Trong 5 giác quan của con người” thị giác, khứu giác, xúc giác, thính giác, vị giác, có thể nói cảm
thụ thị giác chiếm tới 80% tỷ trọng của sự cảm thụ không gian đô thị. Chính vì vậy việc hiểu rõ
những khía cạnh của cảm thụ thị giác là cơ sở rất quan trọng để đánh giá và thiết lập các không
gian.
I. Những yếu tố vật lý thị giác
!
!""#$%&'()
#$%
-Trường nhìn:*$
+%,-./01#$23456/0789' ! :;<=<
+%,&->?'#01#$34'@<A#$B8
+%(%<-*$%C#$34'D
E% !%&0F<G HFI@J$KL@0M$N1(
-Ngưỡng nhìn xa , khả năng phân biệt của mắt: OP(/H'Q/:J(CJ OJ J<R< I
'HJ(*$ "0<%,0 SJ#$O%='AJ(%!
!%$JH H%T'L OJ.<1#$LUJ-
VWOJ3-K(/H1LHS!%5.'R0<X9
VWOJY8-K(/H1LH#<O!%5Z.['#9
VWOJ2B4-\Q/:LO A!%
VWOJ2B4]2Y44-^MJ' A,/O!%
VK$2Y44'!%%C$!'FJ(&%E._OC I(<'J.J'1
L/MJJ!%#'/MJT`E(#$'
OPQ/:13844#= I(aT(/H1C OJA#$
234'(% <!bC OJAYB$LZcbAC OJ2Y529
"#$%&'()*+,-./010234#,05
VKL(b%0 !0H HSbF<H/C;<.JOd%@$( !Oe1Jf
IS
V>_Oe=#%!#$O(g!&h& !($EH!%
O1b%%I'#$LDJ%e!'<H#I%!KL!%?$
%IM/#/( J/:"/C (/H$Oe
Thời gian cảm thụ – Cảm thụ không gian trong sự chuyển động
= O;<.J$Oe1(+Oe(e<$&,
O&(' A#1!$(<A/<a$L!%;<%)% !$=0<
;<.J'%i$OeT
+<0Oe !!=<H#$%;<J%<-j/'@'@J'!!XK(Oe(
%!<#$+1I/?
kl%i(5%%9
+Oemnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnno
+A<
a=TGbI$ H HJ!%J<H!A J<aJ(A0.ZMe
A,O' I#a"J<H/M1#Q<,#%=;<QHHJ!%'
F
+1$bJ!%;<%)HO1bC%IOe#'&#$;<p;<.JM$bA
<;<.J(
Tính liên kết thị giác- lực thị giác
KL(b=<0#_#0 HTFbJjbI$0 OPMNJ(
EIMeLMp@H.q#$
E($b=<#_J$$1#WJ:=@$ !e<$ OJ($<r%I
;<.JJ($Q/0H<T&C%I<!.q !TOJFMOQ@
/?H<TCAO'LJQb=<'(I#<=.q0<HQ@._MN
%i%:
+I#0 HJ#_J#$bI;<%)T(Me%:[1J !MNM' !#0 H' !
C
Những yếu tố tác động đến sự cảm thụ thị giác
Các vật thể tạo hướng nhìnsbI#0 H#_J$% !/MN/CJ(KL($
._(%<bl#$QJAIb!%
Quan hệ phông hìnhj,O!MJ.J'$<.'' Ab#:<%T OPQ/:(/H
( J<j,O$#T$Mt(/H$Oe1(
viền 6'#7.8#079*$%L!%';<=!%b$!/=<%aOeJF%$%%i
M,OL!%$/=<%K#$ $Ob ;<.J !$#TF<<aOJ@]=L
J!%u$"/MJJ!%'bcF=J/=<%.N%0F%
=#<GHH<A$ H HJ!%='&J!%O;<QH.#<$O#$$=
;<%)0L1F !<!
Chuỗi phối cảnh vO!#$<6(&FJO'O'T_#0 H$.Z#G;</p01'
._Oe<F !E(=TG !!%0J<6AO'<HJ HH
aJO%0<H=._,`'#0 H'<J1LOAF!
EIMe-A$1wAF<!%J H%T\Jw\A[v$KLJ#!@!'
/<!/J'.O@<(X1$1#$M._Oe<6JOIb%%0<H
KL<HA#@#$L<H !L<6O'<6AOxaL/&Ox%0#y
II. Những yếu tố tâm lý thị giác
K$LH<A(#GJI[/H)'H<AQ#GJdJQl#$H<AJH:eO
!+:;<J I
]+Q#GOe-+%JQ#G<'/<`._O(F ! J<
]+%'PJ'(;<J'IU(&-EIMe JM<#;<AH+Qz<%)yx_0'.,'I1
H@T_0+Q#GIF<$<.5S'$9%%%I+%<k<A
]+Q#G#&<['-+0'H<0IJ !<'.A.qO(I_J !!
!T,<[\eLIL !OJ"{H<AQ#G$=1;<Q H HJ !
JA1'#&<[ J<
]aOJF'M<,A5 |:'O9lJ#0._OeJ J<
III. Một số phân tích không gian trên cơ sở cảm thụ thị giác
:;("
\A HJ,.CFJ%0!%%C$%)Q% !!=HOJF< :-
Va!%?%%(%<5bF<9WOJ1#G;<.J$Oe(
VaOe(;<.JAM<.A!
Va!%I1J( JMN(%<
Va!%!'%i%$' !/#N
Cảm nhận về không gian đóng:jQ#$L !O(F._ IJ'=l'TL% !1@J
%i%$
+%0b/?-aJ/' c I% !5M#_JA9' OP%J JS
+%0b-E(F<%0
}(?-
V+2B-^=<OJ(%b
V+2~-aOJ(I%
V+34-}%0'%LOJ$C
V+B4-aOJ""
a=#<GF%I[/H% !@J0< !E%I[/HC%<Q !dc
/0 !.q0<=<FF< ! J<
Cảm nhận về không gian mở
+%0b/?J1%" !b$+%0b'l !/J("
"5%0S,2B]349W!C#$L !@'//=F)I#$ !al
#$L !CFbI$1#0 H ! J
Không gian có tỷ lệ đẹp
+_H% !J%0d2BoB4#LOJMt<' ! ! I;<Jl
!;<JC'%A%OaI(L !|#:F<•F<%d2•YH2•B#$L !1#$|#:xWH
1|#:' !OJT'Q(6F< !;<JY8 !! !0%;<J
2346F<
KL/Ae:<'._Q@&'A@&'$"',OX% ! H1|#:l#$H<A0yx
J !
Các không gian liên kết
jQ#$L !<b%!'0._T%&P'J<H
V+%HO`J !L.J%0' !1CF#0 H
Va <_ !<H' <_$JOe1OY !';<.JOd<F !$
d<F ! J
v#0 H1;<H/CJ(MN
Tương đồng hướng không gian và hướng giao thông:
€<HFbJM !;<H+<0Fb,)#!;<H
E(=._,`LYH<A$'H.&%J: !I<H!#I J'
Mt#0._#N' OP##A
Tổ hợp trục không gian:*$._[1J ! HH<H'J !$1#0 H< u#0 H
!b#0 H/?#_JjQ#$J.ZMe%[& !"O!EIMe%e
!#0 HJ!%='b%0J)T$J !%!
+%0Q#$.AQI%L I J&0OeJk<l._=HOL$
(Me1LbIOeJ%[& !1L !!$!
<
Chi tiết tương phản xem như là điểm dị biệt mà đi>u dị biệt đó gây tính kích thích thị giác làm
cho người ta thích thú.
1. Định luật khoảng cách6 #0'=49
s OJLJO J<0LI0
•
<J#l
J <
KLc'LLI0
•
<JC=<F
OJT.q$A#0 HF<F<M)5e
<!
•
$!
•
= OJM)9jQI#$#<Q
•
._
='&#$$C=</lJ!
•
$J
,C@
/
s$F<‚‚W:<;<OJ
/aJbA H=<‚‚}QTG':<&J
*0 HJJHJ
!"5j#<Q
•
._`F<ƒj#<(._A<9
+OLI0
•
<J A<F@HP
•
/0L
J@ q+< OJT !=<TNA
#0 H,I<K#0 OP/;<J'LH
1J#/SEQ
•
LA<1@R!
•
#
.q;<RMNH._`D/JU+IA<
F<%T''#:<$<.:<;<OJFb !
$A HAJ
# $%&5x$%!
•
9
+OJI0
•
<JS$ OJx/lH#0
I%%C$'"I0
•
<J# OJ%!
•
##R
FI.<%C$FEQ
•
$ OJSx/?
OJ%!
•
#1._#0 HP
•
q%C$!
•
„2M0
•
IJ;<SOQ
•
I%%0!F%jF<
@ P
•
J
„.AYM0
•
I$F/?<._Q%.<@=
J/J#da%C%$1#'%0
•
<;<O%<s%
M0
•
IMNH%J'#T$%%%e<!
•
$ Q #G @
>_%.<IP
•
Q0
•
<;<O%<J5 ._0
•
.!
•
9
' (&%)*+,*-
aJI0
•
<J/?<$A<P
•
<#<!#<!
c IJOe1._#0 HP
•
q%C$!
•
. (&%)
/ 05#<Q
•
0
•
9
WLI0
•
<@<0
•
2F<!
•
IJOQ
•
1!
•
!0
•
#0
EF,/O#$L/0
•
J F._M`cA<LI0
•
<f…
?/<0
•
AO@TJx
j†%0,.C.ZMe!I
+%!
•
/AeLc#1#0CF<
Kcf%C$M/0
•
Q&T""
aJ!Me!LO#0CMR$%
;<J%#.Z
1 (&%)2
WOJJI0
•
<J$=.q[K
H<$@[/JU
KLc,&MFKLO$AL
JI0
•
<J.qJ2JOOF#0e
3 (&%)455#<Q
•
QM,9
WYI0
•
<J@<0
•
%02P
•
D$#0
•
IA1
,`<.qJ!
•
._<[
6 (&%)789%%
+OJI0
•
<J @<0
•
$A<'M0
•
I/?<
01IQA..
:; 7
<
,=,
+d # p ;< 0
•
… ) 5A #Q
•
0 $ "9
+,O#$!
•
J;<%)<$Jx&
‡+,OF<
+D]]]]]]]]]]0
+%]]]]]]]]]].<
+%0]]]]]]]]]]]]M
‡+,O-
W|$]]]]]]]]]]]_M'
E<!]]]]]]]]]%"
‡+,OFc
‡+,OF$<.
‡+,OF.!
•
‡+,OF I
>?@A%)B&
<<
Nhìn qua thì thấy hình bên chẳng có gì đặc biệt. Nhưng nếu bạn đưa một tờ giấy vẽ chúng lên
nằm ngang tầm mắt và nhắm mắt lại, rồi đặt mắt ở điểm gặp nhau của các đường kéo dài của
những chiếc đinh ghim, bạn sẽ thấy hình như chúng không phải vẽ trên giấy mà là cắm thẳng vào
giấy.Nếu đưa đầu v> một phía thì bạn sẽ thấy như chúng nghiêng v> phía ấy vậy.
aOIOJ$/?#<(AO- ,JOC%0$D&H<T
%0H$'.qqJ%0TLH<
v$$ !0@ OP/J#dFJT#$ <HK" I%#1$;<0 !
†EF#$'H<T !<OC/ r._J#d$.qD$)$T
!"MC&$/:<(#GTaJ).†p.ZMe%%pL <HJ
KL._J#dF;<)5O9%F<'MQ#$$IMeT$/"I/H
v/05ˆ9qL%0F y#.qL:<;<OFOJ%
b/:-/ !`G%?LLJ%0$ y%
^#$ L%0^ !O#$L@AE(%LJ$/
#$@A%`q#1L/.qD#=$lDJ@Q
al('/MR&%?%0a'Dˆa !,ˆ^
B+
><?
Ta nhận thấy có những loại đường nét gợi cho chúng ta cảm tưởng khá rõ ràng để nhận định ý
nghĩa riêng biệt của nó. Cũng đôi khi cảm tưởng đó vượt khỏi tầm phân tích của chúng ta.
K( J:%?-D†%0#$R1#_
$/F/'/<#._,;<H$ !1'
1GFMy'H<<A$ He
jl<(J1%._F<b';<GJ$ N
T !1
jN T & cM$p._($%<%fO
C#
,-@.,-A,-B3!
Kc#"F<OCb/:CD@-(&E@A
8F,G
ˆl/H#$1OJ/O'/<`/p'X/<#._#Q<M$
+%J#M)1OJ.![$J.%OC%0'
;<G
aT1LOJ# b/%O%0
!=<!(%=T' QJT!
J'#Q#Q#0pMteL=QKLO
J$P!
•
L#P
•
#P
•
#$O/
L
,-C(1DE,-
,-B3
}#$M._b<e$$$1OJM
0Y$}$<xOJ#
$F<$<=HOJM)}$C%O
J=lH#N#OJ
FG&
KHLc$JG:#'#Q<M$'/F
/'L$+RMJQ@&J$.q
F<=M)-JJx$
S.qJM)vJJ%.q
vJ1OJL$.A$ 0$L
c.qOC$$
HII
J
AIIKE
jel1._J%'._!(+R%Ie
$LOC#0OCFF<.Q<
,-LMD'=I.'=AN
,-
J
MIAOO0'"0
jc1._P'AKH</c<'/<#._#N#'._
!P/?'._?$..AKH<1 S#$%'#$
%'#$e$#$/$KH<1QF<b'O
JL$
,-P;
j !1I%i%$D+lL
%…F<MN%QeL'%O;<
00'%HO'%H(X'$l
(I<'F<" !O'=<`j@
A._#0e'J%'#0!
•
$# ! HT.q
0._/If' II"' JJ
,-0.O0Q!
R$,-13
jMRA#FP
•
#0 HP
•
qL$=%/AeE
._;<%)I$0%F<%1H<H</Ae.q
!%C$!
•
A
>HIJ>)K&>
jQ#$L).†_ @<.$$!%:J#d$#$O#O(JpTF'c'MJ' A'
$<.'d.qT‰‰1J‰/O‰f& T$Jf)
+%;<J%0&<$:<(OJH%%p!T'JO(%%?OCOOJ#0
dLF<%P/O^ #$':.†'._!/ FOP#$'H$',<=#$0<
ILOJFOlI/J#d2J<y/?J&$Q)._ aJ&%<FA$
._%Mt:<(OJ'<[I )"F<,I…<('1.J&L I%
MF::AO(J$(&T/##AH$+0LIMeFO%
)d'LJf$H<//SL#6.FAO'L..%O%J%JJf/C
L).†/f$ [HH 2~Š##v%'!pJ&@OL#6.FA
O5%Jf!9
v0')%<FA,+Q#$LO11d_0EIMe%2/&%'2/AO !3F<#$1
.<%dO !YF<+%%1$').†MRLOO$:A(&FJpT
H(0<O'M<%2 <O(
IMeLM$)OJ1)#$+‹\Œ*•‹ŒŽ*5H\Jeg•#h9w $`LJf
)1.JJ#d@'%2 O ')%?LO<1).†:#$(K:<(g
+%*•‹#h1/<`$v*a[j$1&Me%%p/C*p$.</#.<A2+%<a[os%
ˆ.K1`.$\ev$C%#=L% ^%;<' 1&MeC% !$H
H<A= <F/I2P" H1L.O'($1.J0
j#)$p#$2Jfe).†•H 2‘ˆM%\’’%$>Ž’C
W$1H H'2J"(†L=<s=$$%?J<%T 1M_@.q
HJ.J:)\’’1JH H2J"%q$Q<<: H(%02/FbD%=pO;<H
=FsR('JO;<H!$l !%J SL%%A/OQKH</&$;<.JI@J5$
_%YJI@J$%2$!R#9'OO.q.e[bMR%F< /C/&%'
\’’p/ %J2J0 /CL H%T. J'Lp%IJ‰ H<(#G‰= H%T$\’’q'
)%?J".(@<A
ˆM%\’’“.E<#K”a<%”>Ž’27•2]27•B
a#0:(H+%*•‹##$ˆ%..oLcM,H<%5%Hv*†#$<[9'#$;<J
%2/&O/#$/HMMLM1,/$d2,#y[/(bd._OH<;</Fb,
},A%e#$#[/HL)bJlF<1.ZMe>_@<:= L
OOH< !F//HM=<#<!% M:<$T
aI*MME#$=<0_:AO//HMwIMe1/HH=<0#$2qc2'
!p.JJP2B~8+%.<A \evL).†]$pZ:)FAO]p%L$_<#$
p$:L †<(F cp'M<6P'#$cO/?F<JM$H !//HMd2
I@J
EIMe2Jf%[Hv.v#/'+<%
v. v#/' + <%
‰+ ˆ/ M%.‰' # #' 2833
W @ ' & O # ;<J % ‰#$ /H M‰ ' .q f % /& % #$ Q -
a,Ž
}<. ˆ%/#M
528Y‘ ] 28•3' Ž#9
a.\%%.
% L ) .† ‰ J ‰ $ 0< /< % # .Z : <( , +Q 59
hW@%!'†#$%"R#$L/&% rM.…:M>!#$.†a<j
#dM>%%.†$pe)$_<EPJ$v\evŽ#KP28B•!e:#$
.†^ˆ%/#MC$##KP288~!$$/%<:#$H H%O$a
KP287Y!1)#$.†a<j@#<@&^HH*pKP2873!q#%BR=<0KP
28781#$.†qQM<%F<M$%1%))K$ OP!"#$$H H%'"MR'
LGC r#$/(K$%!"$0&<+_0#6#KP2877!/$q/%BK<0A'MQ
#0@# u/$,H<)%"!#$•KP28~4!1;<G/C$H<M#ŽŽKP28•3!
;< #‰ 5%I d 2 ”%< / #9
^ % €<Q ] v ] +< ] j!
>%
K $ ! / b = A ' L $< . ;<O , R @<Q
><%