Phân tích các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM






NGÔ NGUYÊN CHNG



PHÂN TÍCH CÁC YU T TÁC NG
N HIU QU HOT NG KINH
DOANH CA NGỂN HÀNG THNG
MI C PHN VIT NAM





LUN VN THC S KINH T






TP. H Chí Minh – 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

NGÔ NGUYÊN CHNG


PHÂN TÍCH CÁC YU T TÁC NG
N HIU QU HOT NG KINH
DOANH CA NGỂN HÀNG THNG
MI C PHN VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mư s: 60340201



LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN THANH PHONG


TP. H Chí Minh – 2014
LI CAM OAN
Tôi tên Ngô Nguyên Chng, tác gi ca lun vn “Phân tích các yu t tác

đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca Ngân hàng Thng mi C phn Vit
Nam”.
Tôi xin cam đoan ni dung ca lun vn là kt qu nghiên cu ca cá nhân tôi
di s hng dn ca TS. Nguyn Thanh Phong. Lun vn đc thc hin và hoàn
thành mt cách đc lp, t thu thp s liu mt cách trung thc. Tt c tài liu tham
kho đc s dng trong lun vn đu đc trích dn đy đ.
Tp. H Chí Minh, ngày … tháng … nm …
Ngi cam đoan

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT
DANH MC BNG BIU
LI M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tài 1
3. i tng, phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. ụ ngha ca nghiên cu 2
6. B cc đ tài 2
Chng 1: TNG QUAN V YU T TÁC NG N HIU QU HOT
NG KINH DOANH CA NGỂN HÀNG THNG MI 4
1.1 Hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi 4
1.1.1 Khái nim 4
1.1.2 Các tiêu chí đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM 6
1.1.2.1 Li nhun ròng 6
1.1.2.2 T sut sinh li 8
1.1.2.3 Mt s tiêu chí đnh tính 10

1.2 Các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM 12
1.2.1 Các yu t v mô 12
1.2.2 Các yu t vi mô 16
1.3 Các nghiên cu thc nghim v yu t tác đng đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi 20
1.3.1 Các nghiên cu thc nghim trên th gii 20
1.3.2 Các nghiên cu thc nghim  Vit Nam 22
1.4 Kinh nghim nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân
hàng trên th gii và bài hc cho ngân hàng Vit Nam 24
1.4.1 Kinh nghim nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân
hàng trên th gii 24
1.4.2 Bài hc cho ngân hàng Vit Nam 26
1.5  xut mô hình nghiên cu các yu t tác đng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam 27
KT LUN CHNG 1 28
Chng 2: THC TRNG CÁC YU T TÁC NG N HIU QU
HOT NG KINH DOANH CA NHTMCP VIT NAM 29
2.1 Tng quan v h thng NHTMCP Vit Nam 29
2.2 Thc trng các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
NHTMCP Vit Nam 30
2.2.1 Các yu t v mô 30
2.2.2 Các yu t vi mô 31
2.2.3 Hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam 40
2.2.4 ánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam 43
2.2.4.1 Thành tu đt đc 43
2.2.4.2 Hn ch 44
2.2.4.3 Nguyên nhân ca hn ch 45
2.3 Kim đnh các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
NHTMCP Vit Nam 46
2.3.1 Gii thiu mô hình nghiên cu 46

2.3.1.1 D liu nghiên cu 46
2.3.1.2 Các bin trong mô hình nghiên cu 46
2.3.1.3 Mô hình nghiên cu đnh lng các yu t tác đng đn hiu qu
hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam 50
2.3.2 Kt qu ca mô hình nghiên cu 51
2.3.2 Phân tích kt qu ca mô hình nghiên cu 59
KT LUN CHNG 2 65
Chng 3: GII PHÁP NÂNG CAO HIU QU HOT NG KINH
DOANH CA NHTMCP VIT NAM 66
3.1 nh hng phát trin ca NHTMCP Vit Nam 66
3.2 Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh NHTMCP Vit
Nam 66
3.2.1 Gii pháp v quy mô ngân hàng 66
3.2.2 Gii pháp đa dng hóa hot đng kinh doanh ca ngân hàng 68
3.2.3 Gii pháp nâng cao cht lng tín dng 71
3.2.4 y mnh hin đi hóa công ngh, nâng cao tin ích các dch v ngân
hàng hin đi da trên công ngh k thut tiên tin 74
3.2.5 Nâng cao nng lc qun tr, điu hành 75
3.3 Kin ngh đi vi Chính ph vƠ Ngơn hƠng nhƠ nc góp phn thc
hin gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh NHTMCP Vit
Nam 76
3.3.1 Kin ngh đi vi Chính ph 76
3.3.2 Kin ngh đi vi Ngân hàng nhà nc 77
KT LUN CHNG 3 78
KT LUN 79
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC T VIT TT
ATM : Máy giao dch t đng
CIR : Chi phí hot đng trên thu nhp hot đng

GDP : Tng sn phm quc ni
GR : Tng trng Kinh t
INF : Lm phát
LLP : Chi phí d phòng ri ro tín dng
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng Thng mi
NHTMCP : Ngân hàng Thng mi C phn
NII : Thu nhp ngoài lãi
NIM : Thu nhp lãi cn biên
ROA : T l thu nhp trên tng tài sn
ROE : T l thu nhp trên vn ch s hu
TA : Tng tài sn
TE : Tng vn ch  hu
TL : Tng d n
WB : Ngân hàng Th gii (World Bank)
WTO : T chc Thng mi Th gii

DANH MC BNG BIU
Bng 1.1: Mô hình đ xut các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh
ca NHTMCP Vit Nam
Bng 2.1: Tc đ tng trng GDP ca Vit Nam giai đon 2007 – 2013
Bng 2.2: T l lm phát ca Vit Nam giai đon 2007 - 2013
Bng 2.3: Tng tài sn bình quân toàn h thng NHTMCP
Bng 2.4: Tng vn ch s hu bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.5: Tc đ tng trng d n tín dng ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.6: Chi phí d phòng ri ro tín dng bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.7: Tình hình tng thu nhp bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.8: Tình hình thu nhp lãi bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.9: Tình hình thu nhp ngoài lãi bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.10: Thng kê mô t ROA và ROE ca NHTMCP Vit Nam

Bng 2.11: Tình hình ROA bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.12: Tình hình ROE bình quân ca các NHTMCP Vit Nam
Bng 2.13: Các bin s dng trong mô hình hi quy
Bng 2.14: Thng kê mô t các bin
Bng 2.15: Ma trn h s tng quan
Bng 2.16: Kt qu hi quy vi ROA là bin ph thuc
Bng 2.17: Kt qu hi quy vi ROE là bin ph thuc
Bng 2.18: Tng hp kt qu phân tích hi quy


1

LI M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Ngân hàng đc xem là h tun hoàn vn trong nn kinh t ca tng quc gia.
c bit trong tình hình hin nay, Ngân hàng là mt t chc trung gian tài chính có
vai trò quan trng trong vic kt ni gia khu vc tit kim và đu t ca nn kinh
t. Mc dù không trc tip to ra ca ci vt cht cho nn kinh t, song vi đc đim
hot đng riêng có ca mình, ngành Ngân hàng gi mt vai trò quan trng trong
vic thúc đy s phát trin ca nn kinh t.
Quá trình hi nhp theo l trình đã đ ra khi Vit Nam tham gia vào T chc
Thng mi Th gii (WTO) đang đn gn, cng nh các th trng khác, th
trng tài chính cng phi chu nhiu sc ép trong quá trình hi nhp. H thng
ngân hàng Vit Nam, đc bit là các ngân hàng thng mi c phn, là nhng t
chc chu s cnh tranh mnh m t nhng t chc tín dng nc ngoài. Do đó,
vic nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh là mt trong nhng mc tiêu then cht
giúp ngân hàng tn ti và phát trin trong tình hình hin nay.
Xut phát t nhng lý do trên, vi mong mun đc góp phn xây dng h
thng ngân hàng thng mi ngày càng phát trin trong quá trình hi nhp toàn cu,
tôi chn đ tài: “Phân tích các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh

doanh ca NHTMCP Vit Nam” làm lun vn thc s.
2. Mc tiêu nghiên cu ca đ tƠi
Lun vn ca tác gi s nhm đt đc 2 mc tiêu sau:
Th nht: Xác đnh mi tng quan và mc đ nh hng ca các yu t tác
đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam.
Th hai: Da trên kt qu ca vic xác đnh mi tng quan và mc đ nh
hng ca các yu t trên, tác gi đ xut nhng gii pháp nhm nâng cao hiu qu
hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam.
2

3. i tng, phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là các NHTMCP Vit Nam (bao gm 04 NHTMNN đã
đc c phn hóa) và các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
NHTMCP Vit Nam (bao gm các yu t vi mô và các yu t v mô).
Phm vi nghiên cu: Do nhng hn ch v kh nng thu thp s liu cng nh
cha có kinh nghim phân tích s liu, tôi chn mu quan sát là tình hình hot đng
ca 40 NHTMCP Vit Nam trong khong thi gian t nm 2006 đn nm 2013, có
s liu đc thu thp vào cui tháng 6 nm 2014.
4. Phng pháp nghiên cu
Trong lun vn ca mình, tôi s dng phng pháp đnh tính nh thng kê mô
t, phân tích, so sánh các s liu kt hp vi phng pháp đnh lng - s dng mô
hình hi quy c lng vi d liu bng đ đánh giá các bin đc lp tác đng đn
bin ph thuc nh th nào, vi mô hình hi qui đc xây dng da trên mt s
nghiên cu trong và ngoài nc.
5. ụ ngha ca nghiên cu
V mt lý thuyt, lun vn đã h thng hóa toàn b c s lý thuyt liên quan
đn hiu qu hot đng kinh doanh và các yu t tác đng đn hiu qu hot đng
kinh doanh ca ngành ngân hàng; các nghiên cu thc nghim trong và ngoài nc
v hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng và da vào nhng nghiên cu này
đ xây dng mô hình các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca

NHTMCP Vit Nam.
V mt thc tin, kt qu nghiên cu là tài liu tham kho cho vic hc tp ca
sinh viên ngành tài chính - ngân hàng cng nh là ngun cung cp thông tin cho
vic hoch đnh chính sách ca các nhà qun tr ngân hàng trong tình hình hin nay.
6. B cc đ tƠi
Lun vn đc chia thành 3 chng, vi nhng ni dung sau:
Chng 1: Tng quan v yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh
ca NHTM.
3

Chng 2: Thc trng các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh
ca NHTMCP Vit Nam.
Chng 3: Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTMCP
Vit Nam.
4

Chng 1: TNG QUAN V YU T TÁC NG N HIU QU HOT
NG KINH DOANH CA NGỂN HÀNG THNG MI
1.1 Hiu qu hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng thng mi
Ngân hàng thng mi là t chc đc thành lp theo qui đnh ca pháp lut,
kinh doanh trong lnh vc tin t, vi hot đng thng xuyên là nhn tin gi di
nhiu hình thc khác nhau và s dng s tin này đ cp tín dng, cung ng dch v
thanh toán cho các ch th trong nn kinh t, nhm mc tiêu li nhun (Trm Th
Xuân Hng và Hoàng Th Minh Ngc, 2013).
Hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi là hot đng kinh doanh tin
t và các hot đng khác có liên quan, bao gm hot đng huy đng vn, hot đng
cp tín dng, hot đng đu t, hot đng thanh toán qua ngân hàng và các hot
đng kinh doanh khác.
1.1.1 Khái nim
 Hiu qu hot đng kinh doanh

Hiu qu là phm trù phn ánh s thay đi công ngh, s kt hp và phân b
hp lý các ngun lc, trình đ lành ngh ca lao đng, trình đ qun lỦ… nó phn
ánh mi quan h so sánh đc gia kt qu kinh t và chi phí b ra đ đt đc kt
qu đó (Nguyn Vit Hùng, 2008).
Theo đnh ngha trên, ta có th hiu hiu qu là mt phm trù phn ánh trình đ
s dng các ngun lc đu vào đ đt đc mc tiêu đã đ ra.
Theo Giáo trình Qun tr Kinh doanh Tng hp, hiu qu hot đng kinh doanh
là mt phm trù kinh t phn ánh trình đ s dng các ngun lc đ đt đc mc
tiêu đã đt ra, nó biu hin mi tng quan gia kt qu thu đc và nhng chi phí
b ra đ có đc kt qu đó (Ngô ình Giao, 1997).
Xét theo quan đim trên, ta có th xem xét hiu qu hot đng kinh doanh trên
góc đ mi tng quan tuyt đi và mi tng quan tng đi:
 Xét hiu qu hot đng kinh doanh theo góc đ tng quan tuyt đi thì:
Hiu qu hot đng kinh doanh = kt qu kinh t đt đc - chi phí b ra đ
đt kt qu đó
5

 Xét hiu qu hot đng kinh doanh theo góc đ tng quan tng đi thì:
Hiu qu hot đng kinh doanh = kt qu kinh t đt đc / chi phí b ra đ
đt kt qu đó
 Hiu qu hot đng kinh doanh ngân hàng
Trong hot đng ca ngân hàng thng mi, hiu qu có th đc hiu  2 khía
cnh nh sau:
- Kh nng bin đi các đu vào thành các đu ra hay kh nng sinh li đ
tng kh nng cnh tranh vi các đnh ch tài chính khác.
- Xác sut hot đng an toàn ca ngân hàng.
S lành mnh ca h thng ngân hàng có quan h cht ch vi s n đnh và
phát trin ca nn kinh t. Do đó, s bin đng ca nó s nh hng rt mnh đn
các ngành kinh t khác.
Quan đim v hiu qu là đa dng, tùy theo mc đích nghiên cu có th xét hiu

qu theo nhng khía cnh khác nhau. Trong lun vn này, tác gi ch đánh giá hiu
qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi theo quan đim mi quan h
ti u gia kt qu thu đc và nhng chi phí b ra đ có đc kt qu đó.
 Xét theo góc đ tng quan tuyt đi thì hiu qu hot đng kinh doanh ca
ngân hàng tng đng:
Li nhun = Tng thu nhp – Tng chi phí
Nó cho phép đánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng theo c chiu rng và
chiu sâu. Tuy nhiên, ch tiêu này có th không phù hp trong trng hp khi so
sánh hiu qu hot đng kinh doanh gia nhng ngân hàng không cùng quy mô, vì
nhng ngân hàng vi quy mô ln thng to ra li nhun ln hn nhng ngân hàng
có quy mô nh. Nhng nh vy, ta không th đánh giá ngân hàng có quy mô nh
hot đng không hiu qu bng ngân hàng có quy mô ln. Do đó, hiu qu tuyt đi
không cho chúng ta bit đc kh nng s dng tit kim hay lãng phí các ngun
lc đu vào.
 Xét theo góc đ tng quan tng đi thì hiu qu hot đng kinh doanh ca
ngân hàng tng đng vi ch tiêu v t sut sinh li nh t l thu nhp trên tng
6

tài sn (ROA), t l thu nhp trên vn ch s hu (ROE), t l thu nhp lãi cn biên
(NIM) và mt s ch tiêu h tr nh t l thu nhp trên c phiu (EPS), t l thu
nhp ngoài lãi cn biên (NM)…
Ch tiêu này rt thun tin đ so sánh hiu qu gia các ngân hàng vi các quy
mô khác nhau, vi các thi k khác nhau.
Xét v bn cht, ngân hàng thng mi cng nh các đn v kinh t khác trong
nn kinh t, hot đng trong lnh vc kinh doanh tin t vi mc tiêu cao nht là li
nhun. Bên cnh đó, hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi còn
đc xem xét da trên cht lng tài sn, các yu t đm bo an toàn trong hot
đng ca ngân hàng, th phn… Do đó, li nhun và các tiêu chí liên quan đn li
nhun là các ch tiêu đ các nhà đu t đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca
các ngân hàng thng mi ngày nay.

1.1.2 Các tiêu chí đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM
1.1.2.1 Li nhun ròng
Li nhun là ch tiêu tng hp phn ánh hiu qu hot đng kinh doanh cng
nh đánh giá s phát trin bn vng ca mt ngân hàng. Nhng ngân hàng hot
đng kém hiu qu s gây ra nhng thua l, nm gi nhng khon n xu kém
thanh khon và cui cùng là mt kh nng thanh toán (Trn Huy Hoàng, 2011).
Li nhun ca ngân hàng là khon chênh lch đc xác đnh gia tng thu nhp
phi thu tr đi tng các khon chi phí phi tr hp lý hp l.
Li nhun trc thu = Tng thu nhp – Tng chi phí
Li nhun ròng = Li nhun trc thu – Thu thu nhp doanh nghip
 Vi thu nhp ca ngân hàng bao gm:
- Thu t hot đng kinh doanh gm: thu t hot đng tín dng; thu lãi tin
gi; thu dch v; thu t hot đng kinh doanh ngoi hi và vàng; thu lãi góp vn,
mua c phn; thu t hot đng mua bán c phiu, trái phiu và giy t có giá khác; thu
t hot đng mua bán n; thu v chênh lch t giá; thu t hot đng kinh doanh
khác.
7

- Thu khác gm: thu t vic nhng bán, thanh lỦ tài sn c đnh; thu v các
khon vn đã đc x lỦ bng d phòng ri ro; thu kinh phí qun lỦ đi vi các
công ty thành viên đc lp; thu tin pht do khách hàng vi phm hp đng; các
khon thu khác (Trn Huy Hoàng, 2011).
 Và chi phí ca ngân hàng là s phi chi phát sinh trong k cho hot đng
kinh doanh và các hot đng khác theo quy đnh, bao gm:
- Chi phí hot đng kinh doanh: chi phí phi tr lãi tin gi, lãi tin vay; chi
v kinh doanh ngoi hi và vàng; chi cho hot đng kinh doanh dch v ngân hàng;
chi cho vic mua bán c phiu, trái phiu và giy t có giá khác; chi cho hot đng
mua bán n; chi cho hot đng góp vn, mua c phn; chi v chênh lch t giá theo
qui đnh ti chun mc k toán; chi cho thuê tài sn, chi phí khu hao tài sn c đnh
s dng cho hot đng kinh doanh thc hin theo ch đ qun lỦ, s dng và trích khu

hao tài sn c đnh hin hành; chi phí tin lng, tin công và chi phí có tính cht
lng theo quy đnh; chi các khon đã hch toán doanh thu nhng thc t không thu
đc; chi phí dch v mua ngoài nh chi phí thuê sa cha tài sn c đnh, vn
chuyn, đin, nc, đin thoi, vn phòng phm, phòng cháy cha cháy, t vn,
kim toán, tin mua bo him tài sn, tin mua bo him tai nn con ngi, chi công
tác phí, chi ph cp tàu xe đi ngh phép theo qui đnh, chi hoa hng, đi lỦ môi gii,
u thác và các dch v khác, chi phí hoa hng môi gii, y thác và các dch v khác;
chi phí np thu, phí, tin thuê đt phi np có liên quan đn hot đng kinh doanh,
dch v (tr thu thu nhp doanh nghip) theo qui đnh ca pháp lut; chi phí khác.
- Chi phí hot đng khác: chi nhng bán, thanh lỦ tài sn; giá tr còn li ca
tài sn c đnh khi thanh lỦ, nhng bán; chi cho vic thu hi các khon n đã xoá,
chi phí thu hi n quá hn khó đòi; chi tin pht do vi phm hp đng kinh t; chi
x lỦ khon tn tht tài sn còn li sau khi đã bù đp bng các ngun theo quy đnh;
các khon chi hp lỦ, hp l khác (Trn Huy Hoàng, 2011).
Tuy nhiên, nh đã phân tích  trên, li nhun hay hiu qu tuyt đi không phi
là tiêu chí thng đc áp dng đ đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ca các
ngân hàng thng mi. Bên cnh đó, vi mc tiêu đm bo an toàn cho hot đng
8

ngân hàng, khi đánh giá hiu qu hot đng ca ngân hàng thng mi, chúng ta
cn phân tích ch tiêu li nhun trong mt mi quan h vi các tiêu chí qun lý
khác, chng hn nh quy mô tng tài sn, quy mô vn ch s hu… Li nhun hay
hiu qu tuyt đi ch là c s đ chúng ta có nhng phân tích sâu hn bng các ch
tiêu liên quan đn li nhun.
V mt lý thuyt, giá tr th trng (hay th giá) ca c phiu là ch s tt nht
phn ánh tình hình hot đng kinh doanh ca công ty bi vì nó th hin s đánh giá
ca th trng đi vi công ty đó. Tuy nhiên, ch s này thng không đáng tin cy
trong lnh vc ngân hàng. Lý do là hu ht c phiu ngân hàng, đc bit là c phiu
ca các ngân hàng nh không đc giao dch tích cc trên th trng quc t cng
nh th trng trong nc (Peter S. Rose, 2001). Thc t này buc các nhà phân

tích tài chính phi s dng các t l v kh nng sinh li thay th cho ch s giá tr
th trng đ đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
Các t l quan trng nht đo lng kh nng sinh li ca ngân hàng đc s dng
hin nay bao gm t l thu nhp trên tng tài sn (ROA), t l thu nhp trên vn ch
s hu (ROE), t l thu nhp lãi cn biên (NIM).
1.1.2.2 T sut sinh li
 T l thu nhp trên tng tài sn (ROA)
T l thu nhp trên tng tài sn (ROA - Return on Asset) là ch tiêu so sánh
gia li nhun thun (lãi ròng) vi tng tài sn Có trung bình.
ROA =
Li nhun ròng
Tng tài sn (Tài sn có bình quân)

ROA là ch tiêu đánh giá hiu qu công tác qun lý ca ngân hàng, cho thy kh
nng trong quá trình chuyn tài sn ca ngân hàng thành thu nhp ròng. Hay nói
cách khác, ch tiêu này cho chúng ta bit mt đng tài sn Có to ra bao nhiêu đng
li nhun (Trn Huy Hoàng, 2011).
Kyriaki Kosmidou (2008) đã s dng t l thu nhp trên tng tài sn (ROA)
nh là mt bin ph thuc đ nghiên cu nhng yu t tác đng đn hiu qu hot
đng kinh doanh ca h thng ngân hàng Hy Lp, Mine Aysen Doyran (2013) và
9

nhiu nhà nghiên cu khác cng đã s dng t l ROA đ đo lng hiu qu hot
đng kinh doanh ca các ngân hàng. Kt qu nghiên cu cho thy t l ROA ph
thuc vào khá nhiu nhân t nh chi phí hot đng, kh nng thanh khon, quy mô
ngân hàng, tng trng kinh t, lm phát…
 T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE)
T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE – Return on Equity) là ch tiêu so
sánh gia li nhun thun vi vn t có c bn bình quân ca ngân hàng.
ROE =

Li nhun ròng
Vn ch s hu (Vn t có bình quân)

ROE đo lng t l thu nhp cho các c đông ca ngân hàng. Nó th hin thu
nhp mà các c đông nhn đc t vic đu t vn vào ngân hàng, cho chúng ta
thy mt đng vn ch s hu to ra bao nhiêu đng li nhun (tc là đu t chp
nhn ri ro đ có đc thu nhp  mc hp lý). T s ROE đc xem là xut phát
đim cho vic đánh giá tình hình tài chính ca mt ngân hàng thng mi, nu ROE
tng đi thp so vi nhng ngân hàng khác s làm gim đi kh nng thu hút vn
mi cn thit cho s m rng và duy trì v th cnh tranh ca ngân hàng trên th
trng (Trn Huy Hoàng, 2011).
Yong Tan và Christos Floros (2012) và nhiu nhà nghiên cu khác cng đã s
dng t l ROE đ đo lng hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng.
Tng t nh ROA, t l ROE cng ph thuc vào các yu t nh tng tài sn, vn
ch s hu, chi phí hot đng, lm phát, tng trng kinh t…Nhng theo nhng
kt qu nghiên cu trên thì kh nng gii thích ca bin ph thuc ROE là không
cao nh bin ph thuc ROA. iu này phù hp vi lý thuyt và tình hình hot
đng thc t ca các ngân hàng thng mi. Các ngân hàng thng mi hot đng
kinh doanh ch yu da trên ngun vn huy đng đ tài tr cho các hot đng s
dng vn và to ra li nhun. Vi công c đòn by tài chính, mi tng quan gia
tng tài sn và tng vn ch s hu càng ln thì t l thu nhp trên vn ch s hu
ROE càng kh quan. Nhng v mt ri ro, các ngân hàng thng mi phi chp
nhn mc ri ro cao hn, nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh v sau.
10

 T l thu nhp lãi cn biên (NIM)
T l thu nhp lãi cn biên (NIM – Net Interest Margin) là chênh lch gia thu
nhp lãi và chi phí lãi, tt c chia cho tích sn sinh lãi.
NIM =
Thu nhp lãi - Chi phí lãi

Tài sn có sinh lãi

T l thu nhp lãi cn biên đo lng mc chênh lch gia thu t lãi và chi phí
tr lãi mà ngân hàng có th đt đc thông qua hot đng kim soát cht ch tài sn
sinh li và theo đui các ngun vn có chi phí thp nht (Trn Huy Hoàng, 2011).
Gelos (2006) đã s dng t l thu nhp lãi cn biên (NIM) nh là mt bin ph
thuc trong mt nghiên cu v các yu t quyt đnh hiu qu ca các ngân hàng ti
14 quc gia M Latinh trong giai đon 1999-2002. Mine Aysen Doyran (2013)
cng đã s dng t l thu nhp lãi cn biên (NIM) nh là mt bin ph thuc trong
mt nghiên cu v hiu qu hot đng ca các ngân hàng thng mi Argentina
trong giai đon 1994-2011.
Nhìn chung, t l NIM là mt ch s quan trng ca hiu sut ngân hàng vì nó
trc tip nh hng đn chi phí đi vay và cho vay trong h thng tài chính. Tuy
nhiên, nh cuc khng hong tài chính toàn cu đã tit l, các ch s truyn thng
đc s dng đ đo lng hiu sut có thiu sót nht đnh, chng hn nh:
 tp trung quá nhiu vào các ch s tài chính trong khi b qua ch s "vô hình"
hoc phi tài chính nh "chin lc công ty", "mc tiêu t chc" và "giá tr
ca đng lc";
 s ph thuc quá nhiu vào "phân tích ni b ca điu kin hot đng, trong
khi không bao gm các yu t bên ngoài ", và
 tp trung quá nhiu vào "các tài sn truyn thng trong khi b qua tài sn vô
hình".
iu này "có th dn các nhà phân tích đi đn trin khai các k thut đ rút ra
kt lun sai" (Peter S. Rose, 2001).
1.1.2.3 Mt s tiêu chí đnh tính
 Mc tiêu t chc
11

Trong quá trình phân tích báo cáo tài chính ca ngân hàng, chúng ta phi xác
đnh nhng mc tiêu mà ngân hàng đang theo đui. Hot đng ca ngân hàng phi

đc đnh hng theo nhng mc tiêu c th.  có th đánh giá công bng tình
hình hot đng ca ngân hàng, chúng ta cn phi đánh giá kh nng ca ngân hàng
trong vic đt đc nhng mc tiêu mà Hi đng qun tr đã đ ra. Mt s ngân
hàng mong mun tng trng nhanh hn và đt đc mc tiêu tng trng dài hn.
Ngc li, mt s ngân hàng thích s n đnh – ti thiu hóa ri ro, đm bo s lành
mnh cho ngân hàng nhng vi mc thu nhp khiêm tn cho các c đông (Peter S.
Rose, 2001).
 Thng hiu t chc
Thng hiu là yu t đu tiên và quan trng nht to nên kh nng nhn bit,
phân bit và đnh hng cho khách hàng tìm đn vi sn phm, dch v ca ngân
hàng. Thng hiu giúp cho ngân hàng khng đnh vi khách hàng và các bên liên
quan v mc đ an toàn, tính thun tin, phong cách làm vic chuyên nghip, giá c
hp lý khi giao dch vi ngân hàng.
 đánh giá thng hiu ca mt ngân hàng, ngi ta đánh giá thông qua vic
thu thp ý kin, nhn xét ca khách hàng đã tng s dng dch v ca ngân hàng
đó, thông qua vic đánh giá ca các c quan, t chc xp hng tín nhim, các tp
chí chuyên ngành trong và ngoài nc.
 Cht lng dch v
 đánh giá cht lng ca mt sn phm, chúng ta phi cn c vào nhng đc
tính riêng ca chúng. i vi cht lng dch v tài chính ngân hàng, chúng ta có
th đánh giá thông qua:
- Tính tin ích ca dch v mà ngân hàng cung cp.
- Thi gian cung ng sn phm cùng loi so vi các ngân hàng khác.
- Mc đ đn gin hay phc tp ca quá trình cung ng dch v.
-  chính xác ca sn phm.
Cht lng dch v tài chính là mt trong nhng tiêu chí đ đánh giá tính hiu
qu ca mt ngân hàng. Nu dch v ca mt ngân hàng có cht lng tt thì ngân
12

hàng đó hoàn toàn có li th hn so vi các ngân hàng khác trong vic cung cp các

dch v cùng loi trong cùng mt điu kin, điu này dn đn ngân hàng đó có c
hi đt đc mc thu nhp cao hn. Thm chí, nu giá dch v ca ngân hàng có
cht lng tt có cao hn so vi giá dch v ca các ngân hàng khác  mt mc đ
nht đnh thì ngân hàng đó vn có kh nng thu hút khách hàng tt hn.
 Th phn
Mc dù th phn là kt qu ca hot đng ngân hàng trong quá kh nhng nó li
có tác đng đn kh nng cnh tranh ca ngân hàng trong tng lai. Th phn biu
hin v th và sc cnh tranh ca ngân hàng. Thông qua th phn ca ngân hàng, nhà
đu t, khách hàng có th đánh giá đc quy mô hot đng ca ngân hàng, cht
lng dch v, uy tín ca ngân hàng đ t đó có quyt đnh đu t hay s dng dch
v ca ngân hàng. Mt ngân hàng đc đánh giá là hot đng có hiu qu khi th
phn ca ngân hàng đó đang đc m rng.
1.2 Các yu t tác đng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca NHTM
Các quc gia trên th gii đã có rt nhiu nghiên cu v nhng yu t tác đng
đn hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng. Các nghiên cu này s dng
các mu và các khong thi k khác nhau đ kim đnh các yu t nh hng đn
hiu qu ca các ngân hàng. Các mu này là nhng ngân hàng thuc mt quc gia
hoc các quc gia có nhng điu kin kinh t tng đng nhau hoc các quc gia
trong cùng mt khu vc c th. Và nhng khong thi k là nhng giai đon c th
có Ủ ngha kinh t, chính tr - xã hi quan trng đi vi mt quc gia hoc mt
nhóm quc gia trong cùng mt khu vc. Kt qu thu đc v các yu t nh hng
đn hiu qu hot đng ca ngân hàng đc chia ra làm hai loi: yu t v mô và
yu t vi mô.
1.2.1 Các yu t v mô
Các yu t kinh t v mô nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca các
ngân hàng thng mi là nhng yu t khách quan, nm ngoài kh nng kim soát
ca các nhà qun tr ngân hàng. ó là các yu t liên quan đn tình hình kinh t,
chính tr - xã hi ca mt quc gia mà ngân hàng đang hot đng  quc gia đó
13

hoc tình hình kinh t - chính tr ca th gii. Các nhà qun tr ngân hàng vn có th
kim soát đc mt phn nh hng ca các yu t này lên hot đng ca ngân
hàng thông qua vic đánh giá và c đoán nhng thay đi ca môi trng bên
ngoài, t đó xây dng nhng k hoch, nhng gii pháp nhm nm bt nhng c
hi đ phát trin, hn ch ti đa nhng ri ro nh hng đn hiu qu hot đng ca
ngân hàng. Theo các nghiên cu trc đã đc thc hin trên các quc gia khác
nhau, các yu t kinh t v mô nh hng đn hiu qu hot đng kinh doanh ca
các ngân hàng bao gm: tng trng kinh t, lm phát, tc đ tng cung tin, s
phát trin ca th trng chng khoán, s t do hóa th trng ngoi hi
 Tng trng kinh t
Tng sn phm quc ni (GDP - Gross Domestic Product) là mt trong nhng
ch s kinh t v mô thông dng nht, là mt thc đo tng s hot đng kinh t
trong mt nn kinh t. Tc đ tng trng GDP d kin s có nh hng đn rt
nhiu yu t có liên quan đn vic cung và cu nhng khon cho vay và khon huy
đng. Mt mi quan h tích cc gia hiu qu hot đng ca các ngân hàng và bin
này là kt qu thu đc t nhiu nghiên cu trên th gii. Theo kinh nghim t thc
tin, thi k kinh t tng trng s kích thích nhu cu tín dng hn so vi thi k
kinh t suy thoái. Tc đ tng trng kinh t cao s làm tng cht lng ca các
khon cho vay vì lúc này các doanh nghip đi vay, vi điu kin kinh doanh thun
li, s có nhiu c hi thu đc li nhun, tr n gc và lãi vay cho ngân hàng; các
khách hàng cá nhân s có vic làm n đnh, nhu cu chi tiêu cá nhân s nhiu hn,
kh nng tr n gc và lãi s cao hn. iu này góp phn vào vic làm gim ri ro
tín dng cho ngân hàng (Yong Tan và Christos Floros, 2012).
Tuy nhiên, trong mt s nghiên cu ti các quc gia phát trin, mt mi tng
quan nghch gia bin tng trng kinh t và t l ROA đc tìm thy. iu này
đc gii thích là  các nc vi nn kinh t phát trin cao hn, mt th trng tài
chính phát trin có mc đ cnh tranh cao, vic tng trng kinh t cng đng
ngha vi vic tng áp lc cnh tranh trong ngành ngân hàng và kt qu là mt s
st gim trong li nhun ca các ngân hàng.
14

 Lm phát
Trong kinh t hc, lm phát là s tng lên theo thi gian ca mc giá chung ca
nn kinh t. Lm phát là mt ch s kinh t v mô quan trng nh hng đn c chi
phí và thu nhp ca các ngân hàng thng mi. Mt cách tng quát, t l lm phát
cao s tng quan vi mt mc lãi sut cho vay cao và do đó s dn đn mt mc
thu nhp cao. Tuy nhiên, mt s nghiên cu đã khng đnh rng s nh hng ca
lm phát lên tình hình hot đng ca ngân hàng ph thuc vào vic lm phát có
đc d đoán hay không đc d đoán. Nu lm phát đc d đoán đy đ và mc
lãi sut đc điu chnh theo lm phát đã đc d đoán thì mt mi tng quan tích
cc gia lm phát và hiu qu hot đng ca ngân hàng s đc khng đnh. Ngc
li, mt s tng lên không đc d đoán trc trong lm phát s gây khó khn cho
dòng tin ca ngi đi vay, gây ra ri ro cho các khon vay ca NHTM và có th
dn đn mt vn. Vi lm phát không đc d đoán trc, ngân hàng s chm chp
trong vic điu chnh lãi sut, mt kh nng dn đn các khon chi phí ca ngân
hàng s tng nhanh hn thu nhp mà h nhn đc và hot đng kinh doanh ca
ngân hàng s kém hiu qu (Yong Tan và Christos Floros, 2012).
Các phát hin ca các nghiên cu v mi quan h gia lm phát và t l ROA,
ROE là không đng nht. Nhiu nghiên cu cho thy t l lm phát cao dn đn li
nhun ca ngân hàng cao hn. Tuy nhiên, Demirguc - Kunt và Huizinga (1999)
nhn thy rng các ngân hàng  các nc đang phát trin có xu hng ít li nhun
hn trong môi trng lm phát.
 Tc đ tng cung tin
Theo lý thuyt tin t, nhng thay đi trong cung tin s dn đn nhng thay
đi trong GDP danh ngha và mc giá danh ngha. Cung tin đ cp đn s lng
tin có sn và nó ph thuc vào chính sách tin t theo sau đó. Cung tin c bn
đc quyt đnh bi chính sách ca Ngân hàng Trung ng, tuy nhiên nó b nh
hng bi hành vi ca các h gia đình gi tin và các ngân hàng mà trong đó tin
đc nm gi.
15

Trong mt nghiên cu gn đây, Demirguc - Kunt và Huizinga (1999) cng đã
công b bng chng thc nghim tit l rng tng d tr bt buc làm gim li
nhun ngân hàng. M rng nghiên cu hn na, h cng đã chng minh rng d tr
bt buc có tác đng lên li nhun rõ rt hn  các nc đang phát trin so vi các
nc phát trin, bi vì chi phí c hi ca vic d tr có xu hng tng đi cao hn
 các nc nghèo và có nhiu lm phát (Aburime, 2009).
Mt s nghiên cu đã tìm thy mt mi tng quan nghch gia tc đ tng
cung tin và hiu qu hot đng ca ngân hàng. Trong khi đó, mt s nghiên cu
khác li không tìm thy mi tng quan đáng k gia hai bin này.
 S phát trin ca th trng chng khoán
Th trng chng khoán là mt b phn quan trng ca th trng vn. Th
trng chng khoán góp phn quan trng trong vic huy đng vn đu t cho nn
kinh t, cung cp môi trng đu t cho khách hàng, cung cp kh nng thanh
khon cho các loi chng khoán, cung cp thông tin cho vic đánh giá giá tr doanh
nghip, tình hình kinh t và to môi trng đ Chính ph thc hin các chính sách
v mô.
Bng chng thc nghim t Demirguc - Kunt và Huizinga (1999) cho thy các
ngân hàng có c hi kim đc li nhun nhiu hn  các nc có th trng chng
khoán phát trin tt. H cho rng th trng chng khoán ln ti các quc gia phát
trin cung cp cho các ngân hàng c hi hot đng kinh doanh nhiu hn đ m
rng li nhun ca h. Da trên mt th trng chng khoán phát trin, các thông
tin sn có v các công ty niêm yt công khai đc ci thin làm cho các ngân hàng
d dàng hn trong vic đánh giá và giám sát ri ro tín dng liên quan đn các công
ty này. iu này có xu hng làm tng khi lng giao dch và gim nguy c kinh
doanh cho các ngân hàng, làm cho li nhun ca ngân hàng có th cao hn (Yong
Tan và Christos Floros, 2012).
 S t do hóa th trng ngoi hi
Li nhun ngân hàng có th b nh hng bi bn cht ca ch đ t giá hi
đoái ca mt quc gia. Mt s nghiên cu đã khng đnh rng li nhun ngân hàng