Tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty cổ phần sơn dầu khí việt nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
****************



LÊ TH THU THY


T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR CHI
PHÍ TI CÔNG TY CP SN DU KHệ VIT NAM




LUN VN THC S KINH T





TP.H Chí Minh - Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
****************


LÊ TH THU THY

T CHC CÔNG TÁC K TOÁN QUN TR CHI
PHÍ TI CÔNG TY CP SN DU KHệ VIT NAM

Chuyên ngƠnh: K Toán
Mã s: 60343001

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: TS PHM CHÂU THÀNH


TP.H Chí Minh - Nm 2013
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s Kinh t vi đ tƠi “T chc công tác k
toán qun tr chi phí ti Công Ty CP Sn Du Khí Vit Nam ” là công trình
nghiên cu ca riêng tôi, di s hng dn ca TS Phm Chơu ThƠnh. Các s
liu trong lun vn có ngun gc rõ rƠng, đáng tin cy vƠ đc x lý khách quan,
trung thc.

ThƠnh ph H Chí Minh, tháng 09 nm 2013
Hc viên thc hin



Lê Th Thu Thy


LI CM N

Trong quá trình hoàn thành lun vn nƠy, tôi đã nhn đc nhiu s giúp đ vƠ đóp góp
quý báu t phía thy cô, bn bè, đng nghip vƠ gia đình.
Trc tiên, tôi xin bày t lòng kính trng và bit n sơu sc đn Thy hng dn TS
Phm Châu Thành đã tn tơm giúp đ, hng dn và cho tôi nhng kinh nghim quý
báu đ hoàn thành lun vn nƠy.
Xin chân thành cm n Quý Thy, Cô đã tham gia ging dy lp cao hc kinh t ca
Trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh đã cho tôi nhng kin thc nn tng và
nhng kinh nghim thc t vô cùng hu ích và quý giá.
Xin cm n Ban Giám Hiu vƠ Khoa Ơo to Sau i hc Trng i hc Kinh t
Thành ph H Chí Minh đã to điu kin thun li cho tôi hc tp và nghiên cu trong
sut thi gian qua.
Xin trân trng cm n !
MC LC

Trang ph bìa
Li cam đoan
Li cm n
Mc lc
Danh mc các t vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các s đ
M U 1
1 Lý do chn đ tài 1
2 Mc tiêu nghiên cu ca đ tài 2
3 i tng và phm vi nghiên cu 2
4 Phng pháp nghiên cu 2
5 B cc ca lun vn 2
6 Tng quan tài liu nghiên cu 3
CHNG 1: C S LÝ LUN V K TOÁN QUN TR CHI PHÍ DOANH

NGHIP 4
1.1 Khái nim chi phí và k toán qun tr chi phí 4
1.2 Vai trò ca KTQT chi phí trong qun tr doanh nghip 4
1.3 T chc k toán qun tr chi phí 6
1.3.1 Khái quát v t chc KTQT chi phí và mc tiêu KTQT chi phí 6
1.3.2 Ni dung t chc KTQT chi phí 6
1.3.2.1 Nhn din và xác lp đnh mc chi phí 6
1.3.2.2 D toán chi phí 10
1.3.2.3 o lng kt qu chi phí- tính giá thành 12
1.3.2.4 Phơn tích, đánh giá chênh lch chi phí gia thc t vi đnh mc 15
1.3.2.5 Cung cp thông tin chi phí phc v các quyt đnh kinh doanh 17
CHNG 2: THC TRNG CÔNG TÁC T CHC K TOÁN QUN TR
CHI PHÍ TI CÔNG TY C PHN SN DU KHÍ VIT NAM 19
2.1 Tng quan v Công ty 19
2.1.1 Lch s hình thành và phát trin ca Công ty 19
2.1.2 Chc nng, nhim v, phng hng kinh doanh 19
2.1.3 c đim sn phm, qui trình công ngh sn xut, qun lý, tài chính k
toánầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ 20
2.1.3.1 c đim sn phm và qui trình công ngh sn xut 20
2.1.3.2 Qun lý hot đng sn xut kinh doanh 21
2.1.3.3 c đim tài chính k toan 24
2.2 Ni dung k toán qun tr chi phí ti công ty 27
2.2.1 Khái quát v t chc KTQT chi phí ti công ty và nhim v KTQT chi phí 27
2.2.2 Ni dung t chc KTQT chi phí ti công ty 28
2.3 ánh giá thc trng KTQT chi phí ti công ty 33
CHNG 3: CÁC GII PHÁP HOÀN THIN T CHC K TOÁN QUN
TR CHI PHÍ TI CÔNG TY C PHN SN DU KHÍ VIT NAM 35
3.1 Quan đim hoàn thin t chc k toán qun tr chi phí ti Công ty CP Sn Du
Khí Vit Nam 35
3.1.1 Phù hp vi đc đim hot đng kinh doanh ca Công ty 35

3.1.2 áp ng nhu cu thông tin qun tr và kim soát chi phí ca doanh nghip 35
3.1.3 áp ng mc tiêu hiu qu và tit kim 35
3.2 Mc tiêu hoàn thin t chc k toán qun tr chi phí ti Công ty CP Sn Du
Khí Vit Nam 36
3.3 Nhng ni dung hoàn thin t chc k toán qun tr chi phí ti Công ty CP Sn
Du Khí Vit Nam 37
3.3.1 Hoàn thin h thng đnh mc chi phí 37
3.3.2 Hoàn thin d toán chi phí 38
3.3.3 Hoàn thin h thng đo lng kt qu chi phí- tính giá thành 42
3.3.4 Hoàn thin đo lng, đánh giá chênh lch chi phí gia thc t vi d toán 50
3.3.5 Hoàn thin thông tin chi phí cung cp cho các quyt đnh kinh doanh 52
KT LUN 59
TÀI LIU THAM KHO 60
PH LC 62

DANH MC CÁC T VIT TT

KTQT
K toán qun tr
CP
C phn
NCTT
Nhân công trc tip
TNHH
Trách nhim hu hn
NVLTT
Nguyên vt liu trc tip
BHXH
Bo him xã hi
BHYT
Bo him y t
BHTN
Bo him tht nghip
KPC
Kinh phí công đoƠn
MTV

Mt thành viên
G
Gíam đc
KT
K Toán
SXC
Sn xut chung
SX
Sn xut
BH
Bán hàng
QLDN
Qun lý doanh nghip
BD
Bình Dng
GTGT
Gía tr gia tng
TSC
Tài sn c đnh
LN
Li nhun
SXKD
Sn xut kinh doanh

DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 3.1: Phân loi chi phí trong doanh nghip sn xut theo mi quan h vi mc
đ hot đng 52

DANH MC CÁC S 

S đ 2.1: S đ qui trình sn xut ca công ty 21
S đ 2.2: S đ b máy qun lý Công ty C Phn Sn Du Khí Vit Nam 22
S đ 2.3: S đ t chc b máy k toán 24
S đ 2.4: S đ ghi chép s sách k toán Công ty C Phn Sn Du Khí Vit
Nam .ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ25

S đ 3.1: S đ k toán chi phí sn xut và giá thành sn phm theo đn đt hàng
ầầầầầầ ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ44
S đ 3.2: S đ k toán chi phí sn xut và giá thành sn phm theo qui trình sn
xut.ầầầầ ầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ47













1

M U

1. Lý do chn đ tài
C ch th trng và hi nhp kinh t quc t sâu rng đt ra cho các doanh
nghip mua bán sn cho ngành tàu bin Vit Nam nói chung và Công ty C Phn
Sn Du Khí Vit Nam nói riêng nhng thách thc to ln. Mc dù có th trng khá
rng nhng đơy lƠ mt trong s nhng ngành có mc đ cnh tranh gay gt, đòi hi
các doanh nghip phi có nhng đu t vƠ phát trin mnh m đ nơng cao nng lc
cnh tranh đi vi các doanh nghip nc ngoài. Kh nng cnh tranh ca ngành ph
thuc vào rt nhiu yu t nh giá c, cht lng, đc tính ca sn phm sn vƠ các
bin pháp marketing, các kênh phân phi trung gian. Chính vì vy thông tin v chi phí

trong các doanh nghip đóng vai trò vô cùng quan trng trong vic giúp các nhà qun
tr kim soát chi phí đ có ngơn sách đu t cho hot đng nghiên cu, đa dng hoá c
cu sn phm, la chn các bin pháp marketing phù hp và nâng cao hiu qu qun
lý ca doanh nghip.
óng vai trò quan trng trong vic cung cp thông tin v chi phí trong các
doanh nghip chính là h thng k toán chi phí. K toán chi phí luôn luôn tn ti trong
mi t chc, tuy nhiên tác dng cung cp thông tin cho các đi tng khác nhau s
khác nhau, tu thuc vào vic xây dng và khai thác h thng k toán chi phí đó. Các
doanh nghip  các nc phát trin trên th gii đã xơy dng h thng k toán qun tr
chi phí hin đi, cung cp thông tin hu ích cho cho các nhà qun tr ni b đ tr giúp
h trong vic lp k hoch, t chc thc hin k hoch và kim tra, đánh giá vic thc
hin k hoch.
Tuy nhiên, h thng k toán chi phí trong các doanh nghip Vit Nam hin nay
mi ch tp trung vƠo k toán tƠi chính (đ lp các báo cáo tƠi chính lƠ ch yu). H
thng k toán chi phí hng vƠo vic cung cp thông tin phc v cho vic lp k
hoch, kim soát vƠ đánh giá vic lp k hoch trong ni b doanh nghip còn rt hn
ch. H thng k toán chi phí hin nay không th cung cp các thông tin phù hp, kp
thi vƠ tin cy cho vic ra các quyt đnh kinh doanh ca các nhƠ qun tr doanh
nghip.
Xut phát t nhng vn đ lý lun và thc tin nêu trên tác gi đã chn
2

nghiên cu đ tài “T chc công tác k toán qun tr chi phí ti Công Ty C Phn
Sn Du Khí Vit Nam ” cho lun vn thc s ca mình vi mong mun góp phn
vào vic qun tr chi phí ti Công Ty C Phn Sn Du Khí Vit Nam đc ngày
càng hiu qu hn.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài:
- Góp phn h thng hoá nhng lý lun c bn v h thng k toán qun tr chi
phí và ng dng trong các doanh nghip.
- Kho sát thc t công tác k toán qun tr chi phí ti Công Ty C Phn Sn

Du Khí Vit Nam. Qua đó xác đnh nhng tn ti trong công tác k toán qun tr chi
phí, rút ra nhng nguyên nhơn vƠ các điu kin cho phép áp dng KTQT chi phí cho
công ty.  xut các gii pháp góp phn hoàn thin mt s ni dung v công tác k
toán qun tr chi phí phù hp vi đc thù ca Công ty.
3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: tp trung vào nhng vn đ lý lun, thc trng k toán
qun tr chi phí và các gii pháp hoàn thin k toán qun tr chi phí ti Công Ty C
Phn Sn Du Khí Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu:  tài nghiên cu đc tin hành ti Công Ty C Phn
Sn Du Khí Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu
- Kho sát thc t v tình hình vn dng k toán qun tr ti Công Ty C Phn
Sn Du Khí Vit Nam thông qua các báo cáo kt hp vi vic phng vn cán b,
nhân viên ph trách k toán ca đn v.
- Nghiên cu các tài liu liên quan đn k toán qun tr chi phí t đó h thng
hóa các vn đ mang tính lý lun vn dng vào thc t ca công ty.
- Tng hp, phơn tích vƠ so sánh qua đó đ đ xut các gii pháp hoàn thin k
toán qun tr chi phí.
5. B cc ca lun vn:
Chng 1: C s lý lun v k toán qun tr chi phí trong qun tr doanh nghip
Chng 2: Thc trng công tác t chc k toán qun tr chi phí ti Công Ty C
Phn Sn Du Khí Vit Nam
3

Chng 3: Gai pháp hoàn thin công tác k toán qun tr chi phí ti Công Ty
C Phn Sn Du Khí Vit Nam.
6. Tng quan tài liu nghiên cu
Trong lnh vc k toán thì KTQT chi phí là mt công c qun lý không th
thiu, h tr cho h thng qun tr, cho phép nhà qun lý xem xét toàn din các vn đ
v hoch đnh, kim soát các hot đng ca doanh nghip. KTQT chi phí là ni dung

có ý ngha quan trng trong kim soát, tit kim chi phí, h giá thành, nâng cao cht
lng sn phm nhm ti đa hóa li nhun vƠ tng cng kh nng cnh tranh ca
doanh nghip trong điu kin nn kinh t hi nhp và có tính toàn cu.
Trên thc t đã có nhiu công trình ca các nhà khoa hc quan tâm nghiên cu
nh giáo trình “ K toán qun tr” ca GS. TS Trng Bá Thanh ( 2008), TS Nguyn
Minh Tâm ( 2010)ầ. đã nghiên cu bn cht, ni dung và vn dng KTQT trong điu
kin  Vit Nam. Các vn đ v KTQT đc đ cp là: Xây dng đnh mc, d toán
chi phí ca doanh nghip, tp hp, hch toán chi phí, tính giá thành theo nhiu phng
pháp, phân tích bin đng chi phí đ tìm ra nguyên nhân chênh lch nhm cung cp
thông tin cho vic điu hành, qun tr doanh nghip, cung cp các thông tin thích hp
cho vic ra quyt đnhầ.
Nhiu tác gi vn dng KTQT vào các doanh nghip Vit Nam vi nhiu khía
cnh, góc đ khác nh:
+ Phm Th Thy (2007) vi lun án “ Xơy dng mô hình K toán qun tr chi
phí trong các doanh nghip sn xut dc phm Vit Nam”, tác gi đ tƠi nƠy đã đa
ra nhng đim cha hp lý và t chc mô hình KTQT phù hp cho các doanh nghip
sn xut dc phm Vit Nam.
+ Nguyn Thanh Trúc ( 2008) nghiên cu v “K toán qun tr chi phí  các
công ty cƠ phê nhƠ nc trên đa bàn tnh ak Lak”.
+ Ơo Th Minh Tâm (2009) nghiên cu v “ K toán qun tr chi phí và ng
dng ca nó trong các doanh nghip ch bin thy sn Vit Nam.


4

CHNG 1
C S Lụ LUN V K TOÁN QUN TR CHI PHệ DOANH NGHIP

1.1. Khái nim chi phí và k toán qun tr chi phí
Trong mi hot đng ca doanh nghip đu phát sinh các hao phí, nh nguyên

vt liu, tƠi sn c đnh, sc lao đngầBiu hin bng tin toƠn b hao phí phát sinh
nói trên gi lƠ chi phí, nh chi phí nguyên vt liu, chi phí khu hao tƠi sn c đnh,
chi phí nhân côngầ
Nu tip cn theo hc thuyt giá tr, chi phí lƠ biu hin bng tin toƠn b hao
phí v lao đng sng vƠ lao đng vt hóa phát sinh trong quá trình hot đng sn xut
kinh doanh ca doanh nghip.
K toán lƠ vic thu thp, x lý, kim tra, phơn tích vƠ cung cp thông tin kinh
t, tƠi chính di hình thc giá tr, hin vt vƠ thi gian lao đng.
K toán qun tr lƠ mt b phn ca k toán đt trng tơm đáp ng nhu cu
thông tin v các vn đ qun lý trong ni b doanh nghip. K toán qun tr hng
thit k thông tin k toán, son tho các báo cáo k toán qun tr nhm cung cp cho
các nhƠ qun tr dùng vƠo vic hoch đnh, điu hƠnh, kim tra vƠ ra các quyt đnh
kinh doanh trong ni b doanh nghip.
K toán qun tr chi phí lƠ mt b phn ca h thng k toán qun tr nhm
cung cp thông tin v chi phí đ mi t chc thc hin chc nng qun tr yu t
ngun lc tiêu dùng cho các hot đng nhm xơy dng k hoch, kim soát, đánh giá
hot đng vƠ ra các quyt đnh hp lý.
1.2 Vai trò ca KTQT chi phí trong qun tr doanh nghip
S tn ti ca h thng k toán qun tr chi phí trong mi Công ty xut phát t
nhu cu thông tin ca các nhà qun tr Công ty. Chính vì vy, đ có th vn hành có
hiu qu k toán qun tr chi phí trong Công ty các nhà qun tr cn phi có nhn thc
đúng đn v vai trò ca h thng thông tin k toán, đc bit là h thng thông tin k
toán qun tr chi phí.
H thng thông tin k toán qun tr chi phí cung cp cho các nhà qun tr thông
tin v chi phí đ giúp h thc hin các chc nng qun tr doanh nghip. Các chc
nng c bn ca qun tr doanh nghip là lp k hoch, đo lng kt qu, kim tra -
đánh giá vƠ ra quyt đnh.
5

 thc hin vai trò ca mình, k toán qun tr chi phí tin hành lp d toán chi

phí đ tr giúp các nhà qun tr doanh nghip thc hin chc nng lp k hoch; phn
ánh thông tin thc hin đ tr giúp các nhà qun tr doanh nghip thc hin chc nng
đo lng kt qu và x lý thông tin thc hin đ t đó các nhƠ qun tr doanh nghip
thc hin chc nng kim tra, đánh giá vic thc hin k hoch. Nh vy, k toán qun
tr chi phí đã đóng vai trò quan trng trong vic cung cp thông tin cho qun lý c
trc, trong và sau quá trình kinh doanh.
K toán qun tr chi phí tin hành c th hoá các k hoch hot đng ca doanh
nghip thành các d toán kinh doanh. K toán qun tr chi phí cung cp thông tin v
chi phí c tính cho các sn phm, dch v hoc các đi tng khác theo yêu cu ca
nhà qun lý nhm giúp h ra các quyt đnh quan trng v đc đim ca sn phm, c
cu sn phm và phân b hp lý các ngun lc có hn cho các hot đng ca doanh
nghip.
Bên cnh cung cp thông tin v d toán chi phí cho vic lp k hoch và ra
quyt đnh ca các nhà qun lý, k toán qun tr chi phí cng cung cp các thông tin đ
nhà qun lý kim soát quá trình thc hin k hoch thông qua các báo cáo đánh giá,
đc bit là giúp ích cho các nhà qun lý trong vic kim soát chi phí và nâng cao hiu
qu và hiu nng ca quá trình hot đng. Vic cung cp thông tin v chi phí ca các
hot đng mt cách chi tit vƠ thng xuyên s giúp ích cho các nhà qun lý rt nhiu
trong kim soát và hoàn thin quá trình tiêu th sn phm hoc thc hin các dch v
vì nhng thông tin này giúp các nhà qun lý phát hin các hot đng tn kém quá
nhiu chi phí đ loi b hot đng tn kém chi phí đó hoc có nhng ci tin làm cho
hot đng đó có hiu qu hn, tn kém chi phí ít hn.
Ngoài ra, các báo cáo hot đng đnh k so sánh kt qu thc t vi mc tiêu d
kin v chi phí, doanh thu và li nhun ca doanh nghip s đc s dng đ lƠm c
s cho vic đánh giá hot đng qun lý vƠ do đó cung cp đng lc đ các nhà qun lý
c gng thc hin tt công vic ca mình.
K toán qun tr chi phí còn cung cp các thông tin thích hp cho các nhƠ qun
lý nhm xơy dng các chin lc cnh tranh bng cách thit lp các báo cáo đnh k vƠ
báo cáo đc bit. Các báo cáo đnh k phn ánh v kh nng sinh li ca các b phn
khác nhau trong doanh nghip, nh các sn phm, dch v, các th trng tiêu th

6

nhm bo đm doanh nghip ch tin hƠnh thc hin các hot đng mang li li nhun.
K toán qun tr chi phí cng cung cp các thông tin đ phơn b các ngun lc ca
doanh nghip cng nh quyt đnh c cu sn phm tiêu th. Các báo cáo đc bit
giúp cho các nhƠ qun lý đa ra các quyt đnh chin lc, nh phát trin các sn
phm vƠ dch v mi, đƠm phán các hp đng dƠi hn vi các nhƠ cung cp vƠ các
khách hàng.
 thc hin vai trò cung cp thông tin ca mình, k toán qun tr chi phí cn
đc t chc hp lý đ thc hin tt các ni dung k toán qun tr chi phí nh lp d
toán chi phí, t chc thu thp thông tin thc hin, kim soát quá trình thc hin d
toán, phơn tích thông tin chi phí đ ra các quyt đnh kinh doanh.
1.3. T chc k toán qun tr chi phí
1.3.1. Khái quát v t chc KTQT chi phí vƠ mc tiêu KTQT chi phí
T chc KTQT chi phí là sp xp nhân s, quy trình thc hin KTQT chi phí.
Các cách thc t chc KTQT chi phí:
+ T chc KTQT chi phí thành mt b phn riêng.
+ T chc KTQT chi phí thành b phn trc thuc KTQT.
Mc tiêu ca KTQT chi phí là cung cp thông tin chi phí đ:
+ Xây dng đnh mc
+ Hoch đnh d toán
+ Lng hóa kt qu chi phí cho tng hot đng
+ ánh giá sai lch mc tiêu
+ ánh giá chn phng án
1.3.2. Ni dung t chc KTQT chi phí
1.3.2. 1. Nhn din và xác lp đnh mc chi phí
nh mc có ý ngha quan trng trong vic lp k hoch và kim soát trong mt
doanh nghip. nh mc nh hng đn quá trình chun b ngơn sách. nh mc đc
áp dng cho các chi phí liên quan đn sn xut và ngoài sn xut. Nu không có đnh
mc, các chi phí có th vt ra khi gii hn và thi gian cn thit cho phép (Walther,

n.d.).
nh mc chi phí là khon chi đc đnh trc bng cách lp ra nhng tiêu
chun gn vi tng trng hp hay tng điu kin làm vic c th. nh mc chi phí
7

đc xem là mt thang đim đ đo lng vic thc hin chi phí trong thc t sn xut
kinh doanh.
Xây dng đnh mc chi phí lƠ c s đ doanh nghip lp d toán hot đng vì
mun lp d toán chi phí nguyên vt liu phi có đnh mc nguyên vt liu, d toán
chi phí nhân công phi có đnh mc s gi công. ng thi, xây dng đnh mc chi
phí giúp cho các nhà qun lý kim soát hot đng kinh doanh ca doanh nghip vì chi
phí đnh mc là tiêu chun, c s đ đánh giá. Góp phn thông tin kp thi cho các nhà
qun lý ra quyt đnh hƠng ngƠy nh đnh giá bán sn phm, chp nhn hay t chi
mt đn đt hàng, phân tích kh nng sinh li. Cui cùng, gn lin trách nhim ca
công nhơn đi vi vic s dng nguyên vt liu sao cho tit kim. nh mc chi phí
đc xây dng theo hai tiêu thc c bn: đnh mc lng vƠ đnh mc giá.
a. nh mc chi phí nguyên vt liu trc tip
nh mc chi phí nguyên vt liu trc tip đc xây dng da vƠo đnh mc
lng nguyên vt liu tiêu hao vƠ đnh mc giá ca nguyên vt liu. Sau khi xây dng
đnh mc v lng và giá nguyên vt liu, đnh mc chi phí NVL trc tip đc tính
theo công thc sau:
nh mc v chi phí NVL = nh mc v lng x nh mc v giá
+ nh mc lng nguyên vt liu tiêu hao lƠ lng nguyên vt liu cn thit
đ sn xut mt sn phm, có cho phép nhng hao ht bình thng.
+ nh mc giá nguyên vt liu phn ánh giá ca mt đn v nguyên vt liu
trc tip sau khi đã tr đi mi khon chit khu thng mi, gim giá hàng bán. nh
mc v giá nguyên vt liu đ sn xut sn phm bao gm:
- Giá mua (tr đi các khon chit khu thng mi, gim giá hàng bán)
- Chi phí thu mua nguyên vt liu
Xây dng đnh mc nguyên vt liu trc tip có th s dng phng pháp

thng kê kinh nghim (Historical Data Analysis), áp dng cho các doanh nghip có
quy trình sn xut n đnh.  xây dng đnh mc v lng, ngi ta da vào s liu
trong quá kh, tin hành phân tích t đó xơy dng đnh mc v lng. ng thi, cn
c vào tình hình th trng, các quyt đnh tn kho đ xây dng đnh mc v giá.


8

b. nh mc chi phí nhân công trc tip
nh mc chi phí nhân công trc tip cng đc xây dng bao gm đnh mc
giá ca mt gi lao đng trc tip vƠ đnh mc lng thi gian lao đng trc tip đ
sn xut mt đn v sn phm.
Công thc tính:
nh mc chi phí NCTT = nh mc lng x nh mc giá
+ nh mc giá: lƠ lng trên mt gi lao đng trc tip bao gm mc lng
cn bn và các khon ph cp lng, BHXH, BHYT, BHTN, KPC ca lao đng trc
tip.
Nhiu doanh nghip xây dng đnh mc tin lng trên mt gi lao đng chung
cho tt c ngi lao đng trong mt b phn. Do đó, đnh mc giá ca mt gi lao
đng trc tip đc tính theo công thc sau:
nh mc giá = (lng bình quơn + các khon ph cp bình quơn + lng cp
bc bình quân) / s gi lao đng trong tháng
+ nh mc lng: là thi gian cho phép đ hoàn thành mt đn v sn phm.
 xác đnh thi gian cn thit cho vic sn xut mt sn phm, ngi ta chia quá
trình sn xut thành các công đon, xác đnh thi gian đnh mc cho mi công đon và
thi gian đnh mc cho vic sn xut mt sn phm đc tính bng tng thi gian đ
thc hin các công đon. Lng thi gian đ sn xut mt sn phm = thi gian chun
b + thi gian cn thit đ sn xut mt sn phm + thi gian ngh ngi vƠ nhu cu cá
nhân + thi gian ngng công ngh.
nh mc v lng có th đc xác đnh bng hai cách:

- Phng pháp k thut: chia công vic theo nhiu công đon ri kt hp vi
bng thi gian tiêu chun ca nhng thao tác k thut đ đnh thi gian
chun cho tng công vic.
- Phng pháp bm gi
c. nh mc chi phí sn xut chung
nh mc chi phí sn xut chung đc xây dng theo bin phí sn xut chung
vƠ đnh phí sn xut chung nhm phc v cho vic phân tích bin đng chi phí sn
xut chung.

9

 Bin phí sn xut chung:
nh mc bin phí sn xut chung đc xây dng cho mt đn v sn phm.
nh mc bin phí sn xut chung cng đc xây dng theo đnh mc giá vƠ lng.
nh mc giá phn ánh đn giá bin phí sn xut chung phân b. nh mc lng có
th là s gi lao đng trc tip, hoc s gi máy, s sn phm sn xut,ầ đc chn
lƠm cn c đ phân b bin phí sn xut chung cho 1 đn v sn phm
Ta có công thc tính nh sau:
nh mc bin phí SXC = đn giá phơn b bin phí SXC x đnh mc lng
Trong đó:
n giá bin phí
SXC phân b
=
Bin phí SXC đnh mc
S gi máy s dng đnh
mc

nh mc lng
=
S gi máy s dng c tính

S sn phm sn xut c tính



nh mc đnh phí sn xut chung:
Trong khi bin phí sn xut chung đc xây dng cho mt đn v sn phm thì
đnh phí sn xut chung đc xây dng cho mt thi k. T đó xác đnh đnh mc
đnh phí sn xut chung cho mt sn phm thông qua t l phân b đnh phí sn xut
chung. T l phân b đnh phí sn xut chung cn c vào d toán đnh phí sn xut
chung hng nm và tiêu thc phân b đnh phí sn xut chung (s gi máy, s gi lao
đng trc tip,ầ) T l phân b đnh phí sn xut chung đc xác đnh nh sau:
T l phân b đnh phí SXC
=
D toán đnh phí SXC
S gi máy
nh mc đnh phí
SXC cho mt sn
phm
=
nh mc gi máy (s gi
lao đng trc tip,ầ) sn
xut sn phm
x
T l phân
b đnh
phí SXC


10

1.3.2. 2. D toán chi phí
D toán là mt k hoch chi tit đc lp cho mt k hot đng trong tng lai,
biu hin di hình thc đnh lng (s lng và giá tr), ch ra vic huy đng các
ngun lc và vic s dng chúng trong thi k đó. Do đó, d toán là mt công c ca
nhà qun lý đc s dng trong vic lp k hoch, kim soát vƠ đánh giá hot đng.
D toán rt cn thit đ qun lý, điu hành hot đng kinh doanh ca các t
chc. Các s liu điu tra cho thy rng hu ht các t chc có qui mô va và ln trên
toàn th gii đu lp d toán (Horgren et al., 1999). D toán cung cp cho doanh
nghip thông tin v toàn b k hoch kinh doanh ca doanh nghip mt cách có h
thng vƠ đm bo vic thc hin các mc tiêu đã đ ra.
 D toán tnh vƠ d toán linh hot
D toán tnh lƠ d toán th hin tng chi phí theo mt mc đ hot đng c th.
Vic so sánh kt qu thc t vi d toán tnh ch cho ta bit kt qu chúng ta có đt
yêu cu mong mun hay không. Nhng d toán nƠy không dùng đ đo lng vic s
dng chi phí  mi mc đ hot đng. Vì vy, cn phi có mt d toán v chi phí
trong mt phm vi t mc đ hot đng ti thiu đn mc đ hot đng ti đa đ vi
mc đ hot đng thc t nƠo ta đu có th xác đnh d toán tng ng dùng đ so
sánh vi thc t khi phân tích. Nhng d toán nh vy gi là d toán linh hot (a
flexible budget). S d d toán có tên là d toán linh hot vì d toán thay đi theo s
thay đi ca mc đ hot đng. D toán linh hot là công c ch yu ca các nhân
viên k toán qun tr kim soát chi phí sn xut chung. Vào cui k, nhân viên k toán
qun tr so sánh chi phí sn xut chung thc t vi chi phí sn xut chung d toán ti
mc hot đng thc t tng ng đ phân tích bin đng.
a. D toán chi phí nguyên vt liu trc tip
D toán nguyên liu trc tip đc lp đ ch ra nhu cu nguyên liu cn thit
cho quá trình sn xut. Vic lp d toán nguyên liu nhm mc đích đm bo đy đ
nguyên liu phc v sn xut và nhu cu tn kho nguyên liu cui k. Mt phn ca
nhu cu nguyên liu nƠy đã đc đáp ng bi nguyên liu tn kho đu k, s còn li
phi đc mua thêm trong k.
 lp d toán chi phí nguyên vt liu trc tip cn xác đnh:

- nh mc tiêu hao nguyên vt liu đ sn xut mt sn phm.
11

- n giá xut nguyên nguyên vt liu.

Khi lng NVL cn
cho sn xut
=
S lng sn
phm sn xut
x
Mc tiêu hao NVL cho
mt sn phm
D toán chi phí nguyên
vt liu trc tip
=
Khi lng NVL
cn cho sn xut
x
n giá xut nguyên
nguyên vt liu


b. D toán chi phí nhân công trc tip
D toán chi phí nhân công trc tip đc lp da trên d toán sn xut. (Mu:
Ph lc 2). D toán chi phí nhân công trc tip cn đc tính toán đ doanh nghip
bit đc lc lng lao đng có đáp ng đc nhu cu sn xut hay không. D toán
chi phí nhân công trc tip đc tính toán da trên tng s lng sn phm cn sn
xut ra trong k vƠ đnh mc thi gian lao đng trc tip cn thit cho mt đn v sn
phm. Nu có nhiu loi lao đng khác nhau gn vi quá trình sn xut thì vic tính

toán phi da theo nhu cu tng loi lao đng. Nhà qun tr phi bit nhu cu lao đng
trong c nm đ có d toán lao đng phù hp vi tình hình hot đng kinh doanh
không làm nh hng đn sn xut.
i vi chi phí nhân công trc tip, đ lp d toán doanh nghip cn xây dng:
- nh mc thi gian lao đng đ sn xut sn phm.
- n giá ca mt gi lao đng trc tip (hoc tin công tr cho tng sn phm).
Ta có th tính d toán chi phí nhân công trc tip theo công thc sau:
Lng thi gian
lao đng d kin
=
Lng sn phm sn
xut d kin
x
nh mc thi gian lao đng
đ sn xut mt sn phm
D toán chi phí
NCTT
=
Lng thi gian lao
đng d kin
x
n giá ca mt gi lao đng


c. D toán chi phí sn xut chung
Chi phí sn xut chung đc lp d toán theo đnh phí và bin phí sn xut
chung, da trên đn giá phơn b và tiêu thc đc la chn đ phân b (tiêu thc đc
chn đ phân b chi phí sn xut chung là thi gian lao đng trc tip hoc s gi
máy).
12

+ i vi bin phí sn xut chung: phi tính đn giá phơn b bin phí sn xut
chung vƠ đnh mc thi gian cho mt đn v sn phm. Bin phí sn xut chung có th
đc xây dng cho tng yu t chi phí cho mt đn v hot đng (chi phí nguyên vt
liu gián tip, chi phí nhân công gián tip,ầ) hoc có th xác lp bin phí sn xut
chung cho tng đn v hot đng.
Bin phí SXC d
toán
=
nh mc bin phí SXC
x
S lng sn phm
sn xut d toán


+ i vi đnh phí sn xut chung: phi đc c tính theo tng đnh phí sn
xut chung trong k d toán, có th cn c vào s liu k trc vƠ điu chnh cho phù
hp k này.
nh phí SXC d
toán
=
nh phí SXC thc t k
trc
x
T l % tng (gim) đnh
phí SXC d kin


d. D toán chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghip
D toán chi phí bán hàng và chi phí qun lý doanh nghip giúp nhà qun tr c

tính các khon mc chi phí ngoài sn xut phát sinh trong k d toán .
1.3.2. 3. o lng kt qu chi phí- tính giá thành
a/ Khái nim giá thành
Có nhiu khái nim v giá thành sn phm:
Nhà kinh t Xô Vit A.Vaxin: “ Gía thƠnh sn phm bao gm toàn b giá tr t
liu sn xut chuyn vào sn phm và mt phn giá tr mi sáng to ra”.
Các tác gi Cng hòa Dân Ch c: “ Gía thành là nhng hao phí bng tin v
lao đng sng ( di hình thc tin lng) vƠ lao đng vt hóa cng nh chi phí bng
tin khác đ chun b sn xut và tiêu th sn phm, lao v ca doanh nghip”.
T đin thut ng tài chính-tín dng ca B TƠi Chính: “ Gía thƠnh lƠ toƠn b
hao phí lao đng vt hóa ( nguyên vt liu, nhiên liu, đng lc, khu hao tài sn c
đnh và công c nh) vƠ lao đng sng trong sn xut, tiêu th sn phm, qun lý kinh
doanh, đc tính bng tin cho mt sn phm, mt đn v công vic, hoc mt dch v
sau mt thi k, thng lƠ đn ngày cui tháng”.
T nhng khái nim trên, giá thành sn phm có nhng đc trng sau:
Bn cht ca giá thành là chi phí- chi phí, phí tn v ngun lc kinh t có
13

mc đích- đc sp xp theo yêu cu ca nhà qun lý.
Gía thành th hin mi tng quan gia chi phí vi kt qu đt đc trong
tng giai đon, hot đng nht đnh.
Gía thành th hin phm vi gii hn chi phí trong mt đn v, khi lng
sàn phm, dch v hoàn thành.
V mt ý ngha kinh t, giá thành là mt ch tiêu tng hp phn nh cht lng
toàn b hot đng sn xut kinh doanh, và qun lý kinh t tài chính ti doanh nghip.
b/ H thng tính giá thành sn phm
K toán tp hp chi phí nguyên liu, vt liu trc tip
Chi phí nguyên liu, vt liu trc tip là giá tr ca các loi nguyên liu, vt
liu trc tip s dng cho sn xut sn phm hay thc hin dch v trong k.
Chi phí nguyên vt liu trc tip đc hoch toán trc tip cho tng đi tng

hoch toán chi phí theo các chng t ban đu.
Trong trng hp nguyên vt liu chính, nguyên vt liu ph s dng đ sn
xut ra nhiu loi sn phm nhng không th xác đnh trc tip mc tiêu hao thc t
cho tng loi sn phm (hoc đi tng chu chi phí) thì k toán tin hành phân b
theo tiêu thc phù hp. Các tiêu thc có th dùng đ phân b lƠ: đnh mc tiêu hao cho
tng loi sn phm, h s phân b đc quy đnh, t l vi trng lng sn phm đc
sn xut ầ
 hoch toán chi phí nguyên liu, vt liu trc tip, k toán s dng tài khon 621 “Chi
phí nguyên liu, vt liu trc tip”.
K toán tp hp chi phí nhân công trc tip
Chi phí nhân công trc tip bao gm: tin lng chính, tin lng ph, các
khon ph cp theo lng vƠ các khon trích BHXH, BHYT, KPC ca công nhân
trc tip SX sn phm.
- Chi phí nhân công trc tip đc hoch toán trc tip vào tng đi tng
hoch toán chi phí cn c vào các chng t ban đu.
- Trong trng hp tin lng chính ca công nhơn có liên quan đn nhiu đi
tng hoch toán thì đc tp hp theo tng phơn xng, b phn, giai đon công
ngh. Sau đó phơn b cho tng đi tng hoch toán theo t l vi đnh mc tin
lng.
14

- i vi tin lng ph nu không tính trc tip cho tng đi tng thì đc
phân b theo t l vi tin lng chính.
- Khon trích BHXH (24%), BHYT (4,5%), KPC (2%), BHTN (2%) đc
tính trên tin lng phi tr cho tng đi tng đ tính vào chi phí.
K toán s dng tài khon 622 “Chi phí nhơn công trc tip” .
K toán tp hp chi phí sn xut chung
Chi phí sn xut chung là toàn b chi phí thc t phát sinh liên quan chung đn
vic t chc, qun lý và phc v sn xut  các phơn xng, b phn sn xut. Chi phí
SXC bao gm:

- Chi phí nhơn viên phơn xng.
- Chi phí vt liu.
- Chi phí dng c sn xut.
- Chi phí khu hao tài sn c đnh.
- Chi phí dch v mua ngoài.
- Chi phí bng tin khác.
Chi phí sn xut chung đc tp hp theo tng phơn xng, b phn sn xut.
Cui k, chi phí sn xut chung ca phơn xng, b phn nào s đc phân b cho
nhng sn phm mƠ phơn xng, b phn đó sn xut ra. Chi phí sn xut chung có
th đc phân b theo tin lng NCTT sn xut, phân b theo s gi máy, phân b
theo chi phí NVLTT,ầ
K toán s dng tài khon 627 “Chi phí sn xut chung”.
Cui k trên c s các khon chi phí NVLTT, chi phí NCTT vƠ chi phí SXC đã
đc kt chuyn, k toán tng hp chi phí sn xut phát sinh trong tháng đng thi
đánh giá sn phm d dang ca k đ lƠm cn c tính giá thành sn phm hoàn thành.
Nhng chi phí liên quan đn tng đi tng đc tp hp trc tip vƠo đi
tng chu chi phí. Chi phí sn xut liên quan đn nhiu đi tng thng tp hp
thƠnh nhóm vƠ đc phân b cho tng đi tng chu chi phí.
Tài khon s dng: 154 “Chi phí sn xut kinh doanh d dang”
c/ Mc tiêu, tác dng tính giá thành trong qun tr chi phí
 phn đu tng hiu qu ca hot đng sn xut kinh doanh, đng v góc đ
ch quan ca nhà qun lý là làm sao có th tit kim ti đa các khon chi phí phát sinh,
15

liên quan đn hot đng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Mun vy cn phi
nhn din tht chính xác các khon chi phí phát sinh và tác dng ca nó trong cu trúc
ca doanh nghip, giúp các nhà qun lý có c s và hình thành quyt đnh mt cách
chính xác. Do đó vic tính giá thành s giúp cho nhà qun lý doanh nghip qun lý có
hiu qu chi phí và ch đng trong vic hoch đnh li nhun ca doanh nghip.
1.3.2.4. Phơn tích, đánh giá chênh lch chi phí gia thc t vi đnh mc

Phơn tích, đánh giá chênh lch chi phí gia thc t vi đnh mc đ kim soát
chi phí và tính giá thành sn phm phc v cho hiu qu hot đng ca doanh nghip.
a. Phân tích bin đng chi phí nguyên vt liu trc tip
Bin đng chi phí nguyên vt liu trc tip bao gm bin đng v giá và bin
đng v lng. Bin đng v giá là s chênh lch gia giá thc t vƠ giá đnh mc b
ra đ mua nguyên vt liu đó. Bin đng v lng là chênh lch gia lng nguyên vt
liu s dng thc t vi lng nguyên vt liu s dng đnh mc.
Bin đng chi phí nguyên vt liu trc tip đc xác đnh bng các công thc
sau:
Bin đng v giá = (AP ậ SP) X AQ
Bin đng v lng = (AQ ậ SQ) X SP
Trong đó:
- AP (actual price): giá nguyên vt liu thc t
- SP (standard price): giá nguyên vt liu đnh mc
- AQ (actual quantity): lng nguyên vt liu thc t s dng
- SQ (standard quantity): lng nguyên vt liu đnh mc s dng
b. Phân tích bin đng chi phí nhân công trc tip
Chi phí nhơn công trc tip cng chu nh hng bi hai nhơn t: s gi lao
đng s dng vƠ đn giá lao đng. Bin đng chi phí nhơn công trc tip đc xác
đnh bng các công thc sau:
Bin đng v giá lao đng = (AR ậ SR) x AH
Bin đng hiu sut lao đng = (AH ậ SH) x SR
Trong đó:
- AR (actual rate) đn giá thc t ca mt gi lao đng
- SR (standard rate) lƠ đn giá đnh mc ca mt gi lao đng