Nợ xấu bất động sản tại việt nam, ước lượng quy mô, đánh giá tác động và cách thức xử lý

B GIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHệăMINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT




TRNăTHANHăTỐNG

N XU BTăNG SN TI VIT NAM:
CăLNG QUYăMỌ,ăÁNHăGIÁăTÁCă
NG VẨăCÁCHăTHC X Lụ

ChuyênăngƠnh:ăChínhăsáchăcông
Mưăs: 60340402

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC
TinăsăHUNH TH DU


TP. H ChíăMinhă2014

i


TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)

MC LC


MC LC i
PHN I: M ĐU iv
LIăCAMăOAN iv
LI CMăN v
TịMăTT vi
DANH MC VIT TT viii
DANH MC BNG BIU ix
PHN II: NI DUNG CHÍNH 1
Chng 1 1
BI CNHăNGHIểNăCUăVẨăVNă CHệNHăSÁCH 1
1.1. Bi cnhănghiênăcuăvƠăvnăđ chínhăsách 1
1.2. McăđíchăvƠăcơuăhiănghiênăcu 2
1.3. PhmăviăvƠăphngăphápănghiênăcu 3
1.4. Cuătrúcăca lunăvn 3
Chngă2 4
KHUNGăPHỂNăTệCHăVẨăCÁCăMÔăHỊNHăX LụăN XU BTăNG SN 4
2.1. Tht bi ca th trngătínădngăBSăvƠăs can thip caănhƠănc 4
2.2. QuyămôăcaătínădngăBSăvƠăn xuăBSătrongănn kinh t 5
2.3. Tácăđng ca n xuăBSăđn ri ro hotăđng ca h thngăngơnăhƠng 6
2.4. Môăhìnhăx lỦăn xuăBS 10
2.5. Cáchăthc x lỦăn xuăBSă cácănc 12
1). Hoa K - cui thpăniênă1980ăvƠăđt khng hong 2007-2010 12

2). Nht Bn - nhngănmă1990ăvƠăgiaiăđon sau 1997 12
3). Trung Quc - giaiăđon cui thpăniênă1990ăvƠăđu nhngănmă2000 13
ii

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
4).ăCácăncăChơuăÁătrongăđt khng hong 1997 14
Chngă3 17
CăLNGăQUYăMÔăDăN VẨăN XU BTăNG SN,ăÁNHăGIÁăTÁCă
NG CA N XU BTăNG SN VIT NAM 17
3.1. căđim hotăđngătínădngăBSăti Vit Nam 17
3.2. ánhăgiáăvƠăcălngăquyămôăd n vƠăn xuăBSăVit Nam 18
1). S liuăchínhăthc 18
2).ăCácăcătínhăkhác 23
3).ăánhăgiáăvƠăcălng n BSăvƠăn xuăBSăti Vit Nam 24
3.3. Tácăđng ca n xuăBSăđnăcácări ro ca H thngăngơnăhƠng 28
1). Kh nngăchoăvayămi 28
2). Kh nngămt thanh khon 28
3). Kh nngăthuaăl vƠămt vn 29
4). Kh nngăspăđ H thngăngơnăhƠng 29
Chngă4 30
ÁNHăGIÁăCÁCHăTHC X LụăăN XU BTăNG SN TI VIT NAM 30
4.1. KimăsoátăchoăvayăBS 30
4.2. Minh bchăthôngătinăn xu 31
4.3.ăTáiăcuătrúcăH thngăngơnăhƠng 32
4.4.ăCác giiăphápăx lỦăn xuăBSăc th 32
Chngă5 35
KT LUNăVẨăGIăụăCHệNHăSÁCH 35
5.1. Cácăkt lunăchính 35
5.2. GiăỦăchínhăsách 35
1). La chnămôăhình 35

2). Cácănguyênătc nn tng 36
3).ăCácăgiiăphápăc th 38
5.3. Hn ch caănghiênăcu 40
iii

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
PHN III: NI DUNG THAM KHO 41
TẨIăLIU THAM KHO 41
PH LC THAM KHO 45
LUNăVNăTHCăSăKINHăT 45
Ph lc 1 46
THÔNGăTINăBT CN XNG TRONG TH TRNGăTệNăDNG BTăNG SN 46
Ph lc 2 48
BI CNH KHNG HONGăTẨIăCHệNHăTOẨNăCUă2007ăVẨăKHNG HONG CHO
VAY TH CHPăNHẨă DI CHUN TI M 48
Ph lc 3 51
BI CNH N XU BTăNG SN CA NHT BN 51
Ph lc 4 52
BI CNH N XU BTăNG SN CA TRUNG QUC 52
Ph lc 5 53
BI CNH KHNG HONGăTẨIăCHệNHăCHỂUăÁă1997 53
Ph lc 6 56
CÁCăNGỂNăHẨNGăTHUAăL,ăPHÁăSNăTRONGăT KHNG HONGăTẨIăCHệNHă
CHỂUăÁă1997 56
Ph lc 7 57
CÁCăNGỂNăHẨNGăTHUA L,ăPHÁăSNăTRONGăT KHNG HONG CHO VAY TH
CHPăNHẨăDI CHUN TI M T NMă2008ă- 2012 57
Ph lc 8 61
CÁCăT KHNG HONG H THNGăNGỂNăHẨNGăVẨăCHIăPHệăX Lụ 61

iv

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
PHN I M ĐU




LIăCAMăOAN

TôiăcamăđoanăLunăvnănƠyălƠăcôngătrìnhănghiênăcuădoăcáănhơnătôiăthc
hin.ăCácăs liu s dng trong Lunăvnăđcătríchădn ngunăđyăđ vƠă
chínhăxácătheoăs hiu bit caătôi.ăCácăỦăkinăphơnătíchăvƠăđánhăgiáăđưănêuă
trong LunăvnănƠyăth hinăquanăđim caătácăgi,ăkhôngăphiălƠăquanăđim
đi dinăchoăTrngăđi hc kinh t thƠnhăph H ChíăMinhăvƠăChngă
trìnhăging dy kinh t Fulbright.

Tácăgi
TrnăThanhăTùng


v

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)

LIăCMăN

 hoƠnăthƠnhăLunăvnănƠy,ăcùngăvi s c gng ca bnăthơn,ătôiăđưănhn
đc s giúpăđ quỦăbáuăcaăcácăgingăviênătrongăTrng Fulbright,ăcácăỦă
kin chia s ca bn bè,ăngiăthơnăvƠăđng nghipătrongăngƠnh ngơnăhƠngă
trong sutăquáătrìnhăthc hin LunăvnănƠy.
Tôiătrơnătrngăcámănăthy Hunh Th Du, gingăviênăChngătrìnhăging
dy kinh t Fulbright lƠăngi trc tipăhng dnănghiênăcu. Thy đưăcóă
nhiuăỦăkin gi m, hng dn nhitătình,ăgiúpătôiăxácăđnh vnăđ vƠăni
dungănghiênăcuăphùăhp, giúpătôi tngăbc hoƠnăthin LunăvnănƠy.
Tôiătrơnătrngăcámă nă thy NguynăXuơnăThƠnh,ăgiámăđcăChngătrìnhă
ging dy kinh t Fulbright VităNamăvƠăthy  ThiênăAnhăTun, gingăviênă
ChngătrìnhăFulbrightăđưăgiúpătôiătrongăvic la chnăđ tƠiăvƠăđnhăhng
niădungănghiênăcu ca Lunăvn.
Tôiătrơnătrng cámănăcácăgingăviên,ăhcăviênăChngătrìnhăFulbright,ăcácă
đng nghipătrongăngƠnhăngơnăhƠng v vic đưăchia s s liuăvƠăđóngăgópăỦă
kinăgiúpătôiăcóăđc nhiuăgócănhìnăkhácănhau đi viăđ tƠiănghiênăcu.
Tôiărt bitănăgiaăđình,ăngiăthơnăvƠăbnăbèăđưăchia s nhngăkhóăkhnăcùngă
tôiăvƠăđngăviênătôiătrongăthi gian thc hin LunăvnănƠy.
Trơnătrngăcámănătt c.
TrnăThanhăTùng


vi

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
TịMăTT
Kt qu nghiênăcu ca LunăvnănƠyăcho thyăcóăbng chngărõărƠngăv miăliênăquanăgia
tínădng btăđng sn (BS)ăvƠăcácări ro trong hotăđng ca h thng ngơnăhƠngă(HTNH)
 cácăncăcngănhă Vit Nam. Theo mtănghiênăcu ca Christopher Crowe vƠăcácătácă

gi khácă(2011), trong 40 qucăgiaăđc khoăsát,ăthìă30ăcóăkhng hongăBS,ă27ăcóăkhng
hongătínădng, 23 cóăkhng hongăképăBSăvƠătínădng. Cácări ro liênăquanăđn cho vay
BS cóăth dn ti khng hongătƠiăchính.ă hu htăcácăqucăgiaăcóăt l cho vay quáămc
vƠoăBS đuăcóătrc trc đi vi h thng tƠiăchính. Kíchăthc caăbongăbóngăBS
1
cƠngă
lnăkhiăgiáăBS gia tngăcùngăvi n quáăhnătngălênătrong khi thu nhp ca h giaăđìnhă
gim xung. Lunăvn nƠy thc hin phơnătíchăcácăđcăđim ca th trngătínădng BSăti
Vit Nam;ătìmăhiu cácănguyênănhơnăgơyăraăn xuătrongălnhăvc cho vay BS; thc hin
călng quyămôădăn vƠăn xu BS ti VităNamăgiaiăđon 2012-2013; thc hinăđánhă
giáătácăđng ca n xuăBSăđi vi ri ro ca HTNH VităNamăvƠăđánhăgiáăcáchăthc x
lỦăn liênăquanăđnăBSăca Vit Nam trong thi gian gnăđơy.
Tácăgi đưăcălng dăn BS cuiănmă2013ăca Vit Nam lƠăkhong 1 triu t đng,
chim khong 30% tng n ca HTNH. N xu BS theo cătínhăcn trng nht vƠo
khong 227 nghìn t đng, nhng kh nng có th nht lƠ khong 320 nghìn t đng, chim
32% dăn BS, tngăđngă9,3% GDP ca Vit Nam. c lngănƠyăđaăraăkt qu cao
hnănhiu so vi con s cao nhtăđcăcôngăb trongănmă2012,ăđó lƠăn BSăkhong 230
nghìnăt, n xuăBSăkhong 28ănghìnăt. Tácăgi cho rng, s tin cn thităđ x lỦăhiu
qu n xuăítănht phiăđc 50%ăgiáătr n xu BS,ătc khong 160 nghìnăt đng, bng
khong 4,7% GDP. S tinănƠyădùngăđ mua liăcácăBSăcóăkh nngăsinhăliătrongătngă
lai vi mcăđíchăthuăhi vnăngơnăsáchăđưăb raăvƠăgópăphn lƠmătngăkh nngăcaăchínhă
ph trong vic bìnhăn th trngăBS.  cóăđcă160ănghìnăt, cn phiăphátăhƠnhătráiă
phiuăchínhăph, tuyănhiên s tinănƠyăphiăđcădùngăđ cu nn kinh t ch khôngăphi
đ cuăcácăch đuătăBSăhayăngơnăhƠngăyuăkém. Mun vy, chínhăph phi tínhătoán vƠ
ch ra nhng liăíchăca vicăphátăhƠnhătráiăphiu nhm nhnăđc s đng thun caăxưăhi.
Trong đt khng hong 2008, đ ngăphóăvi n xu,ăđc bitălƠăn xuăBS,ăVităNamăđưă
cóănhiu giiăphápătngăđiăđyăđ; bao gmăcácăchínhăsáchăkimăsoátăchoăvayăBS,ăcácă

1
Kíchăthcăbongăbóngăđcătínhăgia t l n quáăhnăvƠăthuănhp ca h giaăđình.

vii

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
giiăphápăcăcu li n cho doanh nghipăBS;ăcácăchínhăsáchăgimălưiăsut, ni lng cho
vay riăđnăcácăgiiăpháp h tr th trngăBSăđuăđưăđcăápădng.ă ánăcăcu li h
thngăngơnăhƠngăđưăđcăchínhăph phêăduytăvƠăthc hin t thángă3/2012. Tip theo, Côngă
ty qunălỦătƠiăsn Vit Nam (VAMC) đcăthƠnhălpăđ x lỦăn xu ca h thng (6/2013).
Sauăhnăhaiănmăthc hinătáiăcăcu,ăđimăthƠnhăcôngăni btălƠăthanhăkhon ca HTNH đưă
điăvƠoănăđnh;ăcònăli cácăgiiăphápănhm gim n xuădngănhăkhôngăhiu qu hoc
chaăphátăhuyătácădng. N xuăBSăvn đangănănáuăch choăquaăgiaiăđonănóngăbngămƠă
khôngăcóămt bin phápămnh nƠoăđc thc hin. LunăvnănƠy cng c lngăchiăphíă
mt mátăca ch đuătăvƠăngơnăhƠngăkhiăphi x lỦăn BSăvƠăch raăđngăcămƠăcácăch
th caăquáătrìnhăx lỦăn xuăBSăkhôngămun thc hin. Ch đuătăBSăthìăkhôngămun
trng tay khi phi chuynăgiaoătƠiăsn;ăcácăngơnăhƠngăthìăeăngi mt vnăvƠăliênăđiătráchă
nhim; c hai ch th nƠyăđu hy vngăvƠoăs phc hi ca th trngăBS.ăCh th cui
cùngălƠăNgơnăhƠngănhƠănc li chuăquáănhiuăápălc t cácămi quan h vƠăcácănhómăli
íchănênăkhôngăth đaăraănhng giiăphápămnh. Vìăth trong thi gian vaăqua,ăchúngătaă
thyăcácăgiiăphápătrungădung,ăđc cho tt c cácăbênănhăgiiăphápăcăcu li n cho doanh
nghip, cácăgóiăh tr th trngăBS,ăcácăgóiăni lngăchoăvayăBSầ đc dùngănhiu
hnălƠăcácăgiiăphápămnh có tínhăpháăhyăsángăto nhăchoăpháăsnăcácăngơnăhƠngăyuăkém,ă
bucăthanhălỦăcácăd ánăBSăcóăn xu. Thc t cho thyăcácăgiiăphápăđưăápădng chaăth
lƠm gim bt n xu mƠăcònăcóănguyăcătíchăt thêmăn xu BSătrong thi gian ti.
CácămôăhìnhăvƠăkinhănghim x lỦăn xuăliênăquanăđn BS caăcácănc cngăđcănghiênă
cu. Kt qu cho thy, miămôăhìnhăđuăcóănhngăthƠnhăcôngăvƠătht bi nhtăđnh, vic la
chnămôăhìnhăx lỦăn phơnătán,ătpătrungăhayămôăhìnhăkt hp gia tpătrungăvƠăphơnătánă
tùyăthucăvƠoăđiu kin ca mi quc gia. Nói chung, khi t l n xuăcaoăthìăcn thit phi
ápădngămôăhìnhătp trung hoc kt hp. Tácăgi cho rng x lỦăn xu BS nênălƠăuătiênă
quan trngătrongăquáătrìnhăx lỦăn xuănóiăchung,ămôăhìnhăla chn cho VităNamănênălƠă
môăhìnhăkt hp tpătrungăvƠăphơnătán. Cácănguyênătc nn tngăvƠăgiiăphápăc th đcăđ
xut daătrênăkinhănghim quc t vƠăthc tin ca Vit Nam. Tuyănhiên,ăx lỦăn xu BS

lƠămt vnăđ quan trngăvƠăphc tp. Vicăđ xutăchínhăsáchăx lỦăn chc chnăcóănhiu
tranh lunăkhácănhau. Mi giiăphápăchínhăsáchăđu cnăcóăcácăđiu kinăđiăkèm,ăvic la
chn ph thucăvƠoăcácănhƠăhochăđnhăchínhăsách.ă
viii

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)

DANHăMCăVITăTT




AMC
:
Asset Management Company ậ CôngătyăqunălỦătƠiăsn (n)
BCXTT
:
Btăcơnăxngăthôngătin
BS
:
Btăđng sn
BXD
:
B xơyădng
CDRC
:
Corporate Debt Restructuring Committee - yăbanătáiăcăcu n doanh nghip
CIEM
:
Vin nghiên cu qun lỦ kinh t Trung ng (Vit Nam)

DATC
:
Debt and Asset Trading Corporation ậ Côngătyămuaăbánăn vƠătƠiăsn
FED
:
Federal Reserve System ậ Cc d tr liênăbangă(M)
FV
:
Fair Value ậ Giáătr hpălỦ
GDP
:
Gross Domestic Product ậ Tng sn phmătrongănc
HTNH
:
H thngăngơnăhƠng
IMF
:
Qu tin t quc t
NFSC
:
National Financial Supervisory Committee - yăbanăgiámăsátătƠiăchínhăquc gia
NHNN
:
NgơnăhƠng nhƠănc (Vit Nam)
RTC
:
The Resolution Trust Corporation - Côngătyăx lỦătƠiăsn n
TCTC
:
T chcătƠiăchính

TCTD
:
T chcătínădng
TMCP
:
Thngămi c phn
TSB
:
TƠiăsn boăđm
TTBCX
:
Thôngătinăbtăcơnăxng
VAMC
:
Vietnam Asset Management Company - CôngătyăqunălỦătƠiăsn Vit Nam




ix

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
DANHăMCăBNGăBIU

Bng 1
T trng BS trong danh muc cho vay ca các ngân hàng châu Á
Bng 2
T l các doanh nghip gp khó khn tr n ngn hn
Bng 3
Các lý do thanh lý tài sn ti Malaysia, 1992- 2001

Bng 4
D n tín dng theo ngành ngh, 2011 -2013
Bng 5
Vn đu t vào BS và tn kho BS, 2012-2013
Bng 6
N xu BS theo các quan đim
Bng 7
c lng n xu BS da vào t trng tín dng BS
Bng 8
c lng n xu BS da vào tng vn đu t BS
Bng 9
Mt mát cho vay BS ca ngân hàng và ch đu t, 2007-2011
Bng 10
Các đt khng hong ngân hàng và chi phí x lý




Hình 1
Bùng n tín dng và BS vi khng hong tài chính
Hình 2
Bong bóng BS làm tng n quá hn
Hình 3
Bong bóng BS làm tng mc đ khng hong
Hình 4
Bùng n BS và thi đim khng hong tài chính  các nc
Hình 5
Bùng n BS và thi đim khng hong tài chính  Vit Nam
Hình 6
Mi quan h gia Danaharta, Danamodal và CDRC

Hình 7
T l n quá hn và n xu theo báo cáo ca các TCTD, 2011 -2013
Hình 8
T l n xu theo công b ca NHNN Vit Nam, 2012 -2013
Hình 9
6 Ngành có t l n quá hn cao nht và hiu qu SXKD
Hình 10
D n và t l n xu khu vc BS
Hình 11
T l n xu theo công b ca thanh tra ca NHNN Vit Nam, 2004 -2012
Hình 12
C cu d n tín dng BS
Hình 13
T l n/ tng vn ca khu vc doanh nghip, 2008-2013
Hình 14
Các ngân hàng phá sn ti M
Hình 15
T l tng giá BS cho thuê  các thành ph Châu Á, 1990 -1998
H ình 16
T l tng trng GDP trc và sau khng hong  các nc châu Á


1


TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
PHN II NI DUNG CHÍNH


Chngă1

BIăCNHăNGHIểNăCUăVẨăVNăăCHệNHăSÁCH

1.1. Bi cnhănghiênăcuăvƠăvnăđ chínhăsách
Giaiăđon t nmă2008ăchoăđn nay (2014) th trng Btăđng sn (BS)ăVităNamăriăvƠoă
tìnhătrngăsuyăthoáiăvƠăắđóngăbng”. Btăđu t s st giáăchoăđn khi ngng hn giao dch
muaăbán;ătipătheoălƠăhƠngăngƠnădoanh nghip b pháăsn
2
. CácăngơnăhƠngăkhôngăthuăđc
n gcăvƠălưiăđn hn,ăcácăkhon n liênătc phiăcăcu.ăChínhăph vƠăNgơnăhƠngăNhƠănc
Vit Nam (NHNN) đưăbanăhƠnhănhiuăchínhăsách,ăđaăraănhiu binăphápătháoăg khóăkhnă
cho doanh nghip,ătrongăđóăcó cácădoanh nghip BS.ăSau mt thiăgianădƠi,ăth trng
BSăvnăchìmăsơu. K t đt khng hongătƠiăchínhătoƠnăcu 2008, N xu vn khôngăngng
giaătng vƠ luôn lƠătiêuăđim ca hotăđng ngơnăhƠngăVităNamătrongăquáătrìnhătáiăcuătrúcă
h thng ngơnăhƠng (HTNH). Doăđóăvic tìmăkim giiăphápăhn ch n xu, nhtălƠăn xu
BS lƠăvnăđ đc bităquanătơmăcaăcácănhƠănghiênăcuăvƠăhochăđnhăchínhăsáchă(TôăÁnhă
Dng,ă2013).
Con s n xuăvƠăn xuăBSăVităNamălƠăbaoănhiêu? LƠămtăcơuăhiăcònănhiuătranhăcưi. Theo
báoăcáoăca B xơyădng (BXD) dn s liu t NHNN, đn 30/10/2012 n BSălƠă207.955 t
đng, n xuăBSălƠă13,5%ătngăđngă28 nghìn t đng (tngădăn cácălnhăvc khong 3
triu t đng); đn 28/2/2013,ădăn BS khong 230.615 t đng, nhngăn xuăBSăch lƠă
5,68% tngăđng 13 nghìn t đng. Trongăkhiăđóătheoămtăbáoăcáoăca yăbanăgiámăsátătƠiă
chínhăQuc gia (UBGSTCQG, NFSC) côngăb vƠoă thángă 7/2013ă thìă n xuă BS chim
khong 33-35%
3
dăn BS (khong 76-80 nghìn t đng), tcălƠăgp gn 6 ln con s báoă
cáoăca NHNN. Nóiăchungăn xuăBSăvƠăchngăkhoán rõărƠngălƠămt con s rtăđángăng
(Trnh Quang Anh, 2013).

2

Theo báo cáo ca B xơy dng công b ngy 07/01/2014, trong nm 2013 đư có 10.077 doanh nghipăBS,ă
xơy dng b phá sn
3

ngƠyă23/7/2013
2

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
V tng n xu ca h thng ngơnăhƠng, vicăđánhăgiáăcon s vnăchaăcóăs thng nht.
Theo báoăcáoăchínhăthc caăNHNNăthìăt l n xu ca c h thng  mc thpăvƠăanătoƠn;
c th t l n xuăđc cácăT chcătínădng (TCTD) báoăcáo lƠă4,08%% (cui 2012)ăvƠă
4,73% (10/2013).ăTuyănhiênătheoăcácăchuyênăgiaăvƠăcácăt chcăđánhăgiáătínănhim quc t
thìăn xu thc t ca Vit Nam lƠăcaoăhnănhiu. Theoăcácăphơnătíchăca Fitch Ratings, con
s n xu thiăđim 9/2012 khong 15%; mtăbáoăcáoătrênăt WallăStreetăJournalăthángă
9/2012, tpăđoƠn Barclays, cho rng t l n xu ca VităNamăđưălênăti 20% (TôăNgc
Hng,ă2013).ăT chcăMoody’să(2014)ăcngăcho rng n xu Vit Nam cuiănmă2013ăítă
nhtălƠă15%. Vìăvy n xu caăHTNHănóiăchungăvƠăquyămôăn xuăBSă mcănƠoălƠămt
vnăđ cnăđcănghiênăcuălƠmărõ.
Cácănghiênăcuăcngănhăthc t đưăchoăthy n xuăBSăđưătácăđngăvôăcùngălnăđnătìnhă
hìnhătƠiăchínhăvƠăs spăđ caăcác ngơnăhƠng. T khng hongătƠiăchínhăchơuăÁă1997ăbt
ngun t bongăbóngăBSăTháiăLan,ăđn khng hongătƠiăchínhătoƠnăcuă2008ăcngăbt ngun
t vic cho vay th chpănhƠă di chun ti M.  Vit Nam,ăcác ngơnăhƠngăb mt thanh
khon, phiăsátănhpăđuăcóăliênăquanăđn vicăchoăvayăquáămcăvƠoălnhăvcăBS
5
. Trong
bi cnh nƠy, vnăđ đtăraălƠăcác ngơnăhƠngăphi x lỦăn xuăBSăraăsao?ăNhƠănc s la
chnăcáchăcanăthipănƠoăđ tránhăđ v h thng? CuiăcùngălƠăcácătranhălun v vic s
dng ngun lcănƠoăđ x lỦăn xu sao cho hiu qu vƠăcôngăbng?
TrênăđơyălƠănhng vnăđ gi m đnhăhngănghiênăcuăchoăđ tƠiălunăvnănƠy.
1.2. McăđíchăvƠăcơuăhiănghiênăcu

Mcăđíchănghiênăcu caăđ tƠiănƠyălƠăcălngăquyămôăn BSăvƠăn xuăBSăca Vit
Nam; đánhăgiáătácăđng ca n xuăBSăđnăcácări ro hotăđng ca ngơnăhƠng. ánhăgiáă
cáchăthc x lỦăn liênăquanăđnăBSăca VităNamăvƠănghiênăcu kinh nghim x lỦăn
xuăBSăcaăcácănc đ giăỦăchoăVit Nam. Vi mcăđíchănghiênăcuătrên,ălunăvnănƠyă
s tr liăcácăcơuăhiăchínhăsauăđơy:
1). Quyămôăn BSăvƠăn xu BS ti Vit Nam hinănayălƠăbaoănhiêu?
2). N xuăBSătácăđngănhăth nƠoăđnăcácări ro trong hotăđng ca h thng ngơnă
hƠng Vit Nam?

5
inăhìnhălƠăv hp nht caăbaăngơnăhƠngăTMCP lƠăSƠiăGòn,ă Nht,ăTínăNghaăvƠoăcuiănmă2011ădoăb
mt thanh khonănghiêmătrng buc phiăsátănhpădi s bo tr caăNHNNăvƠăNgơnăhƠngăTMCPăuătăvƠă
Phátătrin VităNamă(BIDV)ăđ tránhăspăđ.
3

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
3). N xu BS  VităNamăđangăđc x lỦănhăth nƠo?
1.3. Phm vi vƠăphngăphápănghiênăcu
Phmăviănghiênăcu caăđ tƠiănƠyălƠăn xuăBSăcaăcác ngơnăhƠngăti Vit Nam. S liu
v dăn choăvayăvƠăn xuăđc thu thp t s liu đcăcôngăb chínhăthc, s liu ca
cácănghiênăcuăkhácătrênăphngătinăthôngătinăđiăchúng.ăTrênăcăs suy lun hpălỦ, tácă
gi cóăphơnătíchăđánhăgiá đ călng đc con s n xuăBSăphùăhp viătìnhăhìnhăthc
t. Phngăphápănghiênăcu ca lunăvnănƠyălƠăphng phápăthngăkêămôăt.
1.4. Cuătrúcăca lunăvn
Lunăvnăcóă3ăphnăchính.ăPhn m đu gm liăcamăđoan,ăli cmăn,ădanhămc vit tt,
danh mc bng biu. Phn niădungăchínhăgmă5ăchng.ăChngă1ăgii thiu chung v bi
cnhăvƠăvnăđ chínhăsáchăcnănghiênăcu.ăChngă2ătrìnhăbƠyăcăs lỦăthuyt, khungăphơnă
tíchăca lunăvnăvƠăcácăcáchăthc x lỦăn xuăBS.ăChngă3ăcălngăquyămôăăn BSă
vƠăn xuăBS;ăđánhăgiáătácăđng ca n xuăBSăđnăcácări ro hotăđng ca HTNH.
Chngă4ăđánhăgiáăcáchăthc x lỦăn xuăBSăca Vit Nam.ăChngă5ăkt lunăvƠăgiăỦă

chínhăsách.ăPhn cui lƠăni dung tham kho, gm danh mcătƠiăliu tham khoăvƠăcácăph
lc.

4

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
Chngă2

KHUNGăPHỂNăTệCHăVẨăCÁCăMỌăHỊNHă
XăLụăNăXUăBTăNGăSN


2.1. Tht bi ca th trngătínădng BS vƠăs can thip caănhƠănc
Th trng t do,ăhayăcăch th trngăthngăphơnăb cácăngun lc trong nn kinh t mt
cáchătiăuătrongăhu htăcácătrng hp.ăTuyănhiên,ătht bi th trngăluônătn tiăvƠăđơyă
lƠăcăs cho s can thip caănhƠănc. Joseph E. Stiglitz (1995) cho rng “nhng tht bi
ca th trng là c s đ có hot đng ca chính ph”.
Tht bi ca th trngătínădngănóiăchungăvƠătínădngăBSălƠădoăcácănguyênănhơnăchínhă
nh:ă1)ăTh trngătínădngăkhôngăhoƠnăho: do tn tiăcácăyu t nhăchoăvayădaătrênămi
quan h, vnăđ s huăchéo, chiăphíăgiaoădch ngm, cho vay ch daătrênătƠiăsn boăđm;
2) Thôngătinăbtăcơnăxng: trong hotăđngătínădngăluônătn tiăTTBCX,ăđc bitălnhăvc
BS,ăBCXTTăcƠngănghiêmătrngăhn;ă3)ăCácăyu t ngoiătác:ătrongăth trngăBSăcóă
ngoiătácătrongăvicăphơnăb ngun lc khan himălƠăđtăđai.ăTrongămt thi gianădƠi,ăđt
đaiăti VităNamăkhôngăđc quy hochăbƠiăbnăvƠăb khaiăthácămtăcáchătrƠnălan.ăCóăquáă
nhiuănhƠăđuătăvƠoălnhăvcăBSăđưăto ra ngoiătácătiêuăccăchoăcácănhƠăđuătăkhác.ăHu
qu lƠăbongăbóngăBSătngăcao,ăngunăcungădătha. Nhiu d ánăb tmăngngădoăthiu
vn, th trng măđmăkéoădƠiăkhin nhiu doanh nghip BSăriăvƠoătìnhătrng thua l,
khôngăcóătin tr n ngơnăhƠng, dnăđnănguyăcăn BSătr thƠnhăn xuă(TôăNgcăHng,ă
2013).
Khi th trng BSătht bi,ănhƠănc phiăcóăbinăpháp can thip. Tuyănhiênătrongăquáă

trìnhăcanăthipăthìănhƠăncăcóăth gp tht bi. Joseph E. Stiglitz (1995) cho rng,ăcácătht
bi caănhƠănc bao gm: 1)ăThôngătinăhn ch:ăChínhăph khôngăthyătrcăvƠăkhôngăd
đoánăđcătácăđng caăcácăchínhăsách;ă2) Kimăsoátăhn ch đi vi phn ng caătănhơn:ă
Khu vcătănhơnăhƠnhăđngăvìămcătiêuăth trngădoăđóăchínhăph b hn ch kimăsoát;ă3)
Kimăsoátăhn ch đi vi b máyăhƠnhăchínhăquanăliêu:ăS khácăbit v nhn thcăvƠămongă
mun giaăcăquanălpăphápăvƠăcăquanăhƠnhăphápălƠmănênăkhácăbit khi thc hinăcácăchínhă
5

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
sách;ă4) Nhng hn ch doăcácăquáătrìnhăchínhătr ápăđt:ăQuáătrìnhăraăchínhăsáchămt rt
nhiu thiăgian,ătácăđngăvƠăb nhăhng bi nhiuănhómăliăích,ăvnăđ riăroăđoăđcăvƠă
ngiăđi dinăhƠnhăđngăvìătăliălƠmăchoăquáătrìnhăraăchínhăsáchăb kéoădƠiăvƠăbópăméo.ă
Trongăquáătrìnhăx lỦăn xuăvƠăđc bitălƠăn xuăBS,ăchc chnănhƠănc phiăđi mt
vi vnăđ nêuătrên.
2.2. QuyămôăcaătínădngăBS vƠăn xuăBS trong nn kinh t
òn by tài chính trong th trng BS: Hu ht kháchăhƠngămua BS đu có vay n, hot
đngăBSăthngădùngăđònăbyăcaoăhnăbt k hotăđngăđuăt nƠoăkhác. Mt khon vay
th chpăđinăhìnhăcó t l cho vay bìnhăquơnătrênăgiáătr tƠi sn ti cácăquc gia trênătoƠnă
cu lƠă71%ăă(Christopher Crowe et al, 2011).  Vit Nam, t l n caăcácădoanhănghip nóiă
chungălênăđn 64,4% (NFSC, 2014). Kt qu khoăsátăcácădoanhănghipăniêmăyt cho thy,
đònăbyătƠiăchínhă(Tng n/Vn ch s hu) caăcácădoanhănghipăngƠnh xơyădngăvƠăBSă
lƠă2,76ăln, cao nhtătrongăcácăngƠnhă(Trnh Th Phan Lan, 2013).ăChínhăđònăbyătƠiăchínhă
caoăđưădnăđn t trng n BSăluônăcaoă hu ht cácăquc gia.
T trng tín dng BS trong tng d n: Cácănghiênăcu đu cho thy quyămôătínădng BSă
luônăchim t trng cao trong tng n ca cácănn kinh t.  cácăncăchơuăÁăn BSăchim
t 15-55% tng dăn, (KoichiăMeraăvƠăBertrandăRenaud, 2000). C th ti Hng KôngălƠă
40-55%;ăMalaysia,ăTháiăLan,ăSingaporeălƠă30-40%; Trung QucălƠă35-40%.
Bng 1: T trng BS trong danh mc cho vay ca các ngân hàng châu Á,1995-1997
Qucăgia
TătrngăchoăvayăBS (%)

HngăKông
40-55
ƠiăLoan
35-45
Malaysia
30-40
TháiăLan
30-40
TrungăQuc
35-40
Singapore
30-40
HƠnăQuc
15-25
Philippines
15-25
Indonesia
25-30
Ngun: Koichi Mera và Bertrand Renaud (2000)
6

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
 M, t l n BSăgiaiăđon 1980-90 chim 15-25% (Robet E. Litan). nănmă2000,ăt
l cho vay th chpătƠiăsn btăđng sn caăcácăh giaăđìnhăM daoăđng quanh mc 45%
(Christopher Crowe et al, 2011). Ti Phn Lan, t l n vayămuaănhƠă chim t 24-45%
GDP (Helena Marrez and Peter Pontuch, 2013).
Do t l n BSăcaoănhăvy,ănênăkhiăcóăkhng hongăthìăquyămôăn xuăBSă cácănc
khng hong lƠărt ln.  M,ăgiaiăđon khng hongătínădng th chp thpăniênă90,ăn xu
phi x lỦăcaăcácăkhonăvayăBSăvƠăcm c lênăđnă50%ătƠiăsn ca h thng (Hunh Th
Du, 2004). Trongăđt khng hong 1997, n xu (theo thngăkêăcaăchínhăph) caăcácănc

ôngăNamăÁăđưătngăvt, c th lƠă50,1%ăđi viăTháiăLană(01/1999),ă25%ăca Indonesia
(04/1998), vƠă14,6% ca Malaysia (12/1998) (Ken-ichi Takayasu, Yosie Yokoe, 1999). N
xuăBSăchaăcóăs thngăkêănhngăkhóăcóăth thpăhnăt l n xu nêuătrên.
2.3. Tácăđng ca n xuăBSăđn ri ro hotăđng ca h thngăngơnăhƠng
Cácăbng chng cho thy vicăchoăvayăquáămcăvƠoăBSăđưătácăđngătiêuăccăđn ri ro ca
h thngăngơnăhƠngăvƠătƠiăchính.ăBtăđu t bt n ca th trngăBSălƠmăsuyăgim kh
nngătr n caăkháchăhƠngăvay,ădnăđn ri ro cho hotăđngăngơnăhƠngătrênăcácămtănh:
1) Kh nngăchoăvayămi; 2) Kh nngămt thanh khon; 3) Kh nngăthuaăl, mt vn; 4)
Kh nngăspăđ, pháăsn. T đóăcóăth gơyăraăcácăđt khng hongătƠiăchínhăkhu vc hay
toƠnăcu.
ChristopherăCroweă(2011)ăđưăkhoăsátămi quan h giaăbongăbóngăBSăvƠăkhng hong
tƠiăchính,ăhiu sut kinh t vămôătiă40ăncăcóăkhng hong; kt qu cho thy,ă30ăncăcóă
bùngăn BS,ă27ăncăcóăbùngăn tínădngăvƠă23ăncăcóăbùngăn képăBSăvƠătínădng
(Hìnhă1). NgoƠiăra,ătrongăs 46ăđt khng hongăngơnăhƠngăcóăh thngăcóăs liu v giáănhƠă
thìăcóăhnăhaiăphnăbaăđưăbtăđu bng s bùngăn pháăsnătrongăgiáănhƠ,ăcaoăhnănhiu so
viănguyênănhơnăt bùngăn giáăc phiu, ch 15%.





7

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
Hình 1: Bùng n tín dng và BS vi khng hong tài chính

Ngun: Christopher Crowe et al, 2011. Tác gi tng hp
Căch tácăđng caătínădngăBSăđn khng hongătƠiăchínhădinăraătheoăcácăbc: 1) Bùngă
n vƠăsuyăgim ca BSălƠmăgim kh nngătr n caăbênăvay;ă2)ăT trng n BS caoăvƠă
khóăkhnăca bênăvayălƠmătngăn quáăhn; 3) N quáăhnătngăcaoălƠmămt kh nngăthanhă

toánăcaăcácăngơnăhƠng; 4) Hiu ngădơyăchuynăvƠălơyălan. uătiênăkhi BSăsuy gim s
lƠmăcho doanh nghipăvƠăngiămuaănhƠăkhôngătr đc n. Trongăđt khng hong chơuă
Á 1997, t l cácădoanhănghipăBSăgpăkhóăkhnătrongătr n ngn hnăđưăgiaătngăđángă
k vƠăchim t l cao nhtătrongăcácăngƠnh, t 43,9-86,9% (Bng 2).
Bng 2: T l các doanh nghip gp khó khn tr n ngn hn
Qucăgia
1995
1996
1997
1998
QuỦă2/ă1999ă(%)
Tng
Tng
Tng
Tng
Tng
Snăxut
Dchăv
BS
Indonesia
12.6
17.9
40.3
58.2
63.8
41.8
66.8
86.9
HƠnăQuc
8.5

11.2
24.3
33.8
26.7
19.6
28.1
43.9
Malaysia
3.4
5.6
17.1
34.3
26.3
39.3
33.3
52.8
TháiăLan
6.7
10.4
32.6
30.4
28.3
21.8
29.4
46.9
Ngun: Koichi Mera và Bertrand Renaud (2000)
TipătheoălƠăn quáăhnăBSăgiaătng.ăTheoănghiênăcu ca Christopher Crowe (2011), kt
qu khoăsátătiăcácăbangăca M cho thy t l n quáăhnătngătheoăxuăhngătngăcaăgiáă
nhƠă,ăkíchăthc caăbongăbóngăcngătngătheo
6

(Hìnhă2). T nm 2000-06,  cácăncăcóă

6
Kíchăthcăbongăbóngăđcătínhăgia t l n quáăhn vƠăthuănhp ca h giaăđình.
8

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
tcăđ tngăgiáănhƠăcƠngăcaoăthìăs suy gimăGDPăcƠngăln.ăKíchăthcăbongăbóngăchoăthy
s thayăđi ca n vay,ăbongăbóngăcƠngălnăkhiăgiáănhƠăđtătngăcaoăvƠăkinhăt suyăthoáiă
(Hìnhă3). Thiăđim khng hongătƠiăchínhăthng xy raăngayăsauăgiaiăđonăbùngăb ca
th trngăBSăvƠălơyălanănhanhăchóngăđnăcácăncă(Hình 4); trongăđt khng hong 2008,
 VităNamăcngătngăt (Hình 5).
Hình 2: Bong bóng BS làm tng n quá hn

Ngun: Christopher Crowe et al (2011)
Hình 3: Bong bóng BS làm tng mc đ khng hong

Ngun: Christopher Crowe et al (2011)

9

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
Hình 4: Bùng n BS và thi đim khng hong tài chính  các nc
Ngun: Christopher Crowe et al (2011)
10

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
Hình 5: Bùng n BS và thi đim khng hong ti Vit Nam

Ngun: Nghiên cu & T vn Savills (2013). Tác gi tng hp

Hu qu nng n nhtămƠăkhng hongătƠiăchínhădoăn BSăgơyăraălƠălƠmăspăđ các h
thng tƠiăchính.ăMt lotăcácăt chcătƠiăchínhătênătuiăđưăspăđ trongăđt khng hongătƠiă
chínhătoƠnăcu 2008  M bt ngun t choăvayăquáămcăvƠoăth trng th chpădi chun.
Ti M, nmă2008ăcóăhnă20ăngơnăhƠngăpháăsn,ăđnă2009ăcóăđnă140ăngơnăhƠngăvƠăđn
2010ălƠăgnă160ăngơnăhƠng,ăTCTCăgp tht biădoăliênăquanăđn cho vayăBSă(FDIC,ăAlexă
Cullen). CácăngơnăhƠngăb sápănhp,ăpháăsn tiăTháiăLan,ăIndonesia,ăMalaysia,ăNht Bn
trongăđt khng hongăchơuăÁă1997ăcngăbt ngun t bongăbóngăBSă(xemăph lc).
2.4. Môăhìnhăx lỦăn xu BS
Cácămôăhìnhăx lỦăn xuăraăđi nhm mcăđíchăsa cha tht bi ca th trngătínădng
viăcácănhim v ctălõiălƠălƠmălƠnhămnhătìnhăhìnhătƠiăchínhăcaăcác ngơnăhƠngăbngăcách
bánătƠiăsn th chpăđ thu hi n;ăcăcu li ngơnăhƠngăvƠăcác doanh nghip cóăn xu. Mt
trong nhng nhim v quan trng ca vic x lỦăn lƠătránhătìnhătrngăđ v caăcácăt chc
tƠiăchínhă(TCTC) to ra hiu ngălơyălanălƠmănhăhng c h thng. Các môăhìnhăx lỦăn
căbn gm:ă1)ăMôăhìnhăx lỦăn phơnătán;ă2)ăMôăhìnhăx lỦăn tpătrung;ă3)ăMôăhìnhăx lỦă
n kt hp tp trung vƠăphơnătán (Daniela Klingebiel, 2000).
TheoăcácăcácătƠiăliuămƠătácăgi cóăđc cho thyăchaăcóănghiênăcuănƠoăđaăraămtămôă
hìnhăriêngăbităđ x lỦăn xuăBS. Tuyănhiên,ăv căbn,ăcácăcáchăthc x lỦăn xuăBSă
đc lngăghépătrongăquáătrìnhăx lỦăn ca h thng ngơnăhƠngănóiăchung. Vìăn BSă
thng chim t trng cao trong tng dăn vƠ BSăthngălƠătƠiăsn đcăuătiênănm gi.
11

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
Doăđóăcácăvnăđ x lỦăn xu đu liênăquanăđn vic x lỦătƠiăsn lƠăBS. Taăcóăth tómă
tt mt s nhómăcáchăthc x lỦăn xuăBSăvƠăliênăquanăđnăBSănhăsau.
Mô hình phân tán: Khi n xu BSăgiaătng,ădiăápălc thu hi n,ăcácăTCTC phiăthƠnh
lpăcácăđnăv chuyênătráchăđ x lỦăn, mƠ ch yuăđ x lỦăcácăBS.ăCác ngơnăhƠngăcóă
th thƠnhălpăcácăb phn trc thucăhayăcácăcôngătyăconăđ chuyênăx lỦăn. MôăhìnhănƠyă
cóăuăđimălƠăcácăTCTC am hiu v kháchăhƠngăvƠăth trngănênăcóăth x lỦănhanhăcácă
khon n.ăTuyănhiênănóăch phùăhp viătìnhătrng n xu  quyămôănh, quan h giaăbênă
vayăvƠăngiăchoăvayăkhôngăb cácăliăíchăkhácăngoƠiăliăíchăkhon vay chi phi. Viăcácăd

ánăBS,ăgiáătr khonăvayălƠărt ln vƠăliăíchăliênăquanăcngăphc tp nênămôăhìnhănƠyăt
raăkhôngăphùăhp. i viămôăhìnhănƠy,ăcácăkhon n xu vn nm trong bng k toánăca
các ngơnăhƠng. CácăncăápădngămôăhìnhănƠyălƠăThyăin, Hungary, Ba Lan (Daniela
Klingebiel, 2000). CáchăthcăthngălƠăchínhăph cóăcácăchínhăsáchăh tr th trngăBSă
nhăuăđưiălưiăsut cho doanh nghip BS,ăhayăh tr ngiămuaănhƠă bng cácăquyăđnh
chung vƠăđ các ngơnăhƠngăt thc hin.
Mô hình tp trung: NhƠăncăđóngăvaiătròăchínhătrongăvic x lỦăn bngăcáchăthƠnhălpăcácă
căquanăx lỦăn qucăgia.ăCácăcăquanănƠyăcóăth lƠăcácăcôngătyăx lỦătƠiăsn n (RTC);
côngătyămuaăbánăn vƠătƠiăsn (DATC) hocăcôngătyăqunălỦătƠiăsn (AMC). Nhim v ca
cácăt chcănƠyălƠănhn chuyn giao n vƠătƠiăsn t cácăTCTC cóăn xu,ăbánătƠiăsn thu
hi n vƠăcăcu li doanh nghip. N xu đcăđaăraăkhi bngăcơnăđi k toánăcaăcác
ngơnăhƠngăvƠăngơnăhƠngăthu hiăđc mt phn vnăđ tip tc hotăđng. Cácăncăápădng
môăhìnhănƠyălƠăM, cácăncăôngăÁ,ăCngăhòaăSéc (Daniela Klingebiel, 2000).ăCáchăthc
x lỦăn BSăthngălƠăchínhăph s thƠnhălpăcácăcăquanăchuyênătráchăđ thc hinăcácă
giiăphápăh tr th trngăBSăvƠăx lỦătƠiăsnăBS.ăChng hn  M đưăthƠnhălp Hiă
đngătƠiăchínhănhƠăăliênăbangă(FHFB) đ x lỦăcácăkhon n BS (VnăCng,ă2012).
Mô hình hn hp: Haiăhìnhăthc tpătrungăvƠăphơnătánăđc vnăhƠnhăsongăsongănhm x lỦă
n xu BS.ăCácăTCTC cóăth la chn hoc b ápăđt biăcácăquyăđnh caănhƠănc trong
vic chnăkênhăx lỦăn quaăhìnhăthc tpătrungăhayăphơnătán. MôăhìnhănƠyăkt hpăđcăuă
đimăvƠăhn ch cácăkhuytăđim caăhaiămôăhìnhătrên. Khi n BSăcóăquyămôălnănênăla
chnămôăhìnhănƠy,ăAMCătp trung s gii quyt n xuăBSăcácăkhon vay lnăvƠătng th
ca th trng; AMCs caăcác ngơnăhƠngăvn x lỦăn BSăcaăcácăkhon vay nh l. Môă
hìnhăhn hp đcăápădng ti Trung QucăvƠăVit Nam (Hunh Th Du, 2004); Nht Bn
12

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
thi k đuătheoămôăhìnhăphơnătánănhngăkhôngăhiu qu, v sau phi thc hinămôăhìnhătp
trung.
2.5. Cáchăthc x lỦăn xu BS  cácănc
1). HoaăKă- cuiăthpăniênă1980ăvƠăđt khngăhong 2007-2010

TiăHoaăKă1989,ăđăgiiăquyt khngăhong n xu choăvayămuaănhƠă
7
, chínhăphăđưăthƠnhă
lpămiănhiuăđnhăch,ănhăCôngătyăqunălỦătƠiăsnăquc gia (RTC),ăQuăboăhimăhipăhiă
tinăgiă(SAIF),ăHiăđngătƠiăchínhănhƠăăliênăbangă(FHFB) (VnăCng,ă2012). Mt s
mcătiêuăquanătrng caăRTCălƠătiăđaăhoáăthuănhpăròngăt vicăbánăcácătƠiăsnăđc chuyn
nhng; ti thiuăhoáătácăđngălênăcácăth trngăđa c; tiăđaăhoáăvic toăraănhƠă choăcácă
cáănhơnăcóăthuănhp thp (Hunh Th Du, 2004).
t khng hongătƠiăchínhătoƠnăcu 2007-2010 bt ngun t khng hong cho vay th chp
nhƠă di chun ti M (xem ph lc), đưăbuc FED phiăbmătinăđ cu thanh khonăvƠă
liênătc ct gimălưiăsut. Nh khng hong, FED liăcóăthêmăsc mnh thng tr trong nn
tƠiăchínhăM vƠătoƠnăcu
8
.
Trongănmă2008,ăchínhăph M đưădùngăgóiă700ăt USDăphơnăb cho ba hng mc: cho vay
thanh khon tm thi; mua li n xu vƠăc phiu caăcác ngơnăhƠng.  cu th trng
BS,ămt phn tinăđcădùngăđ h tr haiăcôngătyăth chpătƠiăsnălƠăFannieăMaeăvƠă
FreddieăMacăcùngăviăcăquanăqunălỦănhƠăliênăbang.ăSauăđóăChínhăph thƠnhălpăchngă
trìnhăgii cuătƠiăsn xu vƠăni lngăchoăvayăBSăviălưiăsut thp, thi hnăvayăkéoădƠiă
đnă40ănm.ăKt qu đn 2013 th trngăBSăđưăbtăđu hi phc.  đơyăgiăỦăcho Vit
Namăcóănênădùngăngơnăsáchăđ x lỦăn xuăvƠăgii cu th trngăBSăhayăkhông vƠădùngă
nhăth nƠo.
2). NhtăBn - nhngănmă1990 vƠăgiaiăđonăsau 1997
Nht Bnăđưătriăquaăhaiăđt khng hongăbongăbóngăBS,ăđtăđuălƠănmă1991ăvƠăđt tip
theoălƠănhăhng ca khng hongăchơuăÁănmă1997ăkéoădƠiănhiuănmăsauăđó (Nguyn
Th Tng Anh, Nguyn Th BíchăThy, 2013). Nht Bn đưăthƠnhălpăCăquanăGiámăsátă

7
SauăhuăthăchinăII,ăcácăđnhăchătităkimăvƠăchoăvayăcaăHoaăKă(S&L)ăđcăthƠnhălpăđăcungăcpăcácă
khonăvayăthăchpăchoăngiămuaănhƠă. CácăS&LăthamăgiaăvƠoăthătrngăBSăthngămiăquáămcănênăkhiă

chínhăphătngălưi sutătinăgi,ăcácăS&LănhanhăchóngăriăvƠoăkhngăhong.ăTănmă1986-1995,ăhnă1.600ă
S&Lăbăpháăsn,ătinăvănălênăđnăhƠngătăUSD (VnăCng, 2012)
8
Xem thêm Song Hongbin (2008), Chin tranh tin t, NXB Tr
13

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
tƠiăchínhă(10/1998)ăvƠăyăbanăTáiăcăcuătƠiăchínhă(12/1998),ăsauăđóăđcăsápănhpăvƠoăCă
quan Dch v tƠiăchínhă(2000). Chínhăph chun b chiăphíălênăđn 60.000 nghìnăt Yênăđ
gii quyt n xu,ătáiăcăcu vnăvƠăqunălỦăvicăđóngăca,ăsápănhpăcác ngơnăhƠngăyuăkém
(Kunio Okina et al, 2000).
Trongăgiaiăđonăđu Nht Bnăđ choăcác ngơnăhƠngăt x lỦ, bngăcáchăbmătinăchoăcác
ngơnăhƠngăhoc cho lpăcácăqu đuătăcóătănhơnăgópăvnăđ mua li n xuănhngăkhôngă
hiu qu.ăCác ngơnăhƠngăNhtăcóăđngăcăcheădu n xu, mtăkhácăh khôngămun cho vay
mi các doanh nghip trongămôiătrngălưiăsut thp nênăkhôngăquytătơmăx lỦătƠiăsn. Sau
đóăchínhăph Nht quytăđnhăđ choăcác ngơnăhƠngăyuăkémăspăđ vƠăquc huăhoáăcác
ngơnăhƠng. n 2001ăcôngătyăqunălỦătƠiăsn quc gia đc thƠnhălp đ bucăcác ngơnăhƠngă
phi chuyn giao n, BS vƠăbcăđuăđưăthƠnhăcông.ăTuyănhiênădoăquáătrìnhăx lỦăn kéoă
dƠiănênăt l thu hiătƠiăsn ca Nhtătngăđi thp ch khong 20-30% (CIEM, 2013). ơyă
cngălƠătrng hp giăỦătt cho Vit Nam trong vicăcơnănhc buc cácăngơnăhƠngăyuăkémă
phi pháăsn nhmăđyănhanhăquáătrìnhăx lỦăn.
3). Trung Quc - giaiăđon cui thpăniên 1990ăvƠăđu nhngănmă2000
N xu ca Trung Quc bt ngun t cácăkhonăchoăvayătheoăchínhăsáchăcaăchínhăph vƠăă
cácăkhon cho vay BS quáămc (xem ph lc).  Trung Quc, 4 ngơnăhƠngănhƠănc ln
nht chim 68,3% tng n ca h thng (Beim and Calomiris).ăCácăkhon n xu ca bn
ngơnăhƠngănƠyăđcătáchăraăđ giaoăchoăcácăAMC tngăng caăcácăngơnăhƠng. Cácăkhon
n xuăđc chuyn giao ti mcăgiáătr s sách.ăTráchănhim ca 4 AMCălƠăphi x lỦăht
cácăkhon n xuănƠyătrongăvòngă10ănm.ăT 1998 ậ 2001, 1.400 t NDT n xu ca bn
ngơnăhƠngăđưăđc chuynăgiaoăchoăcácăAMC (MinhăPhng,ă ngƠyă
17/12/2013). SauăđóăTrungăQuc tpătrungătáiăcuătrúcăcácăNHTM nhƠănc bngăcáchămi

giăcácănhƠăđuătăchinălcăncăngoƠiătham gia vƠăniêmăytăraăcôngăchúngănhmătngă
tínhăminhăbchăvƠănơngăcaoănngălc qun tr ca cácăNHTM. n cuiănmă2004,ă4 AMC
nƠy thu hiăđc 675 t NDT, chimă40%ăgiáătr n xuăđc chuyn giao t nmă1999.ăT
l thu hiătƠiăsn tiăcácăAMCătínhăđnăthángă12/2004ăđt khongă20%ălƠăt l thp (CIEM,
2013), ch yuălƠădoăcht lngătƠiăsn thp,ăquyăđnh mua li n xuătheoăgiáătr s sách,ăvƠă
thiu minh bch tiăcácăAMC;ăcácăBSăđcăđnhăgiáăquáăcaoătrongăthi k bongăbóng.
14

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
4). CácăncăChơuăÁătrongăđtăkhngăhongă1997
Thái Lan: Khi khng hong xy ra, n xu caăcác ngơnăhƠngăTháiăLanăgiaătngăvƠăđtăđn
46%ăvƠoăcuiănmă1997.ăN choăvayăBSăcaăTháiăLanăgiaiăđon 1995-1997 chim 30-
40% tngădăn. TnăkhoăBSăcuiănmă1997ălƠă2.171ăt bath chim 45% GDP caăTháiă
Lan (KoichiăMeraăvƠăBertrandăRenaud,ă2000). Chínhăph TháiăLanăđaăraăbaăgiiăpháp:ă
Bmăvn trc tipăđ cu thanh khon; LpăcácăAMC đ x lỦăn; Lpăcácătrungăgianăcă
cu n (CDRC). Thi k đuăcácăAMCălƠăcaăcác ngơnăhƠngătheoămôăhìnhăphơnătán.ăn
2001ăthìăcôngătyăqunălỦătƠiăsnăTháiăLanămiăđcăthƠnhălp (TAMC). CácăAMCăcaăTháiă
LanăđcăxemălƠăhiu qu, t l thu hiătƠiăsnăđt 37,7%. Ngun vn hotăđng ca TAMC
96% lƠăt phátăhƠnhătráiăphiu (KoichiăMeraăvƠăBertrandăRenaud,ă2000). Chínhăph đưăcóă
cácăbinăphápăh tr th trngăBS.ăDoăhu htăcácăkhon n xu caăTháiăLanăthucălnhă
vc BSăvƠăsn xutănênăTAMCătp trung x lỦăcácătƠiăsnăvƠăd ánăBS.ăCácătƠiăsnăđc
phơnăloiăđ bánăđuăgiáăhoc tip tcăphátătrin,ăhoƠnăthin riăbánăđ thu hi n. Ngun
vnăđ hoƠnăthin d ánăđcăchoăvayăthôngăqua NgơnăhƠngăBankThaiăvƠăNgơnăhƠngătit
kimăchínhăph.
Indonesia: Cóăth nóiăIndonesiaăchu nhăhng nng n nht t đt khng hong 1997.
GDP(1998) gimă13,7%,ăđng tin mtăgiáăđn 84%. Trcăgiaiăđon khng hong (1995),
hu htăcácăbáoăcáoăxácănhnăcungăBSăvtăquáăcu,ătrc 7/1997 cu nhƠă cao cpăđưă
bưoăhòaăvƠăcuăBSăcôngănghipăđưăđcăđánhăgiáăquáăcao.ăCui 1996 t l lpăđy caăcácă
cnăh choăthuêăvƠăchungăcăítăhnă70%ă(Fischer,ă2000). T 1996 tinăthuêăcácăloiăBSăđưă
gim mnh.ăTuyănhiên,ănhiuănhƠăđuătăvn t ra lcăquan.ăc bit, gingănhăVit Nam,

BSăđt trng tiăIndonesiaăđcăphátătrin mnh. Ngay sauăđt khng hongăgiáăđt trng
gimăhnă40% (Fischer, 2000). CácăhƠnhăđng caăchínhăph: Th nht,ătuyênăb boăđm
mi khon tin gi. Th hai, thƠnhălpăcăquanătáiăcuătrúc ngơnăhƠngă(IBRA)ăvƠoănmă1998.ă
Th ba, ci thinăkhungăphápălỦ.ăChínhăph Indonesiaăkêuăgi h tr ca Qu tin t quc
t (IMF)ăvƠăchp nhn thc hinăchínhăsáchătin t tht cht, tƠiăkhóaăthtălngăbuc bng.
McătiêuăcaăIBRAălƠătáiăcuătrúc ngơnăhƠng;ăbánătƠiăsn thu hi n vƠătáiăcuătrúcădoanh
nghip. Trong 3 mcătiêuătrênăthìănăđnh h thng ngơnăhƠngăđcăxemălƠăkháăthƠnhăcông,
cònăbánătƠiăsn thu hi n thìăkhôngămyăthƠnhăcông vìăgiáătr BSăgim mnh. T l thu
hiăchoăvayălƠăkháăthp 23% (Phan Th Minh Khoa, 2013), thpăhnăcácănc trong khu vc
chơuăÁă(Malaysiaă42,7%;ăTháiăLană37,7%;ăHƠnăQuc 27,5%). NhăvyăkhiăgiáăBSăđc
15

TrnăThanhăTùngăậ Fulbright MPP5 (2014)
đnh giáăquáăcaoăđ choăvayătrongălúcăth trngăbongăbóngăthìăkt qu x lỦăn t vicăbánă
cácăBSăs rt thp;ăđơyălƠăluăỦăquanătrng trong hotăđng cho vay caăcácăngơnăhƠng.
Malaysia: Khi khng hong 1997 xyăraăthìăcác doanh nghip Malaysiaăđưăgiaătng bánăcácă
tƠiăsnăđ gii quytăkhóăkhn,ătrongăđóătƠiăsn ch yuălƠăBS.ăTrongăcácălỦădoăbánătƠiăsn
thìăbánăđ tr n chim t trng cao nht 38,3% (Ting Kien HWA, 2004) xem Bng 3.
Bng 3: Các lý do thanh lý tài sn ti Malaysia, 1992-2001

1992 ậ 1996
1997 - 2001
1992 - 2001
Gimăvayămn
12
31
43

25.5%
38.3%

33.6%
Băsungăvnăluăđng
0
7
7

0.0%
8.6%
5.5%
Thngădăvn/ăHotăđngăhiuăquăhn
6
15
21

12.8%
18.5%
16.4%
Thuăvăcácăkhonăđuăt
10
10
20

21.3%
12.3%
15.6%
KhôngănêuălỦădo
19
18
37

40.4%
22.2%
28.9%
Tng
47
81
128

100%
100%
100%
Ngun: Ting Kien HWA (2004)
Chínhăph Malaysiaăkiênăquytăkhôngănhn s cu tr ca IMF, h thc hin tht cht tin
t vƠăhn ch t doătƠiăkhon vn. Malaysiaătheoăđuiămôăhìnhăx lỦăn tp trung. Cui
1998 côngătyăqun lỦ tƠiăsnăDanahartaăđc thƠnhălp. McătiêuălƠăduyătrìămt t l n xu
ngơnăhƠngă mcăđ cóăth qunălỦăđc. MalaysiaăthƠnhălpăthêmămtăcăquanătáiăcp
vn choăcác ngơnăhƠngălƠăDanamodal
9
.
MalaysiaăcngăthƠnhălp y banăTáiăcăcu n doanh nghip (CDRC), CDRC ch tham gia
khiăgiáătr khonăchoăvayăvt 50 triuăringgit,ăcácăđnăv phc hi n đc bităđcăthƠnhă
lpăđ qunălỦăcácăkhon n xu viăgiáătr nh hn.ăMalaysiaăđưăđtăđcăthƠnhăcôngăh t
l n xuăvƠăsápănhp mt s ngơnăhƠng.

9
NgơnăhƠngătrungăngăMalaysiaăbmăchoăDanamodal 1,5 t ringgităvƠăd tínhăs cnăđn 16 t ringgităđ đaă
t l anătoƠnăvn ca tt c các ngơnăhƠngăti thiuălƠă9%.ăn 12/1999, tng s vnăDanamodalăbmăchoă10
ngơnăhƠngălƠă5,3ăt ringgit.ăn 31/01/2001, con s nƠyăcònă3,7ăt ringgităvƠăđnătháng 11/2003, Danamodal
đưăthuăhi li hu htăcácăkhon vnăđưăắbm”ăvƠoăcác ngơnăhƠng. (Rahimah Majid, 1999)