B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.H CHÍ MINH
NGăTHăHọA
MIăQUANăHăGIAăLMăPHÁTă
VÀăTNGăTRNGăKINHăTă:ă
NGHIÊNăCUăTHCăNGHIMăă
VITăNAM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.H CHÍ MINH – NM 2014
BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HăCHÍăMINH
NGăTHăHọA
MIăQUANăHăGIAăLMăPHÁTăVÀăTNGăTRNGă
KINHăTă:ăNGHIÊNăCUăTHCăNGHIMăăVITăNAM
Chuyên ngành : Tài chính ậ Ngân hàng
Mƣăs : 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngiăhngădnăkhoaăhcă:ăPGSăTSăNguynăNgcănh
TP.H CHÍ MINH – NM 2014
LffiCAMDOAN
Toi xin cam doan van
"MOl
QUAN
Ht
GIUA
PilAT
VA
TANG
TRUONG
KINH
TE
: NGHIEN
CUu
TIIVC
NGHI$M
(J
NAM" la cong trinh nghien
c(ru
cua chinh tac gia,
n()i
dung
duqc due tir qua trinh
hQC
va cac qua nghien
CUu
th\IC
trong thai gian qua, cac
s6
su
d\}ng
la trung thvc va c6 ngubn g6c
trich ddn ro rang. van duqc
th\l'C
dum
S\1'
hu6ng
ddn
khoa
hQc
cua
ThAy
NgQc
Dinh
Tac gia van
D!NGTHlHOA
TRANG
PH(/
BiA
LOICAMDOAN
Mf)CL(JC
DANH Mf)C VIET TAT
DANH Mf)C BANG
DANH
Mf)C
HiNH
MUCLUC
• •
Tom 1
1lUi
, -
C ONG 1 : GIOI
TH!Jj;U
2
1.
vAn
d€ 2
2 M
t
." '
hu
h'
h'"
uu'
3
. \IC
1eu
va
p ong p ap ng I en c .
3.
vi nghien
cl:ru
4
4.
y nghia cua
d€
titi 5
5.
K€t
cAu
de tai 5
cHUaNG
2:
cAc
BANG CHUNG THT/C NGHIEM
v.E
M6I
QUAN HE
GIUA
L4M
PHAT
VA
TANG TRUONG KINH TE 6
2.1
Tfmg quan v€ phat
va
tang
truang
kinh t€ 6
2.1.1 phat 6
2.1.2 Tang
truang
kinh t€ : 6
2.1.3
Mbi quan gifra phat
va
tang
truang
kinh t€ 7
2.2
Khai quat nhfrng nghien
cl:ru
tru6c day
12
2.2.1. Cac
bAng
chirng
thl,Ic
chi ra mbi quan d6ng bi€n gifra
phat
va
tang
truang
kinh
t€
12
2.2.2.Cac
bAng
chirng
thl,Ic
chi ra mbi quan nghich bi€n gifra
phat
va
tang
truang
kinh t€
13
2.2.3. Cac
bAng
chirng thl,lc chi ra m6i quan d6ng gifra
phat
va
tang tnr6ng kinh
15
CHUONG
3:
PHUONG PHAP NGHIEN
CUu
24
3.1
Mo hinh chinh sai s6 24
3.1.1
dinh d6ng lien
25
3.1.2
Mo
hinh chinh sai s6
ECM
25
3 .1.3 djnh d6ng lien
va
ECM
26
3 .1.4
ECM
va
S\I tac d9ng trong dai 26
2.2
Dfr 28
CHUONG 4 :
KET
QUA NGHIEN
c(!u
30
4.1
Th6ng ke mo
ta
va
s6
tuang
quan 24
4.2
djnh
dan
vj 32
4.3
Ll,la
ch<;>n
bu6c
t6i uu 34
4.4
dinh d6ng lien 36
4.5
djnh m6i quan nhan qua Granger 38
4.6
Phan tich can
bAng
ngful
Mo
hinh
ECM
40
4. 7 qua mo hinh VECM
43
4.8 Phan ra
phuang
sai
43
4.9 Thao qua 46
CHUONG
5:
KET
LUJN
VA
KHUYEN NGH! 49
5.1
vfin
nghien c(ru
49
5.2
cua nghien c(ru
va
huang
nghien c(ru theo 49
5.1
M9t s6 nghi chinh sach 49
Danh
ffi\IC
cac tai kham
khilO
Ph\11\IC
DANHMVCVIETTAT
ADF: Augmented Dickey-Fuller
Test-
Ki€m dinh DF
rna
r()ng
CPI:
Chi s6 gia tieu dung
ECM:
Error Correction Model: Mo hinh chinh sai s6
GDP:
Tfmg san phfun qu6c
n()i
GNP:
T6ng san phfun qu6c dan
IMF:
Quy qu6c
OLS:(Ordinary Least Square): Phuang phap binh phuang be nhftt
PP
test: Philips anh Perron
Test-
Phuang phap ki€m dinh PP
VECM:
Vector Error Correction Model - Mo hinh vee
to
chinh sai s6
VND:
Dbng Nam
WB:
Ngan hang gioi
DANH
MVC
BANG
Bang 2.1: Tom
tAt
TAng
quan cac nghien c(ru tru6'c day
Bang
4.1.1: Cac gia tri th6ng ke mo
tA
ty tang tru6ng
va
phat cua
Nam giai 1997 - 2013
Bang
4.1.2:
s6 tuong quan giua tang tru6ng
va
phat
Bang
4.2.1: Kiem dinh don vi
Bang 4.3.1: L\fa
chQn
buac
tre t6i uu
Bang 4.4.1 Kiem dinh h6i qui d6ng lien ket Johansen cho GDP
va
CPI
Bang 4.5.1 Ki€m dinh m6i quan nhan qua Granger giua GDP
va
CPI
Bang 4.6.1: Ket qua kiem dinh mo hinh
ECM
Bang 4.
8:
Ket qua phan tich phan ra phuong sai
DANH
MVC
HiNH
Hinh
4a
: Cac cua mo hinh V
AR
Db
thi 4.8a: Phan
UI1g
phan ra Cholesky
1
MIăQUANăHăGIAăLMăPHÁTăVÀăTNGăTRNGă
KINHăTăăVITăNAM
Tómătt
Mi liên h gia tng trng kinh t và lm phát là vn đ thu hút đc s quan tâm
ca nhiu nhà nghiên cu kinh t. Trong thi gian gn đây, kinh t th gii có nhiu
bin đng, đc bit là cuc khng hong kinh t toàn cu, làm gim tc đ tng
trng và khin lm phát tng cao nhiu nc, trong đó có Vit Nam. iu này đt
ra yêu cu cn nghiên cu mt cách sâu sc s tác đng qua li gia tng trng và
lm phát, t đó đ xut các bin pháp nhm n đnh lm phát và thúc đy tng trng
cho tng quc gia
Bài vit nhm nghiên cu mi quan h gia tng trng kinh t và lm phát Vit
Nam trong thi gian gn đây. Kt qu phân tích t phng pháp hi quy đng liên
kt, mô hình ECM (Error Correction Model) và mô hình VAR (Vector
Autoregressive Model ) s dng d liu hàng quý cho thy gia tng trng kinh t
và lm phát có mi quan h đng bin trong dài hn, Còn trong ngn hn, tng
trng kinh t b tác đng bi chính nó vi đ tr 1 và 3; còn lm phát thì đ tr
4. Mô hình ECM cho thy h s hiu chnh t ngn hn v trng thái cân bng dài
hn là ( -0.307602); h s mang du âm cho bit các nhân t thi k này chu nh
hng bi nhng bt cân bng ca thi k trc. Kt qu phân tích mi quan h
nhân qu Granger, phân tách phng sai và hàm phn ng đy cho thy, s thay đi
trong tng trng kinh t và lm phát ch yu là do s thay đi ca chính nó và tng
trng kinh t nh hng rõ rt đn lm phát. iu này cho thy, khi kích thích tng
trng kinh t là chúng ta s gây ra mt mc lm phát và chúng ta cn phi chp
nhn vn đ này trên thc tin.…Nhng kt qu này có hàm ý chính sách quan
trng.
2
CHNGă1:ăGIIăTHIU
1. tăvnăđ
Trong phát trin kinh t, thách thc ln nht và cng khó khn nht là kt hp hài
hòa gia tng trng kinh t và kim ch lm phát. Ti nhiu quc gia phát trin, lm
phát đc xem là vn đ quc gia rt nghiêm trng, mt khi nn kinh t có lm phát
mc đ cao s làm st gim tit kim, st gim đu t, Ngoài ra, lm phát cao s
làm gim nhp đ tng trng kinh t, mt kh nng thc hin nhng k hoch dài
hn ca quc gia và nhc đim ca nó to cng thng v mt chính tr xư hi.
Mi quan h gia tng trng và lm phát luôn là vn đ thu hút đc s quan tâm
ca nhiu nhà nghiên cu kinh t. Trong thi gian gn đây, s bt n ca kinh t th
gii sau thi k khng hong kinh t toàn cu tác đng đư làm gim tc đ tng
trng và gia tng lm phát nhiu nc, trong đó có Vit Nam. nhiu quc gia
đ có đc mc tng trng cao phi đánh đi vi mc lm phát cao. Trong lý thuyt
kinh t hc, s thay đi v giá c có nh hng c tích cc ln tiêu cc đn tng
trng. S tng giá mt mc đ nht đnh s kích thích s tng trng. Theo
trng phái Keynes, mi quan h gia tng trng và lm phát là mi quan h cùng
chiu và nghiên cu thc nghim ca nhà nghiên cu Tobin (nm 1965) cng cho ra
kt qu tng t. Trên thc t tu theo tình hình ca mi nc, mi quan h gia lm
phát và tng trng có th cùng chiu và cng có th ngc chiu. Có nhiu nghiên
cu v mi quan h gia tng trng và lm phát. Các nghiên cu gn đây ca Fisher
(1993), Barro (1996), Bruno and Easterly (1998) đư ch ra mi quan h gia tng
trng và lm phát là nghch bin nhiu nc khác nhau. c bit, Khan và
Sehadji (2001) đư phát hin ra “ngng” ca mc lm phát là 11%; có ngha là mi
quan h gia tng trng – lm phát mang du âm khi t l lm phát vt quá
ngng này và mang du dng trong trng hp ngc li. Mt s kt qu nghiên
cu ca Fisher (1993) và Sarel (1996) chng minh cho thy mi quan h gia lm
phát và tng trng là quan h tuyn tính. Mô hình đng liên kt và mô hình sai s
3
hiu chnh (ECM) đc Mallik và Chowdhury (2001) s dng đ nghiên cu mi
quan h cùng chiu gia tng trng kinh t và lm phát trong dài hn 4 nc Nam
Á (Bangladesh, Pakistan, Sri – Lanka và n ). ng thi mt s tác gi cng s
dng kim đnh nghim đn v (Unit root test) đc đ xut bi Dickey - Fuller (DF)
và Augmented Dickey – Fuller (ADF) (1979), s dng phng pháp phân tích
phng sai (Variance Decomposition) da trên mô hình VAR nh Faria, Carneiro
(2001), … đ chng minh rng lm phát không nh hng đn sn lng thc t
(GDP) trong dài hn. Tuy nhiên trong ngn hn thì tác đng ca lm phát đn sn
lng thc t (GDP) li mang du âm.
Vn dng các kt qu nghiên cu trên, bài vit s dng mô hình đng liên kt, mô
hình sai s hiu chnh (ECM) và phng pháp phân tích phng sai dùng mô hình
VAR đ xem xét mi quan h gia tng trng và lm phát Vit Nam trong ngn
hn và dài hn thi k 1997-2013, s liu dùng đ phân tích tính theo quý.
2. McătiêuăvƠăphngăphápănghiênăcu
Bài nghiên cu này kim đnh mi quan h ngn hn và dài hn gia lm phát và
tng trng kinh t ca Vit Nam trong giai đon Q1 1997 đn Q4 2013.
Câu hi nghiên cu đc đt ra là:
- Lm phát và tng trng có mi quan h đng bin hay nghch bin trong ngn
hn và trong dài hn?
- nh hng ca lm phát đn tng trng có nhiu hn nh hng ca tng
trng đn lm phát hay không?
- Hàm ý chính sách trong vic qun lý và kim ch lm phát phc v cho tng
trng kinh t bn vng đc rút ra trong nghiên cu này là gì?
Phng pháp nghiên cu:
Trong nghiên cu ca mình, tôi s dng kim đnh nghim đn v (Unit root test),
4
kim đnh tính đng liên kt trong mô hình bng kim đnh Johansen, kim đnh
quan h nhân qu Granger và phân tích mô hình ECM đ xem xét mi quan h
gia tng trng và lm phát Vit Nam trong ngn hn và dài hn thi k 1997
2013.
Bng chng thc nghim thu đc t vic chy mô hình đng liên kt và mô hình
ECM s cho chúng ta cái nhìn rõ hn v mi quan h này. T đó xác lp
mi quan h đnh hng gia tng trng kinh t - lm phát và s dng lm phát
nh mt công c qun lý kinh t v mô. ng thi đa ra nhng nhn đnh và mt s
kin ngh cho các c quan Chính ph v kim soát lm phát trong mi quan h vi
tng trng kinh t trong thi gian ti.
3. Phmăviănghiênăcu
Gii hn ca nghiên cu này là xoay quanh mi quan h gia lm phát và tng
trng kinh t, tìm hiu mi quan h nhân qu gia lm phát và tng trng kinh t
trong ngn hn ln trong dài hn. Do đó, đ tài không đi sâu vào phân tích các nhân
t tác đng đn lm phát và tng trng kinh t. Khung phân tích da trên mô hình lý
thuyt ECM và VAR
4. ÝănghaăcaăđătƠiă
- tài góp phn khng đnh thêm nhng bng chng thc nghim v mi quan
h gia lm phát và tng trng kinh t Vit Nam.
- Nhng hàm ý rút ra t vic kim đnh mô hình nghiên cu thc nghim góp
phn b sung thêm c s khoa hc cho vic hoch đnh chính sách qun lý và kim
ch lm phát trong điu kin duy trì phát trin kinh t bn vng.
5. KtăcuăđătƠi
6. Vi các ni dung nh trên đ tài đc kt cu làm nm chng:
5
- Chng 1: Gii thiu đ tài. Trong chng này, tác gi gii thiu tng
quát v đ tài nghiên cu, bao gm lý do chn đ tài, mc tiêu, d liu và phng
pháp nghiên cu, ý ngha đ tài và kt cu lun vn.
- Chng 2: Các nghiên cu thc nghim v mi quan h gia lm
phát và tng trng kinh t. Trong chng này, tác gi tóm tt các nghiên cu
trc đó v mi quan h gia lm phát và tng trng kinh t.
- Chng 3: Phng pháp nghiên cu. Trong chng này, tác gi trình
bày phng pháp thu thp, phng pháp x lý và ngun d liu đ thc kim đnh
mi quan h gia lm phát và tng trng trong dài hn, trong ngn hn.
- Chng 4: Kim đnh thc nghim mi quan h lm phát và tng
trng kinh t. Trong chng này, tác gi s dng các phng pháp x lý s liu,
phng pháp kim đnh đư trình bày trong chng 3 đ kt lun v mi quan h
gia lm phát và tng trng kinh t.
- Chng 5: Kt lun và khuyn ngh. chng này, tác gi tng kt li
vn đ nghiên cu, các hn ch ca đ tài và đa ra mt s khuyn ngh cho vic
điu hành chính sách v mô ca chính ph.
6
CHNGă2:ă CÁCăNGHIÊNăCUăTHCăNGHIMăVăMIăQUANăHă
GIAăLMăPHÁTăVÀăTNGăTRNGăKINHăT
2.1.ăTngăquanăvălmăphátăvƠătngătrngăkinhăt
2.1.1.ăLmăphát
Lm phát là s tng lên ca mc giá chung theo thi gian trong nn kinh t (Mankiw,
2010). Theo quan đim này thì lm phát không phi là hin tng giá ca mt vài
hàng hoá nào đó tng lên, cng không phi giá c chung tng lên mt ln. Nh vy,
lm phát là s tng giá liên tc theo thi gian. Hay nói cách khác, lm phát là s mt
giá tr th trng hay gim sc mua ca đng tin. Khi so sánh vi các nn kinh t
khác thì lm phát là s phá giá ca mt loi tin t này so vi các loi tin t khác.
Ngc li vi lm phát là gim phát. Mt ch s lm phát bng 0 hay mt ch s
dng nh thì đc ngi ta gi là s "n đnh giá c".
V mt tính toán, lm phát là phn trm thay đi ca ch s giá chung trong nn kinh
t theo tng giai đon. Có hai ch s đc dùng đ đo lng lm phát, đó là ch s giá
tiêu dùng (CPI) và ch s GDP điu chnh. Ch s giá tiêu dùng (CPI) là t s phn
ánh giá c ca mt r hàng hoá trong nhiu nm so vi nm gc. Ngha là, r hàng
hoá đc la chn không thay đi qua nhiu nm. Ch s GDP điu chnh phn ánh
giá ca mt đn v sn lng đin hình so vi giá trong nm c s. Ch s này còn
đc gi là ch s điu chnh giá ngm đnh ca GDP, là t l gia GDP danh ngha
và GDP thc t. Trong đó, GDP danh ngha phn ánh giá tr ca hàng hoá và dch v
tính theo giá hin hành và GDP thc t phn ánh giá tr ca hàng hoá, dch v tính
theo giá c đnh ca nm c s. Tu vào tình hình c th ca mi quc gia mà s
dng ch tiêu đo lng lm phát cho thích hp.
2.1.2.ăTng trngăkinhăt
Tng trng kinh t là s gia tng thc t tng sn phm quc ni (GDP-Gross
Domestic Product) hoc tng sn phm quc dân (GNP-Gross National Product)
hoc sn phm quc dân ròng (NNP –Net national Product) trong mt thi gian nht
đnh. Các nhà kinh t thng s dng ch tiêu GDP đ đo lng tng trng kinh t.
7
Trong đó, tng sn phm quc ni (GDP) là tng giá tr hàng hóa và dch v cui
cùng đc sn xut ra trong phm vi quc gia trong mt thi k nht đnh. GDP phn
ánh nng lc sn xut ca nn kinh t trong mt thi k nht đnh.
đo lng tng trng kinh t có th dùng mc tng trng tuyt đi, tc đ tng
trng kinh t hoc tc đ tng trng bình quân hng nm trong mt giai đon.
Theo đó, mc tng trng tuyt đi là mc chênh lch quy mô kinh t gia hai thi
k cn so sánh.
Tc đ tng trng kinh t đc tính bng cách ly chênh lch gia quy mô kinh t
k hin ti so vi quy mô kinh t thi trc chia cho quy mô kinh t k trc. Tc đ
tng trng kinh t đc th hin bng đn v %.
Nu quy mô kinh t đc đo lng bng GDP danh ngha thì s có tc đ tng
trng GDP danh ngha. Còn nu quy mô kinh t đc đo lng bng GDP thc t
thì s có tc đ tng trng GDP thc t. Thông thng, tng trng kinh t dùng ch
tiêu thc t hn là các ch tiêu danh ngha.
2.1.3.ăMiăquanăhăgiaălmăphátăvƠătngătrngăkinhăt
Mi quan h gia lm phát và tng trng kinh t vn là mt tranh cưi v lý thuyt
ln nhng nghiên cu thc nghim. Nhìn chung, các kt qu nghiên cu cho thy lm
phát và tng trng kinh t không phi là quan h mt chiu, mà có tác đng qua li
ln nhau.
Theo lý thuyt tng trng c đin, trong đó, Adam Smith là ngi đt nn tng cho
mô hình tng trng c đin, lý thuyt này da vào bên Cung ca nn kinh t vi
hàm sn xut có bin ph thuc là sn lng (Y) và các bin đc lp bao gm lao
đng (L); máy móc thit b (K) và đt đai (T). Hàm sn xut có dng: Y = f (L, K, T).
Các yu t dn ti tng trng trong mô hình C đin đó là tng dân s, tng đu t
và tng đt đai s dng vào sn xut. Adam Smith cho rng tng trng là quá trình
t cng c bi nn kinh t vn hành theo quy lut li nhun tng theo quy mô và xác
đnh tit kim nh “ngi to lp” ca đu t, t đó dn ti tng trng. Phân phi
thu nhp là yu t quan trng nht quyt đnh tc đ tng trng nhanh hay chm ca
nn kinh t. Các nhà kinh t theo Trng phái C đin cho rng li nhun ca các
8
nhà sn xut suy gim không phi do suy gim nng xut cn biên mà do s cnh
tranh gia t bn và ngi lao đng dn ti tng tin lng ngi lao đng. Lý
thuyt tng trng c đin không xác đnh rõ mi liên h gia lm phát vi nh
hng ca thu ti li nhun và tng trng. Tuy vy mi liên h gia lm phát và
tng trng đc ngm hiu là mi quan h t l nghch:tng chi phí tr lng làm
gim li nhun ca nhà sn xut và dn ti gim sn lng.
Lý thuyt tng quát ca Keynes ra đi t thc t cuc i suy thoái kt hp vi kt
qu ca hn na th k phát trin ý tng cân bng tng th. Lý thuyt ca John M.
Keynes (1936) mô t mi quan h gia lm phát và tng trng kinh t da vào mô
hình Tng cung (AS) và Tng cu (AD). Trong ngn hn, đng Tng cung AS có
h s góc dng và nh hn 90
0
, vì vy khi có nhng thay đi bên cu s tác đng
vào lm phát và sn lng GDP. C ch điu chnh trong ngn hn ca lý thuyt
Keynes chia làm hai giai đon: giai đon đu, lm phát và sn lng đu tng – lm
phát và sn lng có mi quan h đng bin. Giai đon hai, lm phát tip tc tng
nhng sn lng GDP không tng, thm chí gim và sau đó lm phát cng s gim.
Theo mô hình này, trong ngn hn s có s đánh đi gia lm phát và tng trng
kinh t, tuy nhiên s đánh đi này không din ra thng xuyên vì khi sn lng gim
xung di mc sn lng tim nng, lm phát cng s gim. Trong dài hn, đng
Tng cung (AS) là đng thng đng vi h s góc bng 90
0
, vì vy nhng thay đi
bên Cu ca nn kinh t ch tác đng vào giá c và gây nên lm phát.
Còn các nhà kinh t theo Trng phái Trng tin, đi đu là Milton Friedman, quan
tâm đn nét đc trng bên Cung ca nn kinh t trong dài hn. Nhng ngi theo
trng phái này tin rng trong ngn hn, bt k mt tác đng nào qua chính sách tài
khóa và tin t làm thay đi tng cu, thay đi sn lng và vic làm là không thc
t, nhng li ích trong dài hn phi đc u tiên hn trong ngn hn, Trng phái
này da vào Lý thuyt lng tin đ gii thích nguyên nhân gây nên lm phát. Có
mt s dng mô t Lý thuyt lng tin, chúng có bn cht ging nhau, ch khác
nhau v cách thc th hin, dng thc đn gin là phng trình Cambridge mô t th
trng tin t cân bng khi cung tin (Ms) bng Cu tin (Md), phng trình
9
Cambridge đc vit nh sau: Ms = k. P. Y. Bên phi ca phng trình biu th nhu
cu v tin ca nn kinh t, vi bin P biu th mc giá chung ca toàn b nn kinh
t; Y là tng sn phm trong nc (GDP) theo giá so sánh và k là hng s, Cung tin
là bin ngoi sinh, đc xác đnh qua chính sách tin t ca Ngân hàng Trung ng.
Trong lý thuyt lng tin, các nhà kinh t theo trng phái này gi s Y không đi
và nhu cu v tin ca nn kinh t là mt t l c đnh ca GDP theo giá hin hành.
Lý thuyt v lng tin ch rõ khi Cung tin tng s dn ti tng giá ca nn kinh t,
nói cách khác, lm phát là sn phm ca cung tin tng cao hn t l tng trng ca
nn kinh t. Ngha là, trong dài hn, giá c b nh hng bi cung tin ch không
thc s tác đng lên tng trng kinh t. Nu cung tin tng nhanh hn tc đ tng
trng kinh t thì lm phát tt yu s xy ra. Nu gi cung tin và h s to tin n
đnh thì tng trng cao s làm gim lm phát. Trong tác phm bt h: “Lch s tin
t ca Hp chng quc Hoa k 1817-1960” Milton Friedman và Anna Schwart đư
vit: “Vn đ tin t và gii thích nhng bin đng v giá c, sn lng, vic làm
luôn tìm thy t bin đng ca tin t, Chính ph chu trách nhim v nhng bin
đng tin t này”. Các nhà kinh t theo Trng phái Tin t luôn đ cp ti vai trò
ca Ngân hàng Trung ng vi chc nng kim soát mc cung tin, trc tip kim
soát t l lm phát ca nn kinh t, nu Ngân hàng Trung ng gi mc cung tin n
đnh, mc giá s n đnh, t đó ng ý vai trò quan trng ca chính sách tin t đi vi
bin đng v giá c ca nn kinh t.
i vi lý thuyt tân c đin, các nhà kinh t gi s th trng và k vng hp lý
phn ng rt nhanh đn trng thái cân bng gn nh tc thì, do vy không có s khác
nhau nhiu gia ngn hn và dài hn, các bin đng ngn hn và xu hng dài hn
đu ít liên quan ti tng cu, nên qun lý tng cu không có tác dng. Mô hình tng
trng Tân c đin da vào s thay th gia máy móc thit b và lao đng trong Hàm
sn xut đ đm bo tng trng luôn trng thái bn vng. Vì vy, tình trng phát
trin không bn vng đ cp trong mô hình tng trng Harrod-Domar vi gi thit
h s s dng máy móc, thit b trong sn xut luôn c đnh đư đc khc phc. Mô
hình tng trng Tân c đin gi thit tin b ca công ngh dùng vào sn xut là
10
mt bin ngoi sinh và có th áp dng ngay vào sn xut qua vic trang b máy móc
thit b mi hoc ci tin ngay máy móc thit b hin đang s dng. Tính logic ca
mô hình tng trng Tân c đin đư b thc tin phn bác ch khi tin lng ca
ngi lao đng tng lên (li nhun ca nhà sn xut gim), máy móc thit b không
hoàn toàn thay th đc nhu cu v lao đng. Theo logic kinh t, khi tin lng tng,
l ra các nhà sn xut s s dng nhiu máy móc thit b thay cho lao đng. Nhng
máy móc cng do lao đng to ra nên giá ca máy móc thit b cng tng lên khi tin
lng tng. Vì vy khi tin lng tng, các nhà sn xut thng áp dng công ngh
s dng nhiu lao đng hn là áp dng công ngh s dng nhiu máy móc thit b.
Robert Mundell là ngi đu tiên ca trng phái Tân c đin đa ra c ch mô t
mi quan h gia lm phát và tng trng. Theo mô hình ca Mundell và mt s nhà
kinh t cho rng lm phát có quan h t l thun đi vi tng trng. Hai lý do đc
vin dn đ bo v quan đim này. Mt là, khi lm phát tng, luôn có đ tr thi gian
gia tng giá ca sn phm đu ra và tng giá ca sn phm đu vào, đc bit là đ
tr v tng tin lng. Khi tin lng đc gi n đnh trong giai đon khá dài s
làm tng li nhun cn biên, tng qu đu t và khích l kh nng đu t ca nhà sn
xut, điu này dn ti tng đu t, tng nng lc sn xut ca công ty và tng trng
kinh t. Hai là, lm phát kéo theo vic phân phi li thu nhp gia các tng lp dân
c theo hng mang mi li nhiu hn cho nhóm có thu nhp cao (Nhóm này thng
nm gi tài sn có li nhun cao và thu nhp không ph thuc vào tin lng). Nhóm
thu nhp cao có t l đ dành cao hn, vì vy khi có lm phát dn ti tng đ dành và
đây là ngun vn đ tng đu t, làm gim lưi sut dn ti tng trng kinh t. Cùng
vi quan đim này, mt s nhà kinh t cho rng lm phát làm gim giá tr tài sn ca
toàn b cng đng dân c, đ giá tr tài sn không b suy gim, ngi dân s tng đ
dành nhm c cu li các loi tài sn h đang nm gi. Tng đ dành đng ngha vi
tng đu t đ tng giá tr tài sn ca h, dn đn tng trng kinh t.
Lý thuyt tng trng Keynes mi bt ngun t trng phái Keynes vi vic đa ra
khái nim v sn lng tim nng, nn kinh t đt mc sn lng tim nng khi
vào trng thái toàn dng lao đng. Toàn dng lao đng đc hiu theo ngha tht
11
nghip mc t l t nhiên – t l tht nghip không làm tng hoc gim lm phát.
Mô hình Keynes mi vn hành theo “C ch lm phát ni ti” ngha là, lm phát gây
nên bi các bin ni sinh ca nn kinh t: Mt là, nu chính sách kinh t làm cho sn
lng (GDP) vt mc tim nng và t l tht nghip thp hn t l tht nghip t
nhiên, các yu t khác không đi, khi đó lm phát s gia tng vì các nhà sn xut s
tng giá sn phm và lm phát ni ti xu hn. Hai là, nu chính sách kinh t làm
cho GDP gim xung di mc tim nng và t l tht nghip cao hn t l tht
nghip t nhiên, các yu t khác không đi, khi đó lm phát s gim vì các nhà sn
xut s c gng s dng ht tim nng ca nn kinh t bng cách gim giá dn ti
lm phát gim và gim t l tht nghip; Ba là, nu chính sách kinh t gi cho GDP
đng mc sn lng tim nng, t l tht nghip bng t l tht nghip t nhiên và
nn kinh t không có các cú sc bên Cung, khi đó t l lm phát s không thay đi.
im hn ch ca lý thuyt tng trng Keynes mi ch các nhà kinh t không bit
đc chính xác GDP tim nng, t l tht nghip t nhiên và nhng ch tiêu này thay
đi theo thi gian. Mt khác lm phát luôn vn hành không cân xng ch tng lên
nhanh nhng gim xung chm.
Có th thy rng, lý thuyt v mi quan h gia tng trng kinh t và lm phát tuy
có khác nhau, nhng đu có đim chung là mi quan h đó không phi mt chiu mà
là có s tác đng qua li ln nhau. Nu mun tng trng cao thì phi chp nhn lm
phát, tuy nhiên đn mt lúc nào đó, nu lm phát tip tc tng cao thì s làm gim
tng trng. Trong dài hn, khi tng trng đt đn mc đ ti u thì lm phát không
tác đng đn tng trng na, mà lúc này lm phát là hu qu ca vic tng cung tin
quá mc vào nn kinh t.
2.2 Kháiăquátănhngănghiênăcuătrcăđơy
Trong nhiu thp k qua, các nhà nghiên cu đư s dng mô hình kinh t lng khác
nhau đ kim đnh d liu ca các nc trên th gii nhm tìm ra câu hi nghiên cu
liu có tn ti mi quan h gia lm phát và tng trng trong ngn hn hoc trong
dài hn tt c các nc hay mi quan h này đu tn ti trong c ngn và dài hn.
12
Qua kim đnh d liu ca các nc bao gm c nhng nc phát trin, nhng nc
đang phát trin… đư có nhng phát hin sau:
2.2.1ăCácănghiênăcuăthcănghimăchăraămiăquanăhăđngăbinăgiaălmăphátă
vƠătngătrngăkinhăt
Theo lý thuyt Keynes, trong ngn hn s có s đánh đi gia lm phát và tng
trng; ngha là, mun cho tng trng đt tc đ cao thì phi chp nhn mt t l
lm phát nht đnh; trong giai đon này, tc đ tng trng và lm phát di chuyn
cùng chiu; sau giai đon này, nu tip tc chp nhn tng lm phát đ thúc đy tng
trng thì GDP cng không tng thêm mà có xu hng gim (đng cong Phillips
ni ting v s đánh đi gia mc tiêu lm phát và tht nghip) ; mi quan h gia
tng trng và lm phát là đng bin
Umaru và Zubairu (2012) s dng d liu Q1 2005 đn Q1 2012 bng cách kim
đnh nghim đn v (The Augmented Dickey Fuller) và Philips Perron kt lun: tt c
các bin trong mô hình đu dng sai phân bc 1 và các kt qu ca kim đnh quan
h nhân qu cho thy GDP gây ra lm phát, lm phát không là nguyên nhân ca
GDP. Các kt qu cng cho thy lm phát tác đng tích cc đn tng trng kinh t
thông qua vic khuyn khích sn xut và tng trng sn lng
2.2.2 Cácă nghiênă cuă thcă nghimă chă raă miă quană hă nghchă bină giaă lmă
phátăvƠătngătrngăkinhăt
Nm 1993, Stanley Fischer s dng b d liu v các ch tiêu kinh t v mô ca 93
nc vi phng pháp hi quy theo nhóm và hi quy hn hp đ xây dng lc đ
nhm xác đnh “kênh chuyn ti” t thc thi chính sách kinh t v mô đn tng
trng. Trong nghiên cu Fischer đư xác đnh nhng phn hi tr li ca tng trng
đi vi lm phát, thm ht ngân sách, s méo mó ca th trng ngoi hi; nghiên
cu quan h nhân qu và các kênh vn hành ca chúng. Kt qu th hin qua các phát
hin ch yu sau:
13
(1). Lm phát có mi tng quan rt cht ch vi tng trng;
(2). Lm phát làm suy gim đu t và suy gim t l tng nng xut ca nn kinh
t dn ti suy gim tng trng - Kênh chuyn ti t lm phát đn suy gim tng
trng;
(3). Nghiên cu mt s trng hp đc thù cho thy lm phát thp không nht
thit là điu kin đ có tng trng cao trong dài hn và lm phát cao không phù
hp vi tng trng bn vng.
Den Haan và Wouter (2000), bng cách s dng mô hình VAR, lp lun rng tn ti
mi tng quan âm gia lm phát và tng trng
Mallik và Chowdhury (2001) phân tích tác đng lm phát và tng trng trong
bn quc gia Nam Á (Bangladesh, n , Pakistan và Sri Lanka) và tìm thy bng
chng đáng k v mt thng kê ca mt mi quan h tích cc gia hai bin.Các tác
gi đư thu thp các s liu t IMF, s dng mô hình hi quy đng liên kt và mô
hình sai s hiu chnh (ECM) đ phân tích mi quan h cùng chiu gia tng trng
và lm phát trong dài hn ca 4 nc này. Lý do ca vic nghiên cu thì đn gin:
di áp lc ca IMF, Ngân hàng th gii và ADB, 4 nc trên phi gim t l lm
phát đ tng trng kinh t. Các nc này không có siêu lm phát; t l lm phát
mc 7% đn 10%( ngoi tr Bangladesh có siêu lm phát t 1972 – 1974). Các tác
gi tìm thy 2 kt qu đáng quan tâm.
Th nht, lm phát và tng trng có quan h vi nhau mt cách chc chn.
Th hai, tính nhy cm ca lm phát đn s thay đi ca mc đ tng trng thì
ln hn s nhy cm ca tng trng đn s thay đi ca lm phát. Nhng kt qu
này đóng vai trò quan trng trong vic gi ý các chính sách.
Kirmanoglu (2001), bng cách s dng mô hình VAR cho thy t l lm phát cao
Th Nh K gây ra tng trng kinh t thp hn.
14
Faria 2001 kim đnh mi quan h gia lm phát và sn lng trong bi cnh nn
kinh t phi đi mt vi thi k lm phát cao kéo dài ti quc gia Brazil t nm 1985
đn nm 1995, tác gi s dng phng pháp nghiên cu là kim đnh nghim đn v
ADF (xác đnh tính dng ca chui d liu khi phân tích chui d liu theo thi
gian) và phng pháp phân tích phng sai da trên mô hình VAR… kt qu cho
thy lm phát không nh hng đn sn lng kinh t trong dài hn, tuy nhiên trong
ngn hn s nh hng ca lm phát đn sn lng li là nghch bin.
Mendoza (2003) tìm thy bng chng v s đánh đi lm phát và sn lng trong
nn kinh t Th Nh K s dng VAR và mô hình GARCH.
Omay và Öznur Kan (2010) s dng d liu 6 quc gia công nghip hoá vi
phng pháp nghiên cu là Panel Smooth Transition Regression (PSTR) tìm thy
bng chng tn ti mi quan h nghch bin có ý ngha thông kê gia lm phát và
tng trng kinh t, và ngng lm phát là 2.52%
Robert J. Barro 2013 nghiên cu d liu khong 100 quc gia giai đon 1960 -1990
s dng phng pháp hi quy đ kim đnh tác đng ca lm phát đi vi tng
trng kinh t, kt qu ch ra rng lm phát cao trong dài hn làm gim tng trng
và đu t, trong thi gian dài, nhng thay đi ca tc đ tng trng nh hng ln
đn cht lng cuc sng. Mc dù nh hng bt li ca lm phát cao là rõ ràng, tuy
nhiên v đ ln thì không đáng k : Khi lm phát bình quân nm tng 10 đim phn
trm làm gim t l tng trng GDP bình quân đu ngi 0.2 – 0.3 đim phn trm
mt nm và làm gim t l đu t so vi GDP t 0.4 - 0.6 đim phn trm.
15
2.2.3 Cácănghiênăcuăthcănghimăchăraămiăquanăhăphiătuynăgiaălmăphátă
vƠătngătrngăkinhăt
Các nhà nghiên cu Paul, Kearney và Chowdhury (1997) đư nghiên cu 70 nc
(trong đó có 48 nc có nn kinh t đang phát trin) vi phng pháp Granger
(Granger methodology ) các tác gi đư nghiên cu trong khong thi gian t nm
1960-1989 . Kt qu cho thy không có mi quan h nhân qu gia lm phát và tng
trng kinh t 40% các nc trong mu nghiên cu; 20% các nc có mi quan h
nhân qu hai chiu gia lm phát và tng trng , 40% các nc còn li theo mt
phng hng duy nht( hoc là lm phát tác đng đn tng trng hoc ngc li.
Tuy nhiên, nghiên cu cng kt lun mi quan h cùng chiu trong mt s trng
hp này nhng mang du âmtrong mt s trng hp khác.
Atish Ghosh và Steven Phillips (1998) đư s dng s liu v tng trng GDP bình
quân đu ngi hng nm theo giá so sánh và s liu v lm phát theo CPI bình quân
nm ca 145 nc trong giai đon 1960-1996 vi 3603 hin tng quan sát và dùng
phng pháp hi quy đa bin theo các nhóm đ kim chng mi quan h gia lm
phát và tng trng kinh t. Atish Ghosh và Steven Phillips cho rng mi quan h
gia lm phát và tng trng không phi là mi quan h mt chiu đn gin đó là
lm phát tác đng đn tng trng hay tng trng tác đng đn lm phát; gia lm
phát và tng trng có tác đng qua li phi tuyn tính. Tng quan gia lm phát và
tng trng khác nhau trong cùng mt chu k kinh t. Kt qu ca kim chng s
liu th hin qua các phát hin ch yu sau:
(1). Gia lm phát và tng trng có quan h t l nghch; lm phát không ch là
yu t có ý ngha trong kim chng thng kê mà còn là yu t quyt đnh quan
trng đi vi tng trng. Mi quan h t l nghch gia lm phát và tng trng
xut hin trong kim chng theo các quc gia và theo c dy s thi gian;
16
(2). Khi lm phát mc thp khong 2%-3%, gia lm phát và tng trng có
mi quan h t l thun; khi lm phát cao, gia lm phát và tng trng có mi
quan h t l nghch đc th hin qua hàm li. Kt qu nghiên cu ch rõ khi
lm phát mc t 10% - 20% thì tc đ tng trng s gim;
(3). Tn ti ngng lm phát: “Ngng lm phát đi vi tng trng mc
2.5%”, khi lm phát cao hn ngng 2.5% s có tác đng làm gim tng trng
kinh t.
Nell 2000 s dng mô hình VAR vi d liu 1960 đn 1999, kt qu nghiên cu :lm
phát mt con s thì có li cho tng trng kinh t trong khi đó lm phát hai con s thì
có xu hng hn ch tng trng kinh t
Moshsin S. Khan và Abdelhak S. Senhadji (2001) đư s dng s liu v tng trng
GDP theo giá so sánh ca 140 nc bao gm c các nc công nghip và các nc
đang phát trin trong giai đon 1960-1998 đ kim chng thc tin nhm tr li hai
câu hi: Có tn ti ngng lm phát có ý ngha trong kim chng thng kê đ khi
lm phát cao hn ngng đó s tác đng xu vào tng trng và tác đng ca nó
khác vi tác đng khi lm phát mc thp hn; Tác đng ca ngng lm phát vào
tng trng có ging nhau gia các nc công nghip và các nc đang phát trin.
Moshsin S. Khan và Abdelhak S. Senhadji s dng mô hình hi quy OLS ( Ordinary
Least Squares) phng trình di dng hàm logarit đ kim chng ngng lm phát
đi vi tng trng. Do s liu ca các nc đang phát trin không đ theo thi gian
nh s liu ca các nc công nghip vì vy nhng kim chng và phân tích ca
Khan và Senhadji thc hin theo các nhóm không cân đi. Kt qu ca kim chng
s liu th hin qua ba phát hin ch yu sau:
(1). Khng đnh mnh m s tn ti ngng lm phát có ý ngha trong kim chng
thng kê, khi lm phát cao hn Ngng s tác đng xu đn tng trng, ngc li
khi lm phát thp hn Ngng s không tác đng đn tng trng. Lm phát thp là
17
mt yu t quan trng đm bo tng trng bn vng;
(2). Ngng lm phát đi vi các nc công nghip t 1% - 3%, đi vi các nc
đang phát trin mc 11%-12%;
(3). Kim chng v mi quan h gia lm phát và tng trng không cho bit
phng thc tác đng ca lm phát vào tng trng. Do đu t và vic làm luôn
đc qun lý, vì vy theo Khan và Senhadji tác đng ca lm phát vào tng trng
thông qua “kênh” nng sut.
c bit, Singh 2010 s dng c d liu hàng quý t Q1 1996 đn Q3 2009 và
d liu hàng nm thi k 1971 đn 2009 nhm d đoán ngng lm phát cho n
trong môi trng lm phát k vng là hai con s bng cách s dng mô hình Linear
Spline Regression. Kt qu nghiên cu cho thy ngng lm phát cho n là 6%,
Mt khác, Sarel (1996) nghiên cu thc nghim và cng kt lun rng lm phát nh
hng đn tng trng ch khi nó vi phm mt “ngng” c th nào đó ca t l lm
phát. Ông kt lun rng ngng lm phát khong 8% cho mt mu bao gm nhiu
quc gia khác nhau trong đó có n . Khi ngng c tính cho tng th , nó có th
không đc chính xác phù hp vi quc gia c th nu quc gia đó b cô lp. Do đó,
cn phi có thêm mt đánh giá thc nghim khi nghiên cu tìm kim mc mà ti đó
lm phát thc s bt đu làm xói mòn tng trng kinh t trong nn kinh t nht
đnh.
Ngoài ra, Fountas (2010) s dng mô hình GARCH-IN-M (GARCH-M models), d
liu 1972 đn 2002 ti các nc công nghip, trong đó có nc Anh, kt qu ch ra
rng lm phát không nguy hi cho s tng trng kinh t các nc công nghip
Hwang và Wu (2011) bng vic s dng phng trình tính toán tng trng nh là
c s ca mô hình, h nghiên cu ngng nh hng tích cc ca lm phát đi vi
tng trng kinh t Trung Quc.H nhn thy rng ngng lm phát có tác đng