Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH



PHAN TH KHÁNH TRANG



HOÀN THIN H THNG
XP HNG TÍN DNG DOANH NGHIP
TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP
VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM





LUNăVNăTHC S KINH T







TP. H Chí Minh ậ Nmă2014
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

PHAN TH KHÁNH TRANG


HOÀN THIN H THNG
XP HNG TÍN DNG DOANH NGHIP
TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP
VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN VIT NAM


Chuyên ngành: Tài chính ậ Ngân hàng
Mã s: 60340201


LUNăVNăTHC S KINH T


NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS. LÊ PHAN TH DIU THO



TP. H Chí Minh ậ Nmă2014
LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn “Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh
nghip ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam” là công
trình nghiên cu đc lp ca tôi, có s h tr tn tình t PGS. TS. Lê Phan Th Diu
Tho. Nhng thông tin, s liu đc nêu trong lun vn là đáng tin cy, trung thc,
khách quan.

TP. H Chí Minh, ngày tháng nm 2014
Tác gi lunăvn
PHAN TH KHÁNH TRANG


MC LC
TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT
DANHăMCăCÁCăBNGăBIU
LIăM U
CHNGă1:ăăNHNG VNă CăBN V XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP CAăNGỂNăHÀNGăTHNGăMI 1
1.1 Tng quan v xp hng tín dng 1
1.1.1 Khái nim xp hng tín dng 1
1.1.2 i tng xp hng tín dng 1
1.1.3 Vai trò ca xp hng tín dng 3
1.1.4 Phng pháp xp hng tín dng doanh nghip 6
1.1.5 Các nhân t cn xem xét trong xp hng tín dng doanh nghip 9
1.1.6 Quy trình xp hng tín dng doanh nghip 13
1.2 Mô hình nghiên cu và các h thng xp hng tín dng trên th gii 14
1.2.1 Mt s mô hình xp hng tín dng doanh nghip 14
1.2.2 H thng xp hng tín dng trên th gii 18
1.2.3 Bài hc kinh nghim XHTD doanh nghip cho các NHTM Vit Nam 22
KT LUNăCHNGă1 23
CHNGă2:ăTHC TRNG H THNG XP HNG TÍN DNG
DOANH
NGHIP TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG
THÔN VIT NAM 24

2.1 Gii thiu chung v Agribank 24
2.1.1 Quá trình hình thành và phát trin 24
2.1.2 Tình hình hot đng tín dng 25
2.2 H thng xp hng tín dng doanh nghip ti Agribank 26
2.2.1 Phng pháp xp hng tín dng doanh nghip 27
2.2.2 i tng xp hng tín dng doanh nghip 27
2.2.3 K tính đim xp hng tín dng doanh nghip 28
2.2.4 Mô hình xp hng tín dng doanh nghip 28
2.2.5 Quy trình xp hng tín dng doanh nghip 29
2.2.6 Thc trng h thng XHTD doanh nghip ti Agribank 35
2.2.7 Nghiên cu mt s tình hung xp hng tín dng thc t ti Agribank 39
2.3 So sánh h thng XHTD doanh nghip ca Agribank vi mt s TCTD ti
Vit Nam 45
2.3.1 im ging nhau 45
2.3.2 im khác nhau 46
2.4 ánh giá h thng xp hng tín dng doanh nghip ca Agribank 47
2.4.1 Kt qu đt đc 48
2.4.2 Nhng tn ti ca h thng XHTD doanh nghip ca Agribank 49
2.4.3 Nguyên nhân ca nhng tn ti 53
KT LUNăCHNGă2 58
CHNGă3:ăGII PHÁP HOÀN THIN
H THNG XP HNG TÍN
DNG DOANH NGHIP TI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIP VÀ PHÁT
TRIN NÔNG THÔN VIT NAM 59
3.1 nhăhng phát trin ca Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông
thôn VităNamăđn nmă2020 59
3.2 Gii pháp hoàn thin h thng XHTD doanh nghip ti Agribank 60
3.2.1  sut hoàn thin mô hình XHTD doanh nghip ti Agribank 60
3.2.2 Kim chng mô hình XHTD doanh nghip ti Agribank sau điu chnh 64
3.3 Nhóm gii pháp v qun tr điu hành 68

3.3.1 M ca h thng thông tin riêng ca Agribank 68
3.3.2 Tng cng công tác đào to CBTD v XHTD 69
3.3.3 Tng cng kim tra cht lng thc hin xp hng tín dng 70
3.3.4 Sp xp li b phn thc hin công tác XHTD doanh nghip 70
3.3.5 Xây dng chính sách khách hàng trên c s xp hng tín dng 70
3.4 Mt s kin ngh đi viăNhƠănc 72
3.4.1 To môi trng thun li cho hot đng xp hng tín dng phát trin 72
3.4.2 Xây dng t chc xp hng tín dng đc lp 73
3.4.3 Nâng cao cht lng thông tin tín dng ca CIC 73
3.4.4 Xây dng các ch tiêu tài chính trung bình ngành 74
3.4.5 Hoàn thin chun mc k toán Vit Nam 74
3.4.6 Quy đnh v ch đ kim toán đi vi doanh nghip 75
3.4.7 Xây dng h thng d liu đ cung cp thông tin doanh nghip nhanh chóng,
đy đ, chính xác 76
KT LUNăCHNGă3 77
KT LUN 78
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PHăLC
PH LC 01: Xác đnh ngành ngh kinh doanh ca doanh nghip
PH LC 02: Công thc tính các ch tiêu tài chính
PH LC 03: B ch tiêu tài chính (ngành Trng cây hàng nm)
PH LC 04: B ch tiêu phi tài chính (ngành Trng cây hàng nm)
PH LC 05: Bng chm đim các ch tiêu phi tài chính ca công ty TNHH A
PH LC 06: Bng chm đim các ch tiêu phi tài chính ca công ty c phn B
PH LC 07: So sánh h thng XHTD DN ca Agribank vi BIDV và VCB
PH LC 08: Bng câu hi kho sát
PH LC 09: Kt qu kho sát

DANHăMCăCÁCăCHăVITăTT
STT
T vit tt
Vităđyăđ
1
XHTD
Xp hng tín dng
2
Agribank
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn
Vit Nam
3
BIDV
Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
4
VCB
Ngân hàng Thng mi C phn Ngoi thng
Vit Nam
5
NHNN
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
6
NHTM
Ngân hàng Thng mi
7
TCTD

T chc tín dng
8
CIC
Trung tâm thông tin tín dng
9
TSB
Tài sn đm bo
10
BCTC
Báo cáo tài chính
11
CBTD
Cán b tín dng
12
TNHH
Trách nhim hu hn
13
IAS
Chun mc k toán quc t
14
VAS
Chun mc k toán Vit Nam
15
Moody’s
Moody Investors Services
16
S&P
Standard & Poor’s

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Tình hình d n tín dng ca Agribank t nm 2010 – tháng 9/2014 25
Bng 2.2: Minh ha b thang đim, trng s và b giá tr chun 29
Bng 2.3: Bng xác đnh quy mô doanh nghip 31
Bng 2.4: Bng t trng ca tng nhóm ch tiêu phi tài chính áp dng riêng cho
tng loi hình doanh nghip đư có quan h tín dng 32
Bng 2.5: Bng t trng ca tng nhóm ch tiêu phi tài chính áp dng riêng cho
tng loi hình doanh nghip mi cha có quan h tín dng 33
Bng 2.6: Trng s các ch tiêu tài chính và phi tài chính chm đim cho doanh
nghip theo báo cáo tài chính 34
Bng 2.7: Xêp hng và phân loi nhóm n trong h thng XHTD ca Agribank 34
Bng 2.8: Kt qu XHTD ca Agribank giai đon 2012-9/2014 35
Bng 2.9: Chính sách tín dng da trên kt qu XHTD ni b ca Agribank 36
Bng 2.10: Chính sách phân loi n và trích lp d phòng da trên kt qu XHTD
ca Agribank 37
Bng 2.11: Tóm tt bng cân đi k toán nm 2012 ca Công ty TNHH A 40
Bng 2.12: Kt qu hot đng kinh doanh Công ty TNHH A nm 2012 40
Bng 2.13: Chi tit chm đim các ch tiêu tài chính ca Công ty TNHH A 41
Bng 2.14: Bng cân đi k toán ca Công ty c phn B 42
Bng 2.15: Bng kt qu hot đng kinh doanh ca Công ty c phn B 43

Bng 2.16: Chi tit chm đim các ch tiêu tài chính ca Công ty c phn B 44
Bng 2.17: H s ri ro chm đim XHTD DN mi thành lp ca VCB 47
Bng 3.1: Chm đim ch tiêu d báo nguy c phá sn ca doanh nghip 61
Bng 3.2: Trng s các ch tiêu tài chính, phi tài chính và ch tiêu d báo nguy c
phá sn ca doanh nghip theo báo cáo tài chính 62
Bng 3.3: H thng ri ro XHTD doanh nghip mi thành lp 63
Bng 3.4: Chi tit ch tiêu d báo nguy c phá sn ca Công ty TNHH A 64
Bng 3.5: Chi tit ch tiêu d báo nguy c phá sn ca Công ty c phn B 66

LI M U
1. LỦădoăchnăđătƠi
Trong nn kinh t hin nay, ngân hàng thng mi (NHTM) là đnh ch tài
chính trung gian thc hin nghip v kinh doanh tin t và cung ng các dch v tài
chính tin ích cho s phát trin kinh t xư hi và đi sng con ngi. Trong đó, tín
dng là nghip v c bn và quan trng nht vì nó là nghip v to ra thu nhp c
bn cho ngân hàng. Song đây cng là nghip v tim n nhiu áp lc và ri ro, có
th gây tn tht ln cho ngân hàng. Thc t hot đng tín dng ca NHTM Vit
Nam trong thi gian qua đt hiu qu cha cao, cht lng tín dng cha tt, th
hin  t l n quá hn còn cao so vi khu vc và cha có khuynh hng gim
vng chc. Vì vy, vic nâng cao cht lng qun tr ri ro ti các NHTM Vit
Nam đang là vn đ bc xúc trên c phng din lý thuyt và thc tin. ó thc s
là mt yêu cu khách quan, là điu kin sng còn đ NHTM có th tn ti và phát
trin. Vi thc t là doanh s cho vay, thu n và d n đi vi doanh nghip luôn
chim t trng ln trong hot đng tín dng ca các NHTM, cho nên hn ch ri ro
tín dng (RRTD) đi vi doanh nghip vay vn mà vn m rng tín dng đi vi
ch th này là vn đ luôn nhn đc s quan tâm ca các ngân hàng.
Thc tin đư cho thy tht bi ca NHTM trong hot đng tín dng gn cht
vi thiu hiu bit v khách hàng. Mt trong nhng k thut qun tr RRTD ca
NHTM là s dng phân tích chm đim đ xp hng uy tín v mt tín dng ca mi
khách hàng mt cách thng xuyên. Do vy vn đ xây dng và hoàn thin h

thng xp hng tín dng (XHTD) ni b, đc bit là h thng XHTD đi vi khách
hàng doanh nghip đang đc các NHTM quan tâm nhm ngn nga và hn ch
RRTD t đó gim bt t l n xu phi trích lp d phòng ri ro, đáp ng các yêu
cu ca ngân hàng Nhà nc. ây rõ ràng là công vic mà các NHTM cn tin
hành mt cách đnh k nhm đáp ng vi nhng thay đi v môi trng kinh doanh
và tng cng hn na kh nng d báo trong qun tr RRTD. ó là lý do tác gi
la chn đ tài nghiên cu“Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip
ti Ngân hàng Nông Nghip và Phát Trin Nông Thôn Vit Nam”.
2. Mcătiêuănghiênăcu
Trên c s lý lun v xp hng tín dng doanh nghip ca ngân hàng thng
mi và h thng đánh giá xp hng tiên tin ca nhng t chc xp hng ln trên
th gii, lun vn vn dng và tin hành phân tích đánh giá thc trng h thng
XHTD đi vi khách hàng doanh nghip ca Ngân hàng Nông Nghip và Phát
Trin Nông Thôn Vit Nam, tìm ra nhng tn ti cn khc phc và nguyên nhân
ca nhng tn ti đó. T đó lun vn đ xut ng dng mô hình đim s tín dng
doanh nghip ca Edward I. Altman và đa ra mt s gii pháp nhm hoàn thin h
thng XHTD doanh nghip ca Agribank.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu ca lun vn là h thng XHTD doanh nghip ca Ngân
hàng Nông Nghip và Phát Trin Nông Thôn Vit Nam.
Phm vi nghiên cu ca đ tài: Nghiên cu s tp trung vào h thng chm
đim áp dng cho khách hàng doanh nghip ti Ngân hàng Nông Nghip và Phát
Trin Nông Thôn Vit Nam t nm 2011-2013.
4. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng phng pháp phân tích đnh tính đ nghiên cu các mô hình
xp hng tín dng doanh nghip ti các ngân hàng thng mi nói chung và Ngân
hàng Nông Nghip và Phát Trin Nông Thôn Vit Nam nói riêng. ng thi, lun
vn s dng phng pháp so sánh, phng pháp nghiên cu tình hung và phng
pháp kho sát đ làm rõ thc trng h thng XHTD doanh nghip ca Agribank
hin nay và tính kh thi khi ng dng mô hình đim s tín dng doanh nghip ca

Edward I. Altman trong đ xut hoàn thin h thng XHTD doanh nghip ca
Agribank.
5. Ý nghaăkhoaăhcăvƠăthcătinăcaăđătƠi
Kt qu ca đ tài nghiên cu này có th đc ng dng vào thc tin nhm
góp phn đa h thng XHTD doanh nghip ca Agribank phù hp hn vi tiêu
chun quc t, t đó h tr Agribank trong công tác phân loi n, xây dng chính
sách tín dng phù hp hn vi tng nhóm đi tng khách hàng nhm mc tiêu
cui cùng là nâng cao hiu qu trong công tác qun tr ri ro tín dng.
6. Ktăcuălunăvn
Ngoài phn m đu, kt lun, danh mc tài liu tham kho và ph lc, lun
vn gm 3 chng nh sau:
Chngă 1: Nhng vn đ c bn v xp hng tín dng doanh nghip ca
ngân hàng thng mi.
Chngă2:ăThc trng h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Ngân
hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam.
Chngă3:ăGii pháp hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip
ti Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam.





1
CHNGă1:ăăNHNGăVNăăCăBNăVăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANH NGHIPăCA NGỂNăHÀNGăTHNGăMI
1.1 Tng quan v xp hng tín dng
1.1.1 Khái nim xp hng tín dng
Ti Vit Nam, thut ng “Credit rating” đc dch thành nhiu ngha khác
nhau nh: xp hng tín nhim, xp hng tín dng, đánh giá tín nhim, đnh mc tín
dng… Trong lun vn thng nht s dng thut ng là xp hng tín dng vì khái

nim này phù hp hn khi đng  khía cnh ngân hàng.
V đnh ngha, mi t chc tài chính đnh ngha “xp hng tín dng” khác
nhau, nhng ni dung ct lõi đu bao hàm ý kin đánh giá cht lng tín dng hay
kh nng tr n ca ch th phát hành.
Theo Standards & Poor (2011), xp hng tín dng là nhng ý kin đánh giá
hin ti v ri ro tín dng, cht lng tín dng, kh nng và s sn sàng thanh toán
các ngha v tài chính mt cách đy đ và đúng hn ca mt ch th phát hành, nh
mt doanh nghip, mt Chính ph, mt U ban nhân dân. Xp hng tín dng cng
đ cp đn cht lng tín dng ca mt khon n riêng l, nh trái phiu doanh
nghip hoc trái phiu ca chính quyn đa phng, và xác sut tng đi mà
khon phát hành đó có th v n.
Theo công ty Moody's (2011), xp hng tín dng là nhng ý kin đánh giá v
cht lng tín dng và kh nng thanh toán n ca ch th đi vay da trên nhng
phân tích tín dng c bn và biu hin qua h thng ký hiu Aaa–C.
Nh vy, có th hiu mt cách khái quát v xp hng tín dng là nhng ý
kin đánh giá v cht lng tín dng, kh nng và s sn sàng thanh toán các ngha
v tài chính (bao gm gc và lưi) mt cách đy đ và đúng hn ca đi tng xp
hng trong sut thi gian tn ti ca đi tng xp hng đó, đc th hin thông
qua h thng phân loi ký hiu đc xác đnh trc.
1.1.2 iătng xp hng tín dng
Có nhiu cách đ phân loi xp hng tín dng. Theo Bhatia and Batra (1996)
tùy thuc vào các cn c khác nhau, ta có th phân loi nh sau:



2

1.1.2.1 Xpăhngătínădngăcáănhơn
Xp hng tín dng cá nhân là hình thc xp hng đc áp dng đi vi các
khách hàng cá nhân tham gia vào hot đng tín dng ca các ngân hàng thng

mi. Xp hng tín dng cá nhân đc thc hin da trên lch s vay - tr n, s
lng và loi tài sn đm bo mà cá nhân đó đang s hu, nhng khon thanh toán
chm hoc n quá hn Tt c nhng thông tin đó đu đc thu thp và tng hp
trong các báo cáo xp hng tín dng v cá nhân đó.
1.1.2.2 Xpăhngătínădngădoanhănghip
Xp hng tín dng doanh nghip là hình thc tp trung vào đi tng xp
hng là các doanh nghip. Vic xp hng tín dng doanh nghip đc thc hin
bng nhiu phng pháp khác nhau, nhng v c bn vn da trên các ch tiêu tài
chính và phi tài chính ca doanh nghip đ đánh giá.
1.1.2.3 Xpăhngătínădngăqucăgia
Loi hình xp hng tín dng này đánh giá mc đ tin cy ca mt quc gia,
đ t đó có th so sánh môi trng đu t gia các quc gia. Quc gia nào càng
đc xp hng tín dng cao thì càng nhn đc s tín nhim ca các nhà đu t
nc ngoài nên s thu hút đc nhiu ngun vn đu t. Vic xp hng tín dng
các quc gia da trên các ch s phát trin chung nh: ch s phát trin các ngành,
ch s an toàn vn đu t, tc đ tng trng kinh t ca quc gia, mc đ n đnh
chính tr,
1.1.2.4 Xpăhngătínădngăcácăcôngăcăđuăt
Các công c đc xp hng ch yu là: trái phiu công ty, trái phiu chính
ph, các loi trái phiu và kì phiu ngân hàng.  mt s nc và mt s t chc
xp hng tín dng hin nay còn xp hng tín dng c c phiu u đưi, c phiu
thng, Vic xp hng tín dng đi vi các loi công c đu t đc thc hin
da trên mt s ch tiêu nh: kh nng thanh khon, kì hn, lưi sut, mnh giá, các
ri ro có th gp phi.
 Vit Nam hin nay mi ch tp trung xp hng tín dng cá nhân và doanh
nghip tham gia hot đng tín dng  các ngân hàng thng mi, các doanh nghip



3

niêm yt trên th trng chng khoán. Vic xp hng tín dng quc gia và các công
c đu t không đc chú trng nhiu mà ch yu da vào kt qu xp hng ca
nhng t chc xp hng ln nh Moody’s, Standard & Poor’s hay Fitch,…
1.1.3 Vai trò ca xp hng tín dng
Theo Standards & Poor (2011) thì xp hng tín dng có vai trò đi vi các
đi tng sau:
1.1.3.1 iăviăngơnăhƠngăthngămi
 Hn ch ri ro tín dng
Ri ro tín dng luôn gn lin vi hot đng cho vay ca ngân hàng. Vic
đánh giá ri ro này là trách nhim ca ngân hàng. Các ngân hàng luôn tìm cc đi
li nhun qua vic tìm kim nhng li tc cao nht có th có  các món cho vay,
đng thi c gng gim thiu ri ro liên quan đn các hot đng cho vay nh: sàng
lc và giám sát khách hàng vay, thit lp mi quan h khách hàng lâu dài, quy đnh
các hn mc tín dng, tài sn th chp Mc dù vy không mt ngân hàng nào,
không mt t chc nào có th d đoán ht đc nhng ri ro có th xy ra.
Hot đng kinh doanh tin t ngày càng khó khn, ri ro ca nó ngày mt
ln, đòi hi phi có nhng bin pháp phòng nga, hn ch các ri ro đ bo đm an
toàn cho toàn h thng ngân hàng thng mi. Hiu qu ca qun tr ri ro tín dng
là kim soát đc n xu  mt mc đ nht đnh đm bo cho s hot đng bn
vng ca ngân hàng. Trong xu th đó xp hng tín dng là mt k thut ngày càng
đc chú ý rng rưi trong hot đng tín dng ngân hàng. Vì kt qu xp hng tín
dng đư cho thy phn nào mc đ ri ro ca khách hàng vay, kt qu xp hng
càng thp thì ri ro cho vay càng ln chính vì vy đ hn ch ri ro các ngân hàng
thng mi thng la chn nhng khách hàng có kt qu xp hng  mt mc đ
nào đó.
  h tr phân loi n và trích d phòng ri ro
Các t chc tín dng xây dng h thng xp hng tín dng ni b đ h tr
cho vic phân loi n, qun lý cht lng tín dng phù hp vi phm vi hot đng,
tình hình thc t ca t chc tín dng. Vic h tr ca h thng tín dng ni b

4

đc th hin  ch kt qu xp hng tín dng ca h thng xp hng tín dng ni
b s làm cn c đ tính toán và trích lp d phòng ri ro. H thng xp hng tín
dng ni b ti thiu phi bao gm :
Các c s pháp lý liên quan đn thành lp và ngành ngh kinh doanh ca
khách hàng;
Các ch tiêu kinh t tng hp liên quan đn tình hình kinh doanh tài chính, tài
sn, kh nng thc hin ngha v tài chính theo cam kt; uy tín đi vi t chc tín
dng đư giao dch trc đây;
Các tiêu chí đánh giá khách hàng chi tit, c th, có h thng (đánh giá yu t
ngành ngh đa phng) trên c s đó xp hng c th đi vi khách hàng.
Mi nm t chc tín dng phi đánh giá li h thng xp hng tín dng ni b
và chính sách d phòng ri ro cho phù hp vi tình hình thc t và các quy đnh
ca pháp lut. N đc phân thành các nhóm nh sau:
- Nhóm 1 (N đ tiêu chun) bao gm: Các khon n đc t chc tín dng
đánh giá là có kh nng thu hi đy đ c n gc và lưi đúng hn.
- Nhóm 2 (N cn chú ý) bao gm: Các khon n đc t chc tín dng đánh
giá là có kh nng thu hi đy đ c n gc và lưi nhng có du hiu khách hàng
suy gim kh nng tr n.
- Nhóm 3 (N di tiêu chun) bao gm: Các khon n đc t chc tín dng
đánh giá là không có kh nng thu hi n gc và lưi khi đn hn. Các khon n này
đc t chc tín dng đánh giá là có kh nng tn tht mt phn n gc và lưi.
- Nhóm 4 (N nghi ng) bao gm: Các khon n đc t chc tín dng đánh
giá là kh nng tn tht cao.
- Nhóm 5 (N có kh nng mt vn) bao gm: Các khon n đc t chc tín
dng đánh giá là không còn kh nng thu hi, mt vn.

 C s đ la chn khách hàng cho vay
La chn khách hàng cho vay luôn là mt quyt đnh quan trng trong hot
đng tín dng ca ngân hàng. Khi đa ra quyt đnh la chn không phù hp có th
dn đn ri ro rt ln do khách hàng không tr đc n. Da vào c s nào đ ngân



5

hàng quyt đnh cho vay hay t chi cho vay? Khi xem xét quyt đnh cho vay
ngân hàng thng cn c vào tài sn đm bo, phng án sn xut kinh doanh, tình
hình tài chính, kh nng tr n Tuy nhiên khi đư có h thng xp hng tín dng,
ngân hàng có th cn c vào kt qu xp hng tín dng đ la chn khách hàng đt
quan h. Ch nhng khách hàng có kt qu xp hng t mt mc ri ro nào đó ngân
hàng mi xem xét cho vay.
 Xây dng chính sách khách hàng
Chính sách khách hàng ca ngân hàng s đc áp dng cho tng nhóm khách
hàng da trên kt qu xp hng. Chính sách khách hàng bao gm:
Chính sách cp tín dng: Tùy thuc vào th hng xp hng ca doanh nghip
mà ngân hàng có th cung cp cho khách hàng nhng sn phm tín dng khác nhau.
Nhng khách hàng có th hng tín dng cao s đc ngân hàng cung cp không
gii hn các sn phm tín dng nh cho vay ngn hn theo hn mc, cho vay trung
và dài hn
Chính sách lưi sut: Cn c vào mc xp hng khách hàng, ngân hàng s áp
dng các mc lưi sut khác nhau. Nhng khách hàng có th hng xp hng cao s
đc nhng mc lưi sut u đưi hon so vi nhng khách hàng có th hng xp hng
thp.
Chính sách tài sn đm bo tin vay: Cn c vào kt qu xp hng tín nhim,
ngân hàng s đa ra các chính sách đm bo tin vay khác nhau nh không cn tài
sn đm bo, đm bo bng tài sn hình thành t vn vay, đm bo bng tài sn ca

khách hàng vay hoc ca bên th ba.
Chính sách các loi phí: Nhng khách hàng có mc đ ri ro thp s đc
ngân hàng áp dng các loi phí thp hn so vi các khách hàng có đ ri ro cao
hn.
1.1.3.2 iăviăthătrngătƠiăchính
Ngày nay hu ht nhng th trng tài chính ca các nc trên th gii đu
tn ti các t chc xp hng, đây là xu th phù hp vi điu kin kinh t th gii
hin nay, vì kt qu xp hng tín dng là mt ngun cung cp thông tin cho nhng



6

nhà đu t, kt qu xp hng tín dng làm xóa tan đi khong ti thông tin gia
ngi cho vay và ngi đi vay. Vai trò quan trng ca xp hng tín dng trên th
trng tài chính là:
- Các nhà đu t s dng kt qu xp hng tín dng đ thc hin chin lc
đu t sao cho ri ro thp nht nhng kt qu đt đc nh mong mun;
- Các t chc đi vay, cn huy đng vn s dng kt qu xp hng tín dng đ
to nim tin vi nhà đu t, t đó thc hin đc chin lc huy đng vn vi chi
phí thp, huy đng lng vn nh mong mun;
- Các t chc còn s dng kt qu xp hng tín dng đ qung bá hình nh
ca t chc mình, cung cp thông tin cho các đi tác, to nim tin ca th trng.
1.1.3.3 iăviădoanhănghipăđcăxpăhng
Xp hng tín dng do mt t chc đc lp thc hin, kt qu này có th phn
ánh mc đ tín nhim ca th trng đi vi doanh nghip, kt qu xp hng tín
dng cao hay thp cho thy mc đ tín nhim ca th trng cao hay thp đi vi
doanh nghip.
Kt qu xp hng cho bit mc đ ri ro khi cho doanh nghip vay hay đu t
vào doanh nghip, kt qu xp hng tín dng càng cao cho thy ri ro càng thp,

nhà đu t s yên tâm hn khi đu t vào doanh nghip. c bit đi vi nhng
doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán khi đc xp hng cao s đc
nhiu nhà đu t quan tâm hn.
Các doanh nghip thông qua kt qu xp hng tín nhim đ đa hình nh ca
doanh nghip mình ti các nhà đu t. Công b kt qu xp hng tín dng cng là
mt cách đ qung bá hình nh ca doanh nghip, công b cho th trng tình hình
hot đng kinh doanh và minh bch hóa các thông tin. Nhng doanh nghip có kt
qu xp hng tt có th nâng cao v th thng hiu, uy tín trên th trng.
1.1.4 Phngăphápăxp hng tín dng doanh nghip
 thc hin xp hng, các t chc xp hng trên th gii có th s dng
phng pháp chuyên gia hoc phng pháp thng kê hoc c hai phng pháp.




7

1.1.4.1 Phngăphápăchuyênăgia
Phng pháp chuyên gia là phng pháp thu thp và x lý nhng đánh giá d
báo bng cách tp hp và hi ý kin các chuyên gia thuc mt lnh vc hp ca
khoa hc. Quá trình áp dng phng pháp chuyên gia có th chia thành ba giai
đon: La chn chuyên gia, trng cu ý kin chuyên gia, thu thp và x lý các đánh
giá d báo.
Trong xp hng tín dng, phng pháp này da trên nhng kinh nghim đc
đúc kt ca các chuyên gia, qua đó đ có th tìm ra đc bn cht ca mi quan h
gia nguy c phá sn và các nhân t nh hng đn nó. Kinh nghim đc tích ly
t nhng quan sát và tri nghim thc t mang tính ch quan, phng đoán v mi
tng quan ca vic kinh doanh và có nguy c phá sn và các kin thc kinh t liên
quan ti vic có nguy c phá sn.
Có rt nhiu mô hình s dng phng pháp chuyên gia và thng đc nhóm

di tiêu đ là lp mô hình chun đoán và đc chia thành: bng câu hi c đin,
h thng đnh tính, h thng chuyên gia.
 đánh giá kh nng thanh toán n ca đi tng cn xp hng, các chuyên
gia s tìm kim thông tin qua các báo cáo ca doanh nghip, thông tin th trng và
thông tin t phng vn hay tho lun vi các thành viên Ban điu hành, thành viên
Hi đng qun tr. H s dng nhng thông tin này đ đánh giá tình trng tài chính,
tình hình hot đng kinh doanh, các chính sách và chin lc qun tr ri ro ca
toàn doanh nghip, các chính sách và chin lc qun tr ri ro ca toàn doanh
nghip. Kt qu cui cùng chính là hng mc xp hng tín dng ca doanh nghip
cn xp hng.
 u đim
Phng pháp có u đim th nht là tn dng đc kinh nghim và tri thc
chuyên sâu ca các chuyên gia trong chuyên ngành ca h. ng thi, do kt qu
đánh giá đc tp hp t nhiu ngi nên mc đ tin cy khá cao.
u đim th hai ca phng pháp là do kt qu đc tp hp t nhiu ngi
nên nó đc xem xét trên nhiu phng din khác nhau. Do đó có th tránh đc s



8

phin din, mt chiu.
 Nhc đim
Phng pháp này có nhc đim là chi phí đánh giá có th rt cao khi s
lng ngi tham gia đông và s vòng thu thp ý kin gm nhiu ln.
Nhc đim th hai là không th loi b hoàn toàn khía cnh ch quan trong
kt qu đánh giá. Do phng pháp xp hng đc thc hin bi mt hay mt vài
ngi nên kt qu đánh giá có th mang kt qu ch quan cao. Ngi đánh giá có
th ri vào nhng cái by do con s to ra. Ngoài ra, do thi gian tin hành đánh giá
trong khong thi gian dài nên nhân s nhóm chuyên gia có th bin đng.

1.1.4.2 Phngăphápăthngăkê
Phng pháp thng kê là mt quá trình bao gm điu tra thng kê, khái quát
hóa thông tin (còn gi là tng hp thng kê), phân tích và d báo. ây chính là quá
trình mô hóa toán hc các vn đ cn phân tích theo mc tiêu ca nghiên cu.
Trong thc t, tùy thuc vào phng pháp thng kê đc s dng trong xp
hng tín dng có th tip cn theo các mô hình thng kê sau: mô hình phân tích
phân bit, mô hình hi quy, mô hình logit và probit, mng neutral.
Mô hình thng kê kim đnh các gi thuyt s dng các mô hình thng kê
trên b d liu thc nghim. Trong quá trình xp hng tín dng, s dng các
phng pháp thng kê đòi hi vic đa ra các gi thuyt liên quan ti tiêu chun
nguy c phá sn tim nng. Nhng gi thuyt này xem xét đn nguy c phá sn ca
doanh nghip là cao, thp hn nguy c phá sn trung bình ca nhng doanh nghip
có nguy c phá sn so vi nhng doanh nghip không có nguy c phá sn. Nhng
thông tin v nguy c phá sn ca mi doanh nghip đu đc th hin qua b s
liu thc nghim, nhng gi thuyt này có th b bác b hoc đc chp nhn mt
cách phù hp.
Theo phng pháp này thì hu nh ch tp trung vào các d liu đnh lng
và kt hp cht ch chúng trong mt mô hình toán hc đư đc các chuyên gia xp
hng nghiên cu và kim chng, Thông qua mô hình, các t chc xp hng có th
đánh giá cht lng tài sn, kh nng sinh li, kh nng tr n ch yu da trên báo



9

cáo tài chính đc công b kèm theo nhng điu chnh thích hp.
 u đim
Phng pháp có u đim th nht là d áp dng, đn gin và vic đánh giá,
xp hng hoàn toàn da trên c s đnh lng. Phng pháp này có chi phí thp và
có th tin hành khá nhanh chóng.

u đim th hai ca phng pháp là có th loi b khía cnh ch quan trong kt
qu đánh giá.
 Nhc đim
Trong trng hp thu thp s liu gp khó khn hoc s liu kém tin cy thì
vic trin khai phng pháp thng kê khó có th thc hin đc.
Ngoài ra khi áp dng phng pháp này trong mt s mô hình phi tha mưn
các gi thuyt đa ra nên đó li chính là nhng hn ch. Bi nu các gi thuyt ca
mô hình không đc tha mưn thì kt qu xp hng có th không đáng tin cy.
1.1.4.3 Phngăphápăktăhp
Nhng phân tích v u, nhc đim và phm vi áp dng ca các phng
pháp xp hng tín dng cho thy không có phng pháp nào t ra toàn nng mà
mi phng pháp có th áp dng thích hp cho mt s ni dung đánh giá nht đnh.
Vì vy, đ tn dng nhng u đim và hn ch nhng nhc đim ca mi phng
pháp ngi ta có áp dng phng pháp kt hp. Ni dung ca phng pháp kt hp
là vic áp dng nhiu phng pháp trong quá trình đánh giá và vi mi ni dung
cn đánh giá ch áp dng nhng phng pháp đánh giá phù hp vi tiêu thc đó.
u đim ni bt ca phng pháp kt hp là có th tn dng đc nhng mt mnh
ca tng phng pháp đánh giá trong nhng phm vi phù hp. ng thi, có th
hn ch đc nhng mt yu ca mi phng pháp.  nâng cao tính chính xác ca
kt qu, nhng đánh giá có th áp dng nhiu phng pháp và so sánh các kt qu
đ đa ra kt quá chính thc.
1.1.5 Các nhân t cn xem xét trong xp hng tín dng doanh nghip
Các nhân t cn xem xét trong xp hng tín dng doanh nghip bao gm các
nhân t sau:



10

1.1.5.1 Tình hình tài chính

Phân tích thông tin tài chính là trng tâm ca xp hng tín dng doanh
nghip, vì đây là c s cung cp cho chúng ta v tình trng hot đng kinh doanh
ca doanh nghip. Các ch tiêu tài chính cn đánh giá bao gm:
 Nhóm ch tiêu thanh khon
ây là nhóm ch tiêu dùng đ đánh giá kh nng đáp ng các khon n ca
doanh nghip, đc bit là các khon n ngn hn. Các t s thng đc s dng
trong nhóm ch tiêu thanh khon nh: t s thanh toán nhanh, t s thanh toán hin
thi, t s thanh toán tc thi.
 Nhóm ch tiêu hot đng
ây là nhóm đo lng mc đ hiu qu trong vic s dng tài sn ca doanh
nghip, nó cng là nhng ch tiêu cho bit đc mc đ ri ro tài chính ca doanh
nghip. Các t s thng đc s dng: vòng quay vn lu đng, vòng quay hàng
tn kho, vòng quay khon phi thu, hiu sut s dng tài sn c đnh.
 Nhóm ch tiêu đòn by
ây là nhóm ch tiêu phn ánh quy mô n so vi vn ch s hu ca doanh
nghip, là bng chng v kh nng hoàn tr các khon n ca doanh nghip trong
dài hn. Mt s t s trong nhóm ch tiêu này bao gm: N phi tr/Tng tài sn,
N dài hn/ Vn ch s hu.
 Nhóm ch tiêu li nhun
ây là nhóm ch tiêu đ đánh giá hiu qu trong vic s dng các ngun lc
ca doanh nghip đ to li nhun. Ch tiêu xem xét khi đánh giá ch tiêu li nhun
bao gm: ROE, ROA, t s li nhun gp, t s li nhun t hot đng kinh doanh,
kh nng thanh toán lưi vay.
1.1.5.2 Luăchuynătinătăcaădoanhănghip
Lung tin phn ánh kh nng thanh toán các khon n dài hn ca doanh
nghip khi chúng đáo hn trong tng lai. Bi vy, lung tin là mt ch s chính
xác đo lng tình hình sc khe tài chính ca doanh nghip.
Phân tích lung tin (Cash flows) là nhm đánh giá nguy c phá sn, hay

11

thanh toán cho các khon ch tiêu, hay tái đu t m rng sn xut. Kh nng này
đc th hin qua ch tiêu gia giá tr dòng tin thu trong k và các nhu cu ch tiêu
cho đu t và tr n ca doanh nghip.
1.1.5.3 Qunătrădoanhănghip
Ni dung đánh giá qun tr doanh nghip bao gm :
 Quy mô ca doanh nghip
Quy mô ca doanh nghip làm mt yu t quan trng cn đc xem xét trong
xp hng tín dng doanh nghip. Ch tiêu đánh giá quy mô doanh nghip bao gm
nh: doanh thu, tng tài sn, s lng lao đng, vn ch s hu.
 Thông tin v loi hình doanh nghip và t chc qun lý
Xác đnh loi hình doanh nghip cn c vào yu t sau :
- ánh giá loi hình ca doanh nghip là doanh nghip t nhân, công ty trách
nhim hu hn, công ty c phn,…
- ánh giá v t chc – qun lý doanh nghip.
 Thông tin v qun tr ngun nhân lc
Thông tin v qun tr ngun nhân lc bao gm: đánh giá v tim nng nhân
s, ban lưnh đo doanh nghip, trình đ qun lý, vn hóa và bn sc doanh nghip;
chính sách nhân s ca doanh nghip; chính sách phát trin ngun nhân lc.
 Thông tin v ngun nhiên liu ca doanh nghip
i vi doanh nghip sn xut, ch bin, ngun nguyên liu gi vai trò rt
quan trng bi cht lng ca nguyên liu có th tác đng mnh m đn cht lng
sn phm.
Khi đánh giá ngun cung ng, cn tin hành đánh giá trên các phng din
nh: đánh giá tính n đnh ca ngun nguyên liêu, quưng đng vn chuyn
nguyên liu, phng án thay th ngun nguyên liu, thông tin v đa đim ca
doanh nghip.
 Thông tin v công ngh - thit b ca doanh nghip

Khi phân tích thông tin v công ngh ngi ta thc hin: đánh giá công ngh
hin ti ca doanh nghip, chin lc đi mi công ngh ca doanh nghip, công



12

sut máy móc thit b ca doanh nghip, s tác đng ca công ngh vi môi trng.
1.1.5.4 Môiătrngădoanhănghip
Mi doanh nghip đu hot đng trong mt điu kin c th nào đó ca môi
trng kinh doanh và các yu t môi trng to ra nhng tác đng đn doanh
nghip thông qua nhng c hi hay nguy c xut phát t nhng thay đi ca môi
trng. Bi vy, khi tin hành xp hng tín dng mt doanh nghip ngi ta
thng xem xét đn nhng thông tin sau:
 Thông tin v môi trng v mô ca doanh nghip
Nghiên cu v môi trng v mô nhm đánh giá quy mô và tim nng th
trng ca doanh nghip và s tác đng ca môi trng nh: môi trng vn hóa
xư hi, môi trng chính tr - pháp lut, môi trng công ngh, môi trng kinh t.
 Thông tin thuc môi trng ngành
Phân tích và đánh giá môi trng ngành nhm xác đnh v th ca doanh
nghip trong ngành mà nó hot đng: chu k kinh doanh, trin vng tng trng
ca ngành, phân tích v cnh tranh trong ngành, các ngun cung ng trong ngành,
áp lc cnh tranh tim tàng.
1.1.5.5 SnăphmăvƠăthătrngăcaădoanhănghip
Khi đánh giá sn phm ca doanh nghip, cn đánh giá trên các phng din
nh: tm quan trng, chu k sng… Thông qua nhng đánh giá này có th nhn
thy v th ca doanh nghip thông qua sn phm và th trng ca doanh nghip.
 Thông tin sn phm ca doanh nghip
Sn phm ca doanh nghip đc đánh giá trên các phng din nh: vai trò
sn phm đi vi xư hi và nn kinh t, đánh giá chu k đi sng ca sn phm,

đánh giá tim nng ca sn phm, đánh giá cht lng ca sn phm.
 Th trng ca doanh nghip
Th trng ca doanh nghip đc đánh giá trên các phng din: quy mô th
trng tim nng, th phn ca doanh nghip, chin lc cnh tranh ca doanh
nghip.
Nh vy, khi đánh giá xp hng tín dng doanh nghip phi xem xét đánh giá



13

trên hai loi ch tiêu tài chính và ch tiêu phi tài chính. Hai loi ch tiêu này s kt
hp đc yu t đnh lng và đnh tính trong phân tích, đánh giá, xp hng tín
dng doanh nghip.
1.1.6 Quy trình xp hng tín dng doanh nghip
Quá trình tin hành xp hng tín dng phi thc hin nhiu công vic khác
nhau theo mt trình t nht đnh. Nhng công vic này có nhng mi liên kt và b
sung ln nhau. Trình t c bn ca xp hng tín dng theo Bhatia and Batra (1996)
thng đc tin hành nh sau:
Bcă1:ăXácăđnhăđiătng,ămcăđíchăxpăhng
Trc ht phi xác đnh đi tng xp hng là đi tng nào, xp hng nhm
mc đích gì đ la chn mô hình xp hng phù hp.
Bcă2:ăThuăthpăthôngătinăliênăquanăđnăđiătngăcnăxpăhng
Thu thp thông tin liên quan đn đi tng xp hng và các ch tiêu, tiêu chí
đc s dng trong phân tích, đánh giá thông tin xp hng ca các t chc xp
hng.
Bcă3:ăPhơnătíchăthôngătin
T nhng thông tin thu thp đc kt hp vi mô hình xp hng, các t chc
xp hng tin hành phân tích, đánh giá đ đa ra kt lun v mc xp hng. Mc
xp hng cui cùng đc quyt đnh sau khi tham kho ý kin Hi đng xp hng.

Trong xp hng tín dng ca các ngân hàng thng mi thì kt qu xp hng không
đc công b rng rưi.
Bcă4:ăRútăraăktălunăvƠăđánhăgiáăbanăđu
Kt qu xp hng có đm bo tính khách quan, chính xác và đáng tin cy
không ? Nu kt qu cha chính xác thì quay li bc 2.
Bcă5 :ăaăraăktăquăxpăhngăchínhăthc
Khi kt qu xp hng đc chp nhn thì các nhà phân tích s đa ra quyt
đnh cn thit.





14

1.2 Mô hình nghiên cu và các h thng xp hng tín dng trên th gii
1.2.1 Mt s mô hình xp hng tín dng doanh nghip
Hin nay có rt nhiu mô hình v XHTD doanh nghip nh: mô hình mt
bin s, mô hình chm đim, mô hình đim s ca Altman, mô hình Logistic,…
Các mô hình t đn gin đn phc tp, có mô hình nng v các ch tiêu đnh tính,
có mô hình nng v các ch tiêu đnh lng. Nhng mi mt mô hình đu có nhng
u th và nhng hn ch nht đnh. Do đó, tùy thuc vào tng đc đim ca mi
NHTM, các NHTM t chn cho mình mt mô hình phù hp. Trong lun vn này s
gii thiu s lc v mô hình chm đim và mô hình đim s tín dng.
1.2.1.1 Môăhìnhăchmăđim
Theo ào Minh Phúc (2012), mô hình chm đim là mô hình xp hng tín
dng khách hàng đư có t lâu trên th gii, nhm đánh giá khách hàng vay vn qua
các hot đng phân tích ca cán b tín dng  ngân hàng thng mi thông qua các
ch tiêu tài chính và phi tài chính. Mô hình này là mt trong nhng mô hình ht sc
đn gin và d thc hin đ xp hng tín dng khách hàng.

 Các ch tiêu tài chính
Các ch tiêu tài chính mà các cán b tín dng thng đc s dng đ đánh
giá khách hàng vay vn ca mình bao gm:
Các t s thanh khon đ đo lng kh nng thanh toán n ngn hn ca
doanh nghip nh: h s thanh toán hin hành (ngn hn); h s thanh toán nhanh;
h s kh nng thanh toán tc thi; h s kh nng tr lưi,…
Các ch tiêu v hiu qu hot đng đ đo lng mc đ hiu qu trong vic
s dng tài sn ca doanh nghip chng hn nh: vòng quay hàng tn kho, vòng
vay khon phi thu, k thu tin bình quân, vòng quay tng tài sn, hiu sut s
dng tài sn c đnh,…
Các t s đòn by tài chính đ đo lng mc đ s dng n đ tài tr cho
hot đng ca doanh nghip, chng hn nh: h s n so vi vn ch s hu, h s
n so vi tng tài sn, h s tài tr vn ch s hu, h s n dài hn, phân tích h
s kh nng hoàn tr lưi vay, h s kh nng tr n,…