình t chc qun lý sn xut kinh doanh ti công ty c phn Dc
TW Medipharco – Tenamyd 26
2.1.1.1 Lch s hình thành và phát trin 26
2.1.1.2 Chc nng, nhim v, nguyên tc hot đng và mc tiêu ca công ty 27
2.1.1.3 Qui mô ca công ty c phn Dc TW Medipharco – Tenamyd 28
2.1.1.4 T chc b máy qun lý 29
2.1.1.5 c đim hot đng ca công ty 32
2.1.1.6 Mt s ch tiêu kt qu hot đng kinh doanh 33
2.1.2 Tình hình t chc công tác k toán ti công ty c phn Dc TW
Medipharco-Tenamyd 34
2.1.2.1 Các ch đ chính sách k toán 34
2.1.2.2 H thng s sách k toán 34
2.1.2.3 T chc b máy k toán 36
2.2 Thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty c phnăDc TW
Medipharco-Tenamyd 37
2.2.1 S phân cp qun lý ti công ty 37
2.2.2 Ch tiêu đánh giá và báo cáo thành qu ca các b phn ti công ty 41
2.2.2.1 ánh giá thành qu ca b phn ch phát sinh chi phí 41
2.2.3.2 ánh giá thành qu ca b phn phát sinh doanh thu 47
2.3ăánhăgiáăthc trng t chc công tác k toán trách nhim ti công ty c
phnăDc TW Medipharco ậ Tenamyd 51
2.3.1 Nhng u đim ca h thng k toán trách nhim 51
2.3.2 Nhng hn ch ca h thng k toán trách nhim 52
Kt lunăchngă2 54

CHNGă3:ăHOẨNăTHIN H THNG K TOÁN TRÁCH NHIM TI
CÔNG TY C PHNăDC TW MEDIPHARCO ậ TENAMYD 55
3.1ăCácă quană đim hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty c
phn Dc TW Medipharco ậ Tenamyd 55
3.1.1 Phù hp vi mô hình t chc qun lý ca công ty 55

3.1.2 Phù hp vi yêu cu và trình đ qun lý ca công ty 56
3.1.3 m bo tính thng nht vi h thng báo cáo chung ca công ty 56
3.1.4 Tính phù hp và hài hòa gia li ích và chi phí 57
3.1.5 áp ng các yêu cu đn gin, d hiu, d thc hin và cung cp thông tin
hu ích cho các nhà qun tr 57
3.2 Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti công ty c phnăDc TW
Medipharco ậ Tenamyd 58
3.2.1 T chc li s phân cp qun lý ti công ty c phn Dc TW Medipharco
- Tenamyd 58
3.2.2 T chc các trung tâm trách nhim ti công ty c phn Dc TW
Medipharco - Tenamyd 61
3.2.3 Hoàn thin các ch tiêu đánh giá kt qu, hiu qu hot đng kinh doanh
ca tng b phn công ty c phn Dc TW Medipharco – Tenamyd 62
3.2.3.1 Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí 62
3.2.3.2 Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm doanh thu 63
3.2.3.3 Các ch tiêu đánh trách nhim trung tâm li nhun 64
3.2.3.4 Các ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm đu t 65
3.2.4 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trách nhim 67
3.2.4.1 Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí 67
3.2.4.2 Báo cáo trách nhim ca trung tâm doanh thu 70
3.2.4.3 Báo cáo trách nhim ca trung tâm li nhun 71
3.2.4.4 Báo cáo trách nhim ca trung tâm đu t 72
Kt lunăchngă3 74
KT LUN 75
TÀI LIU THAM KHO
DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

UBND : y ban nhân dân
Xng SX : Xng sn xut
Phòng QC : Phòng kim tra cht lng

Phòng KT : Phòng k thut
Phòng NC-PT : Phòng Nghiên cu – Phát trin
Phòng TC – KT : Phòng Tài chính - K toán
Phòng TC – HC : Phòng T chc - Hành chính
Phòng KD – TT : Phòng Kinh doanh - Th trng
TC : Tài chính
QT : Qun tr
Thu TNDN : Thu thu nhp doanh nghip
TSC : Tài sn c đnh
HTK : Hàng tn kho
GTGT : Giá tr gia tng
XNK : Xut nhp khu

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí đnh mc 18
Bng 1.2: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm doanh thu 20
Bng 1.3: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm li nhun 20
Bng 1.4: Báo cáo đánh giá trách nhim ca trung tâm đu t 21
Bng 2.1: Tình hình tài chính ca công ty qua 2 nm 2011-2012 33
Bng 2.2: Báo cáo chi phí ti vn phòng công ty c phn Dc TW Medipharco-
Tenamyd 42
Bng 2.3: Báo cáo thành qu chi phí sn xut Quý IV/2012 44
Bng 2.4: Báo cáo tình hình thc hin chi phí sn xut 46
Bng 2.5: Báo cáo tình hình thc hin doanh thu 48
Bng 2.6: Báo cáo tình hình thc hin k hoch kinh doanh 49
Bng 2.7: Báo cáo thc hin chi phí ti chi nhánh 50
Bng 2.8: Báo cáo tình hình thc hin chi phí hot đng ti các chi nhánh 51
Bng 3.1: Ch tiêu đánh giá thành qu các trung tâm trách nhim 65
Bng 3.2: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí sn xut 67

Bng 3.3: Báo cáo phân tích bin đng chi phí Nguyên vt liu trc tip 68
Bng 3.4: Báo cáo phân tích bin đng chi phí Nhân công trc tip 68
Bng 3.5: Báo cáo phân tích bin đng chi phí Sn xut chung 69
Bng 3.6: Báo cáo đánh giá thành qu ca các trung tâm chi phí sn xut 69
Bng 3.7: Báo cáo đánh giá thành qu trung tâm chi phí d toán không đnh mc
đc 69
Bng 3.8: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm doanh thu 70
Bng 3.9: Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm li nhun 71
Bng 3.10: Báo cáo li nhun ca tng sn phm 71
Bng 3.11: Báo cáo thành qu ca trung tâm đu t 72
Bng 3.12: Báo cáo thành qu ca trung tâm đu t theo tng sn phm 72
DANH MC HÌNH V VÀ Să

S đ 2.1: B máy qun lý công ty c phn Dc TW Medipharco-Tenamyd 29
S đ 2.2: Mng li kinh doanh ca công ty 32
S đ 2.3: Trình t ghi s theo hình thc Chng t ghi s 35
S đ 2.4: Trình t phn mm k toán máy 35
S đ 2.5: T chc b máy k toán ca công ty c phn Dc TW Medipharco -
Tenamyd 36
S đ 3.1: B máy qun lý Công ty c phn Dc TW Medipharco-Tenamyd 59
S đ 3.2: T chc trung tâm trách nhim 61


1
LI M U

1. Tính thit thc caăđ tài
K toán trách nhim là h thng thu thp, x lý và truyn đt thông tin có th
kim soát theo phm vi trách nhim ca tng nhà qun tr nhm đt đc mc tiêu
chung ca t chc.

K toán trách nhim ra đi nhm đánh giá trách nhim, đa ra các ch tiêu theo
dõi và đánh giá thng k kt qu công vic ca tng b phn trong t chc. Nó
giúp doanh nghip đm bo mi s vic, nghip v phát sinh cn phi có ngi
gánh trách nhim, có đc ch đ thng pht phân minh đ doanh nghip phát
trin hn.
Công ty c phn Dc TW Medipharco – Tenamyd là thành viên chính thc
ca Tng Công ty Dc Vit Nam vi mc tiêu và nhim v đáp ng đ nhu cu
dc phm cho chng trình chm sóc sc kho ban đu ca ngành Y T và đm
bo cung ng đ thuc có cht lng đn ngi dân, đư bc đu xây dng h
thng k toán trách nhim. Vic vn dng tt h thng k toán trách nhim s giúp
công ty kim soát đc kt qu hot đng ca tng b phn trong công ty, xác đnh
đc trách nhim ca các b phn và có nhng quyt đnh điu chnh kp thi đ
giúp cho công ty có nhng bc phát trin vng vàng hn.
Qua nghiên cu thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty c phn
Dc TW Medipharco – Tenamyd, nhm nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh
và đ đúc kt nhng kinh nghim vn dng k toán vào t chc điu hành hot
đng, tôi đư nghiên cu đ tài: ắHoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công
ty c phn Dc TW Medipharco - Tenamyd”
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài
H thng hóa các lý lun liên quan đn k toán trách nhim
ánh giá thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty c phn Dc TW
Medipharco – Tenamyd
2
a ra gii pháp hoàn thin h thng k toán trách nhim ti công ty c phn
Dc TW Medipharco – Tenamyd
3.ăi tng và phm vi nghiên cu
i tng: H thng k toán nói chung và h thng k toán trách nhim ti
công ty c phn Dc TW Medipharco – Tenamyd
Phm vi:
 Không gian: Công ty c phn Dc TW Medipharco – Tenamyd

 Thi gian: S liu nm 2011 - 2012
4. óng góp ca đ tài
ánh giá thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty c phn Dc TW
Medipharco – Tenamyd. T đó, đa ra gii pháp góp phn hoàn thin h thng k
toán trách nhim ti công ty.
5. Phng pháp nghiên cu
  tài s dng quanăđim nghiên cu ca ch nghaăduyăvt lch s
 Phng pháp nghiên cu đnh tính: là mt phng pháp tip cn nhm tìm
cách mô t, phân tích đc đim vn hóa, hành vi ca con ngi, nhóm ngi t
quan đim ca nhà nghiên cu. Nghiên cu đnh tính cung cp thông tin toàn
din v các đc đim ca môi trng xã hi ni nghiên cu đc tin hành. i
sng xã hi đc nhìn nhn nh mt chui các s kin liên kt cht ch vi
nhau mà cn đc mô t mt cách đy đ đ phn ánh đc cuc sng thc t
hàng ngày.
- Phngăphápăthuăthp s liu: bao gm phng pháp nghiên cu tài liu,
phng pháp quan sát
- Phngăphápăphơnătíchăs liu: bao gm phng pháp thng kê mô t,
phng pháp so sánh, phân tích, tng hp
6. Kt cu ca lun vn
Lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v k toán trách nhim
3
Chng 2: Thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty c phn Dc TW
Medipharco – Tenamyd
Chng 3: Các gii pháp đ hoàn thin h thng k toán trách nhim ti công ty c
phn Dc TW Medipharco – Tenamyd
Gii thiu chung v nhng công trình nghiên cu liên quan:
Nhiu tác gi trong và ngoài nc đư xut bn các giáo trình, tài liu v k toán
trách nhim. Trong nhng công trình này, các tác gi đ cp sâu đn nhng ni
dung nh khái nim k toán trách nhim, Ủ ngha và vai trò ca k toán trách nhim,

báo cáo trách nhim, giá chuyn nhng ni b và đc bit là xây dng các trung
tâm trách nhim. Mt s các công trình công b mà tôi đư tham kho đc, có th
k tên nh:
- ào Vn Tài và cng s, 2003. K toán qun tr áp dng cho các doanh
nghip Vit Nam. H Chí Minh: NXB Tài chính;
- Hunh Li, 2010. K toán qun tr. H Chí Minh: NXB Thng Kê;
- Khoa K toán - Kim toán - i hc Kinh T TP.HCM, 2006. K toán qun
tr. H Chí Minh: NXB Thng Kê;
- Phm Vn Dc và cng s, 2010. Mô hình báo cáo đánh giá trách nhim
qun tr trong công ty niêm yt. H Chí Minh: NXB Phng ông;
- Phm Vn Dc và ng Kim Cng, 2008. K toán qun tr. H Chí Minh:
NXB Thng Kê;
Trong các giáo trình trên thì k toán trách nhim là mt trong nhng ni dung
ca sách.
Bài báo khoa hc Bên cnh các giáo trình, tài liu; k toán trách nhim còn đc
công b  các đ tài nghiên cu, bài báo khoa hc cng nh các lun vn, lun án.
Bài báo khoa hc:
- K toán trách nhim – v khí ca công ty ln (Nguyn Xuân Trng (2008)
T nhng kt qu nghiên cu ca các công trình đc tham kho, tác gi đư tìm
hiu thc trng k toán trách nhim ti công ty và vn dng đ đa ra gii pháp
hoàn thin h thng k toán trách nhim ti đn v nghiên cu.
4
CHNGă1:
TNG QUAN V K TOÁN TRÁCH NHIM

1.1 Khái nim và vai trò ca k toán trách nhim
1.1.1 Khái nim v k toán trách nhim
K toán trách nhim là h thng thu thp, x lý và truyn đt thông tin có th
kim soát theo phm vi trách nhim ca tng nhà qun tr nhm đt đc mc tiêu
chung ca t chc.

Thông tin có th kim soát ca b phn là nhng thông tin v doanh thu, chi
phí, vn đu tầmà nhà qun tr ca b phn đó có th đa ra các quyt đnh tác
đng lên nó.
Thông tin có th kim soát c th đi vi tng nhà qun tr ph thuc vào trách
nhim qun lý ca nhà qun tr đó.
Mc tiêu ca k toán trách nhim là đánh giá trách nhim qun lý da vào
kt qu hot đng ca tng b phn trong vic thc hin mc tiêu chung ca toàn
doanh nghip. Do đó, k toán trách nhim trong doanh nghip liên quan đn các
khái nim và các công c đ đo lng s thc hin ca các cá nhân và các b
phn trong doanh nghip nhm hng đn mc tiêu chung.
Tóm li, k toán trách nhim là mt ni dung c bn ca k toán qun tr và
là mt quá trình tp hp và báo cáo các thông tin, đc dùng đ kim tra các quá
trình hot đng và đánh giá tình hình thc hin nhim v  tng b phn trong
mt t chc. K toán trách nhim trong doanh nghip là mt h thng thông tin
chính thc v mt tài chính trong phm vi h thng kim soát ca Ban qun lý mt
đn v. Các h thng này s dng c các thông tin tài chính và c thông tin phi tài
chính.
1.1.2 Vai trò ca k toán trách nhim
K toán trách nhim là mt b phn ca k toán qun tr vi chc nng cung
cp các thông tin nhm phc v cho vic thc hin các chc nng qun lý. Thông
5
qua hot đng ca mình, k toán trách nhim th hin vai trò ca nó trong vic thc
hin chc nng ca nhà qun tr:
K toán trách nhim giúp xác đnh s đóng góp ca tng đn v, b phn vào
li ích ca toàn b t chc, cung cp c s cho vic đánh giá cht lng v kt qu
hot đng ca nhng nhà qun lý b phn
S dng đ đo lng kt qu hot đng ca các nhà qun lý và do đó, nó nh
hng đn cách thc thc hin hành vi ca các nhà qun lý này.
Thúc đy các nhà qun lý b phn điu hành b phn ca mình theo phng
cách phù hp vi nhng mc tiêu c bn ca toàn b t chc

1.1.2.1 K toán trách nhim cung cp thông tin cho vic thc hin chc
nngăt chcăvƠăđiu hành ca doanh nghip
T chc và điu hành là chc nng quan trng ca qun tr. T chc là vic nhà
qun lý quyt đnh cách tt nht đ liên kt các ngun lc ca doanh nghip li vi
nhau sao cho k hoch đc thc hin có hiu qu nht. Trong vic điu hành, các
nhà qun lý giám sát hot đng hàng ngày và gi cho c t chc hot đng trôi
chy.
K toán trách nhim xác đnh các trung tâm trách nhim, qua đó nhà qun lý có
th h thng hóa các công vic ca tng trung tâm mà thit lp các ch tiêu đánh
giá.
Vic thit k các trung tâm trách nhim mang li cho doanh nghip s tip
cn tt hn vi thông tin, cung cp thông tin cho vic thc hin chc nng t chc
và điu hành doanh nghip. Ngoài ra, s phân chia thành nhiu trung tâm trách
nhim cho phép doanh nghip xác đnh đóng góp ca tng b phn vào li nhun
chung và đo lng kt qu hot đng ca các nhà qun lý b phn.
1.1.2.2 K toán trách nhim cung cp thông tin cho vic thc hin chc
nngăkim soát doanh nghip
Kim soát là vic xem xét, ngn chn nhng điu trái vi quy đnh trong phm
vi quyn hành ca ngi kim soát.
6
Thông qua các báo cáo thành qu hot đng ca các b phn, k toán trách
nhim cung cp s so sánh nhng s liu v thc t hot đng vi s liu k
hoch hoc d toán, phân tích v s bin đng cùng nhng đánh giá v tình hình
thc hin k hoch đ ra. Các báo cáo này nh mt h thng thông tin phn hi đ
nhà qun tr nm bt đc tình hình thc hin so vi k hoch nh th nào, đng
thi da vào nhng hn ch và vn đ khó khn trong thc t đ đa ra nhng
điu chnh kp thi, đm bo hot đng doanh nghip vn đi đúng mc tiêu đã
xác đnh
1.1.2.3 K toán trách nhim khuyn khích nhà qunălýăhngăđn mc tiêu
chung ca t chc

Da vào các tiêu chí đánh giá cùng báo cáo kt qu hot đng b phn, các
nhà qun tr cp cao đc cung cp nhng thông tin thích hp trong vic đo
lng kt qu hot đng ca các trung tâm trách nhim và đng thi đánh giá
đc nng lc ca các nhà qun lý b phn c s, do đó kp thi khích l h qun
tr hot đng ca b phn mình phù hp vi mc tiêu ca toàn công ty.
Mc tiêu chin lc ca doanh nghip đc gn lin vi các trung tâm trách
nhim. Khi k toán trách nhim có th kim soát tài chính và qun lý thì nhà qun lý
s điu chnh hot đng hng đn các mc tiêu chung.
1.2 Phân cp qun lý
Các nhà qun lý nhn thy rng h thng k toán trách nhim ch phát huy tác
dng và hot đng có hiu qu nht trong nhng t chc thc hin s phân cp
trong qun lý.
T chc đc hiu là mt nhóm ngi liên kt vi nhau đ cùng thc hin mt
mc tiêu hay nhiu mc tiêu chung nào đó.
Phân quyn là vic phân chia mt phn quyn lc ra quyt đnh cho cp di.
S phân cp qun lý xy ra khi các nhà qun lý ca các đn v và các b phn trong
t chc đc trao quyn t do trong vic ra quyt đnh.
1.2.1. Phân cp qun lý
Hu ht các t chc có quy mô ln đu thc hin phân cp qun lý.
7
Phân cp qun lý là vic ngi qun lý giao nhim v và giao quyn ra quyt
đnh cho cp qun lý thp hn trong quá trình hot đng ca doanh nghip, đng
thi xác đnh trách nhim đi vi tng cp đc phân quyn. Cp thp hn đó ch
ra quyt đnh trong phm vi trách nhim ca h. Tùy theo tng doanh nghip, mc
đ phân chia có th khác nhau, gm nhiu cp đ hay ch mt cp và vic giao
quyn quyt đnh có th nhiu hay ít.
Mi cp đ s có ngi qun lý riêng và có th thuc mt trong các trung tâm
t thp lên cao nh: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm li nhun và
trung tâm đu t. Ngi qun lý s điu phi các ngun lc và hot đng trong
trung tâm mình đ thc hin các ch tiêu do cp trên giao.

Khi tin hành phân cp qun lý, nu doanh nghip chia ra quá nhiu cp thì s
có th dn đn b máy t chc cng knh, hoc nu tp trung quá nhiu quyn
quyt đnh mt ni s làm gim hiu qu hot đng. Vì th, nhà qun lý cn phi
cân nhc gia u đim và khuyt đim khi thc hin vic phân cp đó.
1.2.2 uăđim ca phân cp qun lý
 Ra quyt đnh tt nht là  ngay cp phát sinh vn đ. Nhà qun lý các b phn
và các b phn trong t chc là nhng chuyên gia trong lnh vc h qun lý. Do
vy, h s qun lý b phn ca h hiu qu hn.
 Vic cho phép các nhà qun lý các b phn đc ra quyt đnh giúp h đc tp
luyn khi đc nâng cp qun lý trong t chc. Do vy, h s có s chun b v
kh nng ra quyt đnh khi h đc giao trách nhim ln.
 Bng vic trao mt s quyn ra quyt đnh cho nhiu cp qun lý, các nhà qun
lý cp cao đ phi gii quyt rt nhiu vn đ xy ra hng ngày và do đó có thi
gian tp trung lp các k hoch dài hn.
 Giao trách nhim và quyn đc ra quyt đnh thng làm tng s hài lòng vi
công vic và khuyn khích ngi qun lý n lc ht mình vi công vic đc
giao.
 S phân cp qun lý cung cp mt cn c tt hn đ đánh giá s thc hin ca
ngi qun lý.
8
1.2.3 Nhcăđim ca phân cp qun lý
 Các nhà qun lỦ thng có xu hng tp trung vào hoàn thành công vic ca b
phn mình qun lỦ hn là hng đn mc tiêu chung ca t chc.
 Các nhà qun lý có th không chú Ủ đn hu qu công vic ca b phn mình
lên các b phn khác trong t chc.
 Lãng phí ngun lc hoc trùng lp công vic.
1.3 Ni dung ca k toán trách nhim
K toán trách nhim là công vic không th tách ri các trung tâm trách nhim.
Các trung tâm này đc hình thành thông qua vic phân cp qun lý.
1.3.1 Các trung tâm trách nhim

Trung tâm trách nhim là mt b phn trong mt t chc mà các nhà qun tr
ca nó chu trách nhim đi vi thành qu hot đng ca chính b phn do mình
ph trách.
Trong k toán trách nhim, trung tâm trách nhim đc phân loi thành 4 trung
tâm: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm li nhun, trung tâm đu t.
Có 4 loi trung tâm trách nhim:
Trung tâm chi phí: là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch đc quyn
ra quyt đnh đi vi chi phí phát sinh trong b phn đó (ví d: mt phân xng sn
xut trong mt công ty là mt trung tâm chi phí), không có quyn hn đi vi các
thu nhp, li nhun kinh doanh và vn đu t. Tùy theo tính cht ca chi phí và kt
qu làm ra mà ngi ta chia trung tâm chi phí thành trung tâm chi phí đnh mc
đc (Standard cost center) và trung tâm chi phí không đnh mc đc
(Discretionary Expense center).
 Trung tâm chi phí đnh mc (Standard cost center): là trung tâm có chi phí
đu vào đc xác đnh tng ng vi đu ra là các sn phm, dch v. Ví d: Mt
phân xng sn xut là trung tâm chi phí tiêu chun vì giá thành mi đn v sn
phm to ra có th xác đnh thông qua đnh mc chi phí vt liu trc tip, đnh mc
nhân công trc tip và đnh mc chi phí sn xut chung.
9
Chi phí đnh mc đc xác đnh đ tính mc hiu qu ca công vic, bng cách
xác đnh t s gia đu vào và đu ra. Ngoài ra, ta còn đánh giá kt qu thc hin
công vic vi d toán và xem xét chúng theo thi gian thc hin và cht lng sn
phm, dch v.
 trung tâm chi phí đnh mc yu t chi phí và các mc hao phí v ngun lc
s dng đ sn xut mt đn v sn phm đu đc xây dng đnh mc c th. Ch
tiêu chi phí tính cho mt đn v là yu t c bn đ xác đnh tng chi phí tiêu
chun. Nhà qun tr trung tâm chi phí đnh mc có trách nhim kim soát chi phí
thc t phát sinh đ vn đm bo k hoch chi phí cho tng đn v sn phm và tính
cho toàn b.
 Trung tâm chi phí không đnh mc đc (Discretionary Expense center): là

trung tâm chi phí không xác đnh đc mi quan h gia đu vào và đu ra, hay
không th tính đc đu ra mt cách rõ ràng. in hình v trung tâm chi phí này là
các phòng ban thuc b phn gián tip nh phòng nhân s, k toánầ
Các khon chi phí thng đt ra c đnh cho mi phòng ban, s thay đi nu có
ca các khon chi phí này cng không làm nh hng đn nng sut  các phân
xng sn xut. Ví d: trung tâm chi phí là khi hành chính, b phn nghiên cu
phát trin, hot đng tip th và khuyn mưi, kho bưiầ Công ty thng kim soát
các b phn này bng cách giám sát ngun lc cung ng nh: con ngi, thit b,
chi phí vt dngầ
 trung tâm chi phí không đnh mc đc các yu t chi phí đc d toán và
đánh giá cn c trên nhim v đc giao tính chung, không th xác đnh c th cho
tng đn v sn phm hoc cho tng công vic ca trung tâm. Nhà qun tr trung
tâm chi phí không đnh mc đc có trách nhim kim soát chi phí thc t phát sinh
sao cho phù hp vi chi phí d toán đng thi đm bo thc hin nhim v đc
giao.
Thành qu ca các trung tâm chi phí thng đc đánh giá bng vic so sánh
chi phí thc t vi chi phí d toán hoc so vi chi phí đnh mc và phân tích các
chênh lch phát sinh.
10
Trung tâm doanh thu: là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch đc
quyn ra quyt đnh đi vi doanh thu phát sinh trong b phn đó (ví d: b phn
bán hàng ca mt công ty là mt trung tâm doanh thu), ch có trách nhim vi chi
phí tiêu th, không có trách nhim vi chi phí sn phm, li nhun và vn đu t.
Nu trung tâm doanh thu đc toàn quyn quyt đnh giá bán trong khung giá c
cho phép thì trách nhim s đc đánh giá trên doanh thu to ra.
Thành qu ca các trung tâm doanh thu thng đc đánh giá bng vic so sánh
doanh thu thc t vi doanh thu d toán và phân tích các chênh lch phát sinh.
Trung tâm li nhun: là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch đc
quyn ra quyt đnh đi vi li nhun đt đc trong b phn đó, không có quyn
quyt đnh đn vn đu t ca công ty. Trong đó, trung tâm li nhun có th quyt

đnh v chi phí và doanh thu nh: sn xut sn phm nào, sn xut ra sao, cht
lng và giá c, phân phi nh th nàoầ c xp vào loi trung tâm li nhun là
các công ty sn xut kinh doanh thuc Tng công ty. (ví d: mt nhà hàng ca mt
khách sn là mt trung tâm li nhun).
Do li nhun bng doanh thu tr chi phí, nên các nhà qun tr ca trung tâm li
nhun có trách nhim v c doanh thu và chi phí phát sinh  b phn đó.
Thành qu ca các trung tâm li nhun thng đc đánh giá bng vic so sánh
các d liu trên báo cáo kt qu kinh doanh thc t vi các d liu trên báo cáo kt
qu kinh doanh d toán.
Trungătơmăđuăt: là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó đc quyn ra
quyt đnh đi vi chi phí, doanh thu, li nhun và vn đu t ca đn v đó. ây là
trung tâm cao nht ca t chc doanh nghip. (Ví d: Hi đng qun tr ca Tng
công ty)
Thành qu ca các trung tâm đu t thng đc đánh giá bng vic s dng
các thc đo: T l hoàn vn đu t (ROI), li nhun còn li (RI).
Trên thc t, vic phân bit rõ ràng loi trung tâm trách nhim cho các b
phn, đn v trong mt doanh nghip ch mang tính tng đi, ph thuc vào s
phân cp qun lý và ph thuc vào quan đim ca nhà qun tr cp cao nht. Ví
11
d: phòng kinh doanh có th xp vào loi trung tâm chi phí d toán vì nhà qun tr
b phn cng phi d toán chi phí hot đng ca phòng, cng phi kim soát chi
phí phát sinh,ầ. Do vy, đ có th phân loi các b phn, đn v trong doanh nghip
vào các loi trung tâm trách nhim hp lý nht thì nên cn c vào nhim v chính
ca b phn, đn v đó.
1.3.2 Các ch tiêuăđánhăgiáăthành qu ca trung tâm trách nhim
 đo lng, đánh giá các trung tâm trách nhim, có 2 loi ch tiêu c bn là ch
tiêu kt qu và ch tiêu hiu qu.
Ch tiêu kt qu là mc đ các trung tâm trách nhim thc hin các nhim v đ
ra, là s tuyt đi.
i vi ch tiêu hiu qu, là t l so sánh gia tng đu ra và tng đu vào ca

mt trung tâm trách nhim. Nó cho thy kt qu thc t đt đc so vi các ngun
lc đc s dng đ to ra kt qu đó, tc trung bình kt qu mang li trên mi đn
v đu vào. Ví d nh ch tiêu li nhun trên vn, trên tài sn. Ngc li, t l so
sánh đu vào và đu ra cho ta trung bình s lng đu vào tiêu hao cho mi đn v
đu ra nh t l chi phí trên mi sn phm làm đc.
a. Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu ca trung tâm chi phí
 Trung tâm chi phí tiêu chun: đu ra có th xác đnh và lng hóa đc
da trên c s đư bit phí tn đu vào cn thit đ to ra đu ra. Ví d: mt phân
xng sn xut có th c tính đc chi phí to ra mt sn phm thông qua đnh
mc tiêu hao nguyên vt liu, chi phí nhân công trc tip và chi phí sn xut chung.
V mt kt qu, thành qu ca trung tâm chi phí tiêu chun đc đánh giá thông
qua mc đ hoàn thành k hoch sn xut trên c s đm bo đúng thi hn, đúng
tiêu chun k thut.
V mt hiu qu, thành qu qun lý ca trung tâm chi phí tiêu chun đc đo
lng trên c s so sánh gia chi phí sn xut thc t và chi phí đnh mc. Trên c
s tính toán sai bit chi phí, phân tích nh hng ca các nhân t gây sai bit đ xác
đnh nguyên nhân tác đng đn tình hình thc hin đnh mc chi phí.
Ch tiêu đánh giá kt qu  trung tâm chi phí:
12
 S lng sn phm, dch v to ra
Ch tiêu đánh giá hiu qu  trung tâm chi phí:
 Vic thc hin đnh mc tiêu hao nguyên vt liu
 Nng sut lao đng
 ầ
 Trung tâm chi phí d toán: đu ra ca trung tâm này không th lng hóa
bng tin, đng thi mi quan h gia đu ra và đu vào  trung tâm này là không
cht ch, không th so sánh đc. in hình v trung tâm chi phí này là các phòng
ban thuc b phn gián tip nh phòng nhân s, phòng tng hp, phòng k toánầ
Các khon chi phí thng đt ra c đnh cho mi phòng ban, s thay đi nu có ca
các khon chi phí này cng không làm nh hng đn nng sut  các phân xng

sn xut.
V mt kt qu, thành qu ca trung tâm chi phí d toán có th đánh giá da
trên mc đ hoàn thành k hoch ca trung tâm.
b. Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu ca trung tâm doanh thu
V mt kt qu, thành qu ca trung tâm doanh thu đc đánh giá thông qua
tình hình thc hin d toán tiêu th, trên d liu đó phân tích chênh lch doanh thu
do nh hng bi các nhân t liên quan nh đn giá, s lng sn phm tiêu th và
kt cu sn phm tiêu th.
Kt qu trung tâm doanh thu:
 Sn lng sn phm tiêu th trong k
 Doanh thu bán hàng thc t trong k
ánh giá thành qu ca trung tâm doanh thu da trên phân tích s chênh lch
gia doanh thu bán hàng trong k so vi ch tiêu k hoch đ ra.
Mc chênh lch doanh thu = Doanh thu thc t - Doanh thu d toán
V mt hiu qu, do đu ra ca các trung tâm doanh thu đc lng hóa bng
tin nhng đu vào thì không, vì trung tâm doanh thu không chu trách nhim v giá
thành hay giá vn sn phm hàng hóa, trong khi đó chi phí phát sinh ti trung tâm
doanh thu không th so sánh đc vi doanh thu ca trung tâm. Vì th, đ đánh giá
13
đc hiu qu ca trung tâm này hay đánh giá thành qu qun lý ca các nhà qun
tr ti trung tâm doanh thu thì phi xét đn tình hình thc hin d toán ca trung tâm
này trên c s so sánh chi phí hot đng thc t vi chi phí d toán đư lp.
c. Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu ca trung tâm li nhun
V mt kt qu, thành qu ca trung tâm li nhun đc đánh giá thông qua
tình hình thc hin d toán li nhun, so sánh vi li nhun đt đc thc t so vi
li nhun c tính theo d toán. Qua đó, phân tích khon chênh lch li nhun do
nh hng bi các nhân t liên quan.
Kt qu ca trung tâm li nhun:
 Li nhun đt đc trong k
 Li nhun tính trên đn v sn phm

 Li nhun hot đng  tng trung tâmầ
ánh giá kt qu trung li nhun da trên phân tích s chênh lch gia li
nhun trong k so vi ch tiêu k hoch đ ra.
Mc chênh lch li nhun = Li nhun thc t - Li nhun d toán
V mt hiu qu, do có th lng hóa đc bng tin c đu vào và đu ra, nên
thành qu ca trung tâm li nhun có th đc đo lng bng các ch tiêu: T sut
li nhun trên doanh thu, t sut doanh thu trên chi phí, hay các ch tiêu bng s
tuyt đi: s d đm phí b phn, li nhun trc thuầ
ánh giá hiu qu ca trung tâm li nhun:
 Mc đ hoàn thành k hoch li nhun
 Mc đ gia tng li nhun
 T sut li nhun trên doanh thu
 ầ
d. Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu caătrungătơmăđuăt
Mc tiêu quan trng ca bt k doanh nghip nào cng là li nhun. Nhà qun
tr  các trung tâm đu t chu trách nhim không ch v li nhun phát sinh mà
còn phi chu trách nhim c v vn đu t đã s dng đ to ra mc li nhun
đó.
14
V mt kt qu, đánh giá thành qu ca trung tâm đu t s dng các ch tiêu
tng t các ch tiêu đánh giá trung tâm li nhun, ngoài ra còn so sánh doanh thu
và chi phí có th kim soát đc gia thc t và d toán.
V mt hiu qu, s dng các thc đo t sut sinh li đ đánh giá thành
qu đi vi các khon vn đu t thuc quyn kim soát ca nhà qun tr 
trung tâm đu t. T sut sinh li liên quan đn lng thu nhp đt đc vi các
ngun lc s dng đ to ra chúng. Chin lc ca mt doanh nghip nên to ra
càng nhiu li nhun càng tt da trên mt lng ngun lc có sn. Nhng ch
tiêu đánh giá trung tâm đu t cn quan tâm bao gm: T l hoàn vn đu t
(ROI – return on investment)và li tc còn li (RI - Residual Income).
a. T l hoàn vn đuătă(ROI)

T l hoàn vn đu t đc tính toán da vào li nhun hot đng và tài sn
đc đu t đ thu đc li nhun đó.


Tài sn đc đu t còn đc gi là tài sn hot đng bình quân bao gm các
khon nh tin mt, các khon phi thu, các khon tn kho, tài sn c đnh và
các tài sn khác s dng trong quá trình sn xut kinh doanh. Tài sn đc
đu t không bao gm các tài sn thuc hot đng đu t tài chính nh các
khon đu t ngn hn (đu t chng khoán,ầ), đu t dài hn (góp vn liên
doanh,ầ), giá tr đt đai đ xây dng nhà xng trong tng lai, giá tr tài sn thuê
ngoài,ầ
Tài sn hot đng bình quân trong điu kin bình thng đc tính bình quân
gia đu nm và cui nm. Nu có bin đng ln v tài sn trong nm thì phi
tính bình quân theo tng tháng trong nm thì mi đ tính đi din cho lu lng
tài sn tham gia hot đng.
Li nhun hot đng đ xác đnh ROI nói trên là li nhun trc thu và lãi
vay (EBIT). ây là li nhun do s dng tài sn đc đu t mang li mà
không phân bit ngun tài tr các tài sn đó (không bao gm li nhun t các
ROI =
Li nhun hotăđng
Vnăđuăt
15
hot đng đu t tài chính, li nhun khác).
Li nhun hot đng trên doanh thu b qua chi phí lãi sut và thu mà cp
qun lý hin ti có th không kim soát, do vy biu th nhng du hiu rõ
ràng v hiu sut hot đng ca cp qun lý.  tính toán li nhun hot đng
trên doanh thu, công thc sau thng đc s dng:

Lý do s dng EBIT trong công thc ROI là đ phù hp vi doanh thu và tài
sn hot đng đã to ra nó, đng thi đ đm bo s công bng trong đánh giá
thành qu gia các trung tâm đu t có đi vay và không có đi vay.
ROI cho bit c mt đng tài sn đu t vào trung tâm đu t thì đã to ra
đc bao nhiêu đng li nhun. ROI càng ln thì thành qu qun lý vn đu t
càng cao.
Các nhân t nh hng đn ROI
 nhn bit các nhân t nh hng đn ROI, công thc tính ROI trên đc
vit li nh sau:
ROI
=
Li nhun
X
Doanh thu
Doanh thu
Vnăđuăt

ROI
=
T sut li nhun
trên doanh thu
X
S ln quay
vòng ca vn
T sut li nhun trên doanh thu cho bit khi mt đng doanh thu thc hin s
thu đc bao nhiêu đng li nhun. Ch s này cao hay thp ph thuc vào
vic kim soát doanh thu và chi phí ca các nhà qun tr  trung tâm đu t.
S vòng quay ca tài sn cho bit mt đng tài sn đu t vào trung tâm đu
t đã thc hin đc bao nhiêu đng doanh thu. Ch s này cho thy hiu sut
s dng tài sn. Ch s này cao hay thp ph thuc vào vic kim soát doanh thu

và tài sn ca các nhà qun tr  trung tâm đu t.
Li nhun hot đng trên
doanh thu
=
EBIT
Doanh thu thun
16
T sut li nhun trên doanh thu và s vòng quay ca tài sn giúp gii thích s
bin đng ca ROI ca mt trung tâm đu t và s khác nhau ca ROI gia
các trung tâm đu t.
Nhc đim ca ROI
Mc dù ch tiêu t l hoàn vn đu t (ROI) đc các nhà qun tr s dng
rng rãi đ đánh giá thành qun qun lý ca các trung tâm đu t, tuy nhiên nó
vn còn mt s hn ch sau:
 ROI có khuynh hng chú trng đn quá trình sinh li ngn hn hn là quá
trình sinh li dài hn, do vy nhà qun tr nu ch quan tâm đn ROI có th
b qua nhiu c hi đu t mi mà kt qu ca chúng ch có th th hin
trong tng lai dài thay vì mt hai k sp đn, làm cn tr vic hng
đn mc tiêu chung ca doanh nghip.
 ROI không phù hp vi mô hình vn đng ca các dòng tin nên b hn ch
khi s dng đ đánh giá thành qu qun lý ca trung tâm đu t.
 ROI có th không hoàn toàn chu s điu hành ca nhà qun tr trung tâm
đu t vì tài sn ca nó có th đc quyt đnh bi các nhà qun tr cp trên.
 Nu các nhà qun tr đc đánh giá bng ROI thì h s tìm mi cách đ
tng ROI. iu này th s không phù hp vi chin lc ca toàn doanh
nghip, chng hn nh vic ct gim chi phí nghiên cu phát trin.
Vì vy, ROI cha phi là mt thc đo toàn din v hot đng ca trung tâm
đu t.  khc phc nhc đim ca ROI, các nhà qun tr có th s dng
thc đo thành qu khác là li nhun còn li (RI).
b. Li nhun còn li (RI - Residual Income )

Li nhun còn li là ch tiêu đ đánh giá hiu qu công vic ca mt trung tâm
đu t. Li nhun còn li là phn còn li ca li nhun hot đng sau khi tr đi li
nhun mong mun ti thiu t tài sn đc đu t ca trung tâm đu t.
Li nhun còn li = Li nhun hotăđng - (VT x T l hoàn VT ti thiu)
Li nhun còn li càng ln thì li nhun hot đng to ra càng nhiu hn li
nhun mong mun ti thiu, khi đó thành qu qun lý ca các nhà qun tr 