Đánh giá tác động tín dụng đối với người nghèo tại huyện mỏ cày bắc tỉnh bến tre

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH
*******************


PHM TH BÍCH TUYN

ÁNHăGIÁăTÁCăNG TÍN DNGăI VIăNGI
NGHÈO TI HUYN M CÀY BC TNH BN TRE

Chuyên ngành: Chính sách công

LUNăVNăTHCăSăKINHăT



NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TRNG HOÀI




TP. H CHÍ MINH – NMă2015
i

LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoan Lunăvnănày hoàn toàn do tôi thc hin. Cácăđon trích dn
và s liu s dng trong Lunăvnăđuăđc dn ngun vàăcóăđ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Lunăvnănày không nht thit phnăánhăquanăđim
caătrngăi hc kinh t TP. H ChíăMinhăhayăchngătrìnhăging dy Chính sách
công.
Tác gi



Phm Th Bích Tuyn

ii

MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN i
MC LC II
DANH MCăSă, HÌNH V, BNG BIU viii
CHNGăI: GII THIU NGHIÊN CU 1
1. 1 Lý do và mcăđíchănghiênăcu 1
1. 2 MC TIÊU NGHIÊN CU 2
1. 3 IăTNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU 2
1. 4 KT CU LUN VN 3
CHNGăII: CăS LÝ LUN 4
2. 1 LÝ THUYT V NGHÈO VÀ TÍN DNG: 4
2. 1. 1 Lý Thuyt nghèo: 4
2. 1. 1. 1 Khái nim 4
2. 1. 1. 2 c đim ca h nghèo: 5
2. 1. 1. 3_ Nguyên nhân nghèo  Vit Nam: 6
2. 1. 1. 4 Chun nghèo 7
2. 1. 2 Mi quan h gia tín dng và gim nghèo 8

2. 1. 2. 1 Khái nim tín dng đi vi h nghèo 8
2. 1. 2. 2 Vai trò ca tín dng đi vi h nghèo 9
2. 1. 3 Các hình thc tín dngăchoăngi nghèo 11
2. 1. 3. 1 Tín dng chính thc: 12
2. 1. 3. 2 Tín dng bán chính thc 15
2. 2 TÁC NG CA TÍN DNGăI VIăNGI NGHÈO 17
2. 2. 1 Các nhân t nhăhngăđn kinh t caăngi nghèo 17
2. 2. 2 Tácăđng ca tín dngăđn hiu qu kinh t caăngi nghèo 18
2. 2. 3ăTácăđng ca tín dngăđn hiu qu xã hi 19
iii

2. 3_ KINH NGHIM GIM NGHÈO BNG TÍN DNG CA CÁC QUC GIA 21
2. 4 BÀI HC KINH NGHIMăI VI VIT NAM 26
CHNGăIII: THC TRNG TÍN DNGăCHOăNGI NGHÈO TI HUYN
M CÀY BC TNH BN TRE 29
3. 1 CăIM KINH T XÃ HIăVÀăTỊNHăHỊNHăNGI NGHÈO TI HUYN M
CÀY BC 29
3. 1. 1 iu kin kinh t xã hi 29
3. 1. 2 Tình hình nghèo ti huyn M Cày Bc 29
3. 2 THC TRNG TÍN DNGăCHOăNGI NGHÈO TI HUYN M CÀY BC 31
3. 2. 1 Thc trngăchoăvayăngi nghèo ti Ngân hàng Chính sách xã hi tnh Bn
Tre 31
3. 2. 1. 1 Hot đng tín dng 31
3. 2. 1. 2 Thoát nghèo t nhng đng vn nh 38
3. 2. 1. 3 Kt lun v thc trng tín dng ca Ngân hàng CSXH ti huyn M Cày
Bc 40
3. 2. 2 Thc trng ca hotăđng Tài chính vi mô ti huyn M Cày Bc. 41
3. 2. 2. 1 Hot đng tín dng 41
3. 2. 2. 2 Vn lên thoát nghèo t Tài chính vi mô 44
3. 2. 2. 3 Kt lun v thc trng tín dng ca tài chính vi mô ti huyn M Cày

Bc 46
CHNGăIVăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU VÀ KT QU NGHIÊN CU
THC NGHIMăÁNHăGIÁăTÁCăNG TÍN DNGăCHOăNGI NGHÈO
TI M CÀY BC 47
4. 1 PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 47
4. 2 PHÂN TÍCH THÔNG TIN MU NGHIÊN CU 48
4. 2. 1 Thông tin chung nhóm mu nghiên cu 48
4. 2. 2 Phân tích tình hình tham gia tín dng 54
iv

4. 2. 2. 1 Nhóm hin không tham gia vay vn 54
4. 2. 2. 2 Nhóm hin có tham gia vay vn 56
4. 2. 3 So sánh s khác nhau theo khía cnh kinh t và khía cnh xã hi ca hai
nhóm mu có vay vn và không vay vn 58
4. 3 ÁNHăGIÁăTÁCăNG TÍN DNG: 59
4. 3. 1 Tác đng nâng cao hiu qu kinh t 59
4. 3. 1. 1 Tác đng đn hot đng kinh t chính gia đình 59
4. 3. 1. 2 Tác đng đn thu nhp, chi tiêu, tit kim và đu t phát trin sn xut
60
4. 3. 2ăTácăđng tín dng ci thin hiu qu xã hi 62
4. 3. 2. 1 Tín dng góp phn ci thin hiu qu xã hi chung đi vi huyn M Cày
Bc: 62
4. 3. 2. 2 Tín dng góp phn ci thin điu kin sng, nhà , nc sch và v
sinh môi trng) h gia đình ngi nghèo: 63
4. 3. 2. 2 Tín dng góp phn phát trin giáo dc, gii quyt vic làm, phát trin
k nng ngh nghip đi vi bn thân và h gia đình ngi nghèo: 65
4. 3. 2. 2 Tín dng góp phn nâng cao nng lc cá nhân, giúp hòa nhp cng
đng, to s t tin đi vi bn thân và h gia đình ngi nghèo: 65
CHNGăV: KT LUN VÀ KHUYN NGH 67
5. 1 KT LUN V NGHIÊN CU 67

5. 2 KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 70
5. 3 HN CH CA NGHIÊN CU 73
TÀI LIU THAM KHO
TING VIT
TING ANH
VI: PH LC
6. 1 BNG CÂU HI PHNG VN H NGHÈO KHÔNG THAM GIA VAY VN
v

6. 2 BNG CÂU HI PHNG VN H NGHÈO CÓ THAM GIA VAY VN
6. 3 PHIU PHNG VN NHÓM CHUYÊN GIA
6. 3. 1 Danh sách nhóm chuyên gia
6. 3. 2 Ni dung phng vn







vi

DANH MC T VIT TT

BăL-TB&XH

Bălaoăđngăthngăbinhăxưăhi
CIG

QuăPhátătrinăNhómăhpătác do

HiăLiênăhipăphănăqunălỦ
ESCAP
Economic and Social
Commission for Asia and
the Pacific
yăbanăkinhătăxưăhiăChâuăỄăTháiă
BìnhăDng
GB

Ngân hàng Grameen Bangladesh
HDI
Human Development
Index
làăchăsăsoăsánh, đnhălngăvă
mcăthuănhp, tălăbităch, tuiă
thăvàămtăsănhânătăkhácăcaăcácă
qucăgiaătrênăthăgii
IFAD

QuăQucătăvăPhátătrinănôngă
nghip
MPI
Multidimensional Poverty
Index
Chăsănghèoăđaăchiu
NH CSXH VN

NgânăhàngăchínhăsáchăxưăhiăVN
Ngân hàng
NN&PTNT

NgânăhàngăNôngănghipăvàăphátă
trinănôngăthôn
NGO
Non- Government
Orgazination
Tăchcăphiăchínhăph
OPHI
Oxford Poverty & Human
Development Initiative
Tăchcăđóiănghèoăvàăphátătrinăconă
ngiăInitiativeăOxford
QTDND

Quătínădngănhânădână
SKS

Swayam Krishi Sangam nă
TCVM

Tài chính vi mô
UBND

yăbanănhânădân
vii

UNDP
United Nations
Development Programme
ChngătrìnhăphátătrinăLiênăhipă

quc
UNFPA
United Nations Population
Fund
QuădânăsăLiênăhipăquc
UNICEF
United Nations
International
Children's Emergency
Fund
QuăNhiăđngăLinăHipăquc
VBARD
Vietnam Bank for
Agriculture
and Rural Development
NgânăhàngăNôngănghipăvàăphátă
trinănôngăthôn
VBP

NgânăhàngăVităNamăchoăngiă
nghèo
VBSP
Vietnam Bank For Social
Policies
NgânăhàngăchínhăsáchăxưăhiăVită
Nam
VSMT

Văsinhămôiătrng
WB

XGN
World Bank
Ngânăhàngăthăgii
Xóaăđóiăgimănghèo









viii

DANHăMCăSă, HỊNHăV, BNGăBIU
Săđ
Săđ 2. 1: Săđ Phá v vòngăxoáyăđóiănghèoăbng tín dng

Săđ 2. 2: Các t chc cung cp tín dngăngi nghèo
Săđ 2. 3 Quy trình cho vay h nghèo ti NHCSXH
Săđ 3. 1: Săđ t chc h thng tín dng ca Ngân hàng CSXH M Cày
Bc
Săđă3. 2ăSăđătăchcăTCVM (QuăCIG) tiăMăCàyăBc
Hình v
Hình 3. 1: Biuăđ binăđng tình nghèo ti huyn MCB
Hình 3. 2: Biuăđ biu din tình hình vay vnătrênăđa bàn huyn M Cày Bc
Hình 3. 3: Biuăđ căcu mcăđíchăvayăvn 2011-2013
Hình 4. 1: Biuăđ phân chia thông tin ca muătheoăTrìnhăđ hc vn
Hình 4. 2: Biuăđ so sánh v thu nhp và chi tiêu trung bình ca 2 nhóm mu

Hình 4.3: Biuăđ phn ánh ý kin t đánhăgiáăcaăngi nghèo sau vay vn
Bng biu
Bng 3. 1: Thng kê s lng h nghèo tnh BnăTreănmă2011-2013
Bng 3. 2: Tình hình h nghèoăvàăthoátănghèoăgiaiăđon 2011-2013
Bng 3. 3: Tình hình cung cp tín dngătheoăđaăbànănmă2013
Bng 3. 4: Hotăđng tín dngăgiaiăđon 2011-2013
Bng 3. 5: Phân loi tình hình s dng vnătheoăchngătrình, mcăđíchăvay
Bng 3. 6: Tình hình hotăđngănmă2012
Bng 4. 1: Phân chia thông tin ca muătheoăTrìnhăđ hc vn
ix

Bng 4. 2: Phân chia thông tin ca muătheoăTrìnhăđ chuyên môn
Bng 4. 3: Phân chia thông tin ca mu theo kinh t chính ca h giaăđình
Bng 4. 4: Phân chia thông tin ca mu theo nhân khu h giaăđình
Bng 4. 5: Thông tin ca mu theo dinătíchăđt sn xut
Bng 4. 6: So sánh thu nhp và chi tiêu ca các h giaăđìnhătrongăhin ti
Bng 4. 6: Tng hp kt qu phng vn v hotăđng tín dngăđi vi nhóm
không vay vn
Bng 4. 8: Tng hp kt qu phng vn v hotăđng tín dngăđi vi nhóm
Có vay vn
Bng 4. 9: Tng hp ý kinăngi vay vn v ngh nghip mang li thu nhp
chínhătrc và sau khi vay vn
Bng 4. 10: ánhăgiáăs thayăđi ca thu nhp, chi tiêu, mc tit kim, đuătă
phát trin sn xutătrc và sau khi vay vn
Bng 4. 11: ánhăgiáăs thayăđi v điu kin sng h giaăđìnhătrc và sau
khi vay vn
Bng 4. 12: ánhăgiáăv li ích mang liătrc và sau khi tham gia vay vn
Bng 4. 13: Mcăđ hài lòng caăngi vay vnăđi vi hotăđng tín dng

x

TÓM TT

Nghiên cu này nhmăđánhăgiáătácăđng ca tín dngăđi viăngi nghèo ti
huyn M Cày Bc tnh Bn Tre da trên ngun d liu th cp ca Ngân hàng chính
sách xã hi Bn Tre, Hi Liên hip Ph n huyn M Cày Bc, phòngă Laoă đng
thngăbinhăvàăxưăhi huyn M Cày Bc và kt qu kho sát 183 mu gm h nghèo
không tham gia vay vn, h nghèo có tham gia vay vn ti Ngân hàng chính sách xã
hi huyn M Cày Bc, qu Tài chính vi mô (Qu CIG) do Hi Liên hip Ph n M
Cày Bc qun lý. im khác bit so vi các nghiên cu khác là Lunăvnănày s dng
hình thc thng kê mô t thông qua các báo cáo s liu t ngun d liu th cp và kt
qu phng vnăđi vi các h giaăđìnhănghèoăcóăvàăkhôngăthamăgia các loi hình tín
dngăđ phn nh chính xác v tácă đng ca tín dng. Bên cnhă đó, thông qua ni
dung kho sát, Lunăvnăđưăđ choăngiăđiăvayăt đánhăgiáăs thayăđi ca bn thân
giaăđìnhăh nhmăđaăraănhng kt lun mt cách khách quan nht. Trên căs kho
sát thc t tiăđa bàn huyn M Cày Bc cho thy: ngi nghèo có th tip cn tín
dng khá d dàng thông qua các t chcăđoànăth chính tr tiăđaăphngăvi nhiu
chngătrìnhăvayăh tr rtăđaădng, mt s ítăđiătng không tham gia vay vn đaă
phnăđu không có nhu cuăvayăvàă khôngăđ điu kinăcngănhăkh nngăchiă tr.
Nghiên cuăcngăchoăthy tín dng thc s cóătácăđng tích ccăđn hiu qu kinh t
và nâng cao hiu qu cho xã hi, góp phn vào vicăđaăngi nghèo tngăbc gim
nghèo. Trên tình hình thc t caăđaăphngănóiăriêngăvàăVit Nam nói chung, tham
kho, hc hi t nhng thành công ca các t chc tín dng trên th gii, nghiên cu
cngăđưăđ xut nhng khuyn ngh v chínhăsáchănh: Tin tiăthayăđi hình thc

hotăđng caNgânăhàngăCSXHănhămt t chc tài chính vi mô, linh hotăđaădng
hóa các sn phm dch v; ci tin nâng cht mô hình qunălỦ…. nhm phát huy hu
hiuăhnăvaiătròăca tín dngăđi vi gim nghèo  Vit Nam.
1

CHNGăI: GII THIU NGHIÊN CU
1. 1 Lý do và mcăđíchănghiênăcu
óiănghèoălàă mt vn nn toàn cu, xóaăđóiăgimănghèoă cngă làămt trong
nhng mc tiêu phát trin thiên niên k ca Liên Hip Quc nói chung và Vit Nam
nói riêng. Theo t chc Lngăthc và Nông nghip Liên hp quc (FAO) cho bit:
Vit Nam nm trong s 38 qucăgiaăđcăvinhădanhălàănc có nhiu thành tích trong
công cucăxóaăđóiăgim nghèo.
Mt trong nhngăchngătrìnhăxóaăđóiăgim nghèo mà VităNamăđaăraăđóălàă
là h tr tín dngăchoăngiănghèo;ăđaăvnăđnăngi nghèo nhmăthúcăđy sn xut
và giaătngăsinh k, làmătngăthuănhpăchoăngi nghèo, toăđiu kinăchoăngi nghèo
tip cn gnăhnăđn các dch v xã hi, nâng cao mc sng. ưăcóărt nhiu nghiên
cu v hiu qu tín dng đi viăngi nghèo, mt s quanăđim cho rng tín dng là
cách tt nhtăgiúpăngi nghèo thoát nghèo, nhngăcngăcóămt s ý kin cho rng tín
dng thc t có th khinăngiănghèoăcàngănghèoăhnănu không bit s dng ngun
vn mt cách hiu qu. Nader (2007), Khandker (2005), Morduch, Haleyă(2002)ă đưă
khngăđnh: vai trò quan trng ca vic cp vn tín dng vi nhngăđiu kinăuăđưiă
choă ngi nghèo, đóă làă phngă tin giúp h thoát nghèo. Ryu Fukui, M. Llanto
(2003): Vai trò ca hotăđng tín dngăchoăngi nghèo th hin qua s đóngăgópăca
nóăvàoăthúcăđyătngătrng kinh t, gimătácăđng ca s bt n kinh t vàătngătínhă
t ch cho các h nghèo.
Câu hi nghiên cu đcăđt ra cho vnăđ này chính là: trên thc t tín dng
tácăđng th nàoăđi vi cuc sng caăngi nghèo? S thayăđi v khía cnh kinh t,
khía cnh xã hi caăngi nghèo khi không và có s can thip ca tín dng? Tín dng
có tht s toănênătácăđng tt cho tt c nhngăngi nghèo hay không? Nghiên cu
ca Lună vnă này nhmă tìmă raă đc mi quan h gia tín dng và cuc sng ca

ngi nghèo và nhngăthayăđi khi có và không có tín dngăđi vi cuc sng ca
ngi nghèo nhmăđ xut chính sách ci thin cho hotăđng tín dng chính sách.
2

Theo s liu báo cáo v hotăđng tín dng ca Ngân hàng chính sách xã hi
tnh Bn Tre, M Cày Bc là huyn có t l nghèo thuc loi khá (4. 540/39. 005 h)
chim 12% c tnh và s dăn tín dng trung bình/ h nghèo nmă2012ăđngăđu c
tnh (M Cày Bc trung bình/h: 13.703 triu/h, trung bình ca tnh 10.599 triu/h),
điu này chng t vicăchmăloăđi sng cho h nghèoăngàyăcàngăđc quan tâm nhiu
hn, ngày càng có nhiuă ngiănghèoăđc tip cn vi ngun tín dng h tr ca
Chính Ph. Tuy nhiên vic s dng ngun vnăvayănhăth nào, hiu qu ca nó nh
hngănhăth nàoăđnăđi sngăngi nghèo, Lunăvnănày s chnăđa bàn huyn
M Cày Bcălàăđaăđim nghiên cuăquaăđ tài: “ ánhăgiáătácăđng tín dng đi vi
ngi nghèo huyn M Cày Bc tnh Bn TreẰ.
1. 2 Mc tiêu nghiên cu
+ Phân tích hin trng tín dngăchoăngi nghèo ti huyn M Cày Bc tnh
Bn Tre;
+ăánhăgiáăcácătácăđng ca tín dngăđi vi khía cnh kinh t và khía cnh xã
hi;
+ Khuyn ngh chính sách tín dng hiu qu choăngi nghèo.
1. 3ăiătng và phm vi nghiên cu
Ngi nghèo  Vit Nam tp trung ch yu  các vùng nông thôn, kênh h tr
tín dngăchoăngi nghèo hin nay tp trung ch yu  Ngân hàng chính sách xã hi
và các Qu tín dng vi mô. Chính vì th, Lunăvnăs s dngăphngăphápăthng kê
mô t thông qua d liu th cp ca Ngân hàng chính sách xã hi Bn Tre chi nhánh
M Cày Bc, Hi liên hip ph n huyn M Cày Bc làmăcăs phân tích thc trng
tín dngă ngi nghèo t nmă2011ăđnănmă2013. ng thi ngun d liuăsăcp
đc thu thp thông qua kho sát ca 183 h giaăđìnhăcóăvàăkhôngăcóăvayăvn ti mt
s xã thuc huyn M Cày Bc tnh Bn Tre nhmăđánhăgiáătácăđng ca tín dngăđi
vi các h giaăđình nghèo.

3

Phngăphápăkho sát tp trung vào d liu hi tng
1
tc là dùng các câu hi
đ ngiăđc phng vn so sánh v tình trng hin nay caăgiaăđìnhăsoăviătrc khi
vay vn có s khác bităhayăkhôngăvàăkhácănhăth nào. Bên cnhăđó, nghiên cuăcngă
tin hành khoăsátănhómăđi chng, tc nhng h nghèo không tham gia vay vnăđ so
sánh s khác nhau caăhaiănhómăđiătng, nhm kim chngătácăđng ca tín dng.
1. 4 Kt cu Lunăvnă
Nghiên cu gmăcóănm chng: ChngăI: gii thiu vnăđ nghiên cu, câu
hi, mc tiêu nghiên cu, phmăviăvàăđiătng nghiên cu. ChngăII: trình bày căs
lý lun các vnăđ nghiên cu đc s dng trong Lunăvnăvà khoălc các nghiên
cu thc nghim. ChngăIIIătrình bày thc trng tín dng ca ngi nghèo ti huyn
M Cày Bc. ChngăIV: Phn ánh phngăphápăvàăkt qu nghiên cu nghiên cu
thc nghim- ánhăgiá cácătácăđng v kinh t, tácăđng xã hi đi viăngi nghèo.
ChngăV: Tóm tt nhng phát hin ca nghiên cu và đ xut mt s gi ý chính
sách nhm ci thinăđi sngăchoăngi nghèo.











1

Cách thc Krishna thc hin thí nghim  bang Rajasthan Trung Bc n  đ truy tìm các trng hp vào và
thoát nghèo ti đây.(Tham kho ti bài ging Chính sách phát trin Kinh t Fullbright niên khóa 2012-2014)
4

CHNGăII: CăS LÝ LUN
2. 1 Lý thuyt v nghèo và tín dng:
2. 1. 1 Lý Thuyt nghèo:
2. 1. 1. 1 Khái nim

Theo quan nim ca ca Hi ngh chngăđóiănghèoăkhuăvc Châu Á Thái Bình
Dng, t chc tiă Bngă Cc – Thái Lan (1993), ESCAPă đưă đaă raă kháiă nim v
nghèo kh thu nhp mt cách h thngăhn: “Nghèo là tình trng mt b phnădânăcă
khôngăđcăhng và tho mãn các nhu cuăcăbn caăconăngi, mà nhng nhu cu
nàyăđưăđc xã hi tha nhn tu thucă vàoătrìnhă đ phát trin kinh t - xã hi và
phong tc tp quán caăđtănc”.
Nhà kinh t hc M Galbraith (1958) cngăquanănim: “Conăngi b coi là
nghèo kh khi mà thu nhp ca h, ngayădùăthíchăđángăđ h có th tn ti, riăxung
rõ rtădi mc thu nhp cngăđng. Khiăđóăh không th có nhngăgìămàăđaăs trong
cngăđngăcoiănhăcáiăcn thit ti thiuăđ sng mtăcáchăđúngămc”.
Hi ngh thngăđnh th gii v phát trin xã hi t chcănmă1995ăđaăđnh
nghaăv nghèo: “Ngi nghèo là tt c nhng ai mà thu nhp thpăhnădi mtăđô la
mi ngày cho miăngi, s tinăđcăcoiănhăđ đ mua nhng sn phm cn thităđ
tn ti”.
Công trình nghiên cu “Xoáă đóiă gim nghèo  Vit Nam” ca UNDP,
UNFPA, UNICEF (1995) đưăđaăraăđnhăngha: “Nghèo là tình trng thiu kh nngă
trong vic tham giaăvàoăđi sng quc gia, nhtălàăthamăgiaăvàoălnhăvc kinh t”.ă
Theo Liên hp quc (2008): “Nghèo là thiuănngălc ti thiuăđ tham gia
hiu qu vào các hotăđng xã hi. Nghèoăcóănghaălàăkhôngăcóăđ n, đ mc, không
đcăđiăhc, khôngăđcăđiăkhám, khôngăcóăđtăđaiăđ trng trt hoc không có ngh
nghipăđ nuôi sng bn thân, khôngăđc tip cn tín dng. Nghèoăcngăcóănghaăs

không an toàn, không có quyn và b loi tr ca các cá nhân, h giaăđìnhăvàăcng
5

đng. Nghèoăcóănghaăd b bo hành, phi sng ngoài l xã hi hocătrongăcácăđiu
kin ri ro, khôngăđc tip cnănc sch và công trình v sinh an toàn”.
Hin nay, khái nim v nghèoă đưă cóă s thayă đi ln, vică xácă đnh chun
nghèo da vào thu nhp/chi tiêu kéo dài trong mt thi gian dài (t 1993ăđnănay)ăđưă
không còn phù hp, xuăhngăđoălngănghèoăđaăchiuăđưăđcănhiuăqucăgiaătrênă
thăgiiătngăbcăápădngă(khongă20ănc) vàăđcăUNDP, WBăkhuynăcáoăcácă
qucăgiaănênăsădngăthayăvìăđoălngănghèoăđnăchiuănhătătrcăđnănay.
Quan nim v nghèoăđaăchiu xut phát t vic tip cn tha mãn các nhu cu
căbn caăconăngiănhăn, mc, hc hành, khám cha bnh, nhà  ; s thiu ht
mt hoc mt s các nhu cuăđóăđc coi là nghèo.
Hin nay, khái nimă nghèoă đaă chiuă đangă đc các t chc quc t nhă
UNDP, WB s dngăđ giám sát, đoălng s thayăđi v mcăđ tip cn nhu cuăcă
bn gia các quc gia, thông qua các ch s HDI (thu nhp, t l bit ch, tui th) hay
hin nay là ch s MPI (ch s nghèoăđaăchiu); Ch s nghèo đa chiu đánhăgiá đc
mt lot các yu t quytăđnh hay nhng thiu thn, túng qun  cpăđ giaăđình: t
giáo dcăđn nhngătácăđng v sc khe, đn tài sn và các dch v. Theo OPHI và
UNDP, nhng ch s này cung cpăđyăđ hnăbc tranh v s nghèo kh sâu sc so
viăcácăthangăđoăv thu nhp ginăđn. Thangăđoănàyăbiu l c tính t nhiên và quy
mô ca s nghèo kh  các cpăđ khác nhau: t cpăđ giaăđìnhăđn cpăđ khu vc,
cpăđ quc gia và cpăđ quc t.
2. 1. 1. 2 c đim ca h nghèo:
WB(1999)ăxácăđnhăđcăđim ca h nghèo cui thp niên 90:
Ngi nghèo ch yu sng  nông thôn và ch yu là nông dân, trìnhăđ hc vn
thp, kh nngătip cn thông tin và các k nngăchuyênămônăb hn ch;
H nghèoăcóăítăđt hocăkhôngăcóăđt ngày càng ph bin, các h không th kim
sng nh vàoăđt có rtăítăcăhi to thu nhp phi nông nghip năđnh. Các h mi
hìnhăthànhăthngătrưiăquaăgiaiăđonănghèoăbanăđuăthngădoăcóăítăđt. H đôngăconă

hocăítălaoăđng có t l nghèoăcaoăhnăvàăđc bit d tn thngăv chi phí y t, giáo
dcăgiaătngăđaădng. Các h nghèoăcngăthngăriăvàoăvòngăn nn;
6

H nghèo d b tnăthngăbi nhngăkhóăkhnăthi v và nhng cú sc ca h
hay cngăđng. mt s h nghèo b cô lp v đa lý, xã hi.
2. 1. 1. 3 Nguyên nhân nghèo  Vit Nam:
óiănghèoălàăvnăđ kinh t – xã hi, nó va là hu qu do lch s đ liănhă
hu qu ca các cuc chin tranh, ch đ thcădân…ăva h qu ca phát trin, nhăs
phân tng xã hi, phân hóa giàu nghèo.
Nguyênănhânăđóiănghèoărtăđaă dng, có nhngănguyênănhânăđc lp, nhngă
cngă cóă nhngă đană xen, quan h nhân qu vi nhau.  nc ta, nghèoă đóiă doăcácă
nguyên nhân ch yu sau:
 Nguyên nhân thuc v c ch chính sách ca Chính Ph:
Trãi qua thiăgianădàiătrongăcăch bao cpăđưăkìm hãm s phát trin kinh t;
vì vy, vic xoá b căch bao cp chuynăsangăcăch th trngălàăđúngăđn, kp thi.
Songăcăch mi, nhiu chính sách v kinh t xã hi còn thiu, chaăđng b, trongăđóă
chínhăsáchăđuătăphátătrinăđc bitălàăđuătăphátătrin nông nghip – nông thôn; Các
chính sách tín dng, tăđai, Cácăchínhăsáchăuăđưi, khuyn khích, sn xut, to vic
làm, y t, vnăhoá, giáo dc;ăChínhăsáchăđuătăcăs h tngăchaăthaăđáng, nht là 
các vùng núi, vùng cao, vùngăsâu…
 Nguyên nhân thuc v đa lý, điu kin t nhiên-xã hi
Vit Nam  vùng khí hu nhităđi gió mùa, tip giáp binăông, là quc gia
gm 1 trong 5  bão trên th gii, choănênăhàngănmăcóăhàngăchcăcnăbưoătrongăđóăcóă
2-3ăcnăbưoămnh, lălt, hn hán, thi tităthayăđi…ăgâyăthit hi nng n v ngi,
tài sn, hoa màu, căs h tng. Mt khác Vit Nam có ¾ dinătíchălàăđiănúi;ătăđaiă
cn ci din tích canh tác thp;ăaădărng, đa hình phc tp, xa xôi ho lánh, giao
thôngăđiăli không thun tin, quan h th trngăchaăphátătrin, căs h tng yu
kém, Thi tit khí hu khc nghităthng b thiên tai bão lt, sâu bnh, hn hán mt
mùa…

Trìnhăđ dân trí thp, nhiu phong tc tp quán lc hu, t nn xã hi phát
trin, t l tngădânăs còn cao; Do s cách bit, cô lp vi tình hình phát trin chung
7

nhăđng giao thông, phngătin thông tin tin b, khoa hc k thut, phúc li xã
hi, khôngănóiăđc ngôn ng chung caăđtănc…
Ri ro vnălàăđcăđim quan trng trong kinh t nông thôn, gm các ri ro liên
quanăđn thi tit vàătácăđng mi xut hin ca binăđi khí huăđi vi nông nghip.
WB (2012)
 Nguyên nhân thuc v đc tính ca h gia đình
Nghiên cuăvàăbáoăcáoăđánhăgiáăNghèoă Vit Nam ca WB (2012), tácăđng
ca nhng nhân t nhân khu hcăđưăthayăđi t cui thp niên 90, nghèo  tr em vn
là mi quan ngi. Kt qu ca chính sách k hachăhóaăgiaăđìnhătrinăkhaiăđu nhng
nmă90ălàmăchoăcácăgiaăđìnhăhin nay ch yu ch có t 1-2 con, nhng đaăconăđưă
trng thành caăcácăgiaăđìnhăđôngăconăđưăgiúpănuôiăb m và anh em. Già hóa là ri
ro nhân khu mi: dân s VităNamăđangăgiàăđiăvàăphânătíchămi cho thyăngi già,
đc bitălàăngiăgiàăcôăđnăcóăth ngày càng chu riăroănghèoăđóiătrongătng lai.
Ngiănghèoăthng thiu vn sn xut; thiu kin thc; thiu thông tin v th
trng; thiuăđt, thiuălaoăđng; tht nghip; ri ro, măđau, tai nn;ăvng vào t nn
xã hi. Mt b phn không nh ngi nghèo, xã nghèo vnăcònătătng  li, trông
ch vào s h tr caăNhàănc, chaăch đngăvnălênăthoátănghèo.
Cácănguyênănhânătrênătácăđng qua li ln nhau làm cho tình trngănghèoăđóiă
trong tng vùng thêm trm trng, gay gt…
2. 1. 1. 4 Chun nghèo
Chunănghèoălàăthcăđo, làătiêuăchíăđ xácăđnhăđiătng nghèo hay không
nghèo, trên th gii hinăđangă ápădng các hình thc chunănghèoă nhăsau: Chun
nghèo da vào thu nhp hay chi tiêu, đcăquiăđi thành tin, xut phát t quan nim
làăđ tha mãn các nhu cuăcăbn ti thiu, miăngi cn phi có mt khon thu
nhp/chi tiêu  mcăđ ti thiuăđ tha mãn các nhu cuăđó. Chun nghèo da vào
thu nhp/chiătiêuăđc nhiu quc gia s dng, trongăđóăcóăVit Nam, nhmălàmăcăs

xácăđnhăđiătng th hng chính sách tr giúp ca nhàănc.

8


 Chun nghèo ca Vit Nam hin nay:
Quytăđnh s 09/2011/Q-TTg ngàyă30ăthángă01ănmă2011ăca Th tng
Chính Ph nc Cng hòa xã hi ch nghaăVit Nam.
VităNamăđưăbanăhànhăchun h nghèo, h cn nghèo áp dngăchoăgiaiăđon
2011 - 2015ănhăsau:
1. H nghèo  nông thôn là h có mc thu nhp bình quân t 400.000
đng/ngi/tháng (t 4.800.000ăđng/ngi/nm)ătr xung.
2. H nghèo  thành th là h có mc thu nhp bình quân t 500.000
đng/ngi/tháng (t 6.000.000ăđng/ngi/nm)ătr xung.
3. H cn nghèo  nông thôn là h có mc thu nhp bình quân t 401.000
đngăđn 520.000ăđng/ngi/tháng.
4. H cn nghèo  thành th là h có mc thu nhp bình quân t 501.000ăđng
đn 650.000ăđng/ngi/tháng.
Mc chunănghèoănàyălàăcnăc đ thc hin các chính sách an sinh xã hi và
chính sách kinh t, xã hi khác.
2. 1. 2 Mi quan h gia tín dng và gim nghèo
2.1.2.1 Khái nim tín dng đi vi h nghèo
Khái nim tín dng đi vi h nghèo: Tín dngăđi vi h nghèo là nhng
khon tín dng ch dành riêng cho nhngăngi nghèo, có scălaoăđng nhngăthiu
vnăđ phát trin sn xut trong mt thi gian nhtăđnh, phi hoàn tr s tin gc và
lãi, tùy theo tng ngun có th hng theo lãi sutăuăđưiăkhácănhauănhmăgiúpăngi
nghèoămauăchóngăvtăquaănghèoăđóiăvnălênăhòaănhp cùng cngăđng.
c đim tín dng đi vi h nghèo: Tín dngăđi viăngi nghèo hotăđng
theo các mc tiêu nguyên tc, điu kin riêng, khác vi các loi hình tín dng ca các
ngânăhàngăthngămi mà nó chaăđng nhng yu t căbn sau:

9

* Mc tiêu tín dng: Tín dngăđi vi h nghèo nhm vào vic giúp nhng
ngiănghèoăđóiăvàăđiătng chính sách có vn sn xutăkinhădoanhănângăcaoăđi
sng, hotăđng vì mcătiêuăxóaăđóiăgim nghèo, không vì mcăđíchăli li nhun.
2. 1. 2. 2 Vai trò ca tín dng đi vi h nghèo
Mt trong nhng nguyên nhân dnăđn tình trng nghèo chính là thiu vn,
thiuătăliu sn xut, thiu kin thc k thut…chínhănhngăđiu này khină ngi
nghèo c ln qun trong vòng quay nghèo kh, thiu vt cht, làm thuê, vaiămn lãi
cao, cm c tài snăđtăđai, n chng n, cuc sng ngày càng b tc. Vicăđaăngi
nghèo tip cnăđn ngun vn hp pháp s toăđiu kinăgiúpăngiănghèoăgiaătngă
sinh k, cóăcăhi phát trin sn xut, có nhiuăđiu kin tip cn vi nhng nhu cu
thit yu ca cuc sng, có th trang trãi chi phí hc hành cho con cái, đcăchmăsócă
y t ttăhn, đc hc hi kinh nghim phát trin kinh t, cóăđiu kin s dng ngun
nc sch, nâng cao mc sngăchoăngiănghèo….
Ngân hàng Th gii (1995)ăđưăkhuyn cáo rng vic ci thin tín dng là mt
chính sách quan trngă đ gimă nghèoă đóiă  Vit Nam. Margaret Madajewicz-
Colombia University (1999) và James Copestake, Sonia Blalotra ( 2000) nhn thy
vicăchoăngi nghèo vay vn s giúp h t to vic làm cho chính mình và có vnăđ
thc hin nhng hotăđng kinh doanh nh, đóăchínhălàăcăhi thoát nghèo. Quanăđim
ca TinăsăMilfordăBatemanălàămtănhàătăvn t do v chính sách phát trin kinh t
“Ngi nghèo có kh nng kinh doanh sinh li đt đc li nhun trên mi đn v vn
ln hn ngi khá gi và sn sàng tr lãi vay cao hn cho nhng khon tín dng t
ngân hàng”, Ravallion và Dominique van de Wall (2008), vnăthngăđóngăvaiătròăvôă
cùng quan trng trong vic thoát khi cnh nghèo, c đi vi các h giaăđìnhănôngă
nghip ln các h giaăđìnhăphiănôngănghip  nông thôn và thành th.
Smith (2005) cho
rng mt trong 8 giiăphápăđ thoát nghèo là “Tín dng cho xóa đói gim nghèo, cp
bo him và c hi phát trin th trng”. Muhammad Yunus (2001), “ Ch cn mt
khon tín dng, ngi nghèo có th thay đi cuc sng ca h”

D án Sea To Sea, Ending the Cycle of Poverty caăCRNAăMinistriesăcngă
đaăraămt trong nhng gii pháp phá v vòngăxoáyăđóiănghèoăchínhălàăs dng các
10

khon vay nh đ đuătăphátătrin nông nghip và trang tri nhmăgiúpăngi nghèo
tip cn gnăhnăđn nhu cu thit yu ca cuc sngănhălngăthc

S đ 2. 1: Phá v vòng xoáy đói nghèo bng tín dng
2

Vòngă xoáyă đóiă nghèoă đc mô t nhă làă mt hină tngă màă cácă giaă đìnhă
nghèo c ln qun trong nhiu tình hung xã hi bt li: thu nhp thp, khôngăđc
sng  mtă điu kin sng thit yuănhăthiu thn v nhà , khôngăđc s dng
nc sch và v sinhămôiătrng, thiu thn v lngăthc thc phm, dnăđn tình
trngănghèoăđóiăkéoădài, khôngăđ sc khe, bnh tt, suyădinhădng và dnăđn cht
chóc. Chính nhngăđiuăđóălàmăkit qu scălaoăđng kéo theo kinh t giaăđìnhăngàyă
càng suy gim nghiêm trng. Vòngăxoáyăđóări li tip din tip theo nhăhng t th
h này sang th h khác mà không btă pháăđc. Sáng kin t d án
Sea To Sea,
Ending the Cycle of Poverty ca CRNA Ministriesăđ raăcácăphngăphápăđ phá b
vòng xoáy này bngăcáchătngăthuănhpăchoăngi nghèo thông qua các khon vay nh
đ đuătăvàoăsn xut nông nghip, trang tri. Các khon vay này s to ra ngun thu
nhpăgiúpăngi nghèo tip cn ttăhnăđi vi các nhu cu thit yu ca cuc sng

Mt s nghiên cu khác  VităNamănhăPhmăVăLa H (2003), Nguyn
TrngăHoàiă(ă2005)ăcngăđưăkhngăđnh rng tín dng và tip cn tín dngălàăđiu kin

2

Tham kho ti D án Sea To Sea, Ending the Cycle of Poverty ca CRNA Ministries
11

quan trng quytăđnhăđn kh nngănângăcaoămc sng và thoát khiăđóiănghèoăca
các h nghèo. àoăCôngăThiênă(ă2007)ăvn góp phnăđángăk làmătngăchiătiêuăca h
giaăđình, mt h đc vay t 5 triu tr lên s cóăcăhiătngăchiătiêuăca mình lên
khong 0, 0942 ln. Võ KhcăThng, TrnăVnăHoàngă(2013)ănghiênăcu v tín dng
vi mô: Tài chính vi mô (microfnance-MF) t lâuăđưă đc xem là công c hiu qu
trong công cucăxóaăđóiăgim nghèo các quc gia. Nhóm công tác tài chính vi mô Vit
Nam (2011), tài chính vi mô là có vai trò ht sc trong vic gim nghèo  Vit Nam.
àoăVnăHùngă(2000), tín dng có vai trò quan trng trong phát trin nông nghip và
gimănghèoăđóiă cácăncăđangăphátătrin: th nht, toăcăhi cho vic s dng hiu
qu các ngun lc trong sn xut nông nghip và to ngun thu nhpăchoăngi nghèo,
th hai, tín dng là công c ch cht nhm phá v vòng ln qun: thu nhp thp-tit
kim ít-snălng thp, tín dngăthúcăđy phát trin nông thôn, gimănghèoăđói, thu
nhpăngiănghèoătngăs thúcăđy tín dng nông thôn ngày càng phát trin.
Tóm li, nhiu nghiên cu trên th giiăcngănhăVităNamăđu ng h cho
rng tín dngăđi viăngi nghèo s giúp h ci thin chtălng cuc sng.
2. 1. 3 Các hình thc tín dng cho ngi nghèo
Theo Mc Carty (2001), th trng nông thôn Vit Nam là th trng manh
mún và có s can thip sâu caă Nhàă nc. Hin nay th trng tín dng dành cho
ngi nghèo, ngi có thu nhp thp có s qun lý, can thip caăNhàănc và các t
chc thucăNhàănc có 2 hình thc: (XemăSăđ 2. 2)
12


Săđ 2. 2: Các t chc cung cp tín dngăngi nghèo
( Ngun: úc kt t nhng nghiên cu trc và tác gi t xây dng )
2. 1. 3. 1 Tín dng chính thc:
“Tín dng chính thcăđc cung cp bi ngân hàng và các t chc tín dng

hotăđng theo Lut các t chc tín dng và Lut Ngân hàng. Tín dng  nông thôn
ch yu do hai Ngân hàng quc doanh là Ngân hàng Nông nghip & Phát trin nông
thôn (VBARD), Ngân hàng VităNamăchoăngi nghèo (VBP) và Qu tín dng nhân
dân (QTDND). VBPăvàăQTDNDăđc thành lp nhm khc phc nhng hn ch ca
VBARD và dành riêng cho ngngăngi nghèo.
Ngân hàng phc v ngi nghèo Vit Nam btăđu hotăđngăvàoănmă1996
cung cp tín dng vi lãi sut thp thông qua hình thcăcácăchngătrìnhătínădng vi
môăchoăngiănghèoănôngăthônăkhôngăđ điu kin cho các khon cho vay cá nhân vì
tài sn th chp rt hn ch. Nmă2003, ngânăhàngănàyăđcăđi tên thành Ngân hàng
Chính sách xã hi Vit Nam (VBSP). Hotăđng VBSP tp trung ch yu vào hot
đng cho vay h nghèo, thông qua hp tác cht ch vi các t chcăđa phngătrongă
th tc cho vay. C th, y ban nhân dân xưăgiúpăVBSPăđ xácăminhănhómăngi
nghèo, h giaăđìnhăcóăhoànăcnhăkhóăkhn. Các t chcăđoànăth xã hiăkhácănhăHi
liên hip Ph n, Hi Nông dân, oànăthanhăniênăgiúpăVBSPăthànhălp và giám sát
các khon vay. Không cn tài sn th chp cho các khon vay, nhngăcácăt chc xã
13

hi cung cp mt Qu boălưnhăđ đm bo kh nngăthuăhi vn, các t chcăđoànăth
t chc khách hàng vay thành các t tín dng. Trách nhim tr n gcăvàălưiăvayăđc
quy cho c t. Sauăđóăphngăthcănàyăđc thay th linh hotăhn, trongăđóăcáănhână
ch chu trách nhimăđi vi khon vay ca mình mà không phi chu trách nhim đi
vi khon vay ca các thành viên khác trong nhóm (Bhole & Ogden, 2010)(Phanăìnhă
Khôi, 2012)
 Các chng trình vay ca NHCSXH
Hinăcóă7ăchngătrìnhăvayăđi viăngi nghèo
1/ Cho vay h nghèo
2/ Cho vay hc sinh sinh viên
3/ Cho vay nhm gii quyt vic làm
4/ Cho vay xut khuălaoăđng
5/ăChoăvayănc sch v sinhămôiătrng

6/ Cho vay nhà 
7/ Cho vay h cn nghèo
 i tng cho vay
Nhng h giaăđìnhănghèo, điătng chính sách có scălaoăđngănhngăthiu
vn sn xut kinh doanh. vay vn không phi th chp tài sn, phi hoàn tr vn vay
(c gcăvàălưi)ăđúngăthi hnăđưăcamăkt; H cn nghèo theo quy đnh; Hc sinh sinh
viên; h khóăkhn.
 Mc đích cho vay
NHCSXHăchoăvayăuăđưiăđi vi h nghèoăvàăcácăđiătng chính sách khác
nhm phc v sn xut kinh doanh, ci thinăđi sng, góp phn thc hină chngă
trình mc tiêu qucăgiaăxóaăđóiăgim nghèo và to vic làm, năđnh xã hi.
 iu kin cho vay
- H nghèoăvàăcácăđiătng chính sách khác phiăcóăđa ch cătrúăhp pháp
tiăđaăphngăđc y ban nhân dân xã xác nhn theo danh sách 03/TD.
14

- Có tên trong danh sách h nghèo ti xã, phng, th trn theo chun h
nghèo do B L-TB&XH công b tng thi k (đi vi cho vay h nghèo).
- Ch h hocăngi tha k đc u quyn giao dchălàăngiăđi din h gia
đìnhăchu trách nhim trong mi quan h vi Ngân hàng Chính sách xã hi, làăngi
ký nhn n và chu trách nhim tr n Ngân hàng Chính sách xã hi
- H vay phi tham gia T tit kim và vay vnătrênăđa bàn.
 Nhng h nghèo không đc vay vn ca NHCSXH
- Nhng h không còn scălaoăđng.
- Nhng h đcăthânăđangătrongăthi gian thi hành án.
- Nhng h nghèoăđc chính quynăđaăphngăloi ra khi danh sách vay vn
vì mc t nn c bc, nghin hút, trm cp, li bing không chuălaoăđng.
- Nhng h nghèo thuc din chính sách xã hiănhăgiàăc neoăđn, tàn tt,
thiuănădoăngânăsáchăNhàănc tr cp.
 Nguyên tc cho vay

H giaăđìnhăvayăvn phi boăđm các nguyên tc:
- S dng vnăvayăđúngămcăđíchăchoăvayăđưăđc duyt.
- Hoàn tr n gcăvàălưiăđúngăthi hnăđưătha thun.
 Quy trình và th tc cho vay (ăXemăsăđ 2. 3)

1 6
7
8 2
3 5
4
Săđ 2. 3 Quy trình cho vay h nghèo ti NHCSXH
( Ngun: Phòng nghip v tín dng Ngân hàng CSXH M Cày Bc)
H vay
NHCSXH
T TK&VV
BanăXGNăxư,
UBND cp xã
T chc CT-XH cp xã