Thiết lập hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị hành chính sự nghiệp ở việt nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



PHAN TH THÚY QUNH


THIT LP H THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH
ÁP DNGăCHOăNăV HÀNH CHÍNH S NGHIP
 VIT NAM




LUNăVNăTHCăSăKINHăT




TP. H CHÍ MINH ậ NMă2012


B GIÁO DCăVÀăÀO TO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM



PHAN TH THÚY QUNH

THIT LP H THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH
ÁP DNGăCHOăNăV HÀNH CHÍNH S NGHIP
 VIT NAM

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60.34.30

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Ngiăhng dn khoa hc:ăPGS.TSăVÕăVNăNH


TP. H CHÍ MINH ậ NMă2012


Liăcamăđoan

Tôiăxinăcamăđoanănhng ni dung trình bày trong lunăvnănƠyălƠăcôngătrìnhănghiênăcu
ca riêng tôi, các s liu và kt qu nghiên cu là trung thcăvƠăchaătngăđc công b
trong bt k mt công trình khoa hc nào khác.


Mc lc

LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU

LI M U
CHNGă 1:ă NHNG VNă  CHUNG TRONG K TOÁNă NHÀă NC VÀ
BÁO CÁO TÀI CHÍNH CAăNăV NHÀăNC 1
1.1 NHNG VNă CHUNG TRONG K TOÁNăNHÀăNC 1
1.1.1 năv nhƠănc 1
1.1.2 căđim k toánătrongăđnăv nhƠănc 6
1.1.2.1 iătng k toán 6
1.1.2.2 Căs k toán 7
1.1.2.2.1 Các loiăcăs k toán 7
1.1.2.2.2 La chnăcăs k toán trong k toánănhƠănc 12
1.1.2.3 Mô hình k toán 13
1.2 BÁO CÁO TÀI CHÍNH CAăNăV NHÀăNC 20
1.2.1 Nhng vnăđ chung v báo cáo tài chính caăđnăv nhƠănc 20
1.2.1.1 Khái nim báo cáo tài chính 20
1.2.1.2 Mcăđíchăca báo cáo tài chính 21
1.2.1.3 iătng s dng báo cáo tài chính 22
1.2.2 Thông tin trình bày trên báo cáo tài chính 26


1.2.3 Báo cáo tài chính theo chun mc k toán công quc t và báo cáo tài chính ca
đnăv nhƠănc  mt s quc gia 27
1.2.3.1 Báo cáo tài chính theo chun mc k toán công quc t 27
1.2.3.2 Báo cáo tài chính caăđnăv nhƠănc  mt s quc gia 33
1.2.3.3 Mt s nhnăđnh 37
1.2.3.3.1 Xuăhng lp và trình bày báo cáo tài chính theo chun mc k toán công quc
t 37
1.2.3.3.2 Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 39
Kt lunăchngă1 40
CHNGă2: TÌNH HÌNH LP, TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH TIăNă
V HÀNH CHÍNH S NGHIP  VIT NAM 41

2.1 QUYăNH LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH CAă Nă V
HÀNH CHÍNH S NGHIP 41
2.1.1 Nhngăquyăđnh pháp lý chi phi quá trình lp và trình bày báo cáo tài chính
caăđnăv hành chính s nghip 41
2.1.1.1 Giaiăđonătrcănmă2003 41
2.1.1.2 Giaiăđon t nmă2003ăđn nay 41
2.1.2 Quyăđnh lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s nghip
theo Ch đ k toán hành chính s nghip (ban hành theo Quytăđnh s 19/2006/Q-
BTCăvƠăđc saăđi, b sungătheoăthôngătăs 185/2010/TT-BTC) 45
2.1.2.1 Gii thiu chung 45
2.1.2.2 Ni dung caăquyăđnh v lp và trình bày báo cáo tài chính 45
2.1.3 ánhăgiáăquyăđnh lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s
nghip 52
2.1.3.1 McătiêuăvƠăđiătng s dng báo cáo tài chính 52
2.1.3.2 Căs k toán 53


2.1.3.3 Mô hình k toán 53
2.1.3.4 Quyăđnh pháp lý 54
2.1.3.5 Ni dung và chtălng báo cáo tài chính 55
2.2 THC TRNG LP VÀ TRÌNH BÀY BÁO CÁO TÀI CHÍNH TI CÁC
NăV HÀNH CHÍNH S NGHIP  VIT NAM 60
2.2.1 Kho sát thc t 60
2.2.1.1 Phm vi khoăsátăvƠăđiătng kho sát 60
2.2.1.2 Phngăphápăkho sát và ni dung kho sát 60
2.2.1.3 Kt qu kho sát 61
2.2.2 ánhăgiáăthc trng lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s
nghip 65
2.3 NGUYÊN NHÂN CA NHNG HN CH 66
Kt lunăchngă2 69

CHNGă3: THIT LP H THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CHO MCăệCHă
CHUNG ÁP DNGăCHOăNăV HÀNH CHÍNH S NGHIP  VIT NAM 70
3.1 QUANăIM THIT LP 70
3.1.1 Phù hp vi yêu cu qun lý tài chính caănhƠănc 70
3.1.2 ápăng nhu cu thông tin hu ích ca nhiuăđiătng s dng 71
3.1.3 Tngăbc hi nhp theo thông l quc t 73
3.1.4 Có s tngăthíchăvi h thng báo cáo tài chính ca doanh nghip nhmăđápă
ng yêu cuăsoăsánhăthôngătinătrongăđiu kinăđnăv có t chc sn xut kinh doanh hoc
đcăđnhăhng chuynăđi hotăđng theo mô hình doanh nghipănhƠănc 74
3.2 CÁC GII PHÁP C TH 75
3.2.1 Saăđi h thngăbáoăcáoătƠiăchínhăchoăgiaiăđon 2012 ậ 2015 75
3.2.2 Thit lp h thng báo cáo tài chính miăchoăgiaiăđon 2015 ậ 2020 77


3.2.2.1 H thng báo cáo tài chính và mcăđíchăca báo cáo tài chính 77
3.2.2.2 NiădungăvƠăphngăphápălp báo cáo tài chính 78
3.2.2.2.1 Bngăcơnăđi k toán 78
3.2.2.2.2 Báo cáo thu, chi và kt qu hotăđng 83
3.2.2.2.3 Báoăcáoăluăchuyn tin t 86
3.2.2.2.4 Thuyt minh báo cáo tài chính 86
3.2.3 Kimăsoát,ăđánhăgiáăchtălng và công b thông tin trên báo cáo tài chính 90
3.3 CÁC GII PHÁP CÓ LIÊN QUAN 91
3.3.1 Saăđi, b sung Lut K toán 91
3.3.2 Xây dng Chun mc k toán công 92
3.3.3 Saăđi, b sung Ch đ k toán hành chính s nghip 93
3.3.3.1 V nguyên tc hch toán 93
3.3.3.2 V tài khon k toán 93
3.3.3.3 V phngăphápăhch toán 95
3.4 CÁC KIN NGH 96
3.4.1 i vi B Tài chính 96

3.4.2 i vi Hi k toán và kim toán 97
3.4.3 i viăđnăv hành chính s nghip 97
3.4.4 i viăcácăcăs đƠoăto 98
Kt lunăchngă3 99
KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC


Danh mc các ch vit tt

BCTC : Báo cáo tài chính
H :ănăđt hàng
HCSN : Hành chính s nghip
KBNN : Kho bc nhƠănc
NSNN :ăNgơnăsáchănhƠănc
SXKD : Sn xut kinh doanh
TSC : Tài sn c đnh
TK : Tài khon
XDCB : Xây dngăcăbn



Danh mc các bng biu

Bng 2.1 ậ Danh mc BCTC áp dngăchoăđnăv HCSN cpăcăs theo Quytăđnh s
999ậTC/Q/CKT.
Bng 2.2 ậ Tóm tt ni dung saăđi, b sung BCTC caăđnăv HCSN t nmă1997ăđn
nmă2003.
Bng 2.3 ậ Danh mc BCTC áp dngăchoăđnăv HCSN cpăcăs theo Quytăđnh s

19/2006/Q-BTCăvƠăthôngătăs 185/2010/TT-BTC.
Biuăđ 2.4 ậ Ngh nghip caăcácăđiătng kho sát.
Biuăđ 2.5 ậ Lnhăvc hotăđng caăcácăđnăv kho sát.



Li m đu

1. S cn thit caăđ tài
Trong nhngănmăgnăđơy,ăci cách qun lý khu vc công,ătrongăđóăcóăk toán công,
đangălƠămt xuăhng din ra  nhiu quc gia trên th gii.  Vit Nam, mc tiêu ca
công cuc ci cách qun lý khu vc công, k toán công là nhm nâng cao hiu qu s
dng các ngun lc caănhƠănc, đng thi thc hin công khai hóa, dân ch hóa hot
đng tài chính caănhƠănc thông qua vic cung cp thông tin tài chính ậ k toánăđyăđ,
trung thcăchoăcácăđiătng s dng.ăc bit, k t khi Vit Nam gia nhp các t chc,
dinăđƠnăkinhăt (WTO,ăAPEC)ăcngănhăcamăkt vi các t chc tài chính (ADB, WB,
IMF) khu vc và th gii, nhu cu thông tin t bênăngoƠiăđƣătr thành mt áp lcăđi vi
nhƠănc.  thc hin các hotăđngăđuătăđaăquc gia, tham gia các liên minh, t chc
quc t hocăđƠmăphánăđ điăvay,ănhn tài tr, vin tr t bênăngoƠi,ănhƠănc buc phi
công b các thông tin tài chính mtăcáchăđyăđ,ăđángătinăcy và có th soăsánhăđc vi
các chun mc, thông l quc t. Tuyănhiên,ăchoăđn thiăđim hin ti, báo cáo tài chính
nhƠănc nói chung và báo cáo tài chính caăcácăđnăv nhƠăncănóiăriêng,ătrongăđóăcóă
đnăv hành chính s nghip, vnăchaăđc thit lpăđ có th tha mãn nhng nhu cu
thông tin va nêu. Chính vì vy,ăchúngătôiăđƣăchn nghiên cuăđ tài ắThit lp h thng
báo cáo tài chính áp dnỂ Ếểo đn v hành chính s nghip  Vit Nam”.

2. Mc tiêu nghiên cu
 Tìm hiu mô hình k toánănhƠănc và báo cáo tài chính caăcácăđnăv nhƠănc
v lý lunăcngănhăthc tin ti mt s quc gia và quc t.
 Phân tích mô hình k toán hành chính s nghipăvƠăđánhăgiáătìnhăhìnhălp và trình

bày báo cáo tài chính tiăcácăđnăv hành chính s nghip  Vit Nam.
 Xácă đnh l trìnhă vƠă đ xut các gii pháp nhm thit lp h thng báo cáo tài
chính mi áp dngăchoăđnăv hành chính s nghip phù hp vi yêu cu phát trin
và hi nhp sâu rng ca nn kinh t VităNamătrongăgiaiăđon hin nay.


3. iătng nghiên cu
iătng nghiên cuămƠăđ tƠiăhngăđn là h thng báo cáo tài chính caăđnăv hành
chính s nghip cpă că s đc lp, trình bày và công b theo Quytă đnh s
19/2006/Q-BTCăvƠăcácăvnăbn pháp lý có liên quan.

4. Phm vi nghiên cu
Phm vi nghiên cuămƠăđ tƠiăxácăđnhă lƠăcácăđnăv hành chính s nghip cpăcăs
trongăncănhngătp trung kho sát tiăđa bàn thành ph H ChíăMinh.ăơyăđc xem
lƠăniăcóănhiu loiăhìnhăđnăv hành chính s nghip cpăcăs nên có th đi din cho
phm vi c nc.

5. Phngăphápănghiênăcu
 đtăđc các mc tiêu nghiên cu, đ tài ch yu s dngăcácăphngăphápănghiên
cu đnh tính bao gm:
 Tng hp – phân tích: tng hp toàn b căs lý lun v k toánănhƠănc và báo
cáo tài chính caăcácăđnăv nhƠănc, phân tíchăđcăđim hotăđng caăđnăv
hành chính s nghip, k toán hành chính s nghipăvƠăquyăđnh lp và trình bày
báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s nghip.
 So sánh – đi chiu:ăsoăsánhăquyăđnh lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv
hành chính s nghip viăcácăquyăđnh lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnă
v nhƠănc ti mt s quc gia và quc t,ăđi chiu viăquyăđnh lp và trình bày
báo cáo tài chính ca doanh nghip.
 Phng vn sâu: phng vn mt s chuyên gia có kin thc hoc kinh nghim v
vic lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s nghip.

NgoƠiăra,ăđ tài còn s dng bng câu hi trong nghiên cuăđnhălngăđ kho sát ý kin
v tình hình lp và trình bày báo cáo tài chính caăđnăv hành chính s nghip trênăđa
bàn thành ph H Chí Minh nhm kim chng cho các lp lunătrongăđ tài, t đóăđaăraă
các gii pháp và kin ngh mang tính kh thi.




6. B cc caăđ tài
Bên cnh Li m đu và Kt lun, ni dung caăđ tƠiăđcătrìnhăbƠyăthƠnhăbaăchng:
Chng 1: Nhng vnăđ chung trong k toánănhƠănc và báo cáo tài chính caăđnăv
nhƠănc.
Chng 2: Tình hình lp và trình bày báo cáo tài chính tiăđnăv hành chính s nghip 
Vit Nam.
Chng 3: Thit lp h thng báo cáo tài chính cho mcăđíchăchungăápădngăchoăđnăv
hành chính s nghip  Vit Nam.
NgoƠiăra,ăđ tài còn bao gm mt s ph lc b sung, minh ha cho phn ni dung nghiên
cuăđƣătrìnhăbƠyă trên.
1



CHNGă1
NHNG VNă CHUNG TRONG K TOÁNăNHÀăNC
VÀ BÁO CÁO TÀI CHÍNH CAăNăV NHÀăNC

1.1 NHNG VNă CHUNG TRONG K TOÁNăNHÀăNC
1.1.1 năv nhƠănc
năv nhƠănc là nhngăđnăv do nhƠănc lp nên nhm thc hin các chcănng,ă
nhim v nhtăđnh,ăquaăđóăth hin bn cht và vai trò ca nhƠănc trong nn kinh t ậ

xã hi. Nhìn chung, mt đnăv nhƠănc có sáu đc đim căbnăsauăđơy:
1. năv nhƠăncăhuyăđng các ngun lc trc tip t xã hi hoc gián tip thông
quaăđnăv nhƠănc khác, t đóătin hành chi tiêu nhm duy trì hotăđng caăđnă
v và đápăng nhng nhu cu căbn ca xã hi.
2. Ngoi tr doanh nghipă nhƠănc,ănhìnăchungăcácăđnăv nhƠănc không hot
đng vì mc tiêu li nhun.
3. Các hotăđngăthu,ăchiătrongăđnăv nhƠănc phiăđc thc hinătheoăđúngăch
đ,ăchínhăsáchăvƠăquyăđnh pháp lý đc ban hành biăcácăcăquanăcó thm quyn.
Theoăđó,ăh thng k toán caăđnăv nhƠănc phiăđc thit lpăđ xácăđnh và
chng minh cho s tuân th va nêu.
4. Th trng caăđnăv nhƠăncălƠăngiăđi din tip nhn và s dng các ngun
lc tài chính do nhƠănc y thác. Vì vy, h phi có trách nhim gii trình v vic
đƣăs dng các ngun lc tuân th theo quyăđnhătrongăquáătrìnhăđiu hành hot
đng caăđnăv thông qua vic duy trì mt h thng k toán thích hp cho mc
đíchăgii trình.
5. Cácăđnăv nhƠănc s dng d toánănhămt công c kim soát quan trng và
đơyăcngălƠăcăs đ so sánh s liu hotăđng thc t vi s liu d toán.
2



6. Hotăđng ca mt đnăv nhƠăncăthngăđc chia tách thành nhiu nhóm hot
đng vi mcăđíchăkhácănhau.ăTheoăđó,ăngun lcătrongăđnăv cngăđc tách
riêng và hình thành nên các qu tngăng vi tng hotăđng. Mi qu đc xem
nhămtăđnăv tài chính ậ k toán đc lp vi nhng cách thc qun lý và ghi
nhn ngun lc khác nhau da trên mcă đíchă hotă đng ca qu (theo Barton
2005; Baker, Lembke, King, Jeffrey, 2008; Rowan, Maurice 2010).
 Vit Nam, đnăv nhƠăncăđc t chc thành các loiăhìnhăđnăv khác nhau. Trong
đó,ăloiăhìnhăđnăv chim s lng nhiu nhtălƠăđnăv HCSN. Nhng đnăv nƠyăđc
thành lp nhm thc hin hai chcănng,ănhim v chính ca nhƠănc là qun lý hành

chínhănhƠănc và cung cp dch v công cho xã hi. Theoăđó,ăcácăđnăv HCSN đc
chia thành hai khi chuyên môn hóa: khi hành chính bao gm cácăcăquanănhƠănc
đm nhim chcă nngă qun lý hành chính và khi s nghip bao gm cácă đnă v s
nghip thc hin nhim v cung cp dch v công cho xã hi. Nhng chcănng,ănhim
v mang tính cht và mc tiêu hotăđng khác nhau s hình thành nên nhngăđcăđim tài
chính khác nhau trong mi loiăhìnhăđnăv.
C quan nểỢ nc
Hinănay,ăcácăcăquanănhƠăncăđc t chcătheoămôăhìnhă“tamăquyn phân lp”ăbaoă
gm ba nhánh: lpăpháp,ăhƠnhăphápăvƠătăpháp.ăCácăcăquanăthuc nhánh lp pháp bao
gm quc hi và hiăđng nhân dân các cp. Nhánh hành pháp bao gm Chính ph, y
ban nhân dân các cpăvƠăcácăcăquanăchuyênămônătrc thucănhăcácăb,ăcăquanăngangă
b,ăcăquanătrc thuc chính ph, s,ăphòng,ăbanăngƠnhăvƠăcácăcăquanăkhác.ăCui cùng
lƠănhánhătăpháp,ăbaoăgm tòa án nhân dân và vin kim sát nhân dân các cp.
MiăcăquanănhƠănc s đi din cho nhƠănc thc hin mt hoc mt s chcănng,ă
nhim v nhtăđnhănhăqun lý hành chính, thc hinăcácăchngătrìnhămc tiêu quc
gia, thc hin tinh gin biên ch,ăđƠoăto cán b, công chc, nghiên cu khoa hc, mua
sm, sa cha lnăTSC,ăđuătăXDCBăhoc các nhim v đt xut khác. Trongăđó,ăhot
đng qun lý hành chính là hotăđng chính, dinăraăthngăxuyênătrongăđnăv. Nhng
hotăđng còn li có th phát sinh tùy theo yêu cu caănhƠăncăđi viăđnăv trong
tng thi k. Ngun tài chính đc tài tr cho các hotăđng ch yuăđn t kinh phí do
3



NSNN cp. Bên cnhăđó,ăcácăkhon thu phí, l phí và các khon thu hpăphápăkhácănhă
vin tr, tài tr, quà biu tng ca các cá nhân, t chcătrongăvƠăngoƠiăncăcngăgópă
phn duy trì các hotăđngăbênătrongăđnăv nhngăkhôngăđángăk. Nhm xácăđnh mc
kinh phí NSNN cp cho tngăđnăv, hƠngănm,ăcnăc vƠoăcácăvnăbnăhng dn lp d
toán ca B Tài chính vƠăhng dn caăcăquanăqun lý cp trên, da vào kt qu thc
hin nhim v caănmătrc và d kin nhim v ca nmăk hoch, cácăđnăv tin

hành lp d toánăngơnăsáchătheoăđúngăquyăđnh giăcăquanăch qun cp trên hocăcă
quan tài chính cùng cp. D toánăđcăcăquanănhƠănc có thm quyn phê duyt s tr
thƠnhăcnăc quan trngăđ KBNN thc hin cp phát kinh phí qun lý hành chính cho
cácăđnăv.
Theo ngh đnh s 130/2005/N-CP ban hành ngày 17/10/2005 ca Chính ph quyăđnh
ch đ t ch, t chu trách nhim v s dng biên ch và kinh phí qun lý hành chính
đi viăcácăc quanănhƠănc, kinh phí qunălỦăhƠnhăchínhăgiaoăchoăcăquanăthc hin
ch đ t ch bao gm: kinh phí NSNN cp, các khon phí, l phíăđcăđ li theo ch đ
quyăđnh và các khon thu hp pháp khác. Trongăđó,ămc kinh phí ngân sách cpăđc
xácăđnh da trên ch tiêu biên ch đc giao (k c biên ch d b),ăđnh mc phân b d
toán chi NSNN tính trên biên ch và các khon chi nghip v đc thù theo ch đ quy
đnh. Nhìn chung, mc kinh phí t ch mà ngân sách cp cho mt đnăv s năđnh trong
khong thi gian nhtăđnh (3 nm).ăCácăđnăv đc quyn ch đng b trí, s dng kinh
phí theo các ni dung, yêu cu công vic, đc quytăđnh mc chi cho tng ni dung
công vic thông qua vic xây dng Quy ch chi tiêu ni b nhngăkhôngăđcăvt quá
ch đ, tiêu chun,ăđnh mc chi hin hành do căquanănhƠ nc có thm quyn quyăđnh
vƠăđc quytăđnh s dngăđi vi toàn b kinh phí tit kimăđc. Trng hp s kinh
phí t ch đn cuiănmăvnăchaăđc s dng ht thì đnăv s đc gi li và tip tc
s dngătrongănmăsau. Bên cnh kinh phí qun lý hành chính đc giao t ch, hàng
nmăcácăđnăv cònăđc NSNN b tríăkinhăphíă đ thc hin các nhim v khác theo
quytăđnh caăcăquanăcóăthm quyn. Vic phân b, qun lý, s dng các khon kinh
phí không t ch phiăđc thc hinătheoăcácăquyăđnh hin hành ca nhƠănc.ăTrng
4



hpăđnăv không s dng ht s kinhăphíăđcăgiaoăthìăthôngăthng kinh phí còn tha
s phiăđc hoàn tr v cho NSNN.
Có th thy rngănhƠăncăđangăápădngăsongăsongăhaiăcăch qun lý tài chính ậ căch
t ch vƠăcăch không t ch ậ đi vi các hotăđng thc hin chcănng,ănhim v ca

nhƠănc trong cùng mtăcăquanănhƠănc.
n v s nghip
năv s nghip công lp là nhngăđnăv doăcăquanănhƠănc có thm quyn thành lp
nhm thc hin các hotăđng cung cp dch v công cho xã hi.  VităNam,ăcácăđnăv
s nghip hotăđng trong nhiu lnhăvc khácănhauănhăgiáo dc ậ đào to và dy ngh,
y t ậ đm bo xã hi, vnăhoáăậ thông tin, th dc ậ th thao, khoa hc ậ công ngh và
môiătrng,ălnhăvc kinh t và nhngălnhăvc khác. CngăgingănhăcăquanănhƠănc,
cácăđnăv nƠyăđcăxemănhănhngăđnăv d toánăđc lp, có con du và tài khon
riêng, t chc b máy k toánăriêngătheoăquyăđnh ca pháp lut.
Nhìn chung, ngun tài chính ca mtăđnăv s nghip công lp bao gm: kinh phí do
NSNN cp, các khon thu s nghip, các khon vin tr, tài tr, quà biu tng và ngun
khác.ăTrongăđó,ăkinhăphíădoăngơnăsáchăcp và thu s nghip là hai ngun tài chính ch
yu nhmăđápăng nhu cu chi tiêu caăđnăv. Kinh phí ngân sách cp cho mtăđnăv có
th k đnănhăkinhăphíăđm bo hotăđngăthng xuyên (khonăkinhăphíănƠyăđc xác
đnh sauăkhiăđƣăcơnăđi vi ngun thu s nghip vƠăcngăđc cpătheoăcăch khoán
tngăt nhăkinh phí qunălỦăhƠnhăchínhătrongăcăquanănhƠănc), kinh phí nghiên cu
khoa hc và công ngh, kinhăphíăđƠoăto biădng cán b, viên chc, kinh phí thc hin
cácăchngătrìnhă mc tiêu quc gia, kinh phí thc hin H,ăkinhăphíăđuătăXDCB,
mua sm trang thit b, sa cha ln TSC phc v hotăđng s nghip và kinh phí thc
hin nhim v đt xut khác. Các khon thu s nghip ch yuăđn t s phí, l phíăđƣăthuă
đcăđ liăđnăv theoăquyăđnh caănhƠănc và nhng khon thu t hotăđng dch v
phù hp viălnhăvc chuyên môn và kh nngăcaăđnăv. Mcăđíchăca nhng khon thu
này nhmăđápăng nhu cuăchiătiêuăthng xuyên. Và nu ngunăthuăđ lnăđ trang tri
cho tt c các khon chi thì NSNN không cn phi cpăthêmăkinhăphíăđ duy trì hotăđng
thng xuyên tiă đnă v. Tuy nhiên, ngun thu s nghip phát sinh  miă đnă v li
5



không hoàn toàn gingănhau.ăiu này ph thucăvƠoălnhăvc,ăđa bàn hotăđng, các

chínhăsách,ăquyăđnh caănhƠănc và nhiu yu t khác xoayăquanhămôiătrng hot
đng caăđnăv.  xácăđnhăđnăv s nghip nào cn có s h tr v mt tài chính và t
đóăchu s kim soát tài chính cht ch hnăt phíaănhƠăncăvƠăđnăv s nghip nào có
kh nngăt đm bo ngun thu và vì vy đc nhƠănc giao quyn t ch tài chính
nhiuăhn, Ngh đnh s 43/2006/N-CP ban hành ngày 25/4/2006 ca Chính ph quy
đnh quyn t ch, t chu trách nhim v thc hin nhim v, t chc b máy, biên ch
vƠătƠiăchínhăđi viăđnăv s nghip công lp, đƣăphơnăchiaăcácăđnăv s nghip thành
ba loiăcn c vào Mc t đm bo chi phí hotăđngăthng xuyên. C th nhăsau:
 nă v có ngun thu s nghip t boă đm toàn b chi phí hotă đngă thng
xuyên (gi ttălƠăđnăv s nghip t boăđm chi phí hotăđng)ălƠănhómăđnăv có
mc t đm bo chi phí hot đngăthng xuyên t 100% tr lên.
 năv có ngun thu s nghip t boăđm mt phn chi phí hotăđngăthng
xuyên, phn còn liăđc NSNN cp (gi ttălƠăđnăv s nghip t boăđm mt
phn chi phí hotăđng).ăNhómăđnăv này có mc t đm bo chi phí hotăđng
thng xuyên t trênă10%ăđnădi 100%.
 năv có ngun thu s nghip thp hoc đnăv không có ngun thu, kinh phí
hotăđngăthng xuyên do NSNN boăđm toàn b (gi ttălƠăđnăv s nghip do
NSNN boăđm toàn b chi phí hotăđng).ăơyălƠănhómăđnăv có mc t đm
bo chi phí hotăđngăthng xuyên thp nht, t 10% tr xung.
Theo đó,ăhaiănhómăđnăv đu tiên s đc giao quyn t ch tài chính nhiuăhnăsoăvi
nhómăđnăv còn li trong vic phân b và s dng ngun kinh phí hotăđngăthng
xuyên, t ch hnătrong vic xây dng Quy ch chi tiêu ni b cngănh đc phép huy
đng vn hoc vay vn t các cá nhân, t chc trongăvƠăngoƠiăđnăv đ thc hin các
hotăđng sn xut, kinh doanh, cung cp dch v phù hp vi chuyên môn. Tuy nhiên, 
mt mcăđ nhtăđnh,ănhƠănc vn duy trì s kimăsoátăđi vi hotăđng tài chính ca
đnăv s nghip thông qua d toán thu, chi. D toán thu, chi caăđnăv s nghip đc
xây dng da trên chcă nng,ă nhim v đc cp có thm quynă giaoă trongă nmă k
6

hoch, ch đ chi tiêu tài chính hin hành và tình hình tài chính, kt qu hotăđng s
nghip caănmătrc. ơyălƠăcnăc quan trngăđ KBNN thc hin cp phát kinh phí
choăđnăv (nuăcó)ăvƠăcngălƠăcôngăc đ căquanăqun lý cp trên kimătra,ăđánhăgiáă
tình hình chp hành d toán, chp hành k lut tài chính caăcácăđnăv s nghip trong
quá trình thc hin chcănng,ănhim v đc giao.
NgoƠiăhaiănhómăđnăv chính va nêu, các t chc chính tr, xã hi, ngh nghip; t chc
phi chính ph; các Hi, Liên hip hi, Tng hi;ăđnăv vătrangănhơnădơn,ăk c Tòa án
quân s và Vin kim sát quân s cngăđc xp vào loiăhìnhăđnăv HCSN.ăTheoăđó,ă
hotăđng tài chính và k toán tiăcácăđnăv nƠyăcngăchu s chi phi biăcácăquyăđnh
phápălỦătngăt nhăcăquanănhƠăncăvƠăđnăv s nghip.
Nhngăđcăđim nêu trên cho thy hotăđngănhƠănc là mt loi hotăđngăđc thù, ch
phát sinh  cácăđnăv caănhƠănc. HotăđngănƠyăhngăđn nhng mcăđíchăkhác so
vi hotăđng SXKD trong doanh nghip. Vì vy, k toán trong đnăv nhƠăncăcngăs
đc t chc theo mt cách thc khác so vi k toán trong doanh nghip.
1.1.2 căđim k toánătrongăđnăv nhƠănc
1.1.2.1ăiătng k toán
Trong các đnăv nhƠănc, ngun lc đc xem là điătng quan trng trong công tác
qun lý tài chính nói chung và công tác k toán nói riêng.
Ngun lcăđc hiu là yu t mang liănngălc hotăđng trc tip hoc gián tip cho
mtăđnăv kinh t. Nó có th biu hinădi nhng dng tài sn khác nhau nh: ngun
lc tin đc biu hin di dng tài sn mang hình thái tin t; ngun lc tài chính ngn
hn đc biu hin bi các loi tài sn ngn hn và tng ngun lc kinh t chính là tt c
tài sn ngn hn và dài hn doăđnăv nhƠănc nm gi và kim soát. Ngun lc ca mt
đnăv nhƠănc đc huyăđng trc tip t xã hi hoc gián tipăthôngăquaăcácăđnăv
nhƠănc khác, hoc cngăcóăth đc hình thành t các khon n vay và các khon phi
tr khác,ăsauăđó,ăchúngăs đc phân b, s dng theo nhng cách thc phù hp vi mc
đích hotăđng caăđnăv nhƠănc. S tn ti và vnăđng ca các ngun lc th hin
thông qua s tn ti và vnăđng ca các loi tài sn, n phi tr, ngun kinh phí, qu, các
7

khon thu hoc thu nhp, chi hoc chi phí, thngădăhoc thâm ht thun và các loi tài
snăkhácăliênăquanăđn hotăđng caăđnăv đc xem là nhngăđiătng k toán trong
k toán nhƠănc.
Tùy thuc vào mcăđíchăhotăđng caăđnăv nhƠănc, ngun lc đc chú trng nhm
phc v cho quá trình hotăđng cngănhăcăs k toán đc la chn nhmăđm bo
cho vic ghi nhn các điătng k toán s có s khác nhau.
1.1.2.2ăCăs k toán
1.1.2.2.1 Các loiăcăs k toán
Ngun lc kinh t vỢ Ế s dn tích trong k toán doanh nghip
Trong các doanh nghip SXKD, tt c ngun lc kinh t đuăđc ghi nhnăvƠăđánhăgiáă
đyăđ. Bi doanh nghipăquanăđim mi ngun lcăđu có kh nngămangăli mt dòng
tin trc tip hoc to ra mt dòng tin gián tip thông qua quá trình phc v cho vic tìm
kim li nhun ca doanh nghip. Că s k toán dn tíchă đc s dngă đ ghi nhn
doanh thu và chi phí trong k mt cách phù hp nhmăđánhăgiáăli nhun hp lý. Phngă
trình k toán phn ánh tt c tài sn, n phi tr và vn ch s hu ca doanh nghip. S
thayăđi ca li nhun gi li trong vn ch s hu th hin kh nngăbo toàn vnăđuătă
ca doanh nghip.
Khác vi doanh nghip, nhng hotăđng phi li nhun trongăđnăv nhƠănc đu làm
phát sinh nhu cu tiêu dùng các loi hàng hóa, dch v. Vì vy, đnăv thng chú trng
đn nhng ngun lc có th đáp ng nhu cu chi tiêu hin hành. u tiên phi k đn là
vn bng tin.ăơy là ngun lc chc chn nht đ chi tiêu mà không gp bt k hn ch
chuynăđi thành tin nào. Tipăđn là ngun lc tài chính ngn hn. Ngoài vn bng
tin, ngun lc này còn bao gm các khon phi thu ngn hn và nhng tài sn ngn hn
khác có th snăsƠngăđápăng nhu cu thanh toán n ngn hn và các khon tiêu dùng
phátăsinhătrongănmăhin hành. Ngun lc tài chính dài hnăkhôngăđc nm gi cho mc
đíchăchiătiêuăhin hành nên thngăkhôngăđc chú trngătrongăđnăv nhƠănc.

8




Ngun lc tin vỢ Ế s tin mt trong k toán nểỢ nc
Gi đnh đnăv nhƠănc ch quanătơmăđn vn bng tin,ăcăs k toánăđc la chnăđ
ghi nhn s thayăđi ca dòng tin là căs tin mt. Theo đó, thu nhpăđc ghi nhn
trong k thc t thuăđc tinăvƠăchiăphíăđc ghi nhn trong k thc t đƣăchiătin mà
khôngăquanătơmăđn khon thu nhpăhayăchiăphíăđóăthc t liênăquanăđn k nào và gia
chúng có phù hp vi nhau hay không. Không có khon n phi thu, hàng tn kho, TSC
hay khon n phi tr nƠoăđc ghi nhn. Phngătrìnhăk toán daătrênăcăs tin mt
ch phn ánh tin và s dăvn bng tin. Ngun lc duy nht đc ghi nhn lúc này là
vn bng tin và dòngăluăchuyn ngun lc chính là dòngăluăchuyn tin t. Tuy nhiên,
nu ch da vào vn bng tinăđ đánhăgiáăkh nngăchiătiêuăhin hành caăđnăv nhà
nc thì có v nhăk toánăđƣăquáăthn trng. Bi l nhu cu chi tiêu hin hành s phát
sinh dn dn trong sutănm, và trong khong thi gianăđó,ănhng khon n chc chn s
thuăđc  thiăđimăđuănmăcngădn dnăđc thu hi đ đápăng mt phn hoc toàn
b nhu cu chi tiêu này. Vic xem vn bng tin là ngun lc tài chính hin hành duy
nht có th dnăđn đánhăgiáăkhông đúngănngălc chi tiêu thc s ca đnăv nhƠănc
trongănmătƠiăchính.
Ngun lc tài chính ngn hn vỢ Ế s dn tíẾể Ếó điu chnh trong k toán nểỢ nc
Nhng nhnăđnhătrênăđƣătácăđngălƠmăthayăđi quanăđim caănhƠănc v ngun lc.
H btăđu chú trngăhnăđn nhng ngun lc tài chính ngn hn khác bên cnh vn
bng tin. Căs k toánăđc la chnăđ hch toán ngun lc mi lƠăcăs dn tích có
điu chnh.ăơyălƠămt dngăcăs k toán kt hp giaăcăs tin mtăvƠăcăs dn tích,
trongăđó,ăthuănhpăđc ghi nhn trong k mà nó có th đoălng và sn sàng đc dùng
đ chi tiêu trong k hin hành,ăchiăphíăđc ghi nhn trong k đƣăphátăsinhăcácănghaăv
phápălỦ,ănghaăv này có th đoălng và s đc thanh toán bng nhng ngun lc tài
chính hin hành. Phngătrình k toán phn ánh tài sn ngn hn, n ngn hn và s dă

vnăluăđng caăđnăv. Ngun lc thun caăđnăv đc biu hinădi dng vnăluă
đngăvƠădòngăluăchuyn ngun lc chính là dòng luăchuyn vnăluăđng, thay th cho
dòngăluăchuyn tin t đnăthun ca k toán tin mt.
9



Nhng phân tích nêu trên cho thy s khác bit trongăquanăđim v ngun lc giaăđnăv
nhƠănc và doanh nghip. năv nhƠănc ch chú trngăđn nhng ngun lc có kh
nngăđápăng nhu cu chi tiêu hinăhƠnh.ăTrongăkhiăđó, tt c ngun lc kinh t đuăđc
xem là quan trngăđi vi doanh nghip và mc tiêu ca doanh nghip là phân b các
ngun lc khan him vào các hotăđngăđ s dng chúng mt cách hiu qu nht. S
khác bit này đƣăto ra nhng tranh cãi trong cách thc qun lý ngun lc caănhƠănc
đóălƠăvicănhƠănc b qua các ngun lc dài hn có làm gim hiu qu s dngăđi vi
nhng ngun lc này hay không? Và liuăcácăđnăv nhƠănc có nên áp dng cách thc
qun lý ngun lc và la chnăcăs k toán dn tích tngăt doanh nghipăđ cung cp
thôngătinăđyăđ v ngun lc nhm nâng cao tính hiu qu trong qun lý và s dng các
ngun lc caănhƠănc hay không?
Hinănay,ăđnăv HCSN  Vit Nam s dng song song hai loiăcăs k toánăđ ghi nhn
và báo cáo các nghip v phát sinh trong hotăđngănhƠănc và hotăđng SXKD ti đnă
v. Trongăđó,ăhotăđngănhƠăncăđc ghi nhn daătrênăcăs dnătíchăcóăđiu chnh,
tuyănhiênăđn cui k s đcăđiu chnh li theoăcăs tin mtăcóăđiu chnh và hot
đng SXKD đc ghi nhn daătrênăcăs dn tích đyăđ.
C s k toán trong hot đng nhà nc
i vi hotăđngănhƠănc, hu htăcácăđnăv HCSN đu da vào ngun kinh phí t
NSNN đ đápăng nhu cu chi tiêu ca mình. Mt s đn v có kh nngăt đm bo chi
tiêu thông qua các ngun thu s nghipă(nhăđnăv s nghip giáo dc,ăđƠoăto,ăđnăv
s nghip y tầ)ănhngăphn ln nhng ngunăthuănƠyăcngăchu s qun lý ca ngân
sáchă(nhăhc phí, vinăphíầ).ăCóăth thy rng s ph thuc v mt tài chính caăđnăv
HCSN vào NSNN còn rt ln. Vì vy, trách nhim caăđnăv là phi giiătrìnhătrc nhà

nc v tình hình tip nhn và s dng ngun lcătƠiăchínhăđc ngân sách cp hoc
đc phép thu theo cách thc qun lý tài chính caănhƠănc.
Hin ti, h thng tài chính caănhƠănc VităNamăđc t chc thành: tài chính qu
NSNN, tài chính qu đc thù và tài chính qu HCSN.ăTrongăđó,ătƠiăchínhăNSNNăđóngăvaiă
trò ch đo trong vic phân b ngun lc tài chính caănhƠănc. Thông tin tài chính do
h thng này cung cpătrcăđơyăđc thit lp daătrênăcăs tin mt thun túy theo quy
10



đnh ca Lutăngơnăsách.ăNhngăhin nay, cùng viăxuăhng ci cách qun lý tài chính
côngăđangădin ra mnh m trên th gii, vic ban hành và trin khai H thng thông tin
qun lý ngân sách và kho bc (TABMIS) ca B Tài chính đƣătngăbc chuyn h thng
k toán NSNN sang áp dng căs k toán tin mt có điu chnh và dn dn s hng
đn áp dngăcă s dnătíchătrongătngălai.ăKhácăvi k toán NSNN, Ch đ k toán
HCSNăđc B Tài chính ban hành cùng vi khong thi gian ban hành Ch đ k toán
doanh nghipăđƣăk tha nhng nguyên tcăvƠăphngăphápăhch toán mi daătrênăcăs
dn tích ca k toán doanh nghip.ăTuyănhiên,ăđ qun lý thng nht nn tài chính quc
gia,ănhƠăncăquyăđnh nhng thôngătinăliênăquanăđn hotăđngănhƠănc phát sinh ti
đnăv HCSN phiăđc cung cp daătrênăcăs k toánătngăt nhăNSNN. iu này
đƣădnăđn nhngăquyăđnh hch toán phc tp do vic áp dng đanăxenăcăs tin mt và
căs dn tích trong các nghip v phát sinh tiăđnăv. C th nhăsau:
 Phn ln các khon thu nhpăliênăquanăđn các hotăđngănhƠăncănhăkinhăphíă
do ngân sách cp, thu phí, l phí và các khonăthuăkhácăđuăđc ghi nhn và báo
cáo da trên các nghip v thc thu bng tin, tc da trênăcăs tin mt; mt vài
ngun thu phí, l phí hoc ngun vin tr không hoàn li phát sinh tiă đnă v
nhngăthuc quyn qun lý ca ngân sách nuăchaăcóăk hoch s dng trong
nmăhin hành th hin thông qua d toánăđc duyt biăcăquanătƠiăchínhăthì
khôngăđc hchătoánăvƠoăthuătrongănmăhin hành mà phi treo liăđ đaăvƠoăthuă
caănmăsau,ătcă nmă đc phép s dng.ăPhngăphápăhch toán này rõ ràng

không daătrênăcăs tin mt thunătúyănhăcácăkhon thu nhp nêu trên mà có xu
hng nghiêng v k toán dn tích có điu chnh.
 Các khonăchiăphíăliênăquanăđn hotăđngănhƠăncănhătinălng,ătin công,
ph cp cho công chc, viên chcăvƠăngiălaoăđng, chi phí vtăt,ăvnăphòngă
phm, TSC, chi phí dch v mua ngoài, chi phí nghip v đc thù, chi phí trích
lp các qu ầăđc phép ghi nhn ngay khi phát sinh trong k, tc da trên căs
dnătíchănhngăđn cui k phiă đc báo cáo daătrênăcăs tin mtăcóăđiu
chnh. Ti thiăđim cui k, các khonăchiăphíăchaăthanhătoánănhătinălng,ă
tin công, ph cp, chi phí dch v muaăngoƠiầăs đcăđnăv thanh toán cho các
11



điătng và vì vy, không to nên s khác bit giaăchiăphíătheoăcăs dn tích và
chiătheoăcăs tin mt. Mt s khonăchiăphíănhăchiăphíătr trc, chi phí trích
lp các qu vnăđc gi nguyên theo ghi nhnăbanăđu và báo cáo daătrênăcăs
dnătích.ăTuyănhiên,ăđi vi nhng khon chi mua sm vtătăhocăTSCăphátă
sinh trong k đangăcònănm li  s dăcui k ca các tài khonătngăng theo
căs dn tích, mt bút toán s đc ghi nhn nhmăđiu chnh khon chi này vào
chi hotăđngătheoăcăs tin mt.ăBútătoánănƠyăđc thc hin da trên các nhóm
tài khonăđc bit ch có trong k toánănhƠănc.
Mc dù k toánăđnăv HCSN có s dng các nguyên tc caăcăs dnătíchăđ ghi nhn
các nghip v thuc hotăđngănhƠăncănhngăcui cùng thông tin v hotăđng này vn
đc trình bày và công b trên BCTC caăđnăv theoăcăs tin mtăcóăđiu chnh,ătngă
t nhăk toán NSNN.
C s k toán trong hot đng SXKD
i vi hotăđng SXKD, k toánăđnăv HCSN s dngăcăs dn tích đyăđ đ hch
toán các nghip v phát sinh thuc hotăđng này.ăTheoăđó:
 Doanh thu hotăđng SXKD bao gm doanh thu bán hàng và cung cp dch v phù
hp viă lnhă vc chuyên môn, doanh thu hotă đng tài chính và các khon thu

nhp khác gn lin vi hotăđng SXKD s đc ghi nhn khi doanhăthuăđƣăthc
hin hocăđƣăto thành;
 Chi phí hotă đng SXKD nhă chi phí tină lng, tin công, ph cp, chi phí
nguyên, nhiên, vt liu, dch v mua ngoài, chi phí khu hao TSC, sa cha
TSC, chi phí tài chính và các khon chi phí khác gn lin vi hotăđng SXKD
s đc ghi nhn khi chi phí thc t đƣăphátăsinh.
Căs k toánănƠyătngăt nhăcăs k toán áp dng trong doanh nghip.ăiu này là
hoàn toàn phù hp vì nhìn chung mcăđíchăca hotăđngăSXKDătrongăđnăv HCSN
cngătngăt mcăđíchăca hotăđng SXKD trong doanh nghip.

12



1.1.2.2.2 La chnăcăs k toán trong k toánănhƠănc
Căs k toánăđ cpăđn thiăđim ghi nhn các nghip v hoc s kin kinh t tácăđng
lƠmăthayăđi ngun lcăbênătrongăđnăv nhm phc v cho mcăđíchăBCTC. Mi loiăcă
s k toán nhăhngăkhácănhauăđn quá trình ghi nhn các nghip v, t đóăto ra nhng
thông tin khác nhau v ngun lc nhm tha mãn nhu cu thông tin caăngi s dng.
Nuănhătrcăđơyăngun lc trng tâm caăđnăv nhƠănc ch là vn bng tin hoc
ngun lc tài chính ngn hn,ăthìăngƠyănay,ănóăđƣădn dn bao quát tt c ngun lc kinh
t caă đnă v. S thayă điă quană đim v ngun lc caă nhƠă nc xut phát t nhiu
nguyênănhơnănhăs táiăcăcu b máy qunălỦănhƠănc t tp trung sang phân tán, chia
táchănhƠănc thành nhngăđnăv t ch nh hnăđ t qun lý và t chu trách nhim,
điuănƠyăđt ra yêu cu bucăcácăđnăv phi khai thác và s dng nhng ngun lc t
ch mt cách hiu qu nht; s phát trin caăcăch th trng và nhng thành công
trong qun lý tài chính ca khu vcătănhơnădnăđnăđ xut ng dng các k thut qun
lý tài chính ca khu vc này vào khu vc công caănhƠănc, mt trong s đóălƠăk thut
k toán dn tích; nhng yu t tácăđng khác t lý thuyt t chcănhămôiătrngăvnă
hóa, kinh t, pháp lut ca t chc, giá tr và mc tiêu hotăđng ca t chc trong xu

hng hi nhp quc tầă(theoăHyndman,ăConnolly,ă2010). Khiăquanăđim v ngun lc
thayăđi tt yu dnăđn s chuynăđiăcăs k toán.
Quá trình chuynăđiăcăs k toánănhƠănc t căs tin mtăsangăcăs dn tích btăđu
din ra tiăcácănc phát trin và dn dnălanăsangăcácăncăđangăphátătrin. iuănƠyăđƣă
to ra rt nhiu tranh cãi. Nhng ý kin ng h căs dn tích cho rng vic áp dngăcă
s này s toăraăđc nhiu loi thông tin hu ích, thích hpăhnăchoăvic ra quytăđnh.
Xét  phm vi tng th nhƠănc, k toán dn tích mang li thông tin tngăquátăhnăvìă
bao hàm tt c các ngun lc kinh t,ătrongăđóăcóăc thông tin v dòng tin ca k toán
tin mt, t đóătoăcăs đ tngăcng qun lý tài sn, qun lý n côngăvƠăđánhăgiáăkh
nngăthanhătoánăcaănhƠănc. K toán dnătíchăđnăgin, d hiu và ph binăhnăđi vi
nhiuănhómăngi (nhngăngi hotăđngătrongălnhăvc kinh t, tài chính, tín dngầ),ă
trongăkhiăđó,ăk toán tin mt liămangătínhăđcăthù,ăítăđc s dng rng rãi nên có th
gây khó hiu và khó phân tích. Vic áp dngăcăs dn tích giúp cung cp thông tin rõ
13



ràng, minh bchăcngăgópăphn gim thiuăchiăphíăđiăvay.ăNhng lý thuyt, nguyên tc và
chun mc k toán dnătíchăđc phát trin t rtălơuăvƠăđc xây dng mt cách rõ ràng,
nht quán khin thông tin to ra t k toán dn tích khó ngy toăhnăso vi thông tin ca
k toán tin mt vn rt hn ch v nguyên tc k toán. Xét  phmăviăđnăv nhƠănc,
k toán dn tích toăraăcăs gii trình ttăhn,ăcungăcp thông tin cho vic qun lý các
ngun lc và công n đyăđ hn,ăvƠăquanătrngăhnăht là to ra mtăcăs đ đnh giá
các loi hàng hóa và dch v công caăđnăv nhƠănc. Nhngăngiăcóăquanăđim phn
đi liăđaăraănhng hn ch caăcăs dn tích nhm bo v căs k toánăc.ăH chng
minh bng cách ch ra s khác bit gia mc tiêu hotăđng caănhƠănc và ca doanh
nghip dnăđn không th s dng cùng mt loiăcăs k toánăđ đánhăgiá.ăTheoăh,ăcă
s dn tích không th đánhăgiáăđc ht kt qu đu ra ca khu vc công mà ch tp trung
xem xét li ích  gócăđ hp thông qua vicăđánhăgiáăchi phí và tính hiu qu. Ngoài ra,
nó còn mang mt nhcăđim ln là ph thuc quá nhiu vào s xétăđoánăngh nghip và

c tính ca k toán, làm mtăđiătínhăkháchăquanăca thông tin. Hnăna chi phí b raăđ
chuynăđi và duy trì h thng k toán dn tích cngăcaoăhnăsoăvi vic duy trì h thng
k toán tin mt vnădăđnăgin, d hiu, khách quan và ít tn kém (theo Athukorala,
2003).
Bt chp nhng tranh cãi còn tn ti xoay quanh vic la chnăcăs k toán trong k
toán nhƠănc, trong nhngănmăgn đơy,ăphn ln cácănc thành viên ca T chc hp
tác và phát trin kinh t (OECD)ăđƣăápădng k toán dn tích  nhng mcăđ nhtăđnh
và ngày càng có nhiuăncăđƣăvƠăđangălênăk hoch cho s chuynăđi căs k toán t
tin mt sang dn tích. Quá trình chuynăđi căs k toán ti các nc có th din ra
tngăbc mt thông qua các dng bin th (căs k toán điu chnh) nhă M và mt
s nc Châu Á nhăIndonesia, Philippines, Trung Quc; hoc chuynăđi ngay t căs
tin mtăsangăcăs dnătíchănh New Zealand, Úc, Anh. iu này cho thy vic chuyn
điăcăs k toán nhƠănc t tin mt sang dn tích là mt xu hng phát trin tin b,
và đc chp nhn rng rãi  hu ht các quc gia trên th gii.
1.1.2.3 Mô hình k toán
K toán qu