Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp trên địa bàn quận 1 thành phố hồ chí minh thực trạng và giải pháp hoàn thiện

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH






NGUYN TH MNGăTH

K TOÁN THU THU NHP DOANH NGHIP TRÊN
A BÀN QUN 1 THÀNH PH H CHÍ MINH ậ
THC TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN THIN
CHUYÊN NGÀNH: K TOÁN
MÃ NGÀNH: 60340301

LUNăVNăTHC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. MAI TH HOÀNG MINH





THÀNH PH H CHÍ MINH ậ NMă2013
MC LC
TRANG PH BÌA i
LI CAM OAN ii
MC LC iii

DANH MC CÁC T VIT TT iv
DANH MC CÁC BNG BIU v
DANH MC CÁC S , BIU  vi
PHN M U 1
CHNGă 1:ă Că S LÝ LUN CHUNG V THU THU NHP DOANH
NGHIP VÀ K TOÁN THU THU NHP DOANH NGHIP 7
1.1 Mt s vn đ căbn v thu thu nhp doanh nghip 7
1.1.1 Khái nim, đc đim và vai trò ca thu thu nhp doanh nghip 7
1.1.2 Cn c tính thu TNDN 10
1.1.3 Phm vi áp dng 11
1.2 Lý lun chung v k toán thu TNDN theoăquyăđnh hin hành 13
1.2.1 Ni dung k toán thu TNDN theo các chun mc hin hành 13
1.2.2 Xác đnh thu TNDN hin hành 14
1.2.3 Ghi nhn thu TNDN hin hành 14
1.2.4
doanh nh hin
hành 14
1.2.5 Các quy đnh v thu sut thu TNDN hin hành 17
1.3 Thu thu nhp hoãn li phi tr 18
1.3.1 Xác đnh thu thu nhp hoãn li phi tr 18
1.3.2 Ghi nhn thu thu nhp hoãn li phi tr 19
1.3.3 K toán thu TNDN hoãn li phi tr 20
1.4 Tài sn thu thu nhp hoãn li 21
1.4.1 Xác đnh tài sn thu thu nhp hoãn li 21
1.4.2 Ghi nhn tài sn thu thu nhp hoãn li 23
1.4.3 K toán tài sn thu thu nhp hoãn li 24
1.5 Mt s khác bit gia thu nhp chu thu và li nhun k toán 25
1.5.1 Khái nim 25
1.5.2 Mt s khác bit gia thu nhp chu thu và li nhun k toán 26
1.5.3 Mt s khon mc thng phát sinh chênh lch gia li nhun k toán và

thu nhp chu thu theo quy đnh hin nay 28
1.6 Mi quan h gia chun mc k toán vi lut thu TNDN 32
KT LUNăCHNGă1 35
CHNGă 2: THC TRNG ÁP DNG K TOÁN THU THU NHP
DOANH NGHIP TRểNăA BÀN QUN 1 THÀNH PH H CHÍ MINH 36
2.1 Thu thu nhp doanh nghip và k toán thu thu nhp doanh nghip
sau khi có chun mc k toán Vit Nam s 17 36
2.1.1 K toán thu thu nhp doanh nghip sau khi có VAS 17 36
2.1.2 Nhng thun li vƠ khó khn khi áp dng VAS 17 vào thc t 37
2.2 Thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip trên đa bàn Qun 1
Thành ph H Chí Minh 40
2.2.1 Kho sát công tác k toán thu thu nhp doanh nghip 40
2.2.2 Gii thiu các doanh nghip kho sát 44
2.2.3 T chc hch toán ban đu 48
2.2.4 Trình t k toán thu thu nhp doanh nghip 49
2.3 ánhăgiáăthc trng k toán thu thu nhp doanh nghip trên đa bàn
Qun 1 Thành ph H Chí Minh 53
2.3.1 Nhng thành qu đt đc trong lnh vc tài chính và k toán đi vi
thu thu nhp doanh nghip 53
2.3.2 Tn ti và nguyên nhân 59
KT LUNăCHNGă2 66
CHNGă 3: MT S GII PHÁP CH YU NHM HOÀN THIN K
TOÁN THU THU NHP DOANH NGHIP TRểNă A BÀN QUN 1
THÀNH PH H CHÍ MINH 67
3.1 S cn thit và yêu cu hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip
trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh 67
3.1.1 S cn thit hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip 67
3.1.2 Yêu cu hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip 68
3.2 Mt s gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip trên
đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh 70

3.2.1 Hoàn thin khuôn kh pháp lỦ đi vi k toán thu thu nhp doanh
nghip 70
3.2.2 Hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip trên đa bàn Qun 1
Thành ph H Chí Minh 75
3.3 iu kin thc hin gii pháp hoàn thin k toán thu thu nhp doanh
nghip trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh 78
3.3.1 V phía NhƠ nc 78
3.3.2 V phía doanh nghip 79
KT LUNăCHNGă3 82
KT KUN 83
TÀI LIU THAM KHO vii
PH LC viii















LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn ắK TOÁN THU THU NHP DOANH

NGHIP TRÊN A BÀN QUN 1 THÀNH PH H CHÍ MINH ậ THC
TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN THIN” lƠ công trình nghiên cu ca riêng tôi và
hoƠn thƠnh di s hng dn ca ngi hng dn khoa hc. Các s liu trích dn
trong lun vn lƠ hoƠn toƠn trung thc vƠ hp lý. Lun vn nƠy cha tng đc tác
gi nƠo công b di bt k hình thc nƠo.


NguynăThăMngăTh


















DANH MC CÁC T VIT TT
1. BTC B tài chính
2. CMKT Chun mc k toán
3. DN Doanh nghip

4. CERs Certified Emission Reductions (Chng ch gim phát thi)
5. DNN&V Doanh nghip nh và va
6. GTGT Giá tr gia tng
7. IAS International Accounting Standards (Chun mc k toán quc
t)
8. NSNN Ngơn sách nhƠ nc
9. NNT Ngi np thu
10. N Ngh đnh
11. QH Quc hi
12. TT Thông t
13. TNDN Thu nhp doanh nghip
14. TNCT Thu nhp chu thu
15. VAS Vietnamese Accounting Standards (Chun mc k toán Vit
Nam)











DANH MC CÁC BNG BIU
1. Bng 1.1: Mt s đim khác bit gia thu nhp chu thu và li nhun k
toán
2. Bng 1.2: S khác nhau gia IAS 12 vƠ VAS 17
3. Bng 3.1: Thu sut thu TNDN  mt s nc Châu Á

DANH MCăCỄCăSă, BIUă
1. Biu đ 2.1: T l hình thc s hu doanh nghip đc điu tra
2. Biu đ 2.2: T l lnh vc kinh doanh đc điu tra
3. Biu đ 2.3: T l theo quy mô doanh nghip đc điu tra
4. Biu đ 2.4: Ch đ k toán mà các doanh nghip áp dng
5. Biu đ 2.5: T l áp dng VAS 17

6. Biu đ 2.6: Kênh thu thp thông tin k toán thu TNDN
1

PHN M U
1. Tính cp thit caăđ tài
K toán là mt công c quan trng đ qun lý vn, tài sn vƠ điu hành hot
đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, nên vic đi mi và hoàn thin h
thng k toán phù hp vi h thng thu đ thích nghi vi yêu cu phát trin tr
thành nhu cu cp thit nhm phát huy hiu qu qun lý ca các doanh nghip sn
xut kinh doanh ca doanh nghip.
Vic xác đnh kt qu kinh doanh ca doanh nghip hin nay vn chu s chi
phi trc tip ca Lut thu TNDN, các doanh nghip vn cha phơn bit rõ ràng
gia vic xác đnh li nhun theo mc tiêu tài chính và vic xác đnh li nhun theo
mc tiêu tính thu. a s các doanh nghip nh và va đu cho rng li nhun theo
mc tiêu tính thu hay li nhun chu thu mi chính là li nhun đc các đi
tng s dng thông tin k toán bên ngoài doanh nghip chp nhn, còn li nhun
theo mc tiêu tài chính hay li nhun k toán là thông tin ch s dng trong ni b
doanh nghip. Tuy nhiên, vic vn đng chun mc k toán trên c s tuân th các
quy đnh ca lut thu Vit Nam, làm cho doanh nghip còn gp mt s khó khn
nht dnh, trong đó có phn k toán thu TNDN.
Vic đánh TNDN nhm tng bc thu hp s phân bit gia đu t nc
ngoƠi vƠ đu t trong nc, gia doanh nghip nhƠ nc vi doanh nghip t nhơn,
đm bo trong sn sn xut kinh doanh phù hp vi ch trng phát trin kinh t
nhiu thành phn  nc ta. Thu TNDN không ch góp phn thúc đy sn xut,
kinh doanh phát trin vƠ đng viên mt phn thu nhp vƠo Ngơn Sách NhƠ nc,
đm bo s đóng góp công bng, hp lý gia t chc, cá nhân sn xut kinh doanh
hàng hóa, dch v có thu nhp mƠ đng thi còn là mt khon mc chi phí quan
trng đc doanh nghip quan tâm, nht là trong nn kinh t th trng, khi doanh
nghip có mc tiêu hƠng đu chính là li nhun.
Qua nhng vn đ trên cho thy k toán TNDN có vai trò quan trng đi vi

nhƠ nc, doanh nghip, nhƠ đu t vƠ các đi tng ban ngành có liên quan. Vì
vy, đ tƠi ắK toán thu thu nhp doanh nghip trên đa bàn Qun 1 Thành ph
2

H Chí Minh – Thc trng và gii pháp hoàn thin” s góp phn gii quyt đc
nhng vn đ đt ra c v lý lun ln thc tin và là mt trong nhng đ tài mang
tính cp bách trong giai đon hin nay.
2. Tng quan v mt s đ tƠiăđƣănghiênăcuăcóăliênăquanăđnăđ tài
 tài v ắK toán thu thu nhp doanh nghip” không phi là mt đ tài mi.
ƣ có rt nhiu đ tài nghiên cu v vn đ này bi công tác phân tích hiu qu
kinh doanh là mt công vic quan trng, vƠ đc quan tâm  tt c các doanh
nghip. Qua quá trình tìm hiu thc th, tra cu ti th vin và trên các website cho
thy, trong thi gian gn đơy đƣ có mt s đ tƠi liên quan nh:
Tác gi Nguyn Th Lan (2006) ắHoàn thin k toán thu thu nhp doanh
nghip trong các doanh nghip Vit Nam”, Lun vn thc s, i hc Kinh T
Quc Dơn, đƣ lƠm rõ đc bn cht và ni dung ca k toán thu thu nhp doanh
nghip, t đó h thng hóa vƠ phơn tích di các góc đ:
- Khái nim, đc đim, vai trò thu thu nhp doanh nghip
- Các quy đnh v thu TNDN hin hành
- Lý lun chung v k toán thu TNDN: ni dung k toán thu TNDN theo
VAS 17, phng pháp k toán thu TNDN, k toán thu TNDN theo IAS 12
- Trên c s h thng lý lun chung, tác gi đƣ tin hành nghiên cu, phân
tích thc trng k toán thu TNDN trong các doanh nghipVit Nam Qua đó, tác
gi đánh giá nhng thành qu đt đc, nhng tn ti và nhng nguyên nhân nh
hng đn k toán thu TNDN. Da trên nhng c s đó, tác gi đa ra nhng gii
pháp hoàn thin k toán thu TNDN trong các doanh nghip Vit Nam. Các đ xut
hoàn thin đu có tính đng b vì nó xut phát t nhng yêu cu mang tính khoa
hc và các quan đim mang tính đnh hng cho vic hoàn thin. ng thi các đ
xut nƠy cng có tính lỦ lun rt cao nên có th áp dng cho mi loi hình doanh
nghip và trong c thi gian hin ti cng nh tng lai. Lun vn cng đƣ đa ra

các điu kin cn làm đi vi nhƠ nc và doanh nghip đ thúc đy vic thc hin
các gii pháp.
Tuy nhiên, trong công trình nghiên cu doanh nghip ch mi đi sơu nghiên
3

cu k toán thu TNDN trong các doanh nghip thng mi, sn xut trên đa bàn
Tnh Ngh An, cha đi sơu vào tm v mô  các loi hình doanh nghip. Mc dù
vy, đ tƠi trên đƣ có nhng đóng góp không nh trong vic h thng hóa các c s lý
lun quan trng v k toán thu TNDN to tin đ cho vic nghiên cu đ tài k toán
thu TNDN các doanh nghip.
Tác gi Nguyn Lê Dim Thúy (2006) ắK toán Thu Nhp Doanh Nghip –
Thc trng và gii pháp hoàn thin”, Lun vn thc s, i hc Kinh t TP H Chí
Minh đƣ trình bƠy nhng vn đ lý lun c bn thu TNDN và k toán thu TNDN
nh mt s vn đ c bn v thu TNDN, đim khác bit gia li nhun chu thu
và li nhun k toán, k toán thu TNDN, k toán thu TNDN ca mt s nc trên
th gii. Tip đó, tác gi đƣ thc trng thu TNDN  các doanh nghip Vit Nam:
tình hình thc hin thu TNDN ti Vit Nam, thc trng ch đ k toán Vit Nam
v thu TNDN, tình hình thc hin k toán thu TNDN ti Vit Nam, nhng vng
mc khi thc hin k toán thu TNDN hin hành. Da trên nhng đánh giá k toán
thu TNDN ti các doanh nghip mà tác gi đƣ đa ra nhng gii pháp hoàn thin
k toán thu TNDN trong các doanh nghip Vit Nam.  tài giúp các doanh
nghip hoàn thin hn công tác k toán thu TNDN h tr cho công tác qun tr
doanh nghip tt hn.
3. Mc tiêu nghiên cu
 tài tp trung nghiên cu nhng vn đ sau đơy:
Mc tiêu 1: H thng hóa nhng lý lun c bn v thu TNDN và k toán thu
TNDN
Mc tiêu 2: ánh giá, phơn tích thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip
trong các doanh nghip trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh
Mc tiêu 3: Góp phn làm sáng t hn mt s vn đ c s lý lun và kho sát thc

t , phân tích vic thc hin k toán thu TNDN sau khi có chun mc k toán thu
TNDN c th là các DN trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh
Mc tiêu 4: Phân tích các ch đ k toán thu thu nhp doanh nghip, thun li và
khó khn khi áp dng các chun mc trong vic thc hin
4

Mc tiêu 5:  xut mt s gii pháp vƠ điu kin cn thit nhm hoàn thin k toán
thu thu nhp doanh nghip.
4. Các câu hiăđt ra trong nghiên cu
Các câu hi nghiên cu cn đ cp trong lun vn s gii quyt ln lt các
mc tiêu nghiên cu trên, c th nh sau:
Câu hi 1: Lý lun v thu TNDN và k toán thu TNDN cn đc hiu nh th
nào?
Câu hi 2: Thc trng k toán thu TNDN trong các doanh nghip trên đa bàn
Qun 1 Thành ph H Chí Minh?
Câu hi 3: K toán thu TNDN sau khi có chun mc k toán thu TNDN có gì
khác so vi trc đơy?
Câu hi 4: Theo chun mc k toán thu TNDN, các doanh nghip ti Vit nam nói
chung và các doanh nghip trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh có nhng
thun li và gp phi nhng khó khn nƠo?
Câu hi 5: Nhng đim cn hoàn thin trong k toán thu TNDN ti các doanh
nghip trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh nh th nào?
5. iătng và phm vi nghiên cu
iătng nghiên cu
Lun vn nghiên cu mt s vn đ c s lý lun v k toán thu thu nhp
doanh nghip, nghiên cu thc trng v k toán thu TNDN trong các doanh nghip
trên đa bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh.
Phm vi nghiên cu
Phm vi v ni dung: Tp trung phân tích thc trng, đánh giá tn ti, hn ch,
nhng khó khn trong quá trình thc hin k toán TNDN vƠ đa ra mt s gii pháp

kin ngh.
Phm vi v không gian: Phm vi nghiên cu ca lun vn đc gii hn trong
phm vi liên quan đn k toán thu TNDN trên đa bàn Qun 1 Thành Ph H Chí
Minh. NgoƠi ra, đ tài còn gii hn không đ cp đn thu thu nhp hoãn li phát
sinh t các khon đu t vƠo công ty con, chi nhánh, công ty liên kt, các khon góp
5

vn liên doanh vƠ c s kinh doanh đng kim soát trên báo cáo hp nht ca bên
góp vn liên doanh.
Phm vi v thi gian: Phm vi s liu ly trong các nm t nm 2007 đn nm
2012 ca các Doanh nghip trên đa bàn Qun 1 Thành Ph H Chí Minh.
6. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng phng pháp lun nghiên cu đnh tính, kt hp gia
nghiên cu lý lun vi kho sát, tng kt thc tin.
Lun vn s dng tng hp các phng pháp phơn tích, tng hp, so sánh,
chng minh đ nghiên cu kt qu kho sát đng thi đ xut các gii pháp hoàn
thin.
Các phng pháp k thut c th trong quá trình nghiên cu lun vn lƠ:
điu tra, kho sát, phng vn, chn mu, vƠ dùng s đ, biu mu kt hp vi din
gii, phơn tích đ trình bày kt qu nghiên cu.
7. ụănghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài
Thc hin nghiên cu nƠy có Ủ ngha c v lý lun và thc tin. C th:
Ý ngha lý lun
- Lun vn h thng hoá mt s vn đ lý lun c bn v đc đim ca k toán
thu thu nhp doanh nghip
Ý ngha thc tin
- Trình bƠy vƠ đánh giá thc trng k toán thu thu nhp doanh nghip trên đa
bàn Qun 1 Thành ph H Chí Minh. T đó, đa ra các gii pháp nhm hoàn thin
k toán thu thu nhp doanh nghip trong các doanh nghip trên đa bàn Qun 1
Thành ph H Chí Minh.

- Lun vn đ xut mt s quan đim, gii pháp vƠ điu kin c bn cn thc
hin đ hoàn thin k toán thu thu nhp doanh nghip trong các doanh nghip.
8. Kt cu ca ca lunăvn
Ni dung lun vn gm:
Phn m đu
Chngă1: C s lý lun v thu TNDN và k toán thu TNDN (35 trang)
6

Chngă2: Thc trng áp dng k toán thu TNDN trên đa bàn Qun 1 Thành Ph
H Chí Minh (31 trang)
Chngă 3: Mt s gii pháp nhm hoàn thin k toán thu TNDN trên đa bàn
Qun 1 Thành Ph H Chí Minh (16 trang)
Tài liu tham kho
Ph lc

7

CHNGă1


1.1

1.1.1 Khái nim,ăđcăđim và vai trò ca thu thu nhp doanh nghip:

Theo chun mc k toán s 17:“Thu Thu nhp doanh nghip (TNDN) bao
gm toàn b s thu TNDN tính trên thu nhp chu thu TNDN, k c các khon thu
nhp đc t hot đng sn xut, kinh doanh hàng hóa, dch v ti ngc ngoài mà
Vit Nam cha ký Hip đnh v tránh đánh thu hai ln. Thu TNDN bao gm c
các loi thu liên quan khác đc khu tr ti ngun đi vi các t chc, cá nhân
nc ngoài hot đng ti Vit Nam không có c s thng trú ti Vit Nam đc
thanh toán bi công ty liên doanh, liên kt hay công ty con tính trên khon phân
phi c tc, li nhun (nu có); hoc thanh toán dch v cung cp cho đi tác cung
cp dch v nc ngoài theo quy đnh ca Lut thu TNDN hin hành.”.
1

Thu TNDN đc ban hƠnh ln đu tiên vƠo nm 1998, tri qua 2 ln sa đi
vƠo nm 2003 vƠ nm 2008 thay th cho thu li tc, cùng vi Lut thu GTGT đƣ
tr thƠnh h thng chính sách thu đng b, đƣ khc phc đc nhng hn ch ca

thu doanh thu trc đơy.
Tuy nhiên, có th đa ra mt khái nim đc pháp lut Vit Nam vƠ nhiu
nc khác tha nhn: “Thu TNDN là loi thu trc thu, đánh trc tip vào thu
nhp chu thu ca c s sn xut kinh doanh hàng hóa dch v sau khi đã tr đi
các khon chi phí liên quan đn vic to ra doanh thu và thu nhp chu thu ca c
s sn xut kinh doanh”
2


1
Chun mc k toán s 17
2
Lut thu TNDN s 14/2008/QH12
8

NgoƠi nhng đc đim chung ca thu lƠ có tính cng ch vƠ tính pháp lý
cao, lƠ khon đóng góp không mang tính hoƠn tr trc tip. Thu thu nhp doanh
nghip còn có mt s đc đim riêng c th lƠ:
- Thu TNDN lƠ loi thu trc thu: Vì đi tng np thu vƠ đi tng chu
thu TNDN lƠ mt, tc lƠ không có s chuyn giao gánh nng thu t ngi np
thu sang ngi chu thu.
- LƠ loi thu đánh vƠo li nhun ca các c s sn xut kinh doanh: Bi vy,
mc đng viên ca NSNN đi vi loi thu nƠy ph thuc rt ln vƠo hiu qu kinh
doanh cng nh quy mô li nhun ca doanh nghip, doanh nghip có thu nhp
chu thu cao s phi np thu nhiu, ngc li nhng doanh nghip có thu nhp
thp hoc gp khó khn s phi np thu ít thm chí đc gim thu, min thu.
- Ch đánh vƠo phn thu nhp còn li sau khi đƣ tr đi chi phí liên quan đ to ra
thu nhp đó.
- V nguyên tc, thu có tính cht lu tin. Tuy nhiên, do nhng điu kin c
th mƠ mt s nc trong đó có Vit Nam áp dng thu sut thng nht.

T thc t áp dng thu TNDN  Vit Nam trong nhng nm qua có th thy,
đơy lƠ mt sc thu mang li hiu qu kinh t xã hi to ln cho đt nc:
Mt là, thu TNDN đem li s thu ln hn nhiu so vi thu li tc trc đơy.
iu này th hin  phm vi điu chnh rt rng ca thu TNDN. ƣ khai thác
ngun thu t các đi tng np thu có tin hành sn xut kinh doanh có thu nhp 
mi lnh vc trên mi đa bƠn. Xu hng tng trng và phát trin kinh t ngày
càng cao  Vit Nam hin nay càng th hin tim nng đơy lƠ ngun thu chc chn
có quy mô ln cho ngơn sách nhƠ nc.
Thông qua lut thu TNDN, NhƠ nc đƣ nm vƠ điu tit đc các khon thu
nhp phát sinh trong các c s sn xut kinh doanh, bao gm: Thu nhp t hot
đng sn xut kinh doanh, dch v, thu nhp t chênh lch mua bán chng khoán,
thu nhp t quyn s hu, quyn s dng tài sn, lãi v chuyn nhng, cho thuê
thanh lý tài sn, lãi tin gi, lƣi cho vay,ầDo đó ngun thu t thu tng đi n
9

đnh đƣ chim mt phn quan trng trong tng s thu thu và phí ca ngân sách nhà
nc.
Hai là, thông qua lut thu TNDN, nhƠ nc thc hin vic điu tit nn kinh
t. Qua nhng nm thc hin lut thu TNDN đƣ kích thích các thƠnh phn kinh t
b vn đu t đy nhanh tc đ đu t toƠn xƣ hi. Lut thu thu nhp doanh nghip
đƣ góp phn khuyn khích đu t đy nhanh tc đ đu t vƠ thay đi c cu nn
kinh t. Thông qua các kênh u đƣi v thu sut và min gim thu cho các d án
đu t các ngƠnh kinh t mi nhn, các vùng kinh t có điu kin khó khn, lut
thu thu nhp doanh nghip h tr v vn và khuyn kích các doanh nghip thành
lp c s sn xut kinh doanh mi, đu t xơy dng dây chuyn sn xut mi, m
rng quy mô đi mi công ngh, ci thin môi trng sinh thái, nơng cao nng lc
sn xut, hng đu t vƠo nhng lnh vc ngành ngh, vùng kinh t theo đnh
hng phát trin kinh t ca nhƠ nc, tng bc to ra mt sơn chi bình đng cho
các thành phn kinh t. Thông qua lut thu TNDN, NhƠ nc nm đc tình hình

sn xut kinh doanh thc t ca các doanh nghip, t có quyt sách đúng đn khi
thc hin chc nng qun lỦ v mô ca nn kinh t, đánh giá hiu qu sn xut kinh
doanh ca các doanh nghip.
Lut thu TNDN còn th hin vai trò trong vic thúc đy các chính sách sn
xut kinh doanh tng cng công tác hch toán kinh doanh. Bng vic quy đnh các
khon chi phí hp lỦ đ xác đnh thu nhp chu thu phi có các hoá đn chng t
hp pháp đƣ giúp cho các chính sách sn xut kinh doanh quan tơm hn đn vic
tit kim chi phí, tng cng hiu qu sn xut kinh doanh, cng c công tác k
toán, hóa đn chng t theo đúng quy đnh.
Ba là, trong điu kin thu thu nhp cá nhân  Vit Nam hin nay còn nhiu
hn ch thì áp dng thu TNDN là nhm mc đích bao quát ngun thu đm bo
công bng ngha v np thu. Pháp lut thu đi vi ngi có thu nhp cao đƣ đc
ban hành song ch điu tit đc mt lng nh cá nhân có thu nhp. Tuy nhiên
thc t, mt s lng ln nhng ngi có thu nhp cao nhng không chu s điu
tit ca lut thu này. Chng hn nh nhng ngi nhn thu nhp t vn ca các
10

công ty nhng đu t ngay tr li công ty mà không khai báo nh đó tránh đc
thu thu nhp cá nhân.
Thu thu nhp cá nhân ca nc ta cha điu tit đc nhng đi tng này là
do nn kinh t Vit Nam đang trong quá trình chuyn đi, trình đ qun lý kém hiu
qu, ý thc t giác ca ngi dân v các khon đóng góp cho NhƠ nc cha cao,
h thng tài chính Ngân hàng còn yu, nên không có cn c đ kim soát các ngun
thu nhp nht lƠ trong điu kin nn kinh t tin mt nh hin nay. Do vy, thu
TNDN vi t cách lƠ mt sc thu khu tr trc, b sung cho thu thu nhp cá
nhân vn tham gia điu tit thu nhp ca mt b phn cá nhân tham gia hot đng
sn xut kinh doanh.
Bn là, thu TNDN là công c thúc đy công tác hch toán k toán  đn v.
Theo quy trình thu thu TNDN các đi tng np thu có ngha v t kê khai và
tính s thu phi np, đng thi phi t chu trách nhim v s liu kê khai, tính

toán đó. S trung thc, chính xác ca s liu ph thuc rt ln vào công tác hch
toán k toán  đn v.  đm bo thu đúng, thu đ thu TNDN, c quan thu phi
chú trng công tác thanh tra, kim tra đi tng np thu.
Qua đó, có th phát hin nhng sai sót hoc biu hin tiêu cc trong quá trình
hch toán k toán ca đi tng np thu. Tu tng trng hp sai phm mà cán b
thu áp dng nhng bin pháp nh hng dn, góp ý, hoc x pht hƠnh chínhầ
Nh vy, ý thc ca đi tng np thu s dn đc nâng cao và công tác hch toán
k toán cng tng bc đc hoàn thin.
1.1.2


- Thu nhp tính thu trong k tính thu đc xác đnh bng thu nhp chu thu
tr thu nhp đc min thu vƠ các khon l đc kt chuyn t các nm trc theo
quy đnh.
- Thu nhp tính thu đc xác đnh theo công thc sau:
11

Thu nhp
tính thu
=
Thu nhp
chu thu
-
Thu nhp
đc min
thu
+
Các khon
l đc kt
chuyn theo

quy đnh

:
- Thu nhp chu thu trong k tính thu bao gm thu nhp t hot đng sn
xut, kinh doanh hƠng hoá, dch v vƠ thu nhp khác.
- Thu nhp chu thu trong k tính thu xác đnh nh sau:
Thu nhp chu
thu
=
[Doanh thu
-
Chi phí đc tr]
+
Thu nhp
khác
Thu nhp t hot đng sn xut kinh doanh hƠng hóa, dch v bng doanh thu
ca hot đng sn xut kinh doanh hƠng hóa, dch v tr chi phí đc tr ca hot
đng sn xut kinh doanh hƠng hóa, dch v đó. Doanh nghip có nhiu hot đng
kinh doanh áp dng nhiu mc thu sut khác nhau thì doanh nghip phi tính riêng
thu nhp ca tng hot đng nhơn vi thu sut tng ng.
Thu nhp t hot đng chuyn nhng bt đng sn phi hch toán riêng đ
kê khai np thu thu nhp doanh nghip, không đc bù tr vi thu nhp hoc l t
các hot đng sn xut kinh doanh khác.
1.1.3

 T chc hot đng sn xut, kinh doanh hàng hoá, dch v có thu nhp
chu thu theo quy đnh ca Lut thu TNDN Lut s 14/2008/QH12 ban hành
ngày 03/06/2008 (gi tt là doanh nghip), bao gm:
- Doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut Vit Nam;
- Doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut nc ngoài

(doanh nghip nc ngoƠi) có c s thng trú hoc không có c s thng
trú ti Vit Nam;
- T chc đc thành lp theo Lut hp tác xã;
12

- n v s nghip đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut Vit Nam;
- T chc khác có hot đng sn xut, kinh doanh có thu nhp.
 Doanh nghip có thu nhp chu thu phi np thu thu nhp doanh nghip
nh sau:
- Doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca pháp lut Vit Nam np
thu đi vi thu nhp chu thu phát sinh ti Vit Nam và thu nhp chu thu
phát sinh ngoài Vit Nam;
- Doanh nghip nc ngoƠi có c s thng trú ti Vit Nam np thu đi
vi thu nhp chu thu phát sinh ti Vit Nam và thu nhp chu thu phát sinh
ngoài Vit Nam liên quan đn hot đng ca c s thng trú đó;
- Doanh nghip nc ngoƠi có c s thng trú ti Vit Nam np thu đi
vi thu nhp chu thu phát sinh ti Vit Nam mà khon thu nhp này không
liên quan đn hot đng ca c s thng trú;
- Doanh nghip nc ngoƠi không có c s thng trú ti Vit Nam np
thu đi vi thu nhp chu thu phát sinh ti Vit Nam.
 C s thng trú ca doanh nghip nc ngoƠi lƠ c s sn xut, kinh
doanh mƠ thông qua c s này, doanh nghip nc ngoài tin hành mt phn hoc
toàn b hot đng sn xut, kinh doanh ti Vit Nam mang li thu nhp, bao gm:
- Chi nhánh, vn phòng điu hƠnh, nhƠ máy, công xng, phng tin vn
ti, hm m, m du, khí hoc đa đim khai thác tài nguyên thiên nhiên khác
ti Vit Nam;
- a đim xây dng, công trình xây dng, lp đt, lp ráp;
- C s cung cp dch v, bao gm c dch v t vn thông qua ngi làm
công hay mt t chc, cá nhân khác;
- i lý cho doanh nghip nc ngoài;

- i din ti Vit Nam trong trng hp lƠ đi din có thm quyn ký kt
hp đng đng tên doanh nghip nc ngoài hoc đi din không có thm
quyn ký kt hp đng đng tên doanh nghip nc ngoƠi nhng thng
xuyên thc hin vic giao hàng hoá hoc cung ng dch v ti Vit Nam.
13

1.2
theoăquyăđnh hin hành
1.2.1

Theo chun mc k toán Vit Nam s 17 (Ban hành và công b theo Quyt
đnh s 12/2005/Q-BTC ngƠy 15 tháng 02 nm 2005 ca B trng B Tài
chính), ni dung k toán thu TNDN bao gm vic ghi nhn:
- C s tính thu thu nhp doanh nghip
- Ghi nhn thu thu nhp hin hành phi np và tài sn thu thu nhp hin
hành
- Ghi nhn thu thu nhp hoãn li phi tr và tài sn thu thu nhp hoãn li
- Chênh lch tm thi chu thu TNDN
- Ghi nhn ban đu ca tài sn và n phi tr
- Chênh lch tm thi đc khu tr
- Các khon l tính thu và các khon u đƣi cha đc s dng
- ánh giá li thu TNDN hoãn li cha đc ghi nhn
- Xác đnh giá tr
- Ghi nhn thu thu nhp hin hành và thu thu nhp hoãn li
- Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh
- Các khon mc ghi thng vào vn ch s hu
K toán thu TNDN là k toán nhng nghip v do nh hng ca thu
TNDN trong nm hin hƠnh vƠ trong tng lai ca:
- Vic thu hi hoc thanh toán trong tng lai giá tr ghi s ca các khon
mc tài sn hoc n phi tr đƣ đc ghi nhn trong bng cơn đi k toán cu

DN.
- Các giao dch và s kin khác trong nm hin ti đƣ đc ghi nhn trong
báo cáo kt qu kinh doanh.
Nh vy, thu TNDN là toàn b s thu thu nhp tính trên thu nhp chu thu
TNDN, k c các khon thu nhp nhn đc t hot đng sn xut kinh doanh hàng
hóa dch v ti nc ngoài mà Vit Nam cha kỦ hip đnh v tránh đánh thu hai
ln.
14

1.2.2

Thu thu nhp doanh nghip hin hành: Là s thu TNDN phi np (hoc thu
hi đc) tính trên thu nhp chu thu và thu sut thu TNDN ca nm hin hành.
Công thc xác đnh thu TNDN hin hành:
Thu
TNDN
hin hƠnh
=
Thu nhp chu
thu
trong nm hin
hành
-
Phn trích
lp Qu
KH & CN
x
Thu sut
thu TNDN
theo quy đnh

hin hƠnh

1.2.3 Ghi nh
Hàng quý, k toán xác đnh và ghi nhn s thu thu nhp doanh nghip tm
phi np trong quý. Thu thu nhp tm phi np tng quỦ đc tính vào chi phí
thu thu nhp doanh nghip hin hành ca quỦ đó.
Cui nm tƠi chính, k toán phi xác đnh và ghi nhn s thu thu nhp doanh
nghip thc t phi np trong nm trên c s tng thu nhp chu thu c nm vƠ
thu sut thu thu nhp doanh nghip hin hành. Thu thu nhp doanh nghip thc
phi np trong nm đc ghi nhn là chi phí thu thu nhp doanh nghip hin hành
trong Báo cáo kt qu hot đng kinh doanh ca nm đó.
Trng hp s thu thu nhp doanh nghip tm phi np trong nm ln hn s
thu phi np cho nm đó, thì s chênh lch gia s thu tm phi np ln hn s
thu phi np đc ghi gim chi phí thu TNDN hin hành và ghi gim tr vào s
thu thu nhp doanh nghip phi np. Ngc li, s ghi tng chi phí thu TNDN
hin hƠnh vƠ tng s thu TNDN phi np.
Trng hp phát hin sai sót không trng yu ca các nm trc liên quan đn
khon thu thu nhp doanh nghip phi np ca các nm trc, doanh nghip đc
hch toán tng (hoc gim) s thu thu nhp doanh nghip phi np ca các nm
trc vào chi phí thu thu nhp hin hành ca nm phát hin sai sót.
1.2.4
theoă quyă đnh
hin hành
Cn c ni dung k toán thu TNDN theo chun mc VAS 17 và lut thu
TNDN hin hƠnh đ đa ra phng pháp k toán phù hp:
15

Chng t s dng
Chng t k toán là nhng giy t phn ánh nghip v kinh t tài chính phát
sinh và đƣ hoƠn thƠnh trong đn v lƠm cn c đ ghi chép vào s k toán.

ó lƠ cn c pháp lý giúp cho các t chc, cá nhân kinh doanh trong vic
kim tra k toán. LƠ c s chng minh vic chp hành pháp lut ca đn v.
Chng t s dng đi vi k toán thu TNDN, bao gm:
Hóa đn GTGT ( mua vƠo, bán ra)
Hp đng kinh t cung cp hàng hóa dch v
T khai hi quan
Hp đng lao đng, bng thanh toán lng
Bng trích khu hao TSC
Biên lai thu phí, l phí
Các chng t khác có liên quan đ xác đnh chi phí hp lý và doanh thu,
thu nhp chu thu
Mi nghip v kinh t tƠi chính phát sinh liên quan đn hot đng SXKD ca
DN đ phi lp chng t k toán, đó lƠ cn c pháp lỦ đ xác đnh các chi phí hp
lý, ghi nhn doanh thu đ xác đnh thu TNDN.
Tài khon s dng
 phn ánh tng loi thu theo quy đnh ca lut thu và chun mc k toán
hin hành, phc v cho công tác k toán, yêu cu qun lý, kim soát thu theo quá
trình phát sinh trong hot đng kinh doanh ca DN mt cách hp lý, chính xác.
Tài khon k toán đc s dng đ phân loi h thng các nghip v kinh t
tài chính phát sinh theo ni dung kinh t gm nhiu tài khon nht đnh đc s
dng phù hp trong đn v.  phn ánh k toán thu TNDN k toán s dng các
tài khon sau:
- TK 3334 : thu TNDN
- TK 821: Chi phí thu TNDN
TK 8211: Chi phí thu TNDN hin hành
TK 8212: Chi phí thu TNDN hoãn li
16

- TK 243: Tài sn thu TNDN hoãn li
- TK 347: Thu TNDN hoãn li phi tr

- Ngoài ra còn có các tài khon khác kiên quan
Trình t hch toán
a. Hàng quý, xác đnh s thu tm np vào NSNN, k toán ghi:
N TK 8211- Chi phí thu TNDN hin hƠnh: s tm tính
Có TK 3334- Thu TNDN: s tm tính
Khi thc np s thu nƠy, ghi:
N TK 3334 ậ Thu TNDN
Có TK 111, 112ầ
b. Trng hp phát hin sai sót không trng yu ca khon thu TNDN các nm
trc, Doanh nghip đc hch toán điu chnh s thu tng hoc gim ca
các nm trc này vào chi phí thu TNDN hin hành nm phát hin sai sót:
 Nu thu TNDN hin hƠnh ca các nm trc phi np b sung, k toán
ghi:
N TK 8211 ậ Chi phí thu TNDN hin hƠnh: Phn sai sót np b sung
Có TK 3334 ậ Thu TNDN: Phn sai sót np b sung
Khi thc np s thu nƠy:
N TK 3334 ậ Thu TNDN
Có TK 111, 112ầ
 Nu thu TNDN hin hƠnh ca các nm trc đc ghi gim, k toán ghi:
N TK 3334 ậ Thu TNDN hin hƠnh: Phn chênh lch gim
Có TK 8211 ậ Chi phí thu TNDN hin hƠnh: Phn chênh lch gim
c. Cui nm tài chính:
 So sánh s đƣ tm np vi s thu TNDN quyt toán phi np trong nm,
k toán ghi:
Nu s thu TNDN tm np nh hn s quyt toán nm phi np:
N TK 8211- Chi phí thu TNDN hin hƠnh: Phn np b sung
Có TK 3334 ậ Thu TNDN: Phn np b sung
17

Khi thc np s thu nƠy:

N TK 3334 ậ Thu TNDN
Có TK 111, 112ầ
Nu s thu TNDN tm np ln hn s quyt toán nm phi np:
N TK 3334- Thu TNDN: Chênh lch gim
Có TK 8211- Chi phí thu TNDN hin hƠnh: Chênh lch gim
 So sánh tng s phát sinh bên N TK 8211 vƠ tng s phát sinh bên Có
TK 8211 đ kt chuyn chi phí thu thu nhp doanh nghip hin hƠnh xác đnh
kt qu kinh doanh trong k, k toán ghi:
Nu TK 8211 có tng s phát sinh bên N ln hn tng s phát sinh
bên Có:
N TK 911 ậ Xác đnh kt qu kinh doanh
Có TK 8211 ậ Chi phí thu TNDN hin hƠnh
Nu TK 8211 có tng s phát sinh bên N nh hn tng s phát sinh
bên Có:
N TK 8211 ậ Chi phí thu TNDN hin hƠnh
Có TK 911 ậ Xác đnh kt qu kinh doanh
1.2.5 mi sut thu
Theo Lut thu TNDN s 32/2013/QH13 đƣ đc Quc hi khóa XIII ti k
hp th 5 thông qua ngày 19/06/2013 ban hành kèm theo ngh đnh 92/2013-N-
CP ngày 13/08/2013, quy đnh t
01/0
01/01/2016 s
01/07/2013.
Tng doanh thu nm lƠm cn c xác đnh đi tng đc hng mc thu
sut nƠy lƠ tng doanh thu ca nm trc lin k.
Trng hp DN có tng thi gian hot đng t khi thƠnh lp đn ht k tính
thu nm 2012 không đ 12 tháng hoc ln hn 12 tháng, DN mi thƠnh lp trong 6
tháng đu nm 2013 thì s không cn c mc tng doanh thu nm (20 t) mƠ cn c