Tác động của tỷ giá hối đoái thực lên cán cân thương mại tại Việt Nam Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM




Lể KHUể PHC


TÁC NG CA T GIÁ HI OÁI THC LểN
CÁN CỂN THNG MI TI VIT NAM

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mư s : 60340201


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS TRN HOÀNG NGỂN








TP.H CHÍ MINH – NM 2014

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC T VIT TT
DANH SÁCH CÁC BNG BIU, HÌNH
LI M U 1
CHNG 1 : TNG QUAN V S TÁC NG CA T GIÁ HI OÁI
THC LểN CÁN CỂN THNG MI TRONG NN KINH T 3
1.1 T giá hi đoái thc: 3
1.1.1 Khái nim t giá hi đoái: 3
1.1.2 T giá hi đoái danh ngha: 3
1.1.3 T giá hi đoái thc: 4
1.1.4 C ch t giá: 10
1.2 Cán cơn thng mi: 14
1.2.1 Khái nim: 14
1.2.2 Các nhân t nh hng đn cán cơn thng mi: 16
1.3 Tác đng ca t giá hi đoái thc lên cán cơn thng mi: 18
1.3.1 Hiu ng ca phá giá lên cán cơn thng mi: 18
1.3.2 H s co giãn xut nhp khu vƠ điu kin Marshall-Lerner: 20
1.4 Tng quan các nghiên cu thc nghim: 22
CHNG 2: TÁC NG CA T GIÁ HI OÁI THC LÊN CÁN CÂN
THNG MI TI VIT NAM 26
2.1 Thc trng ca cán cơn thng mi ti Vit Nam : 26
2.2 T giá hi đoái thc ca Vit Nam: 30
2.3 Mi quan h gia t giá hi đoái thc vƠ cán cơn thng mi ti Vit Nam 31
2.3.1 Bin vƠ phng trình nghiên cu 31

2.3.2 Phng pháp thu thp d liu: 32




2.3.3 Phng pháp nghiên cu: 36
2.3.4 Kt qu nghiên cu thc nghim 42
CHNG 3 : GII PHÁP 53
3.1 Gii pháp nhm ci thin cán cơn thng mi 53
3.2 Các gii pháp h tr 54
3.3 Các hn ch vƠ hng nghiên cu tip theo 58
PHN KT LUN 61







LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn thc s ắTáẾ đng ca t giá hi đoái thc lên
Ếán Ếân thng mi ti Vit Nam” là kt qu ca quá trình hc tp, nghiên cu
khoa hc đc lp và nghiêm túc ca cá nhân tôi.
Các s liu đc nêu trong lun vn đc trích ngun rõ rƠng vƠ đc thu
thp t thc t có đ tin cy nht đnh vƠ đc x lỦ trung thc, khách quan.
Kt qu nghiên cu trong lun vn lƠ trung thc vƠ cha đc công b trong
bt k công trình nghiên cu nào khác.
TP. H Chí Minh, ngày 30 tháng 10 nm
2014

Tác gi lun vn





DANH MC T VIT TT
ASEAN Association of South East Asian Nations
Hip hi các quc gia ông Nam Á
CNY ng Nhân dân t
CPI Consumer Price Index
Ch s giá tiêu dùng
FTA Free Trade Area
Khu vc thng mi t do
EUR ng Euro
FDI Foreign Direct Investment
u t trc tip nc ngoài
GDP Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
GNP Gross National Product
Tng sn phm quc dân
IFS International Monetary Fund's International Financial Statistics
C quan Thng kê Tài chính Quc t ca Qu Tin t Quc t
IMF International Monetary Fund
Qu tin t quc t
JPY ng Yen Nht

NEER Nominal Efective Exchange rate
T giá danh ngha đa phng
NHTW Ngơn hƠng trung ng
OECD Organization For Economic Cooperation and Development
T chc hp tác và phát trin kinh t
OLS Ordinary least square
Phng pháp hi quy bình phng bé nht
REER Real Efective Exchange rate
T giá thc đa phng
RER Real Exchange rate
T giá thc song phng
SGD ô la Singapore
USD ôla M
VECM Vector Error Correction Model
Mô hình véc t hiu chnh sai s
VND ng Vit Nam






DANH SÁCH CÁC BNG BIU, HÌNH
Hình 1.1: Can thip ca NHTW nhm kéo gim t giá khi cu ngoi t tng 11
Hình 2.1: Cán cơn thng mi Vit Nam giai đon 1999 ậ Quý II.2014 26
Hình 2.2: T giá hi đoái thc ca Vit Nam giai đon t QuỦ I.1999 đn
Quý II.2014 30
Hình 2.3: Kt qu kim đnh đ tr ti u 44
Hình 2.4: Các trng hp xut hin đng liên kt các chui d liu nghiên
cu 45

Hình 2.5: Kt qu phơn tích đng liên kt Johansen gia TB và REER 46
Hình 2.6: Kt qu mô hình VECM 47
Hình 2.7: Kt qu kim đnh phn d ca mô hình 47
Hình 2.8: Kt qu kim đnh tính n đnh ca mô hình 48
Bng 2.1: Kt qu kim đnh tính dng bng phng pháp ADF 42


1



LI M U
1. t vn đ nghiên cu:
Vit Nam đang trong quá trình hi nhp ngày càng sâu rng vi nn kinh t
th gii. Trong dòng chy hi nhp đó, thng mi là mt trong nhng lnh vc đt
đc nhng bc phát trin vt bc trong nhng nm va qua. T đó, vic nghiên
cu v cán cơn thng mi và các yu t tác đng đn cán cơn thng mi đc các
nhà nghiên cu đc bit quan tâm.
Gia các yu t tác đng lên cán cơn thng mi nh lm phát, thu nhp
quc dân, t giá hi đoái thc thì t giá hi đoái thc đc coi là mt yu t vô
cùng quan trng bi nhng nh hng nhanh và mnh ca nó đn hot đng xut
nhp khu ca quc gia.
Trong giai đon t nm 1999 đn nay nn kinh t Vit Nam đư có nhiu thay
đi đáng k trong đó t giá hi đoái thc vƠ cán cơn thng mi cng có nhiu bin
đng. Tuy nhiên, cho đn nay vn cha có c quan nƠo ca Vit Nam công b t
giá hi đoái thc, nhng bin đng ca t giá và s tác đng ca nó đn cán cân
thng mi hoƠn toƠn đc đo lng bi t giá danh ngha.
Do đó, vic tính toán t giá thc vƠ đánh giá nhng tác đng ca t giá hi
đoái thc lên cán cơn thng mi ca Vit Nam là cn thit. T đó có th đa ra
mt s gi Ủ đ có chính sách t giá phù hp hn vi thc t nhm đm bo các

mc tiêu chung. Chính vì vy, tác gi đư la chn đ tài “TáẾ đng ca t giá hi
đoái thc lên Ếán Ếân thng mi ti Vit Nam” lƠm đ tài nghiên cu cho lun
vn Thc s ca mình.
2. Câu hi nghiên cu:
T vn đ nghiên cu đư nêu  trên đư đt ra 2 câu hi:
- Th nht, có hay không s tác đng ca t giá hi đoái thc lên cán cân
thng mi ti Vit Nam.
2



- Th hai, nu có thì s tác đng ca t giá hi đoái thc lên cán cơn thng
mi ti Vit Nam là trong ngn hn hay dài hn.
3. Mc tiêu nghiên cu:
Mc tiêu tng quát:
Xem xét nh hng ca s tác đng t giá hi đoái thc lên cán cân
thng mi ti Vit Nam.
Mc tiêu c th:
Xác đnh có hay không s tác đng trong dài hn ca t giá hi đoái thc
lên cán cơn thng mi.
4. Phm vi nghiên cu:
Nghiên cu s tác đng ca t giá hi đoái thc lên cán cơn thng mi ti
Vit Nam trong giai đon t nm 1999 đn QuỦ II nm 2014.
5. Kt cu ni dung nghiên cu:
Ni dung đ tài gm các phn nh sau:
LI M U
Chng 1: Tng quan v s táẾ đng ca t giá hi đoái thc lên cán cân
thng mi trong nn kinh t.
Chng 2: TáẾ đng ca t giá hi đoái thc lên Ếán Ếân thng mi ti
Vit Nam.

Chng 3: Gii pháp.
PHN KT LUN

3



CHNG 1 : TNG QUAN V S TÁC NG CA T GIÁ
HI OÁI THC LểN CÁN CỂN THNG MI TRONG
NN KINH T
1.1 T giá hi đoái thc:
1.1.1 Ầhái nim t giá hi đoái:
T giá hi đoái gia hai nc là mc giá ti đó đng tin ca mt nc có
th biu hin qua đng tin ca nc khác.
T giá hi đoái lƠ tng quan sc mua gia đng ni t vƠ đng ngoi t. T
giá hi đoái mt mt nó phn ánh sc mua ca đng ni t, mt khác nó th hin
quan h cung cu ngoi hi.
1.1.2 T giá hi đoái ếanh ngha:
T giá danh ngha lƠ t giá đc s dng hng ngƠy trong giao dch trên th
trng ngoi hi, nó chính lƠ giá ca mt đng tin đc biu th thông qua đng
tin khác mƠ cha đ cp đn tng quan sc mua hƠng hóa vƠ dch v gia chúng.
T giá hi đoái danh ngha song phng:
T giá hi đoái danh ngha song phng là giá c ca mt đng tin so vi
mt đng tin khác mƠ cha đ cp đn chênh lch lm phát gia hai nc.
T giá danh ngha đa phng (NEER - Nominal Efective Exchange rate)
NEER không phi lƠ t giá, nó lƠ mt ch s đc tính bng cách chn ra
mt s loi ngoi t đc trng (r tin t) vƠ tính t giá trung bình các t giá danh
ngha ca các đng tin có tham gia vƠo r tin t vi t trng t giá tng ng.
T trng ca t giá song phng có th ly t trng thng mi ca nc có
đng ni t đem tính NEER so vi các nc có đng tin trong r đc chn.

4



Gi t = 0 lƠ k gc, (t = 0,1,2,ầ,i) lƠ các thi k nghiên cu.
E
0
1
, E
0
2
,ầ E
0
n
, lƠ t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th n
trong r tin t ti thi đim t = 0 (k gc).
E
i
1
, E
i
2
,ầ E
i
n
, lƠ t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th n
trong r tin t ti thi đim t = i.
W
1
, W

2
, ầ W
n
lƠ t trng thng mi ca đng tin các nc.
Nu so sánh t giá danh ngha so vi k gc, ta có:
- Ti thi k t = 0: Ch s t giá danh ngha ca đng ni t vi ngoi t th
n là e
0
n
= E
0
/E
0
n
.
- Ti thi k t = i: Ch s t giá danh ngha ca đng ni t vi ngoi t th n
là e
i
n
= E
i
/E
i
n
.













1.1.3 T giá hi đoái thẾ:
T giá hi đoái thc lƠ t giá danh ngha đc điu chnh bi tng quan giá
c trong nc vƠ nc ngoƠi. Khi t giá danh ngha tng hay gim không nht thit
phi đng ngha vi s gia tng hay gim sc cnh tranh thng mi quc t. Nh
vy, t giá hi đoái thc lƠ mt phm trù kinh t đc thù vƠ vic phơn tích t giá hi
đoái thc s lƠ mt vn đ cn đc quan tơm.
T giá thc song phng: (RER) lƠ t giá danh ngha đư đc điu chnh
theo mc chênh lch lm phát gia hai nc, nó lƠ ch s th hin sc mua ca đng
ni t so vi đng ngoi t. Vì th, có th xem t giá thc lƠ thc đo sc cnh
tranh trong mu dch quc t ca mt quc gia so vi mt quc gia khác.
 T giá thc song phng  trng thái tnh:
5



T giá thc song phng đc xét ti mt thi đim. Ta có công thc tính nh
sau:















Trong đó:
+ E: T giá danh ngha tính bng s đn v ni t trên mt đn v ngoi t.
+ P
h
: Mc giá trong nc.
+ P
f
: Mc giá nc ngoài.
Trong công thc trên, t s là giá c hƠng hóa đc quy v đng ni t và
đem chia cho mu s lƠ giá hƠng hóa trong nc (cng đc tính bng ni t). Vì
th t giá thc là mt ch s so sánh mc giá nc ngoài so vi mc giá trong nc.
- Nu E
r
= 1, ta nói rng đng tin trong nc vƠ đng ngoi t có ngang giá
sc mua.
- Nu E
r
> 1, ta nói rng đng ni t đc đnh giá thp. Khi đng ni t đnh
giá thp, v lý thuyt s khuyn khích xut khu và hn ch nhp khu.
- Nu E
r
< 1, ta nói rng đng ni t đc đnh giá cao, giá hàng hóa trong

nc s cao hn giá hƠng hóa  nc ngoƠi. Do đó, ngc li vi trng hp trên,
đng ni t đnh giá cao s hn ch xut khu vƠ tng nhp khu.
 T giá thc song phng  trng thái đng:
Hin nay không có quc gia nƠo công b giá ca mt r hƠng hóa, cho nên t
giá thc  trng thái tnh ch mang Ủ ngha lỦ thuyt. Vì vy, ngi ta s dng t giá
 trng thái đng đ tính toán s vn đng ca t giá thc t thi k nƠy sang thi
k khác thông qua vic điu chnh t giá danh ngha vi chênh lch lm phát gia
hai quc gia có đng tin đem so sánh.
6



Ti thi đim t:



 










Trong đó:
- 



 





lƠ ch s t giá thc thi đim t so vi thi đim 0.
- 


 



lƠ ch s t giá danh ngha thi đim t so vi thi đim 0.
- 


lƠ ch s giá  nc ngoƠi thi đim t.
- 


lƠ ch s giá  trong nc thi đim t.
Mi quan h gia t giá thc và t giá có ngang giá sc mua:
T giá có ngang giá sc mua chính lƠ t giá thc (E
r
) có tr s bng 1. Do t
giá danh ngha đc giao dch trên th trng ngoi hi thng lch khi ngang giá
sc mua nên t giá thc có th ln hn, nh hn 1. Lúc nƠy đng tin có th đc

đnh giá thp hay cao hn so vi ngang giá sc mua. Vì vy, khi t giá danh ngha
tng hay gim không nht thit phi đng ngha vi s gia tng hay gim sc cnh
tranh thng mi quc t, các nhƠ qun lỦ nghiên cu vƠ d báo ngang giá sc mua
đ c gng kéo t giá v vùng ngang giá sc mua nhm đm bo tính cnh tranh ca
nn kinh t hay phc v cho các mc tiêu n đnh kinh t v mô.
Theo lỦ thuyt, ngang giá sc mua gia hai đng tin chính lƠ c s đ hình
thƠnh t giá giao dch trên th trng. Do đó, d báo ngang giá sc mua đ điu
chnh t giá sao cho trong quan h mu dch quc t không có quc gia nƠo b thit
khi có chênh lch lm phát gia các quc gia. Nu có ngang giá sc mua, t giá
danh ngha ca đng tin mt nc so vi tt c các đng tin khác s bin đng
ngang vi chênh lch lm phát ca nc đó so vi lm phát ca các nc khác.
7



Ngi ta dùng ngang giá sc mua đ đánh giá bin đng ca đng tin trong
tng lai. Giá tr mi ca t giá giao ngay ca mt đng tin nƠo đó (S
t+1
) s lƠ mt
hƠm ca t giá giao ngay ban đu (S
t
) vƠ chênh lch lm phát:


 

 
  

  


 
Trong đó: I
h
lƠ t l lm phát trong nc vƠ I
f
lƠ t l lm phát nc ngoƠi.
Công thc tính gn đúng:
S
t+1
= S
t
[1 + (I
h
ậ I
f
)]
 Phng pháp tính t giá có ngang giá sc mua vƠo thi đim nm th n so vi
nm gc:
VƠo cui nm th n, t giá s phi tng hay gim mt t l nƠo đó so vi nm
c s đc chn trc đ đáp ng ngang giá sc mua. Cn c vƠo ch s giá công
b hƠng nm so vi nm trc, chúng ta có th tính đc t giá có ngang giá sc
mua  nm th n.
Gi 


, 


ln lt lƠ ch s lm phát trong nc vƠ nc ngoƠi nm t.

E
0
, E
t
ln lt lƠ t giá nm 0 (thng chn lƠm nm c s) vƠ t giá nm t.
+ Nm 0: t giá là E
0
đc cho trc.
+ Nm 1: T giá E
1
= E
0
x 


/ 


(1)
+ Nm 2: T giá E
2
= E
1
x 


/ 


(2)

Th (1) vƠo (2) ta có:
E
2
= E
0
x 


/ 


x 


/


= E
0
x 





/








8



+ Nm th n t giá (theo thuyt ngang giá sc mua) s lƠ


 










 












 



T giá thc đa phng hay t giá thc hiu lc (REER)
T giá thc song phng ch cho chúng ta bit đc s lên giá hay xung giá
ca đng ni t so vi mt đng ngoi t. NgƠy nay, quan h thng mi lƠ đa
phng, mt nc có quan h buôn bán vi rt nhiu nc trên th gii. Vn đ
đc đt ra lƠ ti mt thi đim nht đnh lƠm sao có th bit đc đng ni t lên
giá hay gim giá so vi các đng tin ca các quc gia có quan h mu dch, hay nói
cách khác lƠ lƠm sao đ có th bit đc tng quan sc mua hƠng hóa ca đng
ni t đ lƠm c s đánh giá tác đng ca t giá đi vi cán cơn thng mi ca
quc gia?  có cái nhìn toƠn din hn v v th cnh tranh ca hƠng hóa trong
nc vi các đi tác thng mi khác ngi ta dùng t giá thc đa phng (t giá
trung bình).
T giá thc đa phng lƠ mt ch s phn ánh mc đ cnh tranh v giá c
ca quc gia vƠ lƠ c s đ đánh giá đng ni t b đánh giá cao hay thp. Ch s
nƠy rt hu ích cho vic đt đc mc tiêu thích hp trong c ch t giá hn hp
gia linh hot vƠ c đnh. Vì vy, nó đc nhìn nhn nh lƠ d liu c bn cho quá
trình thc thi chính sách.
T giá thc đa phng đc tính toán đ đnh ra giá tr thc ca đng ni t
so vi các ngoi t (r ngoi t). Bng cách điu chnh t giá theo chênh lch lm
phát quc ni so vi lm phát các đi tác thng mi, ta s có t giá thc song
phng vi tng đng ngoi t. Sau đó xác đnh quyn s (mc đ nh hng đi
vi t giá thc thông qua t trng thng mi ca tng đi tác vi quc gia có đng
tin tính REER).
Gi t = 0 lƠ k gc, (t=0,1,2, ầi) lƠ các thi k nghiên cu.

9



Gi 








, lƠ t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th
n trong r tin t ti thi đim t = 0 (k gc).









, t giá danh ngha ca đng ni t vi đng ngoi t th n trong
r tin t ti thi đim t = i.
- Ti thi k t = i, so vi k gc: Ch s t giá danh ngha ca đng ni t vi
ngoi t th n lƠ 



 





.



lƠ ch s giá ca đi tác n thi đim t so vi thi đim 0.


lƠ ch s giá  trong nc thi đim t so vi thi đim 0.
 Tính t trng thng mi:
Gi 


lƠ kim ngch nhp khu ca nc có đng tin đc tính t giá thc
đa phng vi đi tác thng mi th n.



lƠ kim ngch xut khu ca nc có đng tin đc tính t giá thc đa
phng vi đi tác thng mi th n.
Tng kim ngch xut nhp khu ca các nc trong ắr tin” (W
t
)








 





W
1
, W
2
, ầ W
n
lƠ t trng thng mi ca các đi tác.
T trng thng mi ca đi tác th n:







 







 






 Ch s giá tiêu dùng bình quân:
10


















 T giá thc đa phng:
 















Khi REER ln hn 100, đng ni t b đnh thp, ngc li REER nh hn
100 b đính giá cao, REER bng 100 đng ni t có ngang giá sc mua so vi ắr
tin t”.
1.1.4 C Ếh t giá:
Khái nim:
C ch t giá hi đoái lƠ cách thc mt đt nc qun lỦ đng tin ca mình
liên quan đn các đng tin nc ngoƠi vƠ qun lỦ th trng ngoi hi.
C ch t giá hi đoái: lƠ tt c nhng quy đnh pháp lut do chính ph vƠ
ngơn hƠng trung ng quy đnh đ điu tit, qun lỦ th trng ngoi hi.
Phân loi c ch t giá:
 T giá hi đoái c đnh lƠ mt kiu ch đ t giá hi đoái trong đó giá tr mt
đng tin đc gn vi giá tr ca mt đng tin khác hay vi mt r tin t, hay
vi mt thc đo giá tr khác, nh vƠng chng hn. Khi giá tr tham kho tng hoc

gim, thì giá tr ca đng tin neo vƠo cng tng hoc gim. ng tin s dng ch
đ t giá hi đoái c đnh gi lƠ đng tin c đnh.
Trong c ch t giá hi đoái c đnh, chính ph, bng các chính sách tài
chính tin t s c gng neo t giá li  mt giá tr nht đnh nhm n đnh th
trng tránh nhng bin đng bt ng gơy khó khn cho nn kinh t hay đ h tr
11



cho mt quan đim phát trin nƠo đó chng hn đnh giá thp ni t đ h tr cho
chính sách phát trin hng v xut khu.
Khi cu ngoi t tng t D đn D’ to áp lc làm t giá hi đoái tng t e
0

đn e
1
, ngơn hƠng trung ng s bán ra ngoi t t qu d tr ngoi hi lƠm tng
cung ngoi t t S đn S’ vƠ t giá đc kéo gim tr li ti đim e’ , mc cung s
dng li khi ngơn hƠng trung ng (NHTW) đt đc mc tiêu đư đnh. Các mc
tiêu ca ngơn hƠng trung ng có th là c đnh (kéo t giá v sát e
0
), phá giá đng
ni t (NHTW mua vào ngoi t tng cung đng ni t, đơy lƠ chính sách đy đng
cung ngoi t S sang trái) vƠ ngc li lƠ chính sách nơng giá đng ni t.
Hình 1.1: Can thip ca NHTW nhm kéo gim t giá khi cu ngoi t tng

Theo Hình 1.1, khi cu ngoi t tng t D sang D’ s to áp lc tng lên t giá e
1
,
chính ph s s dng qu d tr ngoi hi, bán ra ngoi t đ thu li đng ni t,

đng ni t tng giá t giá gim li (cân bng ti e’).
12



C ch nƠy đòi hi d tr ngoi hi ca ngơn hƠng trung ng phi đ mnh
đ có th can thip hiu qu khi có s bin đng t giá.
Mt s ý kin ca các chuyên gia cho rng t giá hi đoái c đnh quá cng
nhc, đng tin không th hin giá tr th trng thc và làm méo mó các tín hiu và
thông tin đ th trng điu chnh đúng hng. C ch này không khuyn khích
doanh nghip t bo v mình trc nhng ri ro đ nhy cm giao dch đi vi t
giá do không có bt n t giá, t đó lƠm trì tr s phát trin và hoàn thin ca th
trng các sn phm phòng nga ri ro bin đng giá tr tin t.
T giá hi đoái c đnh s làm lây nhim lm phát và tht nghip t quc gia
này sang quc gia khác. Khi t giá c đnh, do lm phát tng cao đng ni t b đnh
giá cao lƠm giá hƠng hóa trong nc tng nên quc gia có lm phát cao hn s có xu
hng nhp khu hƠng hóa; ngc li, quc gia có lm phát thp s gim bt nhp
khu t quc gia lm phát cao. Theo lý thuyt cung cu, cu hàng hóa  quc gia
lm phát thp (đng ni t b đnh giá thp) s tng vt kh nng cung hƠng hóa
làm giá c hàng hóa ca quc gia nƠy tng kéo lm phát tng lên. Hay nói cách
khác, nc có lm phát cao đư lơy nhim sang nc có lm phát thp lƠm tng lm
phát  nc này.
Tuy ch đ t giá hi đoái c đnh to ra s n đnh, song vic thc hin các
chính sách nhm gi cho t giá hi đoái c đnh s làm tn nhiu tim lc ca chính
ph (phi có đ d tr ngoi hi đ mnh đ can thip vào th trng khi cn thit),
c ch này làm cho chính sách tin t mt hiu lc. Chính vì th, ch mt s ít đng
tin trên th gii s dng ch đ t giá hi đoái c đnh. Hu ht các đng tin trên
th gii s dng ch đ t giá th ni có qun lý.
C ch t giá th ni hay còn gi lƠ c ch t giá linh hot là mt c ch
trong đó t giá do th trng quyt đnh mà không có s can thip ca chính ph.

Theo c ch này các doanh nghip phi dành thi gian và tim lc đ qun lý ri ro
do dao đng t giá.
13



Trong c ch t giá th ni, t giá t do thay đi theo cung cu ngoi t,
chính ph không can thip vào th trng ngoi hi. Trong c ch này, khi t giá
hi đoái tng thì đng ni t gim giá vƠ ngc li. ng tin ca quc gia có lm
phát thp s tng giá vƠ ngc li, đng tin ca nc có lm phát cao hn s gim
giá. iu nƠy đư lƠm cho cán cơn thng mi gia hai quc gia cân bng tr li và
đm bo có ngang giá sc mua gia các quc gia có tham gia thng mi quc t.
C ch t giá th ni có điu tit là mt c ch t giá hi đoái hn hp gia
th ni và c đnh. Trong thc t rt ít quc gia th ni hoƠn toƠn đng tin ca
mình do quá bt n.
Trong c ch t giá th ni có qun lỦ, ngơn hƠng trung ng (NHTW) s
công b mt mc t giá nƠo đó vƠ thng xuyên điu chnh theo nhng thay đi
trong cán cân thanh toán, d tr ngoi hi quc gia, s phát trin ca th trng
ngoi hi không chính thc. Ngoài ra, t giá cng s đc điu chnh theo quan
đim ca NHTW nhm phc v cho các mc tiêu đư đc đnh trc, ví d nh
mc tiêu h tr xut khu hay mc tiêu n đnh giá c và lm phátầ
Trong c ch t giá th ni có kim soát, t giá đc điu tit theo quan h
cung cu ngoi t nhng nu tng vt mc gii hn cho phép, có kh nng nh
hng xu đn các hot đng kinh t, chính ph s dùng d tr ngoi hi và các
chính sách kinh t khác đ can thip.
Cách phân loi c ch t giá mi ca IMạ:
IMF đư đa ra h thng phân loi c ch t giá mi gm 3 nhóm chính là:
(1) C ch neo c đnh (hard pegs), c ch đin hình hin nay trên th gii là
ắchun tin t” vi các quc gia đư tng áp dng gm Argentina, Estonia,
Lithuania.

14



(2) C ch neo linh hot gm:
+ C ch t giá c đnh truyn thng: t giá ch dao đng trong mt biên
đ hp, khong 1%.
+ C ch con rn tin t: t giá có th dao đng trong mt biên đ rng
hn.
(3) C ch th ni, bao gm th ni có điu tit không công b trc và th
ni hoƠn toƠn. Trong c ch th ni hoàn toàn chính sách tin t đc lp vi chính
sách t giá. M là quc gia đin hình cho c ch th ni hoàn toàn.
Mt s c ch t giá hn hp gia th ni và c đnh:
Neo có điu chnh: lƠ c ch t giá mà t giá đc điu chnh vi mt mc
đ rt nh xoay quanh mt ngang giá đc n đnh trc. Các ngang giá nƠy đc
điu chnh dn và mi ln điu chnh vi lng nh (thng lƠ có thông báo trc).
C ch neo t giá vào r tin t vi di bng đc n đnh trc: Theo c
ch này t giá s đc điu chnh theo mt r các đng tin mnh vi quyn s
phn ánh các quan h thng mi ca nc có đng tin đc neo vi các đi tác.
Các c ch này phù hp vi các nc có th trng tƠi chính cha phát trin
đy đ. Ngoài ra, còn có các s kt hp khác gia th ni và c đnh tùy vƠo đc
đim ca tng nc.
1.2 Cán cân thng mi:
1.2.1 Ầhái nim:
Cán cơn thng mi là mt thành phn ch yu trong cán cân vãng lai (bao
gm cán cơn thng mi, cán cân dch v và chuyn nhng đn phng).
Cán cơn thng mi ghi li các hot đng xut nhp khu ca mt quc gia
trong mt thi k nht đnh. Khi xut khu ghi du cng (+), khi nhp khu ghi du

15



tr (-). Chênh lch gia xut khu và nhp khu hàng hóa gi là giá tr xut khu
ròng. Xut khu ròng còn th hin chênh lch gia tit kim trong nc vƠ đu t
trong nc. Cán cơn thng mi thng d khi xut khu ròng mang du dng, th
hin giá tr xut khu ln hn giá tr nhp khu, ngc li là thâm ht thng mi.
Ta có: TB = X ậ M
Trong đó: + TB: lƠ cán cơn thng mi.
+ X: là giá tr xut khu.
+ M: là giá tr nhp khu.
Cán cơn thng mi thng d khi (X ậ M) > 0; ngc li, cán cơn thng
mi thâm ht khi (Xậ M) < 0.
Vì cán cơn thng mi là thành phn quan trng nht trong tài khon vãng
lai và xut khu ròng bng chênh lch gia tit kim trong nc vƠ đu t trong
nc, nên tài khon vưng lai còn đc th hin bng chênh lch này. Vì vy, s
thng d hay thơm ht tài khon vãng lai có quan h cht ch vi thâm ht hay
thng d cán cơn thng mi.
Tài khon vãng lai thng d khi xut khu ròng, hay khi tit kim nhiu hn
đu t. Ngc li, tài khon vãng lai thâm ht khi quc gia nhp nhiu hn hay đu
t nhiu hn. Khi mc thâm ht tài khon vãng lai ln mt quc gia s phi tìm
ngun tài tr cho mc thâm ht này, có th lƠ vay mn nc ngoƠi đ bù đp làm
tng thêm s n ròng nc ngoài. Hoc quc gia cng có th bù đp thâm ht tài
khon vãng lai bng cách s dng ca ci nc ngoƠi đư đc tích ly t các nm
trc.
Mt nc có tài khon vãng lai thâm ht lƠ nc nhp khu tiêu dùng hin
ti và phi xut khu tiêu dùng trong tng lai (nc đi vay s phi tr n); ngc
li quc gia có thng d tƠi khon vưng lai lƠ nc xut khu tiêu dùng hin ti và
nhp khu tiêu dùng trong tng lai (v th nc cho vay s thu hi n sau).

16



Theo cách đánh giá ca IMF, nu mc thơm ht tƠi khon vưng lai ln hn
5% GDP, thì quc gia b coi lƠ có mc thơm ht tƠi khon vưng lai không lƠnh
mnh.
1.2.2 CáẾ nhân t nh hng đn Ếán Ếân thng mi:
Khi phân tích các yu t tác đng đn cán cơn thng mi, chúng ta da trên
nguyên tc cetaris paribus. Ngha lƠ, khi nghiên cu tác đng ca mt nhân t thì ta
c đnh các nhân t khác. Các nhân t nh hng nhiu nht đn cán cơn thng
mi là:
- Lm phát.
- Thu nhp quc dơn.
- T giá hi đoái.
- Các bin pháp hn ch ca chính ph.
nh hng ca lm phát:
Nu mt quc gia có t l lm phát tng so vi các quc gia khác có quan h
mu dch, thì cán cơn thng mi ca quc gia này s gim nu các yu t khác
bng nhau. Bi vì ngi tiêu dùng và các doanh nghip trong nc hu nh s mua
hàng nhiu hn t nc ngoài (do lm phát trong nc cao), trong khi xut khu
sang các nc khác s st gim.
nh hng ca thu nhp quc dân: (ẢDP)
Nu mc thu nhp quc dơn tng theo mt t l cao hn t l tng ca các
quc gia khác, cán cơn thng mi ca quc gia đó s gim nu các yu t khác
bng nhau. Do mc thu nhp thc t (đư điu chnh do lm phát) tng, mc tiêu th
hƠng hóa cng tng. Mt t l gia tng trong tiêu th hu nh s phn ánh mt mc
cu gia tng đi vi hƠng hóa nc ngoài.
17

nh hng ca t giá hi đoái:
Nu các yu t không đi, mt s gia tng trong giá tr đng ni t có th
lƠm cán cơn thng mi xu đi. ng ni t tng giá lƠm giá hƠng hóa trong nc
tr nên đt tng đi so vi hƠng nc ngoƠi, điu này gây bt li cho hot đng
xut khu và thun li cho nhp khu dn đn kt qu là xut khu ròng gim.
ng ni t mt giá (đng ni t đc đnh giá thp) có th giúp ci thin
cán cơn thng mi. ng trên khía cnh ca nhà xut khu, đng ni t gim giá
làm hàng ni r tng đi so vi hàng ngoi.
Ngc li, đi vi nhà nhp khu, ni t gim giá làm giá c hàng hóa nhp
khu đt tng đi so vi hàng ni. iu này gây khó khn cho hƠng hóa nc
ngoài trên th trng ni đa và là li th cho hàng xut khu trên th trng th
gii, dn đn kt qu là xut khu ròng tng.
T nhng lý l trên, chúng ta thy rng t giá hi đoái (đư đc điu chnh
theo chênh lch lm phát gia hai quc gia) có mi quan h nghch bin vi cán cân
thng mi, hay nói cách khác xut khu ròng là mt hàm ca t giá hi đoái thc.
nh hng t các bin pháp hn ch ca chính ph:
Chính ph có nhiu bin pháp tác đng nhm điu chnh cán cân thng mi
theo hng mong mun nh: đánh thu trên hàng nhp khu (làm giá ca hàng
nc ngoƠi đi vi ngi tiêu dùng trong nc tng trên thc t), hoc áp dng hn
ngch cho hàng hóa nhp khu (hay gii hn ti đa có th nhp khu)ầ
Vic hn ch mu dch có th làm li cho mt vài ngành công nghip nhng
đng thi có th gây bt li cho các ngành khác khi các quc gia khác tr đa bng
cách áp dng các bin pháp hn ch mu dch ca h. Trong trng hp này, nhp
khu ca c hai quc gia có th st gim làm cho cán cân thanh toán không chênh
lch nhiu so vi mc trc khi áp dng các bin pháp hn ch mu dch.

18

1.3 Tác đng ca t giá hi đoái thc lên cán cân thng mi:
1.3.1 Hiu ng Ếa phá giá lên Ếán Ếân thng mi:
Nhân t t giá ch tác đng đn cán cơn thng mi và dch v, các b phn
còn li ca cán cân thanh toán không chu nh hng ca nhng thay đi ca t giá.

Phá giá tin t là làm gim giá tr đng ni t so vi các ngoi t khác. Phá
giá s lƠm tng t giá danh ngha kéo theo t giá thc tng s kích thích xut khu
và hn ch nhp khu, ci thin cán cơn thng mi.
Khi t giá tng (phá giá), giá xut khu r hn khi tính bng ngoi t, giá
nhp khu đt hn khi tính bng ni t, điu này là nguyên nhân làm cho cán cân
thng mi tr nên xu hn đc gi là hiu ng giá c.
Sau khi phá giá, giá xut khu tr nên r hn đư kích thích tng khi lng
xut khu và khi nhp khu tr nên đt hn đư kích thích hn ch khi lng nhp
khu, điu này giúp ci thin cán cơn thng mi vƠ đc gi là hiu ng khi
lng. Cán cơn thng mi xu đi hay đc ci thin tùy thuc vào hiu ng giá c
và hiu ng s lng cái nào tri hn.
Trong ngn hn, khi t giá tng trong lúc giá c và tin lng trong nc
tng đi cng nhc s làm giá hàng hóa xut khu r hn, nhp khu tr nên đt
hn: các hp đng xut khu đư đc ký kt vi t giá c, các doanh nghip trong
nc cha huy đng đ ngun lc đ sn sàng tin hành sn xut nhiu hn trc
nhm đáp ng nhu cu xut khu tng lên, cng nh nhu cu trong nc tng lên.
Ngoài ra, trong ngn hn, cu hàng nhp khu không nhanh chóng gim còn
do tơm lỦ ngi tiêu dùng. Khi phá giá, giá hàng nhp khu tng lên, tuy nhiên,
ngi tiêu dùng có th lo ngi v cht lng hàng ni hay trong nc cha có hƠng
thay th xng đáng hƠng nhp làm cho cu hàng nhp khu cha th gim ngay.