LIăCAMăOAN
Tôi cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Trong phm vi hiu bit ca
B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT
NGUYN TH PHNGăTHO
TIP CN TÍN DNG CA H NG BÀO DÂN TCăểể
TRNG HP NGHIÊN CU TIăXẩăCUỌRăNG,ă
HUYNăCăM’GARăậ TNHăK LK
LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSỄCHăCỌNG
TP. H ChíăMinh,ănmă2014
B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT
NGUYN TH PHNGăTHO
TIP CN TÍN DNG CA H NG BÀO DÂN TCăểể
TRNG HP NGHIÊN CU TIăXẩăCUỌRăNG,ă
HUYNăCăM’GARăậ TNHăK LK
Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 60340402
LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSỄCHăCỌNG
NGIăHNG DN KHOA HC:
T.S TRN TIN KHAI
TP.H Chí Minh, nm 2014
-i-
LIăCAMăOAN
Lun vn “Tip cn tín dng ca h đng bào dân tc Êđê: trng hp nghiên cu
ti xã Cuôrng, huyn C M’Gar, tnh kLk” là do tôi thc hin. Vi kh nng và s
hiu bit ca mình, tôi đư thc hin trích ngun các tài liu tham kho đy đ và chính xác.
Nhng quan đim đc trình bày trong Lun vn không nht thit phn ánh quan đim ca
trng i hc Kinh t TP.H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
TP. Buôn Ma Thut, tháng 05 nm 2014
Nguyn Th Phng Tho
-ii-
MCăLC
CHNGă1ăGII THIU 1
1.1. Bi cnh chính sách ca đ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 3
1.4. i tng và ni dung nghiên cu 3
1.5. Cu trúc ca lun vn 3
CHNGă2ăTNG QUAN LÝ THUYT NGHIÊN CU 4
2.1. Cung tín dng ti khu vc nông thôn 4
2.1.1. Tín dng nông thôn và đc đim ca th trng tín dng nông thôn 4
2.1.2. Các t chc tài chính nông thôn 4
2.1.3. Thông tin bt cân xng và c ch sàng lc trong th trng tín dng 7
2.2. Cu tín dng ti khu vc nông thôn 8
2.2.1. c đim cu tín dng ti khu vc nông thôn 8
2.3. Dân tc thiu s 9
2.3.1. nh ngha 9
2.3.2. c đim kinh t xã hi ca ngi Êđê ti tnh k Lk 9
2.4. Các nghiên cu có liên quan 10
CHNGă3ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 13
3.1. Khung phân tích 13
3.2. Phng pháp ly mu 14
3.2.1. Chn đim nghiên cu 14
3.2.2. Chn mu điu tra 15
3.2.3. Thu thp s liu 15
3.2.4. Phng pháp nghiên cu và phân tích 16
CHNGă4ăKT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 17
4.1. c đim đa bàn nghiên cu 17
4.2. Ngun cung tín dng ti đim nghiên cu 19
4.3. Tip cn tín dng ca các h ngi Êđê thông qua kho sát ti đim nghiên cu 21
4.4. ánh giá tip cn tín dng ca h thông qua kho sát 30
CHNGă5ăKT LUN VÀ KIN NGH 34
-iii-
5.1. Kt lun 34
5.2. Khuyn ngh chính sách 35
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 38
PH LC 41
-iv-
TịMăTT
Ngun cung tín dng ti huyn C M’gar, tnh kLk khá phong phú, gm tt c
các ngun: chính thc, bán chính thc và phi chính thc. Ti đim nghiên cu thuc huyn
là xã Cuôrng, h đng bào Êđê ch tip cn vi hai ngun là tín dng chính thc và tín
dng phi chính thc. Tín dng chính thc vi s tham gia ph bin ca Ngân hàng Chính
sách Xã hi, cung ng các gói tín dng u đưi cho h nghèo và các đi tng chính sách,
tip đn là Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn và mt s Ngân hàng Thng
mi C phn cung ng các sn phm tín dng h tr trng và chm sóc cây cà phê. Ngun
cung tín dng chính thc cha đáp ng ht đc nhu cu vay vn ca h, vì th, tip cn
thay th đc hng đn nhóm tín dng phi chính thc lãi sut vay vn rt cao. T l h
b hn ch tip cn tín dng còn mc cao, tp trung vào nhóm h nghèo và cn nghèo.
Ngi ph n Êđê có vai trò quan trng trong quá trình vay vn ca h. Thit k chính
sách tín dng
-cn-lng-ghép-gii đ h tr tip cn tín dng ca h ti đim nghiên cu.
Cht lng bình xét h nghèo ti đa phng khin mt s h thuc nhóm này b
hn ch tín dng hoàn toàn. Vai trò ca chính quyn đa phng và các t chc Hi cn
tng cng hn na nhm chn đúng đi tng đ nhn ngun vn h tr t Chính ph.
Chính mi h nghèo phi có quyt tâm thoát nghèo thì vic bình xét mi thc s có ý
ngha và nâng cao cht lng, gim tình trng chính quyn đa phng chy theo thành
tích gim t l h nghèo hàng nm.
Rào cn ngôn ng gia ngi đi vay và ngi cho vay làm cho thông tin tr nên
bt cân xng hn, nh hng đn cht lng khon vay và tip cn ca h đi vi các t
chc tín dng chính thc. Vic thiu tài sn th chp trong quan h vay mn vi các t
chc tín dng chính thc cng là nguyên nhân khin cho hn ch tip cn tín dng ca h
b trm trng hn trong khi ngun thu không n đnh, ch yu da vào cây cà phê vi tình
hình giá c bp bênh và tn ti nhiu ri ro. c đim này có Ủ ngha trong vic thit k
các sn phm tín dng dành cho h đi vi các t chc cung ng cng nh vic thu hút
nhm đa dng hóa ngun cung ti đim nghiên cu đi vi vai trò ca chính quyn đa
phng.
T khóa: Tín dng nông thôn, thông tin bt cân xng, Êđê, lng ghép gii
-v-
DANHăMCăCỄCăCHăVITăTT
T vit tt
Tên Ting Anh
Tên Ting Vit
DTTS
Dân tc thiu s
FAO
Food and Agriculture
Organization of the United
Nations
T chc Lng thc và
Nông nghip Liên Hip
Quc
NHTM
Ngân hàng thng mi
TCVM
Tài chính vi mô
TDCT
Tín dng chính thc
TDPCT
Tín dng phi chính thc
VBARD
Vietnam Bank for
Agriculture and Rural
Development
Ngân hàng Nông nghip và
Phát trin Nông thôn Vit
Nam
VBSP
Vietnam Bank for Social
Policies
Ngân hàng Chính sách Xã
hi Vit Nam
-vi-
DANHăMCăBNGăBIUăVĨăHỊNHăV
Danh mc Bng:
Bng 3.1:Thng kê s mu phân loi theo thu nhp d kinăđiu tra ti 3 Buôn 15
Bng 4.1: c đim nhân khu và kinh t ca h có nhu cu tín dng 25
Bng 4.2: Thông tin v đt sn xut ca h 26
Bng 4.3: Thông tin v vay vn ca h nm 2013 28
Danh mc Hình:
Hình 2.1: C cu th trng tín dng ti Vit Nam phân đon theo thu nhp ca khách
hàng 6
Hình 3.1: Quá trình tip cn tín dng ca h 13
Hình 3.2: Khung phân tích v tip cn tín dng ca h 14
Hình 4.1: Bn đ hành chính huyn C M’Gar 17
Hình 4.2: Phân loi h nghiên cu theo yêu cu vay vn và thu nhp 23
Hình 4.3: T l các mc tui ca ch h có nhu cu tín dng 24
Hình 4.4: Trình đ hc vn ca h có nhu cu tín dng 24
Hình 4.5: C cu ngun thu ca h có nhu cu tín dng 25
Hình 4.6: Mc đ tác đng ca các yu t đn thu nhp ca h 26
Hình 4.7: Thông tin v ngi đng tên Giy Chng nhn Quyn s đt 29
Hình 4.8: T trng ngi đa ra quyt đnh vay vn trong h 30
Hình 4.9: Tip cn tín dng ca h 31
-vii-
DANHăMCăPHăLC
PH LC 1: Quyt đnh s 9/2011/Q-TTG ca Th tng Chính ph : V vic ban hành
chun h nghèo, h cn nghèo áp dng cho giai đon 2011 - 2015 41
PH LC 2: BNG HI 42
PH LC 3: Tình hình cho vay ca Ngân hàng Chính sách thông qua đn v y thác ti 3
Buôn nghiên cu 52
PH LC 4: Danh sách các t chc cung tín dng có sn phm dành cho th trng nông
thôn trên đa bàn tnh k Lk, huyn C M’Gar và Xư Cuôr ng, tính đn 31/12/2013 53
PH LC 5: D n cho vay lnh vc nông nghip, nông thôn trên đa bàn tnh k Lk
phân theo mc đích, chng trình vay, tính đn 31/08/2013 54
PH LC 6: Thông tin c bn v 2 h nghèo có nhu cu nhng không xin vay vn 54
PH LC 7: Ngun thông tin và cht lng thông tin mà h nhn đc 54
PH LC 8: ánh giá v dch v tín dng mà h đư s dng trong thi gian qua 55
PH LC 9: Các yu t ch quan nh hng đn tip cn tín dng ca h 55
PH LC 10: Các yu t khách quan nh hng đn tip cn tín dng ca h 56
-1-
CHNGă1ă
GIIăTHIU
1.1. BiăcnhăchínhăsáchăcaăđătƠi
Ngun vn tài chính là mt trong nhng ngun sinh k quan trng ca ngi dân trong
phát trin sn xut kinh doanh. Riêng đi vi khu vc nông thôn, trong hu ht các nghiên
cu v tip cn tín dng thì các gi đnh đu cho rng, vn tín dng là mt yu t đu vào
rt quan trng trong phát trin kinh t h và thiu vn là tr ngi chính đi vi tng trng
khu vc nông thôn
1
. Nhu cu v vic tip cn vn tín dng tr nên khá ph bin vi quy
mô và mc đ khác nhau tùy thuc vào đc trng sn xut ca tng vùng, đc đim sn
xut ca h, nh hng ca tp quán, vn hóa, v.v. Khu
-vc-nông-thôn-vi-đc-đim-t-
l-h nghèo cao, mc sng nhìn chung thp hn vi khu vc thành th nên nhu cu v vn
tín dng quy mô nh. Tín dng nông thôn Vit Nam gn lin vi tín dng vi mô, tác
đng tích cc-đn-vic-nâng-cao-mc-sng, h-tr-tt-trong-vic-to-ra-thu-nhp-hoc-
tng-thu-nhp cho h
2
. T l ngi nghèo tip cn đc vi các dch v tài chính vi mô ti
Vit Nam, ít nht là dch v tín dng và tin gi hin đc đánh giá khong 70% đn
80%
3
.
VBSP và VBARD cùng vi Qu Tín dng Nhân dân là nhng đnh ch tài chính chính
thc cung cp rng rãi nht đn cho ngi dân nông thôn dch v tín dng. Bên cnh đó,
TDPCT cng đóng vai trò rt quan trng trong cng đng nông thôn Vit Nam. Nm 2010,
49,07% (t l khá cao so vi khu vc nông thôn các nc khác) s h đc kho sát trong
iu tra tip cn ngun lc h gia đình nông thôn Vit Nam tip cn đc vi các dch v
tín dng, trong đó, khong 66% là t ngun chính thc, gn 26% t ngun phi chính thc
và còn li là t các ngun khác
4
. Tuy nhiên, xét v nhóm dân tc thì còn tn ti s khác
nhau khá ln. Nhng li ích mà công cuc đi mi trong nhng nm qua ca Vit Nam
đem li cho ngi dân nông thôn nói chung và DTTS nói riêng t vic m rng c s vt
cht (đin, đng, trng, trm) là không th ph nhn. Nhng khía cnh tip cn và s
dng dch v liên quan đn quá trình phát trin kinh t h, thì còn tn ti rt nhiu hn ch
và rào cn đi vi các nhóm DTTS nghèo khin cho “DTTS đc hng li t quá trình
1
Trn Ái Kt, Hunh Trung Thi (2013)
2
Nguyn Kim Anh và đ.t.g (2011)
3
WB (2007)
4
Nhóm nghiên cu Kinh t Phát trin - i hc Copenhagen và đ.t.g (2011)
-2-
tng trng kinh t ca Vit Nam ít hn so vi nhóm đa s”
5
. Vic
-tip-cn-vi-ngun-tài-
chính-mt-cách-hiu qu-còn-liên-quan-đn-vn-đ-s-dng-ngun-vn-đó-nh-th nào
trong phát trin kinh t
h, điu này cng nh hng rt ln đn tin trình xóa đói gim
nghèo và phát trin bn vng. H qu là t l ngi nghèo ca các h DTTS cao hn khá
nhiu so vi t l nghèo ca các h dân tc đa s và “Nghèo
--Vit-Nam-đư-tr-thành-
mt-hin-tng-gn-lin-vi-đng bào DTTS”
6
. Vì-vy, vic-tìm-hiu-kh-nng-tip-cn-
tín dng-ca các h DTTS là mt vn đ cn-phi-nghiên-cu.
Theo kt qu ca Tng iu tra Dân s và Nhà Vit Nam nm 2009, tnh k Lk có 50
dân tc sinh sng trên đa bàn, trong đó DTTS chim khong 33% tng dân s toàn tnh.
Dân c tp trung phân b nông thôn vi t l khong 76%, sinh sng 125/170 xã vùng
cao, vùng xa trên đa bàn tnh
7
. T l nghèo đói cao khu vc nông thôn Tây Nguyên nói
chung, trong đó có tnh k Lk vi t l h nghèo tính theo chun nghèo ca Chính ph
giai đon 2011 – 2015 là 22,2%, cao th 2 c nc sau Trung du và min núi phía Bc.
Mng li t chc tín dng phát trin rt mnh, tp trung trung tâm Thành ph Buôn Ma
Thut và các huyn, th trn nên vic tip cn vi các dch v tài chính càng hn ch đi
vi đng bào DTTS. Xã Cuôrng – huyn CM’gar – tnh k Lk đc chn là đim
nghiên cu. T l ngi đng bào Êđê tp trung khá cao, chim trên 85% dân s toàn xã,
hot đng kinh t là nông nghip vi cây trng chính là cà phê. Xã nm trên trc quc l
14, đt đai màu m. i sng kinh t hin nay ca ngi dân, nht là các h DTTS còn
gp nhiu khó khn. Tác gi đt nghi vn v kh nng tip cn tín dng ca h, liu đng
bào dân tc Êđê ti đim nghiên cu có b hn ch tip cn tín dng hay không? T đó, tác
gi tìm hiu kh nng
-tip cn tín dng ca các h đng bào Êđê ti xã Cuôrng – huyn
C M’Gar. Mc tiêu
-nghiên-cu-nhm đa-ra-nhng-khuyn-ngh-chính sách-giúp-tng-
cng-tip-cn-tín dng-ca-h-ngi-Êđê-ti-đây-da trên kh nng ca mình, góp phn-
vào-vic-thúc-đy-phát-trin-kinh-t-h, nâng-cao-đi-sng-và-thu nhp-n đnh.
1.2. Mcătiêuănghiênăcu
tài tp trung xem xét đánh giá kh nng tip-cn-tín dng hin có trên đa bàn đim
nghiên cu ca các h ngi đng bào Êđê. T đó đa ra các đ xut tng cng kh
nng-tip-cn-tín dng-cho-nhóm-đi-tng-này.
5
Phm Thái Hng và đ.t.g (2011)
6
Phm Thái Hng và đ.t.g (2011)
7
Cng thông tin đin t tnh k Lk (2013)
-3-
1.3. Cơuăhiănghiênăcu
Câu hi 1: Tình hình tip
-cn-tín dng ca các h đng bào Êđê ti đim nghiên cu-
đang-din-ra-nh-th-nào? Nhng thun li và khó khn t phía chính sách tín dng, t t
chc cung ng, t phía ngi dân và các c quan h tr có nh hng nh th nào đn tip
cn tín dng ca h?
Câu hi 2: Gii pháp chính sách nào nhm tng cng kh nng tip cn tín dng ca h
ti đim nghiên cu?
1.4. iătng vƠăniădung nghiênăcu
i tng nghiên cu: Các vn đ liên quan đn kh nng tip cn tín dng ca h đng
bào dân tc Êđê ti đim
-nghiên-cu.
Ni dung nghiên cu:
V phía cung tín dng: Các chính sách và sn phm tín dng hin có trên đa bàn nghiên
cu đi vi h Êđê, c th v mc tiêu chung, các điu kin cho vay, chính sách lãi sut,
qun lý n, nhng thun li và khó khn ca các t chc cung ng dch v tín dng dành
cho nhóm
-đi-tng-ngi-đng-bào-Êđê.
V phía cu tín dng: Các đc trng ca h ngi Êđê ti đim nghiên cu, hat đng sn
xut kinh doanh chính là gì, nhu cu đi vi tín dng, nhng mong mun
-chính-sách-ca-
h-đi-vi-vic-tip-cn-vn-trong-quá-trình-phát-trin-kinh-t-h.
1.5. Cuătrúcăcaălunăvn
Lun vn đc thit k gm 5 chng:
Chng 1 nêu bi cnh nghiên cu, lý do vì sao tác gi chn nghiên cu v tip cn tín
dng ca h đng bào dân tc Ê đê ti xư Cuôr ng, huyn C M’Gar tnh k Lk.
Chng 2 tác gi đ cp đn lý thuyt v th trng tín dng nông thôn, vn đ thông tin
bt cân xng và nhng phn ng ca các t chc cung ng nhm hn ch vn đ này.
Chng 3 trình bày phng pháp nghiên cu, khung phân tích tác gi s dng đ làm c
s lp Bng hi và thu thp thông tin.
Chng 4 là nhng phân tích v tình hình kinh t xã hi ti đim nghiên cu có nh hng
đn tip cn tín dng ca h. Nhng đc đim kinh t xã hi, các yu t tác đng đn tip
cn tín dng ca h t phía chính sách, s h tr ca các c quan, t chc xã hi và nng
lc tip cn ca h.
Chng 5 đa ra mt s kt lun chính trên c s phân tích ca chng 4 và khuyn ngh
chính sách ti đa phng.
-4-
CHNGă2ă
TNGăQUANăLụăTHUYTăNGHIểNăCU
2.1. Cung tínădng tiăkhuăvcănôngăthôn
2.1.1. Tínădng nông thôn vƠăđcăđimăcaăthătrngătínădng nông thôn
Tín dng
-nông-thôn là các khon vay dành cho t chc, cá nhân trên đa bàn nông thôn,
phc v nhu cu sn xut kinh doanh và các hot đng khác liên quan đn nông tri và phi
nông tri.
Nông nghip nông thôn vi nhng đc đim nh quy mô rng ln, các hot đng liên quan
trc tip đn yu t t nhiên, giá c đu vào và đu ra thng xuyên bin đng, v.v nên th
trng tín dng
-nông-thôn cng mang nhng đc trng riêng, khác vi các th trng
khác, c th:
(i) Chi phí giao dch cao: i tng khách hàng ca th trng tín dng-nông-thôn khá
phong phú nh h gia đình nông dân, các trang tri, c s kinh doanh nông sn, các doanh
nghip nông thôn và ngi lao đng không có đt canh tác. Vic thit k các sn phm
dch v tín dng phù hp cho tng đi tng tr nên rt khó khn. Khách hàng c trú trên
quy mô rng ln, mc đ phân tán cao cng vi c s h tng ca khu vc nông
-thôn còn
yu v giao thông vn ti và thông tin liên lc đư đy chi phí giao dch lên cao. Quá trình
tip th sn phm, thi gian đi li trc, trong và sau khi cho vay thng phi kéo dài
nhng li ch cho vay đc nhng món vay nh khin các t chc
-tài-chính-e-ngi-khi-
tham-gia-vào-phân-khúc-th-trng-này.
(ii) Tn ti nhiu ri ro: Th trng tín dng
-nông-thôn tn ti nhiu ri ro là do bn cht
ca hot đng nông nghip mang li. Th nht, mi hot đng nông nghip đu ph thuc
rt nhiu vào t nhiên, môi trng, s bin đi ca khí hu thi tit nh hng trc tip
đn kt qu sn xut. Ngun tr n t khon li nhun ít i ca hot đng sn xut trong
khi tài sn th chp ch là đt, các danh mc tài sn khác thng có giá tr thp và ít đc
chp nhn. Bên cnh đó, giá c các mt hàng nông sn li thng xuyên
-bin-đng, gây-
khó-khn-cho-c-bên-đi-vay-và-bên-cho-vay.
2.1.2. CácătăchcătƠiăchínhănôngăthôn
Theo Qu phát trin nông nghip quc t (IFAD), tín dng-nông-thôn đc cung ng bi
các t chc tài chính nông
-thôn bao gm Ngân hàng nông-thôn, Hp tác xã tín dng tit
kim, các Ngân hàng theo mô hình Grameen Bank, các t chc phi chính ph (NGOs) có
-5-
chng trình tín dng, v.v. Phm vi hot đng ca các t chc này gói gn trong khu vc
nông
-thôn, cung ng các sn phm tín dng và các dch v khác theo quy đnh ca Ngân
hàng
-trung-ng. Các t chc tài chính nông-thôn là các t chc cung ng các sn phm
tài chính, trong đó
-có-tín dng-cho-khu-vc-nông-thôn, hng-đn-đi-tng-khách-hàng-
nông-thôn.
Có s đng nht trong cách hiu ca các nhà hot đng thc t đi vi tín dng
-nông-thôn
và tín dng vi mô do các t chc TCVM cung ng nhng hai t chc này là hoàn toàn đc
lp. T chc TCVM hot đng trên quy mô rng ln hn, bao gm c khu vc đô th và
nông
-thôn, hng đn nhóm đi tng khách hàng là ngi nghèo, giá tr khon vay nh.
Trong quá trình cung ng các dch v TCVM cho khách hàng, t chc này còn lng ghép
các hot đng h tr nh hình thành t nhóm, phát trin tính t tin, đào to kin thc v tài
chính và kh nng qun lý chéo gia các thành viên vi nhau. Các t chc tài chính nông
thôn ch hot đng ti khu vc nông-thôn, cung ng các sn phm tài chính cho đi tng
khách hàng mang
-tính-đc thù-ca-khu-vc-này.
Hin nay, t chc tài chính tham gia cung cp dch v tín dng cho khu vc nông
-thôn
đc chia thành 3 nhóm: chính thc, bán chính thc và phi chính thc. Khu vc chính thc
đc hiu là nhng t chc hot đng theo quy đnh và qun lý ca ngân hàng trung ng,
đc Chính ph y quyn thc hin các giao dch tài chính. Khu vc bán chính thc vn
chu s qun lý ca ngân hàng trung ng và h thng ngân hàng, đc các c quan này
cp phép hot đng nhng không phi tuân theo các quy đnh ca hot đng ngân hàng.
Các t chc phi chính thc thì hoàn toàn không nm di s qun lý, kim soát ca chính
ph, hot đng không cn s cp phép ca c quan có thm quyn nào, da vào cam kt,
điu l do chính-các-thành-viên-trong-nhóm-đt-ra.
Nghiên cu ca Ngân hàng th gii (2007) đư mô t v th trng cung ng các dch v
-
tài-chính--Vit-Nam-cho-tng-phân-khúc-khách-hàng-đc-phc-v.
-6-
Hình 2.1:ăCăcu th trng tín dng ti Vit Nam phơnăđon theo thu nhp ca
khách hàng
Ngun: Ngân hàng th gii (2007)
Phân đon thu nhp thp và ngi nghèo, chim 24% tng th phn, trong đó 74% là
nông-thôn, không có s tham gia ca các NHTM nhà nc và c phn. VBSP, các chng
trình bán chính thc và TDPCT đm nhim vai trò ch đo trong vic cung ng các dch
v tài chính cho phân đon này. VBARD hng đn th trng tài chính nông-thôn thông
qua vic
-cam-kt-tài-tr-vn-thông-qua-Hi-Ph-n, Hi-Nông-dân.
Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn (VBARD), Ngân hàng Chính sách Xã hi
(VBSP) là hai t chc cung ng đa dng và ph bin nht đn th trng nông-thôn Vit
Nam. VBARD hot đng theo nguyên tc thng mi, còn VBSP hot đng trên nguyên
tc tái phân phi
8
, cung ng nhng khon tín dng r hoc mc chi phí bng không cho
các đi tng ngi nghèo, ngi có thu nhp thp không đ các tiêu chun vay các
NHTM. T s liu ca cuc điu tra Tip cn ngun lc ca h gia đình Vit Nam qua các
nm 2006 – 2008 – 2010, Nhóm nghiên cu ca i hc Tng hp Copenhagen đư cho
thy, thông qua TDCT t VBARD và VBSP: “Tín dng làm tng thu nhp thông qua ci
thin nng sut lao đng” và “cung cp tip
-cn-tín dng có tim nng nâng cao phúc li
cho nông dân trong dài hn”.
mng bán chính thc, Ngân hàng Hp tác xã Vit Nam (Co-op Bank, chuyn đi t Qu
tín dng Nhân dân t nm 2013) cùng vi hàng lot các Qu tín dng, t chc TCVM bán
chính thc khác đư đóng vai trò ht sc quan trng trong phát trin nông nghip nông-thôn.
Mng tín dng bán chính thc còn đc cung ng thông qua các Hi ph n, Hi cu
8
Nhóm nghiên cu Kinh t Phát trin - trng i hc Tng hp Copenhagen và c.t.g (2011)
-7-
chin binh, Hi Nông dân, v.v. hot đng rng khp vi nhng món vay nh, lãi sut thp,
h tr
-ngi-vay-trong-quá-trình-s-dng-vn-vay.
Vit Nam hin có hn 51% các khon tín dng cung ng cho khu vc nông
-thôn là tín
dng
phi chính thc
9
. Hình thc cho vay theo t, nhóm t phát, vay qua các đi lý cung
-
ng-vt-t-nông-nghip-đu-vào-nh-phân-bón, cây-ging, cho-vay-xoay-vòng.
2.1.3. ThôngătinăbtăcơnăxngăvƠăcăchăsƠngălcătrongăthătrngătínădng
Xut phát t nhu cu ti đa hóa li ích t mt khon tin nht đnh mà ngi đi vay cân
nhc v vic đi vay đ m rng sn xut hoc phc v nhu cu chi tiêu. Theo lý thuyt
cung – cu tín dng, nu lng cu vt quá lng cung, giá – lãi sut – s tng, khi đó,
phn ng s là gim lng cu hoc tng lng cung cho đn khi cung – cu đc cân
bng ti mc giá cân bng mi. Trên thc t, vic phân phi tín dng vn đang din ra, tn
ti nhng ngi đc vay, không đc vay hoc đc vay ít hn so vi nhu cu. iu này
có ngha là vic cung ng các khon tín dng không ch đn thun da trên cung – cu tín
dng và lãi sut cho vay. Theo Stiglitz và Weiss (1981), phân phi tín dng tn ti đc
gii thích bi lý thuyt v thông tin bt
-cân-xng-tn-ti-trong-th-trng-tín dng, đc-
bit-là-th-trng-tín dng-nông-thôn.
Thông tin bt cân xng xy ra khi trong mt giao dch, mt bên có thông tin đy đ hn và
tt hn so vi (các) bên còn li. i vi vic vay – mn gia t chc cung ng tín dng
và khách hàng, các điu kin ràng buc đc c th hóa trong hp đng tín dng. Hp
đng tín dng li là mt dng hp đng đc bit, hp đng không hoàn chnh, ngha là sau
khi ký kt, vic thc hin các điu khon mi thc s din ra, khác vi các hp đng hoàn
chnh trong các giao dch khác, mi điu khon thc thi hoàn thành trc khi ký kt. Các
tình hung phát sinh sau khi ký kt thng không đc d đoán mt cách chính xác.
Thông tin bt cân xng và hành vi đi kèm trong hot đng tín dng thng din ra hai
giai đon: trc và sau khi ký hp đng. Trc khi ký hp đng, t chc cung ng tín
dng thng có ít thông tin v ngi đi vay, dn đn vic la chn bt li, ngha là trong
quá trình sàng lc trc cho vay, vic thiu thông tin đư khin ngi cho vay không phân
bit đc mc đ “tt – xu” ca khách hàng, quyt đnh không cho vay hoc cho vay ít
hn nhu cu đi vi nhng khách hàng tt và ngc li. Khi ngun vn tín dng đư đc
cung ng đn khách hàng không tt, tâm lý li hay ri ro đo đc s din ra do hp đng
9
Putzeys (2002) trích trong Phan ình Khôi (2012)
-8-
tín dng đư đc ký kt, ngi đi vay chc chn v vic ngi cho vay s chia s ri ro vi
mình. H s không có đng lc đ thc hin các điu khon cam kt, vic giám sát và thc
thi sau cho vay ca ngi cho vay gp nhiu khó khn. tránh nhng ri ro có th xy ra
do thông tin bt cân xng, trong hot đng tín dng, các t chc cung ng đư to nên mt
c ch thanh lc đi vi bt k mt khách hàng nào. Vic thanh lc khách hàng có th
đc thc hin theo mt trong hai c ch sau, hoc kt hp c hai:
(i) C ch gián tip: s dng lãi sut đ hn ch tín dng trc khi cho vay. i vi các
bin pháp bo đm kh nng chi tr, có th thc hin các tác đng khuyn khích nh đe-
da-ct-tín dng.
(ii) C ch trc tip: s dng các ngun lc nhm thanh lc trc tip ngi vay nh gii
hn đi tng vay; thc hin các bin pháp nhm hn ch vn đ bt cân xng thông tin-
và-thi-hành-ngha-v-tr-n-nh-tài-sn-đm-bo.
Trên thc t, mt t chc cung ng tín dng không th t mình thc hin đc c ch
thanh lc khách hàng, x lý vn đ bt cân xng thông tin mà cn phi có mt c s h
tng và nhng điu kin cn thit nht đnh. Riêng vi th trng tín dng
-nông-thôn, đ
hn ch tht bi ca th trng do bt cân xng thông tin đem li, Nhà nc có th can
thip bng vic phân b hành chính các qu tín dng cho các hot đng nông nghip các
vùng nông
-thôn; áp đt lãi sut trn và xây dng, h tr thng xuyên các th ch tín dng
nông nghip chuyên nghip hóa. Bên cnh đó, gii pháp t nhân hin đang đc ngi dân
nhiu vùng nông thôn chp nhn là vic hình thành các nhóm cho vay phi chính thc.
Hình thc này gii quyt đc tình trng bt cân xng thông tin do quan h gia ngi cho
vay và đi vay là nhng quan h gn gi, quen bit nh h hàng, làng xóm, anh ch em, v.v.
Quan h vay mn da trên nim tin nên thng không phi s dng đn tài sn th chp –
điu kin tiên quyt ca hu ht các món vay đn t khu vc chính thc – thi gian gii
ngân nhanh chóng, đáp ng đc s tin li và nhu cu vay đa dng ca ngi dân, nhc
đim ln nht ca nhng món vay phi chính thc là lãi sut rt cao, thi hn cho vay
thng ngn, ít cho vay trung và dài hn.
2.2. Cuătínădng tiăkhuăvcănôngăthôn
2.2.1. căđimăcuătínădng tiăkhuăvcănôngăthôn
Trong giai đon t 2000 – 2010, Vit Nam, t trng thp ca đu t nhà nc vào lnh
vc nông, lâm, thy sn liên tc gim sút trong khi so vi các lnh vc khác (gim t 15%
nm 2000 xung còn khong 6% nm 2010). Nn nông nghip Vit Nam luôn đóng góp
-9-
mt t trng khá ln và n đnh, khong 20%, vào GDP ca c nc trong sut các nm t
2004 - 2012
10
. Vic đu t vào nông nghip nông thôn Vit Nam hin cha tng xng vi
mc đóng góp. Hn 70% dân s Vit Nam hin sinh sng nông
-thôn, t l ngi nghèo
nông
-thôn là 59% chim hn 90% tng s ngi nghèo
11
. Hn 48% ngi dân nông-thôn
da vào nông nghip làm sinh k vi nng sut lao đng thp, là lao đng chân tay, vic
ng dng k thut vào sn xut còn hn ch. Nhu cu tín dng ca ngi dân nông-thôn
ngày càng tng lên, không ch thiu vn trong xóa đói gim nghèo mà ngun vn chy v
nông
-thôn còn vi mc tiêu phc v cho quá trình chuyn đi đang din ra mnh m, thay
đi công ngh, k
-thut-sn-xut, phc-v-các-hot-đng-phi-nông-tri-khác.
Không ch có ngi nghèo nông
-thôn, thiu đt canh tác, thiu kin thc k nng sn
xut cn đn ngun vn tín dng mà các h nông dân, các trang tri, các doanh nghip
nông-thôn va và nh, các h kinh doanh nông sn, v.v. cng cn đn nhng ngun lc tài
chính
-phong-phú, thng-xuyên-cho-quá-trình-phát-trin-ca-mình.
2.3. Dơnătcăthiuăsă
2.3.1. nhăngha
T nm 1979, Vit Nam đư phân chia thành 54 nhóm dân tc khác nhau sinh sng trên
lãnh th Vit Nam
12
. Theo ngh đnh s 05/2011/N-CP ca Th tng Chính ph v công
tác dân tc: “Dân
-tc-thiu-s là nhng dân tc có s dân ít hn so vi dân tc đa s trên
phm vi lãnh th nc Cng hòa xã hi Ch ngha Vit Nam”. “Dân tc đa s là dân tc
có-s-dân-chim-trên-50%-tng-s-dân-ca-c-nc, theo-điu-tra-dân-s-quc-gia.”
Kt qu Tng điu tra dân s và nhà nm 2009, tng dân s Vit Nam tính đn
01/04/2009 là 85.846,997 nghìn ngi, trong đó, ngi Êđê có 331,194 nghìn ngi
(chim trên 3,86% dân s c nc). Nh vy, ngi Êđê là dân
-tc-thiu-s và đc
hng các chính
-sách-liên-quan-đn-DTTS.
2.3.2. căđimăkinhătăxưăhiăcaăngi ểđê tiătnhăkăLk
Theo s liu điu tra v dân s và nhà nm 2009, c nc có 331.194 ngi Êđê, tp
trung sinh sng 3 tnh k Lk (298.534 ngi), Phú Yên (20.905 ngi) và kNông
(5.217 ngi).
10
The World Bank (2014)
11
FAO (2014)
12
Nguyn Công Tho (2010)
-10-
Ngi Êđê có ngôn ng riêng, phong tc tp quán đc trng và các nghi l truyn thng.
Trong bi cnh mi hin nay, s qun c thun nht ca ngi Êđê đư không còn tn ti,
vic sng chung trong mt cng đng vi các dân tc khác đư làm cho nhiu nét vn hóa b
mai mt, nhiu l hi truyn thng (l hi đâm trâu, l cúng nc, v.v) ch còn đc t
chc mt vài ni trong tnh trong nhng tháng đu nm. Nhng phong tc tp quán lc
hu, mê tín d đoan đư suy gim đáng k nh vic tip xúc vi kin thc khoa hc và vn
đng ca chính quyn.
Cng nh hu ht các nhóm dân-tc-thiu-s khác, tính cng đng ca ngi Êđê rt cao,
h h tr nhau trong sinh hot và sn xut. V sinh k, ngi Êđê k Lk hin da vào
trng trt, chn nuôi gia súc gia cm, mt s Buôn còn duy trì đc các Hp tác xã dt
th
-cm. Các-cây-trng-ca-ngi-Êđê--k-Lk-là-cà-phê, cao-su, ca-cao, lúa.
Ch đ mu h ca ngi Êđê là mt trong nhng nét vn hóa truyn thng tiêu biu.
Ngi ph n trong gia đình ngi Êđê có quyn s hu tài sn, có quyn quyt đnh
nhng vn đ quan trng trong gia đình trong khi nam gii đóng vai trò h tr. Theo Thu
Nhung Mlo (1998)
13
, ngi đàn ông là lao đng chính trong gia đình nhng ngi ph n
mi là ngi quyt đnh và chu mi trách nhim trong các khon chi tiêu, qun lý tài sn.
C th đi vi nhng khon vay mn trong gia đình, ngi ph n Êđê có quyn quyt
đnh vay bao
-nhiêu, chi-tiêu-nh-th-nào-và-có-trách-nhim-hoàn-tr-chúng.
2.4. Cácănghiênăcuăcóăliênăquan
Nghiên cu v tip-cn-tín dng th trng nông-thôn đc thc hin rt nhiu ti Vit
Nam và các nc trên th gii. V phía cu, các nghiên cu đnh tính và đnh lng đư ch
ra các nhân t nh hng đn tip-cn-tín dng, vai trò ca tín dng nông-thôn đn sn
xut kinh doanh ca h, mc đ tip
-cn-tín dng ca h. V phía cung, các nghiên cu
cho thy Ủ ngha ca các chng trình tín dng nông thôn, cách thc phát trin th trng
tài chính nông-thôn-đ-nâng-cao-hiu-qu-hot-đng-và-tng-cng-tip-cn-cho-ngi-
dân.
V tính sn có và hiu qu ca tín dng
-nông-thôn Vit Nam qua hai ngun chính thc là
VBSP và VBARD, nhóm nghiên cu Kinh t phát trin thuc i hc Copenhagen (2011)
cho bit hai ngân hàng này đang làm nhim v rt tt trong vic cung ng các sn phm tài
chính đn th trng nông
-thôn Vit Nam. VBARD cung ng các món vay phc v cho
13
Thu Nhung Mlo (1998), trích trong Nguyn Th Minh Phng (2011)
-11-
sn xut nhiu hn là VBSP, có tác đng tích cc đn thu nhp ca h trong nhng nm
tip theo đng thi làm tng nng sut lao đng. VBSP đc ngi dân s dng nhm đa
dng hóa ngun thu nhp hn là ci thin nng sut lao đng. VBSP có tác dng quan
trng h
-tr-ngi-nghèo-vt-qua-các-cú-sc-ngn-hn-nhng-không-có-ý-ngha-trong-
dài-hn.
Phan ình Khôi (2012) ch ra các yu t nh hng đn kh nng tip
-cn-tín dng chính
thc và không chính thc ca các h gia đình nông thôn BSCL, c th: s hu đt đai,
lãi sut chính thc và thi hn cho vay không chính thc là các yu t nh hng đn kh
nng tip
-cn các khon vay không chính thc.
Theo Paul Mpuga (2008)
14
, có hai yu t chính nh hng đn nhu cu tín dng, t đó
-tác-
đng-trc-tip-đn-tip-cn-tín dng-ca-h:
Th nht: c
-đim-ca-cá-nhân-và-h-gia-đình
Các đc đim ca cá nhân có Ủ ngha ln đn nhu cu tín dng gm tui tác, gii tính, giáo
dc, ngh nghip và tình trng hôn nhân. Ngi tr thng có xu hng vay mn nhiu
hn đ đu t do bn thân h có sc khe, thi gian đ tích ly và làm giàu hn so vi
ngi già. Nhu cu chi tiêu phi nông nghip ca ngi tr cng phong phú hn so vi nông
nghip. S
-thay-đi-ca-tui-tác-có-th-làm-thay-đi-nhu-cu-tín dng-theo-thi-gian.
Gii tính cng là yu t quyt đnh đn nhu cu tín dng ca cá nhân. khu vc nông
-
thôn, ngi ph n thng làm nhng công vic nhà, chm sóc con cái trong khi ngi
đàn ông làm nhng công vic to ra thu nhp chính trong gia đình kèm theo nhng quyt
đnh chi tiêu vi s tin ln. Quyn kim soát tài sn, s hu đt đai cng có s phân bit
gia nam và n trong khi đây là nhng tài sn th chp c bn đ có đc nhng món vay
tng đi ln. Ph n có ít nhu cu tín dng hn so vi nam gii, trong trng hp có nhu
cu thì lng vn vay h nhn đc cng ít hn. Cá nhân có trình đ giáo dc càng cao thì
càng có nhiu kh nng đ to ra thu nhp n đnh và cao hn nhng ngi không đc
giáo
-dc,to-ra-nhiu-tài-sn-hn, có-th-tin-hành-nhiu-hot-đng-sn-xut-kinh-doanh.
Thêm mt nm đc giáo dc làm tng nhu cu tín dng khong 0,3% và làm tng c hi
cho vic tip-cn-tín dng thành công lên đn 17%
15
. Tình trng hôn nhân cng nh hng
đn nhu cu tín dng do cá nhân đư lp gia đình s có nhu cu chi tiêu gia tng hn so vi
14
Paul Mpuga (2008)
15
Paul Mpuga (2008)
-12-
ngi cha lp gia đình. Ngh nghip, tình trng nhà hin ti, s giàu có ca h gia đình
-
cng-là-nhng-yu-t-nh-hng-đn tip-cn-tín dng.
Th hai: Các thuc tính ca t chc tài chính có th nh hng đn quyt đnh vay/không
vay ca-cá-nhân/h-gia-đình-là-mc-lãi-sut-và-các-điu-khon-cho-vay
Bên cnh nhng yu t nêu trên, bng chng thc nghim cng đư ch ra mt s yu t
khác nh hng đn tip-cn-tín dng ca các h gia đình Vit Nam nh cú sc thu nhp
ca h, thành viên ca các Hi
16
. T l nhng h gp phi cú sc thu nhp trong nm có
mt khon vay nht đnh thng ln hn t l này nhng h không gp cú sc nào.
Tng t nh vi các h có thành viên tham gia vào Hi Ph n, Hi Nông dân, v.v iu
này tng xng vi nhng n lc không ngng ca Hi Ph n trong thi gian gn đây
nhm đem li ngun vn và kinh nghim phát trin kinh t cho các thành viên. Ngun tín
dng chy v nông
-thôn Vit Nam hin nay thông qua các kênh Hi/nhóm/oàn th cng
khá ph bin và đc
-ngi-dân-a-chung.
Cuong H. Nguyen (2007) cho bit, TDCT và phi chính có tác đng đáng k đn tiêu dùng
ca h gia đình nông thôn Vit Nam, giai đon 1992 – 1998. TDPCT cung cp khon vay
nh có lãi sut cao gp 4 ln so vi TDCT, thi gian vay ngn nhng đáp ng tt nhng
khon
-tiêu-dùng-nh-và-n-đnh-sn-xut, giúp-h-vt-qua-nhng-cú-sc-riêng-ca-h.
Riêng v nhóm DTTS các xã thuc Chng trình 135 giai đon II, Phm Thái Hng, Lê
ng Trung và Nguyn Vit Cng (2011) cho bit DTTS có xu hng ít tip cn đc
vi c s h tng và các dch v công sn có đa phng hn so vi nhóm đa s. Bên
cnh đó, nhng chính sách hng đn gim nghèo hin nay ca Chính ph còn mang tính
đi trà cho tt c nhóm
ngi nghèo, không mang tính đc thù cho tng nhóm DTTS-
nghèo.
16
Nhóm nghiên cu Kinh t Phát trin - trng i hc Tng hp Copenhagen và c.t.g (2011)
-13-
CHNGă3ă
PHNGăPHỄPăNGHIểNăCU
3.1. Khung phân tích
Phân tích kh nng tip
-cn-tín dng ca h đc da trên nhng mô t c th v nhu cu
tip
-cn-tín dng, các yu t nh hng đn quá trình tip-cn-tín dng ca h nh sau:
Th nht, v nhu cu tín dng và quá trình tip
-cn-tín dng ca h. Mt h nu có nhu
cu vay vn s có th có nhng quyt đnh: yêu cu vay vn đn các t chc cung ng
hoc không yêu cu vay vn. Khi yêu cu vay vn, có th h s đc vay đúng bng mc
h đư yêu cu, khi đó, h đc xem là không b hn ch trong tip
-cn-tín dng. Nu ch
đc vay mt phn hoc b t chi cho vay, h đc xem là b hn ch trong tip
-cn-tín
dng. i vi nhng h có nhu cu nhng không yêu cu vay vn, có th h t nhn thy
rng mình không đ điu kin đ đc vay điu này cng th hin s hn ch trong tip-
cn-tín dng. Nu h không có nhu cu vay vn thì tt yu s không có yêu cu vay vn,
nhng h này
-cng-thuc-din-không-hn-ch-trong tip-cn-tín dng.
Hình 3.1: Quá trình tip cn tín dng ca h
Ngun: Ferede (2012)
-14-
Th hai, v các yu t tác đng trc tip đn tip
-cn-TD ca h: Tác gi da trên c s lý
thuyt, các công trình nghiên cu thc nghim đư nêu các phn trên cùng vi vic tìm
hiu v đa bàn nghiên cu, đc thù đi tng h ngi Êđê đ xây dng nên khung phân
-
tích-nh-sau:
Hình 3.2: Khung phân tích v tip cn tín dng ca h
Ngun: Tác gi t thit k
3.2. Phngăphápălyămu
3.2.1. Chnăđimănghiênăcu
Xã Cuôrng, huyn C M’gar là xã có t l h đng bào Êđê cao, chim hn 85%
dân s toàn xã. Hot đng chính to thu nhp ca h sn xut nông nghip, ch yu là cây
cà phê đòi hi
-chi-phí-chm-sóc-cao. Do đó, tác gi tìm hiu kh nng tip cn tín dng
ca h nhm tng cng tip cn, giúp h có đ vn phc v sn xut.
-15-
3.2.2. Chnămuăđiuătra
Ly mu ngu nhiên đi din vi 10% s h dân tc Êđê hin có ti đim nghiên
cu: khong
-92-h-thc-hin-kho-sát-ti-3-Buôn/6 Buôn-ca-xã.
Bng 3.1:Thng kê s mu phân loi theo thu nhp d kinăđiu tra ti 3 Buôn
STT
Buôn
Tngă
să
hă
Êđê
Tngăsăhăểăđêăphơnătheoăthuănhp
Să
muă
(h)
Sămuă(h)ăphơnătheoăthuănhp
Nghèo
Cnănghèo
Khá
Nghèo
Cnănghèo
Khá
Să
h
Tăl
Să
h
Tăl
Să
h
T l
Să
h
Tăl
Să
h
Tăl
Să
h
Tăl
1
Cuôr
ng
A
331
83
25.08%
18
5.44%
230
69.49%
33
8
24.24%
2
6.06%
23
69.70%
2
Cuôr
ng
B
416
60
14.42%
35
8.41%
321
77.16%
41
6
14.63%
4
9.76%
31
75.61%
3
Kroa
C
186
54
29.03%
23
12.37%
109
58.60%
18
5
27.78%
3
16.67%
10
55.56%
Tng
933
197
21.11%
76
8.15%
660
70.74%
92
19
20.65%
9
9.78%
64
69.57%
Ngun: Tính toán ca tác gi
Danh sách c th các h ti tng Buôn s đc lp trc khi tin hành điu tra thc đa
trên din rng. Vic tin hành điu tra s đc thc hin theo các bc sau:
Kho sát đa bàn, chn 3/6 Buôn điu tra do nhng Buôn này có t l h Êđê cao, tình hình
kinh t xã hi đc trng cho xư.
Ti tng Buôn, danh sách các h đc lp và phân thành 3 nhóm thu nhp: nghèo, cn
nghèo và khá
17
. Danh sách h điu tra đc chn mu thun tin do Buôn trng mi
Buôn lp
-nên-t-t-l-h-nghèo, cn-nghèo-và-khá-đư-có-trc-đó.
3.2.3. Thuăthpăsăliu
Thu thp tài liu th cp: thc hin trên c s rà soát các tài liu liên quan đn tín dng
nông thôn, TCVM, DTTS và các vn đ v xóa đói gim nghèo cho DTTS. V phía các
ngân hàng, t chc TCVM thc hin vic cung ng tín dng đn các h DTTS, tìm hiu
báo cáo v tình hình d n, doanh s cho vay, doanh s thu n, n xu, các chính sách cho
vay đi vi đi tng
-là-DTTS-ti-đim-nghiên-cu.
Thông tin s cp: S liu và thông tin thu thp t Phiu phng vn các h dân tc Êđê ti
đim nghiên cu. Vic thu thp thông tin trong quá trình điu tra ch tin hành vi các h
có nhu cu vay vn, trong đó phân thành 2 nhóm là đư đi vay và không đi vay, vic thit k
17
Tiêu chí phân loi h theo thu nhp da trên Quyt đnh 09/2011/Q-Ttg ca Th tng Chính ph ngày
30/01/2011 v vic ban hành chun h nghèo, h cn nghèo cho giai đon 2011 – 2015 (Ph lc 1)
-16-
Bng hi
18
cng vi mc đích lc ra đc tng nhóm đi tng. Riêng vi nhóm không có
nhu cu vay, cng tin hành tìm hiu nguyên nhân vì sao đ có th tìm ra mt s rào cn
đi vi
-vic-tip-cn-tín dng-ti đim-nghiên-cu.
3.2.4. PhngăphápănghiênăcuăvƠăphân tích
Tác gi thc hin nghiên cu bng phng pháp đnh tính.
Thc hin tng hp d liu bng Microsoft Ecxel. Áp dng thng kê mô t và thng kê
-so-
sánh-đ-đa-ra-bng-chng-và-d-liu-đnh-tính-cho-nghiên-cu.
Thc hin điu tra kho sát h và tng hp, tìm ra các thông tin đnh tính đ phân tích thc
trng v nhu cu vn cng nh các thun li, khó khn nh hng đn kh nng tip
-cn-
tín dng-ca-h-ngi Êđê-ti-đim-nghiên-cu.
18
Ph lc 2