Hệ thống nhai và cắn khớp học

HỆ THỐNG NHAI
HỆ THỐNG NHAI
và CẮN KHỚP HỌC
và CẮN KHỚP HỌC
Ngươiø giảng:
Ngươiø giảng:
ThS.BS
ThS.BS
.
.


Nguyễn Hữu Nhân
Nguyễn Hữu Nhân
Mục
Mục
tiêu
tiêu



Kể được các thành phần của hệ thống
Kể được các thành phần của hệ thống
nhai.
nhai.

Phân biệt được khái niệm cắn khớp và
Phân biệt được khái niệm cắn khớp và
khớp cắn.
khớp cắn.


Hiểu được các ý nghóa lâm sàng trong
Hiểu được các ý nghóa lâm sàng trong
loạn năng hệ thống nhai.
loạn năng hệ thống nhai.
1.
1.
Khái niệm HỆ THỐNG
Khái niệm HỆ THỐNG
NHAI
NHAI


* Là một tổng thể, một đơn vò chức năng bao gồm :
* Là một tổng thể, một đơn vò chức năng bao gồm :

Răng và nha chu .
Răng và nha chu .

Các xương hàm.
Các xương hàm.

Các khớp thái dương hàm.
Các khớp thái dương hàm.

Các tuyến nước bọt.
Các tuyến nước bọt.

Hệ thống môi má lưỡi.
Hệ thống môi má lưỡi.


Các cơ hàm.
Các cơ hàm.

Hệ thống mạch máu, thần kinh nuôi dưỡng, chi
Hệ thống mạch máu, thần kinh nuôi dưỡng, chi
phối và duy trì chức năng của các cơ quan trên
phối và duy trì chức năng của các cơ quan trên

Từng răng riêng lẻ có ý nghóa lâm sàng
Từng răng riêng lẻ có ý nghóa lâm sàng
quan trọng nhưng tự nó không thể thực
quan trọng nhưng tự nó không thể thực
hiện được chức năng nhai.
hiện được chức năng nhai.

Chỉ khi các răng nằm trong tương quan
Chỉ khi các răng nằm trong tương quan
đúng với nhau về giải phẫu và sinh lý
đúng với nhau về giải phẫu và sinh lý
để tạo thành bộ răng chúng mới trở
để tạo thành bộ răng chúng mới trở
thành một thành phần cơ bản của hệ
thành một thành phần cơ bản của hệ
thống nhai
thống nhai

Vì vậy chúng cần được nghiên cứu một
Vì vậy chúng cần được nghiên cứu một
cách tổng thể trong sự liên hệ với chức
cách tổng thể trong sự liên hệ với chức

năng của nó
năng của nó
Chức năng của hệ thống nhai
Chức năng của hệ thống nhai

chức năng n nhai : bú, cắn, nhai ă
chức năng n nhai : bú, cắn, nhai ă
nghiền và nuốt.
nghiền và nuốt.

chức năng ngôn ngữ.
chức năng ngôn ngữ.

chức năng giao tiếp, thể hiện cảm
chức năng giao tiếp, thể hiện cảm
xúc
xúc



chức năng thẫm mỹ
chức năng thẫm mỹ
2.
2.
Khái niệm về KHỚP
Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN


Đònh nghóa
Đònh nghóa
:
:
–


Khớp cắn hay là sự ăn khớp giữa các
Khớp cắn hay là sự ăn khớp giữa các
răng là mô tả một vò trí hay một trạng
răng là mô tả một vò trí hay một trạng
thái tónh có tiếp xúc răng giữa hai hàm.
thái tónh có tiếp xúc răng giữa hai hàm.

Phân loại :
Phân loại :
–
Khớp cắn lý tưởng.
Khớp cắn lý tưởng.
–
Khớp cắn sinh lý (chức năng).
Khớp cắn sinh lý (chức năng).
–
Khớp cắn không sinh lý.
Khớp cắn không sinh lý.
2.1
2.1
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng


Đ nhị
Đ nhị


ngh a :ĩ
ngh a :ĩ


Là khớp cắn có tương quan răng
Là khớp cắn có tương quan răng
răng đúng, có quan hệ giải phẫu và
răng đúng, có quan hệ giải phẫu và
chức năng hài hoà với những cấu
chức năng hài hoà với những cấu
trúc khác của hệ thống nhai trong
trúc khác của hệ thống nhai trong
tình trạng lý tưởng.
tình trạng lý tưởng.
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

Đặc điểm
Đặc điểm

:
:
–
Có khớp cắn trung tâm trùng với vò trí
Có khớp cắn trung tâm trùng với vò trí
lồng múi tối đa
lồng múi tối đa
–
Tư thế này tạo nên nhiều điểm tiếp xúc
Tư thế này tạo nên nhiều điểm tiếp xúc
nhất giữa các mặt nhai trên và dưới để
nhất giữa các mặt nhai trên và dưới để
đưa đến sự ổn đònh cơ học cao nhất
đưa đến sự ổn đònh cơ học cao nhất
trong quan hệ giữa hai hàm.
trong quan hệ giữa hai hàm.
2.1
2.1
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng

2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng
THAY ÑOÅI KHÔÙP CAÉN KHI MAÁT RAÊNG
THAY ÑOÅI KHÔÙP CAÉN KHI MAÁT RAÊNG
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

Tương quan Răng ở KCắn TTâm
Tương quan Răng ở KCắn TTâm
:
:
–
Bình thường 1 răng dưới tiếp xúc với 2 răng
Bình thường 1 răng dưới tiếp xúc với 2 răng
trên (trừ răng số 1 dưới và răng số 8 trên)
trên (trừ răng số 1 dưới và răng số 8 trên)



giúp thăng bằng và ổn đònh xương hàm dưới
giúp thăng bằng và ổn đònh xương hàm dưới
–
Nhìn toàn thể
Nhìn toàn thể
cung răng trên lớn hơn cung
cung răng trên lớn hơn cung
răng dưới và phủ ngoài cung răng dưới
răng dưới và phủ ngoài cung răng dưới
.
.
–
Các răng trước trong điều kiện bình thường
Các răng trước trong điều kiện bình thường
thì
thì
răng trên vừa phủ dọc vừa phủ ngang
răng trên vừa phủ dọc vừa phủ ngang
răng dưới
răng dưới
2.1
2.1
Khớp cắn lý tưởng
Khớp cắn lý tưởng
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

c n ph vaø c n chìa ôû R Độ ắ ủ ắ
c n ph vaø c n chìa ôû R Độ ắ ủ ắ
tröôùc
tröôùc
Kh p c n raêng tr cớ ắ ướ
Kh p c n raêng tr cớ ắ ướ
KC BÌNH
THÖÔØNG
KC BÌNH
THÖÔØNG
KC BÌNH
THÖÔØNG

Các răng hàm có 2 loại múi
Các răng hàm có 2 loại múi
:
:
–
Múi chòu
Múi chòu
: Các múi ngoài răng dưới và các múi trong của
: Các múi ngoài răng dưới và các múi trong của
răng trên.
răng trên.
–
Múi hướng dẫn
Múi hướng dẫn
: Các múi trong răng dưới và các múi ngoài
: Các múi trong răng dưới và các múi ngoài
của răng trên.

của răng trên.

Các múi chòu ăn khớp vào bản nhai của răng đối diện
Các múi chòu ăn khớp vào bản nhai của răng đối diện
trong tư thế lồng múi. Còn các múi hướng dẫn không
trong tư thế lồng múi. Còn các múi hướng dẫn không
ăn khớp vào bản nhai của răng đối diện trong tư thế
ăn khớp vào bản nhai của răng đối diện trong tư thế
lồng múi
lồng múi

Hình thái này giúp các răng khi thực hiện chức năng
Hình thái này giúp các răng khi thực hiện chức năng
nhai không cắn nhằm môi má và lưỡi
nhai không cắn nhằm môi má và lưỡi
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN
Tương quan Răng ở Kcắn Trtâm
Tương quan Răng ở Kcắn Trtâm
Múi
Múi
chòu
chòu
Múi
Múi
hướng
hướng
dẫn

dẫn
HỆ THỐNG MÔI-MÁ-LƯỢI-RĂNG Ở CKTT
HỆ THỐNG MÔI-MÁ-LƯỢI-RĂNG Ở CKTT
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

Là vò trí của hàm dưới khi lồi cầu nằm ở vò
Là vò trí của hàm dưới khi lồi cầu nằm ở vò
trí cao nhất và sau nhất trong hõm khớp,
trí cao nhất và sau nhất trong hõm khớp,
khi đó các cơ được thư giản hoàn toàn và
khi đó các cơ được thư giản hoàn toàn và
hàm dưới bò đẩy lùi ra sau nhiều nhất.
hàm dưới bò đẩy lùi ra sau nhiều nhất.

Đây là một
Đây là một
tương quan hàm sọ
tương quan hàm sọ
vì thế nó
vì thế nó
không phụ thuộc vào răng và cung răng
không phụ thuộc vào răng và cung răng

ng d ng: Để sắp R giả khi mất R toàn Ứ ụ
ng d ng: Để sắp R giả khi mất R toàn Ứ ụ
bộ
bộ

Khái niệm về Tư thế tương quan tâm
Khái niệm về Tư thế tương quan tâm


2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

Không lý tưởng nhưng chức năng tốt.
Không lý tưởng nhưng chức năng tốt.

Các thành phần của HTN hài hòa về hình
Các thành phần của HTN hài hòa về hình
thái & chức năng góp phần ổn đònh KC.
thái & chức năng góp phần ổn đònh KC.

Không có R di lệch, lung lay, nhạy cảm…
Không có R di lệch, lung lay, nhạy cảm…

Hàm dưới vđộng dễ dàng không bò cản trở
Hàm dưới vđộng dễ dàng không bò cản trở

Thực hiện chức năng 1 cách thoải mái,
Thực hiện chức năng 1 cách thoải mái,
không đau, mỏi, khó chòu
không đau, mỏi, khó chòu
2.2
2.2
Khớp cắn sinh lý (chức

Khớp cắn sinh lý (chức
năng)
năng)
2. Khái niệm về KHỚP
2. Khái niệm về KHỚP
CẮN
CẮN

Ngược lại với khớp cắn sinh lý
Ngược lại với khớp cắn sinh lý

Cho thấy có vấn đề bất thường trong quan
Cho thấy có vấn đề bất thường trong quan
hệ giữa 2 hàm
hệ giữa 2 hàm

Việc thực hiện chức năng không được bảo
Việc thực hiện chức năng không được bảo
đảm
đảm

Việc điều trò được chỉ đònh
Việc điều trò được chỉ đònh
2.3
2.3
Khớp cắn không sinh lý
Khớp cắn không sinh lý

“
“

Cắn khớp”
Cắn khớp”
có nghóa rộng hơn và bao hàm luôn
có nghóa rộng hơn và bao hàm luôn
“Khớp cắn
“Khớp cắn
”, nó mô tả trạng thái động của các
”, nó mô tả trạng thái động của các
R giữa 2 hàm và các mối quan hệ qua lại giữa
R giữa 2 hàm và các mối quan hệ qua lại giữa
các thành phầøn của HTN thể hiện chủ yếu trên
các thành phầøn của HTN thể hiện chủ yếu trên
3 thành phần chính:
3 thành phần chính:
Răng-Nhachu & Cơ-
Răng-Nhachu & Cơ-
Thầnkinh & Khớp thái dương hàm
Thầnkinh & Khớp thái dương hàm



Các mối quan hệ
Các mối quan hệ
đó (bao gồm các
đó (bao gồm các
quan hệ
quan hệ


chức năng, cận chức năng và loạn chức năng

chức năng, cận chức năng và loạn chức năng
)
)
có tác động qua lại với sự tiếp xúc giữa mặt
có tác động qua lại với sự tiếp xúc giữa mặt
nhai các răng trong những điều kiện thể chất
nhai các răng trong những điều kiện thể chất
và tinh thần nhất đònh
và tinh thần nhất đònh
3. Khái niệm về CẮN KHỚP
3. Khái niệm về CẮN KHỚP


Sơ đồ thể hiện mối liên hệ giữa các
Sơ đồ thể hiện mối liên hệ giữa các
thành phần của HTNhai
thành phần của HTNhai
Thời gian
Thời gian
T
h
e
å

c
h
a
á
t
T

h
e
å

c
h
a
á
t
T
i
n
h

t
h
a
à
n
T
i
n
h

t
h
a
à
n
Răng –

Răng –
Nha chu
Nha chu
R-
R-
R
R
Cơ
Cơ
-TKinh
-TKinh
Khớp
Khớp
TDH
TDH
3. Khái niệm về CẮN KHỚP
3. Khái niệm về CẮN KHỚP

Vận động cận chức năng
Vận động cận chức năng
là những hoạt
là những hoạt
động của hệ thống nhai, có sự tiếp xúc
động của hệ thống nhai, có sự tiếp xúc
(trực tiếp hoặc gián tiếp) răng - răng
(trực tiếp hoặc gián tiếp) răng - răng
nhưng
nhưng
không nhằm mục đích chức năng
không nhằm mục đích chức năng

.
.

Những vận động cận chức năng (
Những vận động cận chức năng (
nghiến
nghiến
răng, cắn/siết chặt răng và cắn/trượt
răng, cắn/siết chặt răng và cắn/trượt
đong đưa răng
đong đưa răng
) khá
) khá
phổ biến
phổ biến
nhưng
nhưng
không nhất thiết là bất thường hay bệnh
không nhất thiết là bất thường hay bệnh
lý
lý
. Tuy nhiên tuỳ mức độ và thời gian
. Tuy nhiên tuỳ mức độ và thời gian
chúng
chúng
có
có
thể góp phần gây bệnh
thể góp phần gây bệnh
.

.
.
.
Haọu quaỷ vaọn ủoọng caọn chửực naờng
Haọu quaỷ vaọn ủoọng caọn chửực naờng
Khớp cắn
Khớp cắn
trung tâm
trung tâm
với tật
với tật
đẩy lưỡi
đẩy lưỡi