Phân tích lợi ích của việc hỗ trợ giá cho xe buýt tại TPHCM

B GIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHệăMINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT



TRN TH LC

PHÂNăTệCHăLIăệCHăCA VIC TR GIÁăCHOăXEă
BUụTăTIăTHĨNHăPH H CHệăMINH




LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG




TP.H ChíăMinhăậ Nmă2014

B GIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHệăMINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT



TRN TH LC

PHÂNăTệCHăLIăệCHăCA VIC TR GIÁăCHOăXEăBUụTă
TIăTHĨNHăPH H CHệăMINH

LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG
ChuyênăngƠnh:ăChínhăsáchăcông
Mƣăs: 60340402

NGI HNG DN KHOA HC:
TS HUNH TH DU


TP.H ChíăMinhăậ Nmă2014
i
LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các trích dn vƠ s liu s dng
trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu bit
ca tôi. Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca trng i hc Kinh t
ThƠnh ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh t Fulbright.


Tácăgi
Trn Th Lc



ii
LI CMăN

 có th hoƠn thƠnh lun vn nƠy, tôi chơn thƠnh cm n s hng dn ca thy Hunh
Th Du. Thy đƣ hng dn, đng viên vƠ h tr tôi rt nhiu t khi bt đu hình thƠnh Ủ
tng đn lúc thc hin. Quá trình hc tp vƠ nghiên cu cùng thy đƣ cho tôi nhng tri

nghim vô cùng quỦ giá, lƠm đy thêm hƠnh trang cho chng đng nghiên cu khoa hc
sp ti.
Tôi xin gi li cm n sơu sc đn cô inh V Trang Ngơn, Thy  Thiên Anh Tun,
thy Nguyn Xuơn ThƠnh bi s đng viên chơn tình vƠ nhng đóng góp quỦ báu đ lun
vn đc hoƠn thin hn. ng thi, tôi cng gi li cm n đn toƠn th cán b nhơn viên
ca chng trình ging dy kinh t Fulbright, các anh ch đƣ to cho chúng tôi mt môi
trng thun li nht đ hc tp vƠ sinh hot.
Tôi xin cm n các anh ch phòng K hoch ậ iu hƠnh ca Trung tơm qun lỦ vƠ điu
hƠnh vn ti hƠnh khách công cng TPHCM, đc bit lƠ anh Lê HoƠn vì nhng thông tin
giá tr vƠ nhng chia s chơn tình giúp lun vn ca tôi đc hoƠn thin hn.
Quá trình hc tp, tôi cng nhn đc s đng viên vƠ giúp đ ca các thy cô vƠ đng
nghip ti i hc Kinh t - Lut vƠ Khoa Kinh t. Qua đơy, tôi xin gi li cm n sơu sc
đn tt c mi ngi, đc bit lƠ thy Nguyn Hng Nga.
Li cm n tip theo, tôi xin dƠnh cho tt c các thƠnh viên ca MPP5 ậ đi gia đình ln
ca tôi trong sut 2 nm hc ti chng trình. Mi ngi đƣ cho tôi có c hi đc lƠ
thƠnh viên ca mt tp th đoƠn kt, gn bó, yêu thng vƠ giúp đ ln nhau. Dù mi
ngi công tác ti mt đn v khác nhau, sinh sng ti mt đa phng khác nhau nhng
tôi tin rng tình thơn nƠy s lƠ mƣi mƣi.
Cui cùng, tôi xin gi li cm n sơu sc nht đn M vƠ gia đình, nhng ngi cho tôi
đng lc đ không ngng phn đu trong cuc sng.
Trơn trng cm n!
TPHCM, tháng 06 nm 2014
iii
TịMăTT

ThƠnh ph H Chí Minh hin nay đang đng trc nhng thách thc rt ln, nh hng
đn đnh hng phát trin bn vng ca thƠnh ph trong tng lai. H thng giao thông -
huyt mch ca phát trin kinh t luôn đc thƠnh ph chú trng phát trin trong thi gian
qua, đc bit lƠ phát trin các hình thc giao thông công. Tr giá cho xe buỦt cng lƠ mt
hình thc đc TPHCM s dng vi mc tiêu gim bt tình trng kt xe, gim ô nhim vƠ

tit kim chi phí.  bit đc liu vic tr giá cho xe buỦt nh hin nay có thc s phù
hp hay không, cn phơn tích trên khía cnh nhng li ích mƠ h thng xe buỦt mang li
cho thƠnh ph.
Vic phơn tích đc tin hƠnh da trên tính toán nhng li ích v ngoi tác ca vic s
dng xe buỦt, t đó đa ra kt lun v s đúng đn ca vic tr giá. Bng vic s dng kt
qu tính toán chi phí vn hƠnh, chi phí thi gian, chi phí ô nhim vƠ chi phí an toƠn ca
mi hƠnh khách đi vi vic s dng các loi phng tin khác nhau, lun vn đƣ đa ra
con s v chi phí giao thông ca TPHCM khi có vƠ không có h thng xe buỦt, bao gm c
tính toán trên nhng tuyn có tr giá. Chi phí giao thông khi có h thng xe buỦt lƠ cao
hn khá nhiu khi không có h thng xe buỦt trong c 2 trng hp vƠ điu nƠy chng
minh cho tính đúng đn ca vic tr giá cho xe buỦt. NgoƠi ra, xe buỦt còn đc bit t ra
hiu qu trong gi cao đim khi chênh lch chi phí khi có vƠ không có xe buỦt lƠ cao hn
so vi điu kin bình thng. Lun vn cng đƣ ch ra đc ngng hiu qu đi vi s
hƠnh khách vn chuyn ca mi xe buỦt cng nh vn tc giao thông cn thit đt đc đ
đm bo đc hiu qu ca vic tr giá
TPHCM hin đang s dng phng pháp tr giá trc tip cho xe buỦt, da trên mi lt đi
li vƠ kinh phí tr giá đc tính da trên chi phí vƠ doanh thu khoán đi vi các chuyn xe.
Mc dù con s chi tr giá hƠng nm cho xe buỦt ti TPHCM không ngng tng lên, lun
vn cng đƣ ch ra nhng nguyên nhơn chính không phi lƠ hot đng xe buỦt không hiu
qu mƠ ch yu lƠ do các bin đng ln v giá nhơn công vƠ nhiên liu trong thi gian va
qua cng nh hiu sut thp ca s dng xe buỦt
Lun vn đa ra 2 nhóm khuyn ngh chính sách: v phng pháp tr giá vƠ v t chc
thc hin. Thay đi phng pháp tr giá t cách thc trc tip nh hin nay sang các bin
iv
pháp tr giá gián tip lƠ phng pháp kh d giúp nơng cao hiu qu hot đng ca hot
đng xe buỦt cng nh gim gánh nng cho ngơn sách thƠnh ph. Bên cnh đó, vic điu
chnh l trình, chiu dƠi tuyn, sp xp s dng các phng tin phù hp vi điu kin giao
thông TPHCM cng lƠ điu cn thit đ có th thúc đy h thng xe buỦt phát trin vƠ thu
hút đc s tham gia ca ngi dơn.
T khóa: xe buýt, tr giá, chi phí giao thông

v
MC LC
LI CAM OAN i
LI CM N ii
TịM TT iii
MC LC v
DANH MC Kụ HIU, CH VIT TT vii
DANH MC BNG, HỊNH V, PH LC viii
CHNG 1. TNG QUAN VÀ VN  CHệNH SÁCH 1
1.1. Bi cnh chính sách 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Cơu hi nghiên cu 2
1.4. i tng vƠ phm vi nghiên cu 2
1.5. Phng pháp nghiên cu 2
1.6. Ngun thông tin 2
1.7. Cu trúc ca lun vn 3
CHNG 2. C S Lụ THUYT VÀ KHUNG PHÂN TệCH 4
2.1. Li ích ca h thng xe buỦt 4
2.2. S cn thit ca vic tr giá cho xe buỦt 4
2.3. Tr giá cho xe buỦt di góc đ kinh t hc 6
2.4. Phng pháp c lng li ích - chi phí trong giao thông công cng 7
2.5. Tóm tt mt s nghiên cu có liên quan 8
CHNG 3. PHÂN TệCH LI ệCH ậ CHI PHệ CA H THNG XE BUụT TI
TPHCM 10
3.1. Các thông s c bn 10
3.1.1. Quy mô vƠ phm vi tác đng ca h thng xe buỦt  TPHCM 10
vi
3.1.2. S lng lt di chuyn phơn theo loi phng tin 10
3.1.3. Chi phí ca mi lt đi li theo ba loi phng tin 12

3.2. Chi phí giao thông TPHCM trong các trng hp khác nhau 13
3.2.1. Chi phí giao thông TPHCM nm 2012 13
3.2.2. Trng hp 1: Tác đng ca h thng xe buỦt lên toƠn b hot đng giao thông vn
ti ca thƠnh ph 14
3.2.3. Trng hp 2: Tác đng ca h thng xe buỦt lên phm vi hot đng ca các tuyn
đng có xe buỦt 18
3.2.4. Trng hp 3: Tác đng ca h thng xe buỦt đi vi giao thông toƠn thƠnh ph
trong gi cao đim 20
3.2.5. Trng hp 4: Tác đng ca h thng xe buỦt đi vi các tuyn đng có xe buỦt
trong gi cao đim 21
3.3. Ngng hiu qu đi vi vic tr giá cho xe buỦt 22
3.3.1. Vn tc 22
3.3.2. S hƠnh khách vn chuyn 23
CHNG 4. TR GIÁ XE BUụT VÀ GÁNH NNG NGÂN SÁCH VI THÀNH PH
H CHệ MINH 25
4.1. Phng thc tr giá cho xe buỦt ti TPHCM 25
4.2. Tr giá cho xe buỦt trong mi tng quan vi chi ngơn sách TPHCM 28
4.3. Gánh nng ca tr giá đi vi ngơn sách TPHCM 30
CHNG 5. KT LUN VÀ KHUYN NGH CHệNH SÁCH 33
5.1. Kt lun 33
5.2. Khuyn ngh chính sách 34
5.3. Hn ch ca nghiên cu 36
TÀI LIU THAM KHO 37
PH LC 40
vii


DANH MC KụăHIU, CH VIT TT

Tăvitătt

TênătingăAnh
TênătingăVit

BRT
Bus Rapid Transit System
H thng xe buỦt nhanh
GTVT

Giao thông vn ti
HOUTRANS
Urban Transport Master Plan
and Feasibility Study in
Hochiminh Metropolitant Area
Quy hoch tng th vƠ nghiên
cu kh thi v giao thông đô
th khu vc ThƠnh ph H Chí
Minh
HDM4
Highway Development and
Management Model
Mô hình qun lỦ phát trin
đng cao tc
PCE
Passenger Car Equivalents

TPHCM

ThƠnh ph H Chí Minh
TTQL&HV HKCC

Trung tơm qun lỦ vƠ điu
hƠnh vn ti hƠnh khách công
cng

UBND

y ban Nhơn dơn
















viii
DANH MC BNG,ăHỊNHăV, PH LC
Danh mc bng
Bng 3.1 S lng s dng các phng tin giao thông hƠng ngƠy 11
Bng 3.2 Các loi chi phí ca mi lt đi li theo phng tin theo giá nm 2012 13
Bng 3.3 Chi phí giao thông TPHCM nm 2012 13
Bng 3.4 Chi phí giao thông TPHCM trong trng hp h s đi li thay đi 14

Bng 3.5 Tác đng ca các phng tin đn giao thông TPHCM nm 2012 15
Bng 3.6 Tác đng ca các phng tin đn giao thông TPHCM nm 2012 trong trng
hp không có xe buỦt 16
Bng 3.7 S thay đi trong chi phí ca các loi xe khi vn tc thay đi (giá 2012) 17
Bng 3.8 Chi phí giao thông hƠng ngƠy ca TPHCM khi không có h thng xe buỦt nm
2012 17
Bng 3.9 Chi phí giao thông TPHCM trong trng hp không có xe buỦt ng vi s thay
đi h s đi li 18
Bng 3.10 Chi phí giao thông mi ngƠy trên nhng tuyn đng hot đng ca xe buỦt
TPHCM 2012 19
Bng 3.11 Chi phí giao thông TPHCM trên nhng tuyn đng hot đng ca xe buỦt khi
h s đi li thay đi 19
Bng 3.12 Chi phí giao thông hƠng ngƠy ca TPHCM trong gi cao đim 20
Bng 3.13 Chi phí giao thông TPHCM gi cao đim khi h s đi li thay đi 21
Bng 3.14 Chi phí giao thông TPHCM đi vi các tuyn đng có xe buỦt trong gi cao
đim 21
Bng 3.15 Chênh lch chi phí (li ích) ca vic không có vƠ có xe buỦt ti TPHCM 22
Bng 4.1 Cách thc tính tr giá đi vi xe buỦt TPHCM qua các nm 25
Bng 4.2 T trng phn trm chi phí nhơn công vƠ nhiên liu ca các nhóm xe 29
Bng 4.3 So sánh đn giá chun cho xe buỦt t 2008 ậ 2012 30
Bng 4.4 Tr giá cho xe buỦt t nm 2002 ậ 2012 theo giá 2002 30
Bng 4.5 Tr giá danh ngha vƠ tr giá thc trên mi lt hƠnh khách 31


ix
Danh mcăhình
Hình 2.1 Cơn bng khi có tr giá do ngoi tác tích cc t xe buỦt 6
Hình 3.1 Kt qu phơn tích mô phng Monte ậ Carlo 24
Hình 4.1 S lt hƠnh khách h thng xe buỦt TPHCM phc v t 2002 ậ 2012 28
Hình 4.2 S tin tr giá ca TPHCM dƠnh cho xe buỦt t 2002 ậ 2012 28

Hình 4.3 T l bù đp ca tin vé xe buỦt thu đc so vi tng chi phí ti mt s thƠnh ph
31

Danh mc ph lc
Ph lc 1: Tr giá cho vn ti hƠnh khách công cng ti mt s quc gia trên th gii 40
Ph lc 2: Tr giá cho xe buỦt  mt s quc gia khác 40
Ph lc 3: S hình thƠnh vƠ phát trin h thng xe buỦt TPHCM trc 2002 42
Ph lc 4 S lng các loi xe buỦt phơn theo ch ngi ca TPHCM 43
Ph lc 5: Các đn v vn ti cung cp dch v xe buỦt ti TPHCM 43
Ph lc 6: Tác đng ca các phng tin đn giao thông TPHCM nm 2012 trên các tuyn
đng hot đng ca xe buỦt 45
Ph lc 7: Chi phí giao thông hƠng nm trên trong trng hp không có xe buỦt trên các
tuyn đng có xe buỦt hot đng 45
Ph lc 8: Chi phí mi ngƠy ca giao thông TPHCM trong gi cao đim nu không có xe
buỦt (đvt: t đng) 46
Ph lc 9: Kt qu phơn tích đ nhy ca chênh lch chi phí khi không có vƠ có xe buỦt
đi vi mt s yu t 46
Ph lc 10 Thay đi tin lng qua các nm 47
Ph lc 11 Bin đng giá nhiên liu trong nm 2012 48
1
CHNGă1. TNGăQUANăVĨăVNă CHệNHăSÁCH
1.1. Bi cnh chính sách
LƠ mt trong nhng đô th phát trin nhanh nht Vit Nam, hƠng nm thƠnh ph H Chí
Minh (TPHCM) thu hút khong 300 ậ 500 nghìn ngi đn sinh sng, cha tính đn lng
sinh viên không h nh ca hn trng đi hc, cao đng vƠ trung cp trên đa bƠn thƠnh
ph
1
. Trong khi h thng c s h tng trc đơy ca TPHCM ch đc quy hoch đ phc
v cho 500,000 ngi thì hin dơn s TPHCM đƣ lên ti trên 7,8 triu ngi
2

. iu nƠy đƣ
gơy mt áp lc rt ln cho h thng giao thông thƠnh ph mƠ đin hình lƠ tình trng kt xe
kéo dƠi trong nhiu nm. Nu nh mô thc giao thông ca các thƠnh ph ln trên th gii
đi t các phng tin s dng sc ngi, sc đng vt sang các phng tin giao thông
công cng, sau đó lƠ chuyn sang các phng tin cá nhơn
3
thì TPHCM nói riêng vƠ các đô
th  Vit Nam nói chung li b qua hoc phát trin hi ht các phng tin giao thông
công cng vì nhiu lỦ do khác nhau.
Bên cnh đó, t l đng kí các phng tin cá nhơn  TPHCM trong nhng nm qua cng
không ngng tng cao, ch yu lƠ xe gn máy. Hin nay, ch tính riêng s lng xe c gii
mƠ các c quan chc nng ti TPHCM qun lỦ đƣ lên đn hn 6 triu xe, trong đó có
khong 0,5 triu ô tô vƠ 5,5 triu xe gn máy. Tính bình quơn cho giai đon 2001 ậ 2010,
lng xe c gii đƣ tng gp 3 ln
4
. iu nƠy không nhng gơy ra nn kt xe mƠ còn nh
hng rt ln đn cht lng không khí, gơy hi đn sc khe con ngi. Mt s thông tin
cho rng tình trng kt xe gơy ra thit hi lên đn 14,000 t mi nm ti TPHCM.
5

Trc tình hình đó, TPHCM đƣ thc hin mt cuc ci cách vi h thng giao thông công
cng thƠnh ph mƠ đu tiên lƠ h thng xe buỦt. Theo quy hoch giao thông mi nht ca
thƠnh ph, đn nm 2020, t l s dng các phng tin giao thông công cng lƠ 20% -
25% vƠ 30% đn nm 2025
6
, trong đó phng tin giao thông công cng chính vn lƠ xe
buỦt, bi h thng metro vn đang trong giai đon đu thc hin. Trc nm 2002, h
thng xe buỦt ca TPHCM khá nghèo nƠn vƠ ch đáp ng đc 2.2% nhu cu đi li ca

1

David Dapice, Jose A. Gomez-Ibanez vƠ Nguyn Xuơn ThƠnh (2010)
2
Cc thng kê TPHCM (2013)
3
David Dapice, Jose A. Gomez-Ibanez vƠ Nguyn Xuơn ThƠnh (2010)
4
Tùng Nguyên (2013)
5
Trung Thanh (2007)
6
Quyt đnh 2631/Q-TTg, ngƠy 31/12/2013
2
ngi dơn vƠo thi đim đó
7
. Qua hn 10 nm khôi phc, h thng nƠy mc dù đƣ đm
đng đc khong 5% nhu cu đi li ca ngi dơn thƠnh ph
8
nhng li gơy ra rt nhiu
vn đ kinh t - xƣ hi nh lƣng phí trong s dng kinh phí tr giá, nguy c tai nn giao
thông t xe buỦt vƠ nhiu Ủ kin cho rng xe buỦt lƠ mt trong nhng nguyên nhơn gơy ra
tình trng kt xe.
1.2. Mcătiêuănghiênăcu
 tƠi s tin hƠnh phơn tích vic tr giá xe buỦt  TPHCM đ lƠm rõ nhng li ích mƠ
chính sách trên mang li, đng thi ch ra nhng gánh nng khi thc hin chính sách lên
ngơn sách thƠnh ph. T đó tác gi s đa ra nhng khuyn ngh đ dung hòa các yu t
trên, giúp phát trin h thng xe buỦt lơu dƠi.
1.3. Cơuăhiănghiênăcu
Da trên mc tiêu, đ tƠi s tr li các cơu hi:
(1) Li ích ca h thng xe buỦt nhìn nhn di góc đ kinh t đc th hin ra sao?
(2) Gánh nng ca vic tr giá xe buỦt đi vi ngơn sách thƠnh ph đc th hin nh

th nƠo?
(3) ơu lƠ nhng bin pháp phù hp trong vic tr giá cho h thng xe buỦt TPHCM
trong bi cnh hin nay?
1.4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
i tng nghiên cu lƠ nhng vn đ liên quan đn chính sách tr giá xe buỦt: bn cht
ca vic tr giá xe buỦt (cng nh tr giá cho các phng tin giao thông công cng), cách
thc thc hin vic tr giá, tng quan gia ngơn sách tr giá vƠ ngơn sách TPHCM trong
giai đon 2002 ậ 2012.
1.5. Phngăpháp nghiênăcu
Phng pháp chính đc s dng trong lun vn lƠ phng pháp phơn tích đnh tính ti
bƠn da trên ngun thông tin tác gi tìm hiu.
1.6. Ngunăthôngătină

7
HOUSTRAN( 2004)
8
Huynh & Bowen (2011)
3
 Trung tơm vn ti hƠnh khách công cng TPHCM
 S GTVT TPHCM
 Niên giám thng kê
 S liu trong các nghiên cu có liên quan
1.7. Cuătrúcăcaălun vn
Lun vn bao gm 5 chng. Chng 1 s gii thiu bi cnh vƠ các vn đ chính sách.
Chng 2 s trình bƠy nhng c s lỦ thuyt ch yu đc s dng trong vic phơn tích
vn đ chính sách vƠ khung phơn tích cho các cơu hi chính sách đƣ đc đ cp  trên.
Chng 3 th hin kt qu nghiên cu ca đ tƠi, bao gm vic nêu ra đc đim ca h
thng xe buỦt ti TPHCM, phng thc tr giá ca TPHCM hin ti vƠ phơn tích li ích
ca vic tr giá. Chng 4 s phơn tích gánh nng ca chng trình tr giá lên ngơn sách
TPHCM. Chng 5 s kt lun nhng phát hin chính ca lun vn vƠ đa ra nhng kin

ngh chính sách phù hp.
4
CHNGă2. CăS LụăTHUYTăVĨăKHUNGăPHÂNăTệCH
2.1. Liăích caăhăthngăxeăbuỦt
Trong nghiên cu v chi phí ậ li ích ca h thng xe buỦt nm 2006 ca J.Blonn,
D.Carlson, P.Mueller, I. Scott thì các li ích ln nht ca h thng xe buỦt đó lƠ: (1) Gim
chi phí thi gian đi li; (2) Gim chi phí s dng xe; (3) Gim khí thi, vƠ (4) Gim chi phí
tai nn. Hn th, theo Nguyn Vn Nam (2002) khi nghiên cu v S u tiên cho xe buỦt
đi vi nhng thƠnh ph ph thuc vƠo phng tin 2 bánh nm 2013 thì đi vi các nc
đang phát trin nói riêng, xe buỦt còn có nhng li ích khác nh: (1) Cung cp phng tin
di chuyn bình đng cho tt c mi ngi, k c nhng ngi không th lái xe; (2) Tit
kim không gian lu thông cho các loi phng tin khác; (3) Cung cp thêm s la chn
cho hƠnh khách.
NgoƠi ra, trong các phng tin vn ti công cng, xe buỦt t ra có u th hn hn v tính
kinh t. Theo Cc qun lỦ đô th Bng Cc, đ hoƠn thƠnh vic đu t xơy dng mt h
thng xe buỦt ch cn khong 1 nm, lƠ khong thi gian ngn so vi vic dƠnh 5 ậ 6 nm
cho đng st vƠ 10 nm dƠnh cho tƠu đin (Satiennam, Fukuda & Oshima , 2006).
Không nhng th, chi phí cho vic phát trin mt h thng xe buỦt lƠ thp hn hn. c
tính chi phí xơy dng ca mi km trong 19,7 km đng tƠu đin ngm đu tiên ti
TPHCM lƠ khong 125 triu USD trong khi chi phí ca mi km xe buỦt nhanh (BRT) s
ch khong 2 ậ 6 triu USD (Huynh, 2010)
2.2. SăcnăthităcaăvicătrăgiáăchoăxeăbuỦt
Trên th gii hin nay, hu ht các phng tin giao thông công cng ph bin (tƠu đin,
xe buỦt ) đu nhn đc s h tr ca NhƠ nc vi mc tiêu khuyn khích doanh
nghip vn ti cung cp dch v cng nh khuyn khích ngi dơn s dng dch v. Hình
thc đc s dng ph bin đi vi vn ti công cng lƠ tr giá tc ắhình thc mà qua đó
chính ph tr mt phn trong đn giá hàng hóa và cho phép ngi tiêu dùng có th mua
nhiu đn v hàng hóa  mc giá tr giá theo mong mun‖
9
.  các nc phát trin, t l

tr giá so vi chi phí luôn  mc cao: M tr giá 63%, Thy in vƠ Úc tr giá 60%,
Pháp tr giá 57% hay Canada tr giá 51%
10
.

9
E.K.Browning & J.M. Browning (1992)
10
Ph lc 1
5
Vy, đơu lƠ nguyên nhơn ca quyt đnh chính sách trên? Di góc đ mt loi hƠng hóa
thì dch v xe buỦt lƠ mt hƠng hóa t thun túy bi dch v nƠy bao gm c tính cht cnh
tranh vƠ loi tr.  lỦ gii ti sao NhƠ nc li tr giá cho mt hƠng hóa t nh th, Peter
Mackie đƣ đa ra nhng lp lun ca mình trong bƠi nghiên cu Nguyên tc ca chính
sách công cho dch v xe buỦt (2001), đó lƠ:
(1) Xe buỦt mang mt s đc đim ca hƠng hóa công cng không thun túy vƠo gi thp
đim. Chi phí biên ca mi hƠnh khách gn nh bng 0
(2) Dch v xe buỦt có li nhun tng dn. i vi dch v xe buỦt, chi phí biên thp hn
chi phí hot đng trung bình, vƠ đ đm bo các doanh nghip tip tc cung cp dch
v thì xe buỦt cn đc tr giá. Nu nhu cu v dch v xe buỦt tng lên gp đôi, có
th gii quyt bng cách tng tn sut chuyn lên gp đôi (gim thi gian cách quƣng)
vƠ điu nƠy s lƠm cho cht lng ca xe buỦt đc đánh giá cao hn. iu nƠy lƠ
Hiu ng Mohring (H. Mohring, 1972) đc s dng đ đ cp đn các chính sách v
giao thông công cng ti nhiu quc gia, đc bit lƠ M. Mt s tng lên ca quy mô
th trng kt hp vi s tng lên tng ng t các nhƠ cung cp s lƠm gim chi phí
ca ngi s dng vƠ dn đn s tng lên tng ng trong cu ca dch v giao thông
công cng.
Mc giá vé xe buỦt hiu qu luôn thp hn chi phí hot đng trung bình do li ích t
ngoi tác. Giá vé hiu qu s tng lên mt cách h thng vi mt đ giao thông, t
không quá 5 ậ 10% khi mt đ giao thông thp đn 70 ậ 90 % chi phí trung bình khi

mt đ giao thông cao.
 Ngoi tác: Nhng li ích rõ rƠng nht do s dng dch xe buỦt mang li đó chính lƠ
gim lu lng xe lu thông t đó gim thiu kt xe, an toƠn, gim ô nhim. NgoƠi ra,
dch v xe buỦt còn có chi phí tp hp thp
11
. Tuy nhiên, nhng tác đng đi vi
ngoi tác b nh hng bi: (i) Mc đ kt xe trên đng, mi quan h gia chi phí
giao thông vƠ lu lng phng tin; (ii)  co dƣn chéo gia s lng xe ô tô vƠ phí
ca các phng tin vn ti công cng; (iii)  co dƣn theo giá ca vic s dng xe ô
tô vƠ vn ti công cng; vƠ iv) S lng tng đi ca không gian đng đc s
dng bi xe buỦt vƠ xe ô tô.

11
Huynh&Bowen (2011)
6
2.3. Trăgiá choăxeăbuỦtădiăgócăđăkinhătăhc
T nhng phơn tích trên, có th thy li ích ln nht t h thng xe buỦt chính lƠ ngoi tác
tích cc mƠ vic s dng phng tin nƠy mang li vƠ đó cng lƠ đng lc to ln nht đ
thc hin vic tr giá.
Hình 2.1 Cơnăbngăkhiăcóătr giáădoăngoiătácătíchăcc t xeăbuỦt

Ngun: Theo Joseph E. Stiglitz (1995), Kinh t hc công cng
Khi cha có tr giá, các đn v vn ti s cung cp Q lt đi li (tng ng vi s chuyn),
vi chi phí lƠ P. ng cu D th hin lt đi li mong mun ca hƠnh khách cng chính
lƠ đng li ích cá nhơn biên MPB vƠ đng cung S chính lƠ chi phí t nhơn biên ca các
cá nhơn cng nh ca xƣ hi đ có mi lt đi li tng thêm. Tuy nhiên, h thng xe buỦt
li to ra ngoi tác tích cc, đc th hin qua đng li ích biên ca ngoi tác MEB. Lúc
nƠy, li ích chung ca xƣ hi không ch lƠ MPB mƠ lƠ đng li ích biên xƣ hi
MSB=MPB+MEB. Có th thy, vi MC không thay đi thì vi li ích nƠy, xƣ hi cn
cung cp mt s lng lt đi li lƠ Q’ cao hn Q. Th nhng, các đn v vn ti không có
đng lc đ thc hin vic tng s lng đi li nƠy do chi phí tng lên P’.


Tr giá trên
mi lt đi li
Chi phí
S lt đi li
MEB
D=MPB
MPB+s
MSB = MPB+MEB
S=MPC=MSC
Q
Q’
P
P’
7
 đt đc lng đi li xƣ hi mong mun, chính ph thc hin vic tr giá s đn v trên
mi lt đi li. Vic tr giá s lƠm đng cu dch chuyn v phía bên phi đúng mt đon

lƠ s, giúp xƣ hi đt đc đim cơn bng Q’. Phn din tích tô mƠu xanh lá chính lƠ phn
chi tr giá ca chính ph.
2.4. Phngăphápăcălngăli íchă- chiăphíătrongăgiaoăthôngăcôngăcng
 đánh giá liu vic tr giá cho xe buỦt ca UBND có thc s phù hp hay không, tác gi
s dng phng pháp phơn tích li ích ậ chi phí. ơy cng lƠ phng pháp đc 4 tác gi
J.Blonn, D.Carlson, P.Mueller, I. Scott s dng trong nghiên cu ca mình đ đánh giá
hiu qu ca mt h thng xe buỦt nhanh (BRT).  lƠm điu nƠy, cn xác đnh tt c các
loi chi phí vƠ li ích có liên quan, lng hóa di dng tin t sau đó tính tng các li ích
vƠ chi phí ca d án. Vic c tính li ích chi phí trong nghiên cu nƠy đc da trên các
gi đnh da trên nghiên cu ca Banister vƠ Berechman nm 2003 v u t giao thông
vƠ Phát trin kinh t, bao gm:
(1) Chi phí di chuyn liên quan trc tip ti tt c các loi chi phí biên phát sinh, ví d
nh giá vé, chi phí nhiên liu chi phí hao mòn lp vƠ chi phí thi gian ca mi cá
nhơn.
(2) Giá tr thi gian cho vic đi li ca mi cá nhân b nh hng bi nhiu nhân t
khác nhau. iu nƠy ph thuc vƠo mc đích di chuyn, s kì vng vƠo thi gian di
chuyn (có gp các s c trên đng đi hay không) vƠ s thoi mái trong khi di
chuyn
(3) Phng thc di chuyn ca mi ngi đc la chn da trên tng chi phí đi li,
bao gm c s tin trc tip chi ra và chi phí thi gian. u t vƠo h thng xe
buỦt mang li cho mi ngi mt phng thc di chuyn đc lp hn, nhanh hn
vƠ tin li hn. Do đó, tng chi phí phi b ra cho vic đi li bng xe buỦt s gim
đi vƠ có th thu hút đc nhiu ngi đi li hn.
(4) Mt s chi phí xã hi không đc phn nh trong chi phí đi li ca cá nhân. Gim
bt mt s ngoi tác có th giúp đt đc li ích xƣ hi. Khi mi ngi chuyn t
các phng tin cá nhơn sang s dng xe buỦt, mt s chi phí môi trng, đc bit
lƠ ô nhim không khí gim xung. T l tai nn vƠ chi phí liên quan cng gim bt.

8
2.5. Tómătt mtăs nghiênăcuăcóăliênăquană

Tr giá cho xe buỦt lƠ mt vn đ không mi vi nhiu quc gia trên th gii, nhng 
Vit Nam nói chung vƠ TPHCM nói riêng thì vn đ nƠy ch  mc s khi do s phát
trin đi sau ca h thng xe buỦt. Hu ht các nghiên cu trc đơy mi ch dng li  vic
phơn tích cu trúc ca h thng xe buỦt cng nh nhng vn đ liên quan đn c s h tng
ch cha có nhng nghiên cu chuyên sơu v vn đ tr giá.
Mt trong nhng nghiên cu v vn đ tr giá cho xe buỦt đó lƠ nghiên cu ca Louise
Butcher nm 2013 ắXe buỦt: S cp phép vƠ tr cp‖. Nghiên cu đƣ tìm hiu s thay đi
trong tr cp cho xe buỦt ti nc Anh vƠ đánh giá nhng thay đi nƠy da trên nhng
điu lut quy đnh cht ch. Ti Anh, trc nm 2010, vic tr cp cho xe buỦt đc chính
quyn Trung ng đm nhn thông qua mt c quan chuyên trách v tr cp, khon tr
cp nƠy đc đa trc tip ti doanh nghip vn ti. Nhng t 2010 tr đi, vic tr cp cho
xe buỦt đc giao cho chính quyn đa phng vƠ thông qua qu ca chính quyn đa
phng.  tham gia vƠo h thng xe buỦt có tr cp, các nhƠ cung cp dch v vn ti
phi thc hin vic đu thu. NhƠ nc cng dƠnh t l tr cp cao hn cho các doanh
nghip áp dng các k thut tiên tin nh th thanh toán thông minh, h thng GPS, s
dng các loi xe ít gơy ô nhim môi trng…
Mt nghiên cu khác v vn đ tr cp cho xe các phng tin công cng nói chung vƠ xe
buỦt nói riêng lƠ nghiên cu nm 2007 ca Maureen Cropper vƠ Soma Bhattacharya mang
tên ắTr cp cho phng tin giao thông công cng vƠ s chp nhn  Mumbai, n ‖.
Vi mc đích tìm hiu s tác đng ca tr cp cho phng tin giao thông công cng ti
các nhóm thu nhp khác nhau ti n , các tác gi đƣ thc hin vic điu tra thu nhp ti
5000 h gia đình đ đa ra mt s kt lun: (1) xe buỦt vƠ tƠu lƠ 2 phng tin giao thông
công cng đng b ph bin nht ti Mumbai, h thng nƠy tp trung ch yu  khu vc
trung tơm vƠ theo hng Bc ậ Nam. i li bng xe buỦt tn kém hn so vi đi li bng
tƠu; (2) Nhóm ngi nghèo nht có t l chi tiêu cho giao thông công cng trong tng chi
tiêu cao nht. Chi tiêu cho giao thông lƠ mt trong nhng khon chi tiêu ln đi vi các h
gia đình; (3)  co giƣn ca giá xe buỦt theo thu nhp cng cao hn so vi tƠu la; (4)
Thc ra, nhóm có thu nhp cao nhn đc phn tr cp nhiu hn so vi nhóm có thu nhp
thp.
9

Nm 2011, Hunh Th Du vƠ Cristián Bowen đƣ có nghiên cu ắS phát trin ca h
thng xe buỦt ti TPHCM: đơu lƠ nút tht‖. Hai tác gi đƣ nghiên cu quá trình phát trin
ca h thng xe buỦt vƠ phơn tích các vn đ tn ti trong vic phát trin ca h thng nƠy
ti TPHCM đó lƠ: (1) Lng hƠnh khách không có trin vng cho xe buỦt, (2) Tn sut xe
buỦt hot đng cha phù hp vƠ c s h tng cha phù hp, (3) Thit k vƠ phơn b lch
trình cha phù hp, (4) Xe buỦt lƠ phng thc vn ti chm nht, (5) Thi gian di chuyn
lƠ thách thc ln nht ca xe buỦt, (6) NhƠ cung cp dch v xe buỦt không có đng c đ
ci thin cht lng dch v, (7) Tr giá cho xe buỦt lƠ vn đ ln cho ngơn sách, (8)Xe
máy có nhiu li th, (9) Dch v xe buỦt kém vƠ hin nay ch lƠ phng tin di chuyn
ca ngi nghèo, (10) H s ti ca xe buỦt  mc bình thng ca các thƠnh ph trên th
gii nhng thp so vi thƠnh ph  các nc đang phát trin. Bên cnh đó, các tác gi cng
đƣ đ xut các bin pháp đ g b các nút tht: (1) Ci thin h thng xe buỦt hin ti, (2)
Kt hp các h thng giao thông công cng trong tng lai, (3) Hn ch các phng tin
cá nhơn. (4) Bin pháp t quy hoch tng th thƠnh ph.


10
CHNGă3. PHÂNăTệCHăLI ệCHăậ CHIăPHệăCA H THNG XE
BUụTăTI TPHCM
3.1. Cácăthôngăsăcăbn
3.1.1. Quy mô và phm vi tác đng ca h thng xe buýt  TPHCM
H thng xe buỦt ca TPHCM đc cung cp bi 17 đn v vn ti
12
thuc 12 đu mi vn
ti vƠ đƣ vn ti tt c các qun huyn. 33% trong s các tuyn xe buỦt TPHCM lƠ tuyn
hng tơm vƠ xuyên tơm, 65% lƠ các tuyn kt ni vƠ các tuyn vƠnh đai ch chim 2%
13
.
TPHCM hin có 3.584 tuyn đng vi tng chiu dƠi 3.666 km
14

vi 107 tuyn xe buỦt
đc tr giá chy trên 1.725km tng đng 47% chiu dƠi đng b ca TPHCM
15
. Thi
gian phc v t 5 - 21h hƠng ngƠy. Gi cao đim  ThƠnh ph lƠ t 6 - 8h vƠ 16 - 19h hƠng
ngƠy mƠ trong đó, nhu cu đi li ca ngi dơn ThƠnh ph chim đn 58%.
16

 phơn tích li ích vƠ chi phí ca h thng xe buỦt ThƠnh ph, Lun vn nƠy s tp trung
bn trng hp chính gm:
Trng hp 1: Tác đng ca h thng xe buỦt lên toƠn b hot đng giao thông vn ti ca
thƠnh ph;
Trng hp 2: Tác đng ca h thng xe buỦt lên phm vi hot đng ca các tuyn đng
có xe buỦt hay 47% các chuyn đi ca ngi dơn.
Trng hp 3: Tác đng ca h thng xe buỦt đi vi giao thông toƠn thƠnh ph xét trong
gi cao đim. Nói cách khác lƠ xe buỦt tác đng đn 58% vic đi li ca ngi dơn.
Trng hp 4 : Tác đng ca h thng xe buỦt đi vi các tuyn đng có xe buỦt trong
gi cao đim. Nói cách khác lƠ xe buỦt tác đng đn 27,26% vic đi li ca ngi dơn.
3.1.2. S lng lt di chuyn phân theo loi phng tin
Do không có s liu cp nht nên nghiên cu nƠy s dng mt s thông s c bn trong
Quy hoch tng th vƠ nghiên cu kh thi v giao thông đô th khu vc TPHCM
(HOUSTRAN 2004).

12
Ph lc 5
13
Phm Xuơn Mai (2011)
14
Phm Xuơn Mai (2011)
15

Tác gi tính toán da trên s liu ca TTQL&DHVTHKCC
16
Tác gi tính toán da trên báo cáo đm xe ca Công ty c phn t vn thit k giao thông vn ti phía Nam
11
Chi phí trong giao thông đc tính da trên s lt đi li ca ngi tham gia giao thông
ch không ch da vƠo s ngi, chính vì th, đu tiên cn xác đnh s lt đi li trong
ngƠy ca TPHCM. Dơn s ca ThƠnh ph nm 2012 lƠ lƠ 7,79 triu ngi.
17

HOUSTRAN 2004 c tính h s đi li (s lt đi li trung bình) ca ngi dơn ti
TPHCM lƠ 2,5 lt/ngƠy không bao gm nhng chuyn đi b. ơy lƠ con s khá cao nu
so vi trung bình ti các nc đang phát trin khi ngi dơn ch đi li t 1,8 ậ 2,1
lt/ngƠy.
18
Nghiên cu nƠy s tính toán theo các trng hp s ngi đi li  ba mc nh
sau:
Bngă3.1 S lng s dngăcácăphngătinăgiaoăthôngăhƠngăngƠy

Môătô
XeăbuỦt
Ọătôă
Xeăđp
Khác
Tng
S lng (triuăhƠnhăkháchăậ km )
T l (%)
82,5
7,9
3,3
2,4

3,9
100
1,8 chuyn/ăngƠy
63,38
6,55
2,74
1,99
3,23
82,89
2,1 chuyn/ăngƠy
79,78
7,64
3,19
2,32
3,77
96,7
2,5 chuyn/ăngƠy
97,07
9,29
3,88
2,8
4,59
115,12
S lng (TriuăhƠnhăkhách)
T l (%)
84,6
2
5,4
3
5

100
1,8 chuyn/ăngƠy
11,86
0,76
0,28
0,42
0,7
14,03
2,1 chuyn/ăngƠy
13,84
0,88
0,33
0,49
0,82
16,36
2,5 chuyn/ăngƠy
16,48
1,05
0,39
0,58
0,97
19,48
Ngun: Tính toán ca tác gi
Cn c vƠo s liu ca HOUSTRANS 2004, c ly đi li bình quơn mi chuyn lƠ 5,91 km
vƠ thi gian đi li lƠ 18,23 phút. Nh vy, tính ra tc đ trung bình ca dòng xe lƠ 19,45
km/h. Tuy nhiên theo tính toán ca Công ty Tiên Phong, vn tc dòng xe  ThƠnh ph H
Chí Minh vƠo nm 2010 chm hn nm 2003 khong 20%
19
. Nh vy tc đ ca dòng xe
hin nay (gi s vn nh nm 2010) lƠ 16,2km/h vƠ thi gian đi li bình quơn lƠ 21,89

phút.


17
Niên giám thng kê TPHCM 2012
18
Phúc Huy (2011)
19
c Thng (2010)
12
3.1.3. Chi phí ca mi lt đi li theo ba loi phng tin
Vic đi li ca ngi dơn phát sinh nhiu loi chi phí, bao gm c chi phí k toán có th
đo đm đc vƠ các chi phí n. Trong bi cnh nghiên cu, tác gi ch xét trên 4 loi chi
phí quan trng nht đó lƠ : chi phí vn hƠnh, chi phí thi gian, chi phí ô nhim vƠ chi phí
an toƠn đng b.
Chi phí vn hành: mt trong nhng chi phí d dƠng nhn thy nht ca vic di
chuyn đó lƠ chi phí vn hƠnh vƠ chi phí nƠy lƠ khác nhau đi vi tng loi phng tin.
Chi phí vn hƠnh bao gm các chi phí v nhiên liu, lp xe, bo trì
Chi phí thi gian: giá tr ca thi gian đc tính toán da trên thu nhp trung bình
ca h gia đình vi 2 lao đng vƠ h s thi gian ca mi loi phng tin. Trong 3 loi
phng tin đang đc xét đn thì xe máy lƠ không có thi gian đi li ngoƠi phng tin
(thi gian đi b đn ni có phng tin) ln thi gian ch, trong khi đi vi xe ô tô thì có
thêm thi gian đi b. H s thi gian ca xe ô tô lƠ 1 thì ca xe buỦt lƠ 1,15; ca xe mô tô
lƠ 1,25; ca đi b lƠ 1,5 vƠ ca ch đi lƠ 2. Giá tr ca thi gian mi cá nhơn lu thông
trên đng cng chính lƠ chi phí thi gian mƠ h phi b ra cho mi lt di chuyn
20

Chi phí ô nhim : hay còn gi lƠ chi phí phát thi. Huynh & Bowen (2011) da trên
nhng s liu ca trong Mô hình qun lỦ phát trin đng cao tc 4 (HDM4) đƣ tính toán
vƠ cho thy chi phí phát thi ca hƠnh khách tính theo km ca xe buỦt ti TPHCM lƠ ít hn

1/3 so vi xe ô tô vƠ thp hn xe gn máy.
Chi phí an toàn: gi đnh chi phí tai nn ca TPHCM tng đng vi con s nƠy
ca c nc, tc 2,45% GDP
21
. c tính chi phí an toƠn ca xe buỦt, xe ô tô vƠ xe máy ln
lt lƠ 3.7, 52 vƠ 149 VN/hƠnh khách/km (giá c đnh 2011). Chi phí an toƠn lƠ chi phí
duy nht không thay đi theo các bin s khác nh vn tc, quƣng đng di chuyn …
Ti mi tc đ, giá tr các chi phí trên lƠ khác nhau vƠ giá tr các chi phí ti tc đ 16,2
km/h nh sau:



20
Huynh & Bowen, 2011
21
Huynh & Bowen (2011)
13
Bngă3.2 Cácăloiăchiăphíăca miăltăđiăliătheoăphngătinătheoăgiáănmă2012
n v tính: VN/hành khách - km
Phngătin
Chiăphíăvnă
hƠnh
Chiăphíă
thiăgian
Chiăphíăană
toƠn
Chiăphíă
phátăthi
Tng
Xeămáy

601,3
955,9
159,1
22,4
1738,9
Ọătô
2779,2
910,0
55,5
71,6
3816,3
XeăbuỦt
585,3
1355,4
4,3
17,1
1962,1
Ngun: Tính toán ca tác gi
3.2. ChiăphíăgiaoăthôngăTPHCMătrongăcácătrngăhp khácănhau
3.2.1. Chi phí giao thông TPHCM nm 2012
Tng chi phí cho giao thông thƠnh ph đc tính trên công thc
∑ C
gt
= ∑ s lt đi li
i
*s km di chuyn
i
* (CP thi gian + CP vn hƠnh + CP phát thi +
CP an toƠn)
i

Trong đó: C
gt
: Chi phí giao thông TPHCM.
i lƠ tính toán tng ng vi mi loi phng tin giao thông khác nhau.
T công thc tính trên, ta có tng chi phí giao thông mi ngƠy trong nm 2012 ca
TPHCM nh sau:
Bngă3.3 ChiăphíăgiaoăthôngăTPHCMănmă2012
n v tính: t đng

Chiăphíăvnă
hƠnh
Chiăphíăthiă
gian
Chiăphíăană
toƠn
Chiăphíăphátă
thi
Tng
Xeămáy
57,1
90,8
15,1
2,1
165,2
Ọătô
10,6
3,5
0,2
0,3
14,5

XeăbuỦt
5,3
12,3
0,0
0,2
17,8
ChiăphíăgiaoăthôngăTPHCMămiăngƠy
197,50
ChiăphíăgiaoăthôngăTPHCMăhƠngănm
72.085,96
Ngun: Tính toán ca tác gi
Vi GDP ca TPHCM  mc 592.000 t vƠo nm 2012, tng chi phí cho vic đi li ca
ngi dơn ThƠnh ph chim 12% GDP. ơy lƠ mt mc chi phí va phi so vi mc 11-
12% GDP ca các thƠnh ph đang phát trin da vƠo phng tin cá nhơn trên th gii
22


22
Urban Transport in the Developing World: A Handbook of Policy and Practice (2011)
14
vƠ tng chi phí vn ti (bao gm ngi vƠ hƠng hóa) vƠo khong 20% GDP ca nhiu nc
trên th gii.
23

So sánh trong trng hp h s đi li thay đi, ta có kt qu sau
Bngă3.4 ChiăphíăgiaoăthôngăTPHCMătrongătrng hp h s điăliăthayăđi
n v tính: t đng
H s điăli
1,8
2,1

2,5
ChiăphíăgiaoăthôngămiăngƠy
142,2
165,9
197,5
ChiăphíăgiaoăthôngăhƠngănm
51.901,9
60.552,2
72.086,0
Ngun: Tính toán ca tác gi
3.2.2. Trng hp 1: Tác đng ca h thng xe buýt lên toàn b hot đng giao thông
vn ti ca thành ph
Hin trng đng hin nay ti TPHCM lƠ không phù hp vi yêu cu vƠ s phát trin ca
h thng xe buỦt. TPHCM hin nay ch có 14% đng có b rng trên 12m thun li cho
các loi xe buỦt có sc cha ln, 51% đng có b rng t 7 đn 12m, phù hp vi các
loi xe buỦt sc cha nh vƠ xe ô tô, còn li lƠ đng di 7m, phù hp vi xe 2 bánh lƠ
ch yu
24
.  xác đnh s chim hu mt đng ca các phng tin, ta s dng công sut
mt đng mƠ các phng tin cn có, ly chun lƠ mt đn v xe ô tô tng đng hay
còn gi lƠ PCE
25
. PCE có th hiu đn gin lƠ s ô tô con có th đ trong khong không
gian mƠ phng tin đang đc xem xét chim ch. Mi phng tin có mt đn v v
PCE khác nhau vƠ bên cnh đó, h s PCE ca mi phng tin cng có s thay đi tùy
theo điu kin giao thông (ch yu lƠ mt đ giao thông). Cho đn nay, vn cha có mt
con s thng nht v h s PCE ca các loi phng tin bi điu nƠy ph thuc rt nhiu
vƠo điu kin giao thông ca mi đon đng. Ví d, mt xe buỦt trong điu kin lu
thông bình thng trên đng s s dng 2 ậ 4 PCE tùy thuc vƠo kích c ca xe buỦt.
Tuy nhiên, xe buỦt phc v trên các tuyn đng s có h s PCE cao hn 4, do phi

thng xuyên đón vƠ tr khách  các trm dng, cn tr lu thông khi ra vƠo trm. iu
nƠy cng tng t cho xe máy. Trong điu kin giao thông mƠ phng tin ch yu lƠ xe ô

23

24
Phm Xuơn Mai (2010)
25
PCEs: Passenger Car Equivalents