Thực trạng và giải pháp hoàn thiện kế toán lợi thế thương mại tại công ty niêm yết ở thành phố hồ chí minh

B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH




TÔN QUNH VY



THC TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN THIN
K TOÁN LI TH THNG MI TI CÔNG
TY NIÊM YT  THÀNH PH H CHÍ MINH



LUNăVNăTHC S KINH T




Tp. H Chí Minh ậ nmă2014



B GIÁO DC VẨ ẨO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



TÔN QUNH VY

THC TRNG VÀ GII PHÁP HOÀN THIN
K TOÁN LI TH THNG MI TI CÔNG
TY NIÊM YT  THÀNH PH H CHÍ MINH
Chuyên ngành: K TOÁN
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. PHM XUÂN THÀNH



Tp. H Chí Minh ậ nmă2014



CNG HọA Xẩ HI CH NGHA VIT NAM
călpăậ Tădoăậ Hnhăphúc


LI CAM OAN

TôiăxinăcamăđoanăLunăvnăthcăsăkinhăt ắThc trng và gii pháp hoàn
thin k toán li th thngămi ti công ty niêm yt  thành ph H Chí
Minh ” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các kt qu nghiên cu trong LunăvnălƠătrungăthcăvƠăchaăcôngăb trong
công trình nghiên cu nào.

Hc viên


Tôn Qunh Vy










MC LC
TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăCÁC KụăHIU, CÁCăCHăVITăTT
DANHăMCăBNGăBIU, HỊNHăV,ăSă
PHNăMăU 1
1. TệNHăCPăTHITăCAă TÀI 1
2. MT S CỌNGăTRỊNHăẩăCỌNGăB LIểNăQUANăNă TÀI
NGHIÊN CU 2
3. MCăTIểUăNGHIểNăCUăVẨăCỂUăHIăNGHIểNăCU 3
4. PHMăVIăVẨăIăTNGăNGHIểNăCUăCAăăTẨI 4
4.1.

PhmăviănghiênăcuăcaăđătƠi: 4

4.2.

iătngănghiênăcuăcaăđătƠi: 4

5. PHNGăPHÁPăNGHIểNăCUăCAăăTẨI 4
6. NHNGăịNGăGịPăCAăăTẨI 5
7. BăCCăCAăăTẨI 5
CHNGă 1:ă TNGă QUANă Vă Kă TOÁNă LIă THă THNGă MIă ă CÁCă
DOANHăNGHIP 7
1.1. NHNG VNă CHUNG V K TOÁN LIăTHăTHNGăMI
TRONG CÁC DOANH NGHIP 7
1.1.1.

Săraăđiăcaăliăthăthngămi 7

1.1.2.

Khái nim, bn cht liăthăthngămi 7

1.1.3.

LỦăthuytăcăbnăvăliăthăthngămi
3
8

1.1.4.

Phân loi li th thngămi 10

1.1.5.

Mi quan h gia li th thngămiăvƠăthngăhiu
4
12

1.2. K TOÁN LI TH THNGăMI 14
1.2.1.

Phngăphápăxácăđnh giá tr và ghi nhn li th thngămi 14

1.2.2.

Phân b li th thngămi 15

1.3. K TOÁN BT LIăTHNGăMI 17
1.3.1.

Phngăphápăxácăđnh và ghi nhn bt liăthngămi 17

1.3.2.

X lý bt liăthngămi 18

1.4. CHUN MC K TOÁN V LI TH THNGăMI 19
1.4.1.

K toán quc t 19

1.4.2.

K toán Vit Nam 21

1.4.3.

Nhngăđim ging và khác nhau chun mc k toán quc t và Vit Nam
v li th thngămi 24

CHNG 2: THC TRNG K TOÁN LI TH THNGăMI TI CÔNG
TY NIÊM YT  THÀNH PH H CHÍ MINH HIN NAY 28
2.1. KHÁIăQUÁTăVăCỌNGăTYăNIểMăYTăTIăTHẨNHăPHăHăCHệă
MINH 28
2.1.1.

căđimăchungăvăcôngătyăniêmăyt 28

2.1.2.

Yêu cu ca công ty niêm yt ti thành ph H Chí Minh 29

2.1.3.

SăhìnhăthƠnhăvƠăphátătrin caăsăgiaoădchăchngăkhoánăTP.ăHăChíă
Minh 31

2.2. QUYăNHăPHÁPăLụăVăXÁCăNHăGIÁăTR,ăGHIăNHN,ăXăLụăVẨă
TRÌNH BÀY THÔNG TINăVăLIăTHăTHNGăMIăăVITăNAM 31
2.2.1.

Theoăchunămcăkătoán 31

2.2.2.

TheoăchăđăkătoánăvƠăcácăvnăbnăhngădn 39

2.3. THCăTRNGăKăTOÁNăLIăTHăTHNGăMIăTIăCỌNGăTYă
NIểMăYTăăTHẨNHăPHăHăCHệăMINHăHINăNAY. 41



2.3.1.

Khoăsátăthcătăvăkătoánăliăthăthngămiătiăcôngătyăniêmăytăă
thƠnhăphăHăChíăMinh 41

2.3.2.

ánhăgiáăchungăvăthcătrngăkătoánăliăthăthngămiătiăcôngătyăniêmă
ytăăthƠnhăphăHăChíăMinhăhinănay 47

CHNG
3: GI  I ă P HÁ P ă HOÀN THINăKăăTOÁNăLIăTHăTHNGăMIă
TIăCỌNGăTYăNIểMăYT  THÀNH PH H CHÍ MINH 54
3.1. QUANăIMăHOẨNăTHINăKăTOÁNăLIăTHăTHNGăMI 54
3.1.1.

SăphùăhpămôiătrngăphápălỦăvƠămôiătrngăhotăđng 54

3.1.2.

Tipăcnăchunămcăkătoánăqucătăđănơngăcaoătínhăhiănhpăcaăkă
toánăVităNam 56

3.2. GIIăPHÁPăHOẨNăTHIN 57
3.2.1.

HoƠnăthinăxácăđnhăgiáătrăliăthăthngămi 57

3.2.2.

HoƠnăthinăphngăphápăghiănhnăvƠăxălỦ 64

3.2.3.

HoƠnăthinăvăchngătăkătoán 66

3.2.4.

HoƠnăthinăniădungăvƠăhìnhăthcătrìnhăbƠyăthôngătinătrênăbáoăcáoătƠiă
chính 66

3.3. KINăNGH 67
3.3.1.

iăviăqucăhi,ăchínhăph 67

3.3.2.

iăviăBătƠiăchính 69

3.3.3.

iăviădoanhănghip 69

KT
L
U

N 72
TẨIăLIUăTHAMăKHO
PHăLCă






DANH MC CÁC KÝ HIU, CÁC CH VIT TT

IFRS
International Financial Reporting Standards - Chun mc
báo cáo tài chính quc t
IAS
International Accounting Standards - Chun mc k toán
quc t
IASB
International Accounting Standards Board - Hiăđng chun
mc k toán quc t

IASC
International Accounting Standards Committee - y ban
chun mc k toán quc t
BCTC
Báo cáo tài chính
GAAP
Generally Accepted Accounting Principles
VAS
Vietnamese Accounting Standards ậ Chun mc k toán
Vit Nam
TSC
Tài sn c đnh
CKT
Cơnăđi k toán
LTTM
Li th thngămi
HNKD
Hp nht kinh doanh
SGDCK
S giao dch chng khoán
TTGDCK
Trung tâm giao dch chng khoán
DN
Doanh nghip
NY
Niêm yt
CPH
C phn hóa

DANH MC BNG BIU, HÌNH V, S 

Bng 1.1
So sánh IAS 22, IFRS 3 và VAS 11
Bng 2.2
Kt qu kho sát v phngăphápăxácăđnh li th thngămi
Hình 2.1
Mt s vnă bn pháp lut v k toán (áp dng chung cho mi
doanh nghip)ăcóăđ cpăđn LTTM t nmă1995ăđnănmă2009
Săđ 2.1
K toán li th thngămi sau khi VAS 04 ban hành
Săđ 2.2
K toán LTTM phát sinh sau khi HNKD không dnăđn quan h
công ty m - công ty con.ăTrng hp bên mua thanh toán bng
tin hoc các khonătngăđngătin.
Săđ 2.3
K toán LTTM phát sinh khi HNKD không dnăđn quan h công
ty m - công ty con.ă Trng hp bên mua thanh toán bng c
phiu.
Săđ 2.4
K toán BLTM phát sinh khi HNKD không dnă đn quan h
công ty m - công ty con.ăTrng hp bên mua thanh toán bng
tin hoc các khonătngăđngătin.
Săđ 2.5

K toán BLTM phát sinh khi HNKD không dnă đn quan h
công ty m - công ty con Trng hp bên mua thanh toán bng
c phiu.








1

PHN M U

1. TệNH CP THIT CA  TẨI
Trong tin trình hi nhp kinh t khu vc và quc t, chính ph Vit Nam đƣă
vƠăđangăthit lp hành lang pháp lý v k toán, kim toán theo thông l cácănc
nhm hoàn thin và nâng cao chtălng h thng chun mc k toán Vit Nam: ci
cách h thng k toán và hoàn thin mt h thng Chun Mc K Toán phù hp vi
thông l K toán Quc t. Trongăgiaiăđon 2001 - 2006, h thng chun mc k toán
VităNamăraăđi da trên chun mc k toán quc t vƠăđiu kin thc t Vit Nam
đƣăto dng khuôn kh phápălỦătrongălnhăvc kinh t, toămôiătrng kinh doanh
bìnhăđng, lành mnh hoá các quan h và các hotăđng tài chính và quan trngăhnă
là to ra s công nhn ca Quc t đi vi Vit Nam.
Trong nhng nmăgnăđơy,ăcùng vi vic chuynăđiăcăcu các Tng công ty
sang mô hình công ty m - công ty con và mô hình tpăđoƠnăVit Nam và vic cho
phépătngăt l s hu caăcôngătyănc ngoài cùng vi nhngăthayăđi hp lý trong
chính sách thu đƣăgópăphnăđy nhanh quá trình mua bán, sáp nhp công ty c v
mt s lng và chtălng ti Vit Nam. Ti Vit Nam, hotăđng mua bán sát

nhp ch mi phát trin mnh m trongămiănmătr liăđơyătuyănhiênăs đaădng
phc tp ca hotăđng nƠyăđòiăhi s raăđi và phát trin ca các chun mc k
toánăđ phn ánh thông tin tài chính mt cách hiu qu và hp lý. Bên cnhăđóălƠă
vnăđ qun lý tài snă vôăhìnhă nhăthngăhiu, bng phát minh sáng chầă tr
thành vnăđ ni triă nhăhin nay thì vic hoàn thin chun mc hp nht kinh
doanh và báo cáo tài chính hp nht là vô cùng cn thit.ăSongăsongăđó,ăkháiănim
Li th thngămiăngƠyăcƠngăđcăđ cpăthngăxuyênănhămt phn tt yu ca
báo cáo tài chính hp nht. Tuy nhiên, vnăđ này còn khá mi m trong lut thu
VităNamăcngăchaăcóăquyăđnhăvƠăhng dn c th, to nhiu cách hiu khác
nhau dnăđn lúng túng trong vn dng thc tin ti các doanh nghip.
2

Xut phát t thc trngăđó,ăemăđƣăla chnăđ tƠiăắThc trng và gii pháp
hoàn thin k toán li th thngă mi ti công ty niêm yt  thành ph H Chí
Minh”
2. MT S CỌNG TRỊNH ẩ CỌNG B LIểN QUAN N  TÀI
NGHIÊN CU
 tƠi:ăắK toán li th thngămi ti các doanh nghip VităNam”ăca tác
gi Trn Hng Vân, 2011.
Tác gi đƣănêuăraăcăs lý thuyt chung v li th thngămi, tác gi đƣătin
hành nghiên cu, khoăsátăđánhăgiáăk toán li th thngămi hinăđangăápădng
ti Vit Nam vi trngătơmălƠăđánhăgiáăs hòa hp k toán li th thngămi ti các
doanh nghip VităNamătrênăgócăđ thc t vƠăphápălỦăđng thi so sánh s ging
và khác nhau gia k toán li th thngămi  Vit Nam và trên th gii t đóătácă
gi đƣăđaăraămt s kin ngh nhm hoàn thin k toán li th thngămi ti các
doanh nghip VităNamăđáp ng yêu cu hòa hp k toán quc t.
 tƠi:ăắnhăhng xây dng chun mc báo cáo tài chính VităNamăđápăng
xu th hi t k toán quc t”:ăca tác gi Trn Quc Thnh, tháng 3/2013.
Tác gi đƣănêuăraăcăs lý lun v tin trình hi t, tng quan v chn mc k
toán Vit Nam v báoăcáoătƠiăchínhăcngănhăbáoăcáoătƠiăchínhăhp nht trong các

doanh nghip Vit Nam thông qua quá trình nghiên cu pháp lý, kho sát thc tin
đng thi nêu ra mt s gii pháp hoàn thin các chun mc k toán báo cáo tài
chính  Vit Nam hi t k toán quc t.
 tài: Vn dng chun mc k toán quc t đ hoàn thin báo cáo tài chính
ti các công ty niêm yt Vit Nam nhm nâng cao hu ích ca thông tin cho các nhà
đuăt ca tác gi Cao Th Cúc, 2013.
Tác gi đƣăkháiăquátălỦă lun v báo cáo tài chính,ă điăsơuă vƠoătìmă hiu thc
trng tính hu ích caăthongă tinătrênăbáoă cáoătƠiăchínhă đng thiă đaăraăáccă gii
pháp cho các công ty niêm yt Vit Nam t đóăgópăphn nâng cáo tính hu ích ca
thôngătin,ă đng thiă giúpăchoăcácă nhƠăđuătănhìnă tngquanăhn v tình hình tài
chính ca doanh nghip.

3

3. MC TIÊU NGHIểN CU VẨ CỂU HI NGHIểN CU
Mc tiêu caăđ tài nhmăđ xutăđnhăhng xây dng h thng chun mc v
li th thngămi ca VităNamăđápăng xu th hi t k toán quc t.  gii
quytăđc mc tiêu này, vnăđ đcăđt ra trong nghiên cu:
Th nht, trong quá trình hp nht gia các công ty thì vnăđ qun lý tài sn
vôăhìnhănhăthngăhiu, bng sáng ch, ăđƣăphátăsinhăv li th thngămi. Tuy
nhiên vnăđ li th thngămi phát sinh trong quá trình mua bán sát nhp gây ra
nhiu tranh lun, vì vyăđƣăhìnhăthƠnhăcácăxuăhng khác nhau ca các công ty v
li th thngămi.ăDoăđó câu hiăđt ra là:
+ Bn cht li th thngămi là gì và các cách phân loiăvƠăphngăpháp ghi
nhn ca li th thngămi phát sinh nhăth nào?
+ Tr li câu hi trên là cách thc giúp cho chúng ta tìm ra gii pháp và chin
lcăđ xây dng chun mc liên quan v li th thngămi.
Th hai, thc trng h thng chun mc k toán Vit Nam v li th thngă
mi v quyăđnh và thc t áp dngănhăth nào trong bi cnh hi nhp quc t là
hai vnăđ khác nhau. Vì vy câu hiăđt ra là:

+ Thc trng v li th thng mi phát sinh trong các công ty niêm yt 
thành ph H Chí Minh?
Th ba, xut phát t nhu cu thc tin ca nn kinh t Vit Nam trong xu
hng hi nhp kinh t khu vc và th gii, vnăđ hp nht gia các công ty din
ra ngày mt nhiu. Xem xét mcăđ cn thităđ có nhngăphngăhng phù hp
nhm hoàn thin k toán li th thng mi trong các công ty niêm yt  thành ph
H Chí Minh.
Toăcăs v mt thc tin cho vic hoàn thin k toán li th thngă mi
trong các công ty niêm yt  thành ph H Chí Minh thông qua vic h thng hoá
chun mc liên quan v k toán li th thngămi ca Vit Nam qua các thi k;
làm rõ thc trng vnăđ nghiên cu ti các công ty niêm yt  thành ph H Chí
Minh hin nay. Trênăcăs đóăcơuăhi th baăđt ra là: giiăphápănƠoăđ hoàn thin
k toán li th thngămi công ty niêm yt ti th trng Thành ph H Chí Minh?
4

T đóăđ xutăphngăhng và các gii pháp c th, có tính kh thi nhm
hoàn thin k toán li th thngămi  các công ty niêm yt  thành ph H Chí
Minh trongăđiu kin hi nhp.
4. PHM VI VẨ I TNG NGHIểN CU CA  TẨI
4.1. Phm vi nghiên cu ca đ tƠi:
DoăgiiăhnătrongăkhuônăkhălunăvnănênăphmăviănghiênăcuăcaăđătƠiăchă
tpă trungă nghiênă cuă chună mcă kă toánă ápă dngă choă cácă đnă vă snă xută kinhă
doanh vƠătpătrungălƠăcácădoanh nghipăniêmăyt trênăsƠnăchngăkhoán thƠnhăphă
HăChíăMinhămƠăkhôngăđăcpăđnăkătoánăcông cngănhăcácăcôngătyăniêmăytăă
cácăkhuăvcăkhácătrongăcănc.ăChunămcăkătoán côngăkhôngăchiăphiănhiuăđnă
cácăqucă giaăkhácănhauă hnănaăítăcóă săbinăđngăvƠăVită Namăcngăchaăxơyă
dngăhăthngăchunămcăriêngăchoăkătoánăcông.
4.2. i tng nghiên cu ca đ tƠi:
Các vnăđ tng quan v li th thngămi gm: khái nim, bn cht, phân
loi,ăphngăphápăghiănhn, phân b và yêu cu qun lý.

H thng chun mc v li th thngămi ca các quc gia tiêu biuănhăM,
Pháp,ầă.
Chun mc k toán quc t v li th thngămi.
Thc trng công tác k toán li th thngămi trong các công ty niêm yt 
thành ph H Chí Minh hin nay
5. PHNG PHÁP NGHIểN CU CA  TẨI
Trênăcăsămcătiêuănghiênăcu,ăđătƠiăđƣăktăhpănhiuăphngăphápănghiênă
cu,ăcăth:ă
ăgiiăquytăcơuăhiăthănht,ăđătƠiă sădng phngăphápătngăhp,ăphơnă
tích nhm xemăxétăbnăchtăliăthăthngămi,ăhăthngăchunămcăkătoánăVită
NamăvƠăqucătăvăliăthăthngămi đăđnhăhngăxơyădngăvƠăhoƠnăthinăhă
thngăchunămcăvăliăthăthng mi.
ăgiiăquytăcơuăhiăthăhai,ăđătƠiăktăhp phngăphápănghiênăcuălỦăthuytă
ktăhpătìmăhiuăthcătin,ăphngăphápăchnămu,ăthităkăbngăcơuăhi,ăphngăvnă
vƠăxălỦăsăliu.
5

ăgiiăquytăcơuăhiăthăba,ăđătƠiăápădngăphngăphápăđnhătính,ăđăxută
phngăhngăvƠăgiiăphápăhoƠnăthinăcôngătácăkătoánăliăth thngămi trong
cácădoanhănghipăăbn niădungăcăbnălƠăhoƠnăthinăchunămcăkătoán liăthă
thngămi,ăhoƠnăthinăcôngătácăkătoánătƠiăchínhăcngănhăkătoánăqunătrăvăliă
thăthngămi và hoƠnăthinăvnăbnăhngădnăvăliăthăthngămi.ăngăthiă
chărõănhngăđiuăkinăcnăthităphiăthcăhinătăphíaăNhƠăncăvƠăcácăcăquanăchă
qunăcngănhăbnăthơnăcácădoanhănghipăđătngătínhăkhăthiăchoăcácăgiiăphápă
hoƠnăthin.
6. NHNG ịNG GịP CA  TẨI
NhngăđóngăgópăcaăđătƠiăbaoăgmălỦălunăvƠăthcătin,ăcăthănhăsau:
 VămtălỦălun,ăđătƠiăđƣăgiiăquytăniădung:
 Tngăquanăvăliăthăthngămi,ăchunămcăkătoánăliênăquanăliăthă
thngămi.

 ánhăgiáăcácăgiaiăđonăphátătrinăcaăliăthăthngămiănhngăthƠnhă
quăvƠătnătiătrongăhăthngăchunămcăVităNam.
 Xơyădngăđnhăhngănhmămcătiêuăphátătrinăhăthngăchună mcă
VităNamăđápăngănhuăcuăhiănhpăkătoánăqucătăvăliăthăthngămi.
 HoƠnăthinăchunămcăkătoánăliăthăthngămi.
 HoƠnăthinăvnăbnăhngădnăphápăquyăvăkătoánăliăth thngămi.
 Văthcătin,ăđătƠiăđƣăgópăphn:
 GiúpăcăquanănhƠăncăcóănhngănhnăđnhăđúngăđnăvăcácăgiiăphápă
hoƠnăthinăchunămcăkătoánăv liăthăthngămiăđápăngăyêuăcuăhiătăkătoánă
qucăt.
 GópăphnăvƠoăcácănghiênăcuăsơu,ămărng,ăphátătrinăchoănhngănhƠă
nghiênăcuătrongălnhăvcăkătoánănóiăchungăvƠăkăliăthăthngămiănóiăriêng.
7. B CC CA  TẨI
Phnămăđu,ăktălun,ădanhămcăcácătăvitătt,ădanhămcătƠiăliuăthamăkho,ă
ph lcăvƠ băccăchínhăcaăđătƠi gmă3ăchng:
Chng 1: Tng quan văkătoánăliăthăthngămi ăcácădoanhănghip.
6

Chng 2: ThcătrngăkătoánăliăthăthngămiătiăcôngătyăniêmăytăăthƠnhă
phăHăChíăMinh hinănay.
Chngă3:ăGiiăphápăhoƠnăthinăkătoánăliăthăthngămiătiăcôngătyăniêmă
ytăăthƠnhăphăHăChí Minh.

7

CHNG 1: TNG QUAN V K TOÁN LI TH
THNG MI  CÁC DOANH NGHIP
1.1. NHNG VN  CHUNG V K TOÁN LI TH THNG MI
TRONG CÁC DOANH NGHIP
1.1.1.

S ra đi ca li th thng mi
Liăthăthngămiă(Goodwill)ălƠăthutăngăđƣăxutăhinătrênăthăgiiătărtă
lơuăđi.ăVƠoăkhongăthăkăXVI,ătrongămtăbnăchúcăth đcăvitănmă1571ăviă
niădung:ă“Tôi đ li cho John Stephens… toàn b li tc và đc quyn (Goodwill)
đi vi khu m đá ca tôi”
1
.ăTănmă1571ăđnăgiaăthăkăỦănghaăvăthutăngă
goodwill đcăsădngătrongăgiyătăphápălỦ.
Dn dnăthutăngăliăthăthngămiăđcăsădngărngărƣiăthôngăqua tòa
án. KháiănimăđuătiênăvăliăthăthngămiăđcăđaăraătrongăphánăquytăcaătoƠă

ánătuyănhiênăphmăviăápădngăcònăhnăchăvìălúcăbyăgiăhuăhtăquyămôăcácăcôngă
tyătngăđiănh,ăhiuăquăhotăđngăcaăcôngătyăphăthucăphnălnăvƠoăđaăđimă
caăcông tyăcng nhăkhănngăcaăngiăchăsăhu.
Nmă1859,ăViceăChancellorăWoodăđaăraăđnhănghaăvăliăthăthngămi:ă
ắLiăthăthngămiăphiămangăỦănghaălƠămiăliăthămƠăcông tyăcăcóăđc,ăbtăkă
là có quanăhăviăcăngiămƠădoanhănghipăkimăsoátătrcăđó,ăviătênăgiăcaăcôngă
ty,ăhayăviăbtăkăvnăđăgì đemăđnăliăíchăchoădoanhănghip”
2
.
Nmă1901,ăthutăngăliăthăthngămiăbaoăgmăthngăhiu,ăbngăsángă
ch,ăbnăquyn,ăbanăqunătr,ăkháchăhƠng,ăầnhălƠămtăyuătăvôăhình.
CuiăthăkăXIX,ăcùngăviăsăgiaătngăhpănhtăkinhădoanhăgiaăcácădoanhă
nghipăthutăngăliăthăthngămiăphátătrinămnhămătrongăkătoánăvƠăđcăghiă
nhnătrênăsăsáchăkătoán.ă
1.1.2.

Khái nim, bn cht li th thng mi
1.1.2.1.

Khái nim
Li th thngămiă(Goodwill)ăcngălƠămt loi tài snăvôăhình,ănhngălƠă
mt loi tài snăvôăhìnhăđc bit, ch xut hin khi có các nghip v mua bán, sáp
nhp doanh nghip (M&A). Hiu nôm na thì Goodwill là phn chênh lch gia s

1
Michael Gautier Tearney (1971) trích li, trang 11
2
Michael Gautier Tearney (1971) trích li, trang 17

8

tin mà mt doanh nghip b raăđ mua mt doanh nghip khác vi giá tr tài sn
thun ca doanh nghipăđc mua.
Ví d: Gi s bây gi Microsoft mua li FPT vi giá 1 t USD. Toàn b giá
tr tài sn hin có ca FPT là 500 triu USD (cng tt c các loi nhà ca, ô tô, máy
tính,ăđng sn, btăđng sn (có th bao gm c giá tr thngăhiu ca FPT hin
đangăphn ánh trên BCTC, nu có ), giá tr các khon n ca FPT là 100 triu
USD.ăNhăvy giá tr tài sn thun ca FPT là 400 triu USD. Khon chênh lch
gia giá mà Microsoft b ra mua FPT và giá tr tài sn thun là 600 triuăUSD,ăđóă
chính là Goodwill."
1.1.2.2.

Bn cht
Xétăv ngunăgcăliăthăthngămiăbaoăgmăhaiăloiălƠăliăthăthngămiă
phátăsinhădoămuaăbánăsátănhpădoanhănghipăvƠăliăthăthngămiăphátăsinhătăniă
bădoanhănghip.ă
Liăthăthngămiăphátăsinhătămuaăbánăsátănhp:ăLiăthăthngămiălƠă
chênhălchăgiaăgiáăphíăhpănhtăkinhădoanhăsoăviăgiáătrăhpălỦăcaătƠiăsnăthună
đcămua.ăPhnăchênhălchănƠyăđcăgiălƠăliăthăthngămiăvìănóăthăhinăphnă
giáătrătrăthêmăđăcóăđc liăíchăkinhătăchaăcóătrênăbáoăcáoătƠiăchínhăcaăbênăbă
mua.ăCngăchínhăvì vyăliăthăthngămiăđcăghiănhnălƠătƠiăsnăvƠăđcătrìnhă
bƠyătrênăbáoăcáoătƠiăchínhăhpănht.
Liăthăthngămiăphátăsinhătăniăbădoanhănghip:ălƠăchiăphíăphátăsinhăđă
toăraăliăíchăkinhătătrongătngălaiănhngăkhôngăđătiêuăchunăđăghiănhnălà tài
snăcăđnhăvôăhìn,ăkhôngăphiălƠăngunălcăcóăthăxácăđnhăcngănhăkhôngăđánhă
giáăđcămtăcáchăđángătinăcyăvƠădoanhănghipăkhôngăkimăsoátăđc.
1.1.3.

LỦ thuyt c bn v li th thng mi
3

TrcăđơyăchaăcóăsăthngănhtăvăkháiănimăliăthăthngămiălƠănguyênă
nhơnăgơyătranhăcƣiăgiaăcácăkătoánăviênăvăvnăđănƠy.ăNmă1971,ăMichealăGautier
Tearneyăđaăraă3ălỦăthuytăliên quan đn liăthăthngămiăđătoăsăthngănhtăvă
kháiănimăliăthăthngămi:
- LỦă thuytă vă liă nhun vt mc caă li thă thngă miă (excessă profită
concept of good will).
3
Trn Hng Vân (2011), K toán li th thng mi ti các doanh nghip Vit Nam, Chuyên đ
nghiên cu, i hc Kinh t TP. HCM.
9

- LỦăthuytăvăphnăcònăliăcaăliăthăthngămiă(residuumăconcept of good
will).
- LỦăthuytăscăđyăcaăliăthăthngămi (momentum concept of good will)
1.1.3.1.

Lý thuyt v li nhun vt mc ca li th thng mi (excess profit
concept of good will)
TheoălỦăthuytănƠyăliăthăthngămiăđcăxemălƠăgiáătrăhinăti caăliă
nhunăvtămcăđcăkăvngătrongătngălaiămƠămtădoanhănghipăcóăkăvngăsă
đtăđcăchúng.ăTuyănhiênălỦăthuytăliănhunăvtămcăhoƠnătoƠnăkhôngăđăcpă
đnătiăsaoăliăphátăsinhăliănhunăvtămc.ăP.D.LeakeătrongăắGoodwill,ăItsăNatureă
and How toăvalueăită(1914)”ăphátăbiuărng:ăắầliăthăthngă miăxutăhinăbtă
ngunătănhuăcuăthôngăthngăvƠăphăbinălƠămongămunăcóăđcăsiêuăliănhună
(liă nhună vtă mc)ầă vƠ nuă siêuă liă nhună khôngă cóă khă nngă xyă raă thìă să
khôngăxutăhinăgiáătrăliăthăthngămiădiăbtăkăhìnhăthcănƠoầ”.
TheoălỦăthuytănƠyăđăxácă đnhăliănhună vtămcăngiă taăápădngă cácă
phngăphápăsau:ăphngăphápăsănmăliănhun,ăphngăphápăsănmăliănhună
vtămc,ăphngăphápăđnhăgiáăliănhunăvtămcătheoăthang điăchiu,ăphngă

phápăđnhăgiáăliănhunăvtămcătheoăniên kimăcăđnh.
1.1.3.2.

Lý thuyt v phn còn li ca li th thng mi (residuum concept of
good will)
TheoălỦăthuytănƠyăliăthăthngămi lƠămtătƠiăkhonăđnhăgiáăquanătrng,ă
nóăđcăxemănhălƠăgiáătrăhinătiăcaăcácătƠiăsnădoanhănghip,ănóăghiănhnăphnă
chênhălchăgiaătngăgiáătrămtădoanhănghipăviătngăgiáătrăcaăttăcăcácătƠiăsnă
cóăthănhnăbităvƠăđnhăgiáăđcămtăcáchăriêngăbit.ăTheoăReg.S.Gyntherătrongă
ắSomeăconceptualizingăonăGoodwillă(1969)”:ăắầphnăchênhălchăgiaă(a)ătngăgiáă
trăhinătiăthunăcaătoƠnăb doanhănghip vƠă(b)ătngăgiáătrăhinătiăthunăcaăttă
căcácătƠiăsnăthucăvădoanhănghipăcóăthăđnhăgiáăđcătrcătipầ”.
TheoălỦăthuytănƠy,ăliăthăthngămi đcăxácăđnhăbngăphngăphápăvnă
hóaăliănhun cóăthăduyătrìătrongătngălaiă(Capitalizationăof fiture maintainable
profit).ăKhiămuaăngiămuaăquyt đnhăsătinăchiătrădaătrênătăsutăliănhunămƠă
hă cóă đcă tă să tină đuă tă vƠoă doanhă nghip. Theoă phngă phápă nƠy,ă liă thă
10

thngă miălƠă giáătră toƠnă bădoanhă nghipă mƠăngiă muaă phiătrătră điăgiáă tră
thunăthucăsăhuăcaădoanhănghip.
1.1.3.3.

Lý thuyt sc đy ca li th thng mi (momentum concept of good
will)
Theoă lỦă thuytă nƠy, liă thăthngă mi lƠă scă đy,ăđcă muaă liă khiă mtă
doanhănghipămuaămtădoanhănghipăkhác,ăscăđyăăđơyăhìnhăthƠnhătăcácăyuătă
că bnă nh:ă danhă sáchă kháchă hƠng,ă snă phm,ă cácă kênhă marketingă caă doanhă
nghip.
TheoălỦăthuytănƠy,ădoanhănghipăđiămua,ăviămcăđích cóăđcăscăđyăcaă
côngătyăđc mua và snăsàngătrăgiáăcaoăhnăgiáătrătƠiăsnăcaăcôngătyănƠy,ătăđóă

tităkim thiăgianăchoăsăphátătrinămtăhotăđngăkinhădoanhăcaădoanhănghip.ă
GiáătrăscăđyăthăhinăthôngăquaăcácătƠiăsnăvôăhình,ăkhôngăxácăđnhăđcăcng
nhătínhăgiáăriêngăbit.ăPhngăphápăđăxácăđnhăliăthăthngămi theoălỦăthuytă
scăđyăcóătênăgiălƠăắphng pháp la chn mua hay t làm”,ăphng pháp này
xemăgiáătrătrăcho liăthăthngămiălƠăkhonădoanhănghipăchpănhnătrăđătránhă
riăroăkhôngăđtăđcăcácămcătiêu.
1.1.4.

Phân loi li th thng mi
Vào ngày mua, doanh nghip mua cn phân b giá mua cho các yu t tài
snăcngănhăngun vn ca doanh nghip b mua.
Các yu t tài snăcngănhăngun vnăđcăxácăđnh theo t l s hu ca
công ty mua t đóăxácăđnh phnătngăng thuc v c đôngăthiu s theo giá tr
ghi s ca công ty b mua và phn này th hinătrongăắC đôngăthiu s”ăbênăngun
vn. Toàn b phn chênh lch mua và phn phân b cho các yu t tài sn và ngun
vnăđc gi là li th thngămi hay bt liăthngămi.
1.1.4.1.

Li th thng mi
Trng hpă giáă muaă vt quá phn s hu ca công ty mua trong tài sn
thun ca công ty b mua thì phn chênh lch này đc coi là li th thngămi.
Li th thngămi phát sinh t vic mua doanh nghip th hin khon tin
mà doanh nghip mua phi tr cho các li ích kinh t d tínhăthuăđcătrongătngă
li. Các li ích kinh t trongătngălaiăcóăth là kt qu ca vic hp nht gia các
11

tài sn hoc t các tài sn riêng l mà t nóăkhôngăđ điu kinăđc ghi nhn trong
báoăcáoătƠiăchínhănhngăđƣăđc doanh nghipămuaătínhăđnănhămt khon phi
thanh toán trong vic mua doanh nghip.
1.1.4.1.1.

Li th thng mi không t mua li
Li th thngămiăcóăđc không phi do mt doanh nghip mua li mt
doanh nghip khác. Li th thngă mi có th đc hình thành t ni b doanh
nghip, doanh nghip có s hu tài sn c đnhăvôăhìnhănhăyătín,ădanhătingănhngă
khôngăđc ghi nhn. Tuyănhiên,ăđi vi li th thngămi không t mua li thì
khôngă đc ghi nhn là tài snă vƠă doă đóă khôngă đc trình bày trên báo cáo tài
chính.
 phát trin li th thngămi không t mua liănhăuyătín,ădanhăting,
doanh nghip phi gánh chu mt khonăchiăphíănhăchiăphíăqung cáo, tip th,
Li th thngămiăkhôngăđcăxemănhălƠătƠiăsn do các nguyên nhân sau: không
th xácăđnh phn nào trong phí tn hin ti liênăquanăđn k k toán hin ti và
phnănƠoăliênăquanăđn k k toánătngălai;ăkhông th xácăđnh phn nào trong phí
tn hin tiăcóăliênăquanăđn k k toánătngălai góp phn to nên li th thngă
mi không t mua li.
1.1.4.1.2.

Li th thng mi t mua li
Theo chun mc k toán quc t IAS 22 (1983, 1993), lutăthngămi Nht
Bn (CCJ), h thng k toán ca Trung Quc 1998 có nhiuăphngăphápăđ ghi
nhn, x lý khi phát sinh li th thngămi trong quá trình hp nht kinh doanh.
Tuyănhiênăcácăphngăphápăs dng ngày càng hn ch v s lngănhăhp nht
kinhădoanhătheoăphngăphápăcngăvƠăphngăphápămua.ăTrongăđó,ăch hp nht
kinhădoanhătheoăphngăphápămuaămi phát sinh li th thngămi vƠăđc ghi
nhn là tài sn trên bngăcơnăđi k toánăđng thi khi ghi nhn s ghi gimăđi ng
vi qu thuc vn ch s hu.
Sauănmă2001ăIASBăđc thành lp thay th cho IASC tin hành saăđi, b
sung, ban hành các chun mc k toán quc t.ăNmă2004,ăIFRSă3ăv ắHp nht
kinh doanh”ăđc ban hành thay th cho IAS 22. Theo IFRS 3 hp nht kinh doanh
theoăphngăphápămuaăkhiăđóăli th thngămi là phn ph tri ti ngày mua gia

12

giá tr hp lý ca khonăthanhătoánăđc chuyn giao t ngày mua, bt k khon li
ích ca c đôngă thiu s/li ích không kim soát trong côngă tyă đc mua theo
chun mc IFRS 3 và giá tr hp lý ti ngày mua ca phn s hu vnătrcăđơyăca
bênăđuă tăcaă côngătyă đc mua trong quá trình hp nht kinh doanh theo giai
đon vi giá tr thun ca tài sn và công n xácăđnhăđc ti ngày mua.
1.1.4.2.

Bt li thng mi
Trng hp chi phí mua mt doanh nghip nh hnăphn mà doanh nghip s
hu trong giá tr hp lý tài sn thunăđƣămuaăvƠoăngƠyădin ra giao dchătraoăđi, thì
phn chênh lch này là bt liăthngămi.
Bt liăthngămi phát sinh có th do các tài sn b đánhăgiáăquáăcao,ăcácă
khon n phi tr đc ghi nhn thpăhnăhoc b b sót. Doanh nghip cnăđm
boălƠăkhôngăđ tn ti các hinătngănƠyătrc khi ghi nhn bt liăthngămi.
1.1.5.

Mi quan h gia li th thng mi vƠ thng hiu
4

CăhaiăđuălƠătƠiăsnăvôăhìnhăcaădoanhănghip.ăQuanăhăgiaăhaiăloiătƠiăsnă
nƠyălƠăquanăhăbăsung.
ThngăhiuălƠămtăloiătƠiăsnăvôăhìnhămƠădoanhănghipătoădngăđcăquaă
quáătrìnhăhotăđngăcaămình.ăVìălƠătƠiăsnănênădoanhănghipăcóăthăsădngăthngă
hiuăcaămìnhăđăsinhăli.
LiăthăthngămiăcngălƠămtăloiătƠiăsnăvôăhình,ănhngălƠămtăloiătƠiăsnă
vôă hìnhă đcă bit,ă chă xută hină khiă cóă cácă nghipă vă muaă bán,ă sápă nhpă doanhă
nghipă(M&A).ăHiuănômănaăthìăliăthăthngămiălƠăphnăchênhălchăgiaăsătină
mƠămtădoanhănghipăbăraăđămuaămtădoanhănghipăkhácăviăgiáătrătƠiăsnăthună

caădoanhănghipăđcămua.VyălƠmăthănƠoăđăxácăđnhăđcăgiáătrăthngăhiu?
ă nhiuă trngă hp,ă thngă hiuă cóă thă nmă hnă 70%ă giáă tră că phiu.ă
Nhngăphngăphápăđnhăgiáăthngăhiu là khiăđnhăgiáădoanhănghipăcnăgpăttă
cătƠiăsnăcaădoanhănghipăđó,ăkăcăthngăhiu.ăSongăchăđnăcuiăthpăkă80,ă
ngiătaămiăđaăraănhngăphngăphápăđnhăgiáăgiúpăgiáătrăđcăbităcaăthngă
hiuăcóă quynăđcă hiuă vƠăđánhă giáămtă cáchă đúngăđn.ă Nuă nhătrcă đơy,ă Ủă
tngă táchă bită thng hiuă đă đoă lng,ă đánhă giáă khină nhiuă ngiă nghiă ng,ă
khôngăđngătìnhăthìănayăvicăđăraămtăphngăphápăchngăthcănhnăđcăsăngă
4
/>hieu.1464/

13

hăvƠăhngăngărngărƣi,ănhitătìnhăcaăcăhaiăphía:ămarketingăvƠătƠiăchính.ăCóărtă
nhiuăphngăphápăđcăsădngăđăđánhăgiáăthƠnhătíchăvƠăgiáătrăcaăthngăhiuă
nhngăphăbinăvnălƠănghiênăcuăcălngătƠiăsnăthngăhiuăhocăthunăkhită
sădngăcácăchăsătƠiăchính.
Nuăchăsădngămtătrongăhaiăcáchătrên,ăvicăđánhăgiáăgiáătrăcaăthngă
hiuăkhôngăthătrnăvnăvƠăchínhăxácăvìăthiuămtătrongăhaiăyuătăhocălƠăcaătƠiă
chính,ăhocălƠăcaămarketing.ăiuăđóăbucăngiătaăphiănghăraămtăcáchăcóăthă
ktăhpăcăhaiăuăđimătrên,ăgiălƠăphngăphápăkinhăt.ăPhngăphápănƠyăgiúpătínhă
raăgiáătrăcaăthngăhiuăkhôngăch phùăhpăviăcácănguyênălíătƠiăchínhăhinănayă
mƠăcònăcóăthădùngănóăđăsoăsánhăviăttăcătƠiăsnăkhácăcaădoanhănghip.ăVìăvyă
giăđơyănóă đcăđă cpăvƠă chpănhnă rngă rƣiănht.ă Thngăhiuă đcăđnhă giáă
bngăcáchăxácăđnhăthuănhpătrongătngălaiăcóăthăkimăđcănhăthngăhiu,ăsauă
đóăquiăsătinănƠyăvăgiáătrăhinătiăbngăcáchăsădngălƣiăsutăchităkhuă(lƣiăsută
chităkhuăphnăánhămcăđăriăroăcaăsătinălƣiătrongătngălai). Phngăphápă
ắkinhăt”ădoăInterbrandăđăraănmă1988ăvƠăđƣătrăthƠnhăh phngăpháp đcăthaă
nhnă rngă rƣiă nht,ă đcă ápă dngă ă hnă 3.500ă cucă đnhă giáă trênă toƠnă thă gii.ă
PhngăphápănƠyădaătrênănhngănguyênătcăcăbnăcaămarketingăvƠătƠiăchính.

ăkhíaăcnhămarketing,ăngiătaăquanătơmăđnăkhănngătoăraăliănhunăcaă
thngăhiuăđiăviăcácăhotăđngăkinhădoanh.ăuătiênăthngăhiuăgiúpăkhiădyă
nhuăcuăcnămuaăăngiătiêuădùngăậ ngiătiêuădùngăăđơyăcóăthălƠăcáănhơnăhocă
doanhănghip,ătpăđoƠn.ăNhuăcuăcaăngiătiêuădùngăthăhinăthôngăquaădoanhăthuă
daătrênăsălngămua,ăgiáăcăvƠămcăđăthngăxuyên.ăThăhai,ăthngăhiuăthuă
hútăđcălòngătrungăthƠnhăcaăngiătiêuădùngătrongădƠiăhn.
ăkhíaăcnhătƠiăchính,ăgiáătrăthngăhiuăchínhălƠăgiáătrăquiăvăhinătiăcaă
thuă nhpă mongă điă trongă tngă laiă cóă đcă nhă thngă hiu.ă Theoă líă thuytă tƠiă
chínhăqucăt,ădòngătinămtăđcăchităkhuă(discountedăcashăflowăậ DCF) và giá
trăhinătiăròngă(netăpresentăvalueăậ NPV)ăcaăthuănhpătrongătngălaiălƠănhngă
kháiănimăthíchăhpăđăđoălngăgiáătrăcaăbtăkìăloiătƠiăsnănào. SauăđơyălƠă5ăbcă
cnăxemăxétăđăđnhăgiáămtăthngăhiu: phân khúc th trng; phân tích tài chính,
phân tích nhu cu – Ch s; tiêu chun cnh tranh; tính toán giá tr thng hiu.
14

Quan hăgiaăthngăhiuăvƠăliăthăthngămiălƠăquanăhăbăsung biăvìăliă
thăthngămiăbaoăgmămtăphnăgiáătrăthngăhiu.ăCóănghaălƠăgiáătrăthngă
hiuăcƠngăcaoăthìăgiáătrăliăthăthngămiăcngăcƠngăcao.ă
1.2. K TOÁN LI TH THNG MI
1.2.1. Phng pháp xác đnh giá tr và ghi nhn li th thng mi
Liăthăthngămi đcăghiănhnătrongătrngăhpăgiáămuaăvtăquáăphnă
săhuăcaăcôngătyămuaătrongătƠiăsnăthunăcaăcôngătyăbămuaăthìăphnăchênhălchă
nƠyăđcăcoiălƠăliăthăthngămiăvƠăđcăghiănhnănhămtătƠiăsn.
Liăthăthngămiăphátăsinhătăvicămuaădoanhănghipăthăhinăkhonătină
mƠădoanhănghipămuaăphiătrăchoăcácăliăíchăkinhătădătínhăthuăđcătrongătngă
lai.ăCácăliăíchăkinhătătrongătngălaiăcóăthălƠăktăquăcaăvicăhpănhtăgiaăcácă
tƠiăsnăhocătăcácătƠiăsnăriêngălă mƠătănóăkhôngăđăđiuăkină đcăghiă ănhnă
trongăbáoăcáoătƠiăchínhănhngăđƣăđcădoanhănghipămuaătínhăđnănhămtăkhonă
phiăthanhătoánătrongăvicămuaădoanhănghip.
KhiălpăbáoăcáoătƠiăchínhăhpănhtăbáoăcáoăcaăcôngătyăconăsăđcăcngă

ngangăviăbáoăcáoătƠiăchínhăcaăcôngătyăm,ăkhiăđóăgiáătrăcácăkhonăđuătăvƠoă
côngătyăconăcnăđcăloiătrătngăngăviăphnăsăhuăcaăcôngătyămătrongăvnă
chăsăhuăcaăcôngătyăcon.ăNgoƠiăra,ădoăbáoăcáoătƠiăchínhăcaăcôngătyămăghiănhnă
khonăđuătăvƠoăcôngătyăconătheoăgiáăgcănênăbútătoánăloiătrăgiáătrăđuătăcaă
công tyămăvƠoăcôngătyăconăvƠăghiănhnăliăthăthngămi.
Víăd:
TH 1: TiăngƠyă31/12/201XăcôngătyăAămuaă100%ăcăphnăcaăcôngătyăBăviăgiáă
110ătăđng.ăTtăcăcácătƠiăsn,ănăphiătrăcaăcôngătyăBăđuăghiănhnătheo giáătră
hpălỦăthôngătinăvătƠiăsnăthunăcaăcôngătyăBănhăsau:
Vnăđuătăcaăchăsăhu: 90ătăđng.
Liănhunăchaăphơnăphi: 10ătăđng.
GiáătrăhpălỦătƠiăsnăthunălƠă100ătăđng,ătălăsăhuă100%ănênăphnăliă
íchăcaăAătrongăBălƠă100ătăđngănênăliăthăthngămi lƠă10ătăđng.
15

TH 2: TngătăvíădătrongăTHă1ănuăcôngătyăAămuaă80%ăcăphnăcaăcôngătyăB
viăgiáă 91ătăđngă thìănênă phnăliăíchă caăAătrongăBălƠă80ătăđngă nênăliăthă
thngămi lƠă11ătăđng.
Năvnăđuătăcaăchăsăhu
Năliănhunăchaăphơnăphi
Năliăthăthngămi
CóăđuătăvƠoăcôngătyăcon
1.2.2. Phân b li th thng mi
1.2.2.1. Nguyên tc phân b li th thng mi
TheoăIFRSă3ăliăthăthngămiăkhôngăđcăkhuăhaoămƠăngiămuaăphiă
đánhăgiáăkhonălădoătnăthtătƠiăsnăhngănmăhocăkhiăcóănhngăsăkinăgơyănênă
tnăthtătƠiăsnăphùăhpăIASă36ăắLădoătnăthtătƠiăsn”ăsauăđóăghiănhnăkhonălădoă
tnăthtătƠiăsn.ăNhăvyăIFRSă3ăđƣăcóăsăthayăđiăsoăviăIASă22,ătheoăIASă22ăliă
thăthngămiăđcăphơnăbămtăcách cóăhăthngătrongăsutăthiăgianăsădngă
huăíchăcaănó.ă

1.2.2.2. Phng pháp phân b li th thng mi
Trng hp s dngăphngăphápăkhu hao li th thngămi thì mc phân
b li th thngămi cho tng k đc ghi nhn là chi phí sn xut kinh doanh
trong k.
Li th thngămi dn dn b gim theo thiăgian,ăđiuăđóăphn ánh s gim
bt kh nngăđóngăgópăca nó vào thu nhpătngălaiăca doanh nghip.ăTrng
hp li th thngămi không b gim theo thiăgianămƠăcònătngăthêmăgiáătr sau
ngày mua doanh nghip (li th thngă mi do doanh nghip t to ra) thì theo
chun mc tài sn c đnh vô hình, doanh nghipă khôngă đc ghi nhn li th
thngămi do doanh nghip t toăraănhămt tài sn. Vì vy doanh nghip cn
phân b li th thngămi mt cách có h thng trong sut thi gian huăích,ăđc
c tính mtăcáchăđúngăđn.
Nhng nhân t cn xem xét trong vicăc tính thi gian hu ích ca li th
thngămi, gm:
16

 Bn cht và thi gian tn ti có th c tính ca hotăđng kinh doanh
ca doanh nghipăđc mua.
 S năđnh và thi gian tn ti có th d đoánăđc ca ngành ngh có
liênăquanăđn li th thngămi.
 Nhngăthôngătinăđc công b v đcăđim ca li th thngămi trong
ngành ngh tngăt và các chu k có tình chtăđin hình ca ngành ngh tngăt.
 Các nhăhng làm cho sn phm tr nên lc hu, nhngăthayăđi trong
nhu cu mua sm sn phm và các yu t kinh t khác;
 D kin thi gian làm vic ca các nhân viên ch cht, ngun cung cp
nguyên vt liu ca doanh nghip,ăđiăngălƣnhăđo,
 Mc phí bo hành hoc ngun vn cn thităđ thuăđc li ích kinh t
trongătngălaiăđi vi doanh nghip mua li và kh nngăcngănhăd đnh ca
doanh nghipăđ đtăđc mc này.
 K hoch hotăđng caăđi th cnh tranh.

 Thi gian kimăsoátăđi vi hotăđng kinh doanh ca doanh nghipăđc
mua và nhngă điu khon ca pháp lut, hocă điu khon ca hpă đng có nh
hngăđn thi gian s dng hu ích.
Vicăc tính thi gian s dng hu ích ca li th thngămiăthng rt
khó. Vicăc tính thi gian s dng hu ích tr nên kém tin cy khi thi gian s
dngă tngă lên.ă Thôngă thng, li th thngă mi có thi gian s dng hu ích
khôngăvtăquáă20ănm.
Trng hp có bng chng thuyt phc là li th thngămi có thi gian s
dng hu ích lnăhnă20ănm,ăkhiăli th thngămi gn lin vi mt tài sn mà
thiăgianăđemăli li ích có th vt quá thi gian s dng hu ích ca tài snăđó.ă
Trongătrng hp thi gian s dng hu ích ca li th thngămiăvt quá 20
nm,ădoanhănghip phi:
 Phân b li th thngămi theo thi gian s dng huăíchăc tính.
 TrìnhăbƠyălỦădoăc tính thi gian s dng hu ích ca li th thngămi
trên báo cáo tài chính.
17

 Thi gian phân b vƠăphngăphápăphơnăb li th thngămi phiăđc
xem xét li cui miă nmă tƠiă chính.ă Nu thi gian s dng hu ích ca li th
thngămi khác bit so viăcătínhăbanăđu thì phiăthayăđi thi gian phân b.
Nu có s thayăđi ln v cách thc thu hi các li ích kinh t trongătngălaiădoăli
th thngămiăđemăliăthìăphngăphápăphơnăb cngăphiăthayăđi. Trong trng
hp này phiăđiu chnh chi phí phân b li th thngămiăchoănmăhin hành và
cácănmătip theo và thuyt minh trong báo cáo tài chính.
1.2.2.3. Phng pháp điu chnh li th thng mi
Nu phn s hu ca bên mua trong giá tr hp lý thun ca tài sn, n phi
tr có th xácăđnhăđc và n timătƠngăđc ghi nhnătheoăquyăđnh tiăđon 55
vt quá giá phí hp nht kinh doanh thì bên mua phi:
Xem xét li vicăxácăđnh giá tr ca tài sn, n phi tr có th xácăđnhăđc,
n tim tàng và vicăxácăđnh giá phí hp nht kinh doanh và ghi ngay vào báo cáo

kt qu kinh doanh tt c các khon chênh lch vnăcònăsauăkhiăđánhăgiáăli.
1.3. K TOÁN BT LI THNG MI
1.3.1.

Phng pháp xác đnh và ghi nhn bt li thng mi
Bt liăthngămiăđc ghi nhn khi chi phí mua mt doanh nghip nh hnă
phn mà doanh nghip s hu trong giá tr hp lý tài sn thunăđƣămuaăvƠoăngƠyă
din ra giao dchătraoăđi, phn chênh lchănƠyăđc ghi nhn là bt liăthngămi.
Bt liăthngămiăkhôngăđc ghi nhn trên s sách k toán caăcôngătyăđiă
mua khi mà tài sn ca công ty b muaăđc ghi nhn quá cao hoc khon n phi
tr đc ghi nhn quá thp. Tài sn và n phi tr ca công ty b muaăđc ghi nhn
li trên s sách k toán theo giá tr hp lý ca nó.
Trongătrng hp giá mua thpăhnăgiáătr tài sn, và
(1) Tài sn và n phi tr caăcôngătyăconăđc ghi nhn theo giá tr hp
lý.
(2) Giá thpăhnălƠădoăcôngătyămuaăli có kh nngăto ra thu nhp thp
hnăbìnhăthng.
Bt liă thngă miă đc ghi nhn trong báo cáo kt qu hotă đng kinh
doanhănhăsau: