Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại trường cao đẳng giao thông vận tải TPHCM 2014

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH HOÀNG ANH



HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI
TRNG CAO NG GIAO THÔNG VN TI
THÀNH PH H CHÍ MINH



LUN VN THC S KINH T




TP. H Chí Minh – Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH HOÀNG ANH

HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI TRNG
CAO NG GIAO THÔNG VN TI
THÀNH PH H CHÍ MINH

Chuyên ngành: K toán

Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS HÀ XUÂN THCH


TP. H Chí Minh – Nm 2014


MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH CÁI VIT TT
DANH MC CÁC BNG, BIU, S  Trang
PHN M U 1
CHNG 1 7
TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B  N V CÔNG 7
1.1. Tng quan v h thng kim soát ni b 7
1.1.1. Lch s ra đi và phát trin ca h thng kim soát ni b 7
1.1.1.1. Lch s ra đi và phát trin ca các lý thuyt kim soát ni b 7
1.1.1.2. Lch s ra đi và phát trin ca kim soát ni b trong khu vc công .
8
1.1.2. Khái nim kim soát ni b 9
1.1.3. Các b phn hp thành h thng kim soát ni b 10
1.1.3.1. Môi trng kim soát 10
1.1.3.2. ánh giá ri ro 12
1.1.3.3. Hot đng kim soát 14

1.1.3.4. Thông tin và truyn thông 16
1.1.3.5. Giám sát 16
1.1.4. Nhng hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b 17

1.2. c đim hot đng ca các đn v hành chính s nghip có thu ti Vit Nam
17
1.2.1. c đim ca đn v hành chính s nghip có thu 17
1.2.2. Hot đng ca h thng kim soát ni b  đn v hành chính s
nghip có thu 20
1.3. Thc trng hot đng ca h thng kim soát ni b khu vc công ti
Vit Nam và nhng s kin có liên quan 21
KT LUN CHNG 1 24
CHNG 2 25


THC TRNG H THNG KIM SOÁT NI B TI TRNG CAO
NG GIAO THÔNG VN TI THÀNH PH H CHÍ MINH 25
2.1. Tng quan v trng Cao đng Giao thông Vn ti TP HCM 25
2.1.1. Lch s hình thành và phát trin 25
2.1.2. Chc nng, nhim v ca trng 27
2.1.3. B máy t chc 29
2.1.4. S mng và mc tiêu phát trin ca trng 30
2.1.5. C cu ngun thu và chi ca trng 31
2.2. Thc trng h thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao thông
Vn ti TP HCM 31
2.2.1. Phng pháp nghiên cu 31
2.2.2. Thc trng h thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao thông
Vn ti TP HCM 33
2.2.2.1. Môi trng kim soát 33
2.2.2.2. ánh giá ri ro 42

2.2.2.3. Hot đng kim soát 44
2.2.2.4. Thông tin và truyn thông 49
2.2.2.5. Giám sát 51
2.3. ánh giá h thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao thông Vn
ti TP HCM 52

2.3.1. ánh giá h thng kim soát kim soát ni b thông qua d liu th
cp 52
2.3.2. ánh giá h thng kim soát ni b ti trng thông qua d liu s
cp 54
2.3.2.1. Môi trng kim soát 54
2.3.2.2. ánh giá ri ro 55
2.3.2.3. Hot đng kim soát 56
2.3.2.4. Thông tin và truyn thông 57
2.3.2.5. Giám sát 57
2.3.3. Nguyên nhân ca nhng hn ch 58
CHNG 3 61


CÁC GII PHÁP HOÀN THIN H THNG KIM SOÁT NI B TI
TRNG CAO NG GIAO THÔNG VN TI TP HCM 61
3.1. Quan đim hoàn thin 61
3.2. Các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng Cao đng
Giao thông Vn ti TP HCM 62
3.2.1. Môi trng kim soát 62
3.2.2. ánh giá ri ro 67
3.2.3. Hot đng kim soát 70
3.2.4. Thông tin và truyn thông 72
3.2.5. Hot đng giám sát 73
3.3. Các điu kin đ hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng 74

3.4. Mt s kin ngh 75
3.4.1. T phía c quan Nhà nc 75
3.4.2. T phía c quan ch qun – U ban Nhân dân TP HCM 75
KT LUN CHNG 3 76
KT LUN CHUNG 77
TÀI LIU THAM KHO





LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cu “Hoàn thin h thng kim soát ni
b ti trng Cao đng Giao thông vn ti Thành ph H Chí Minh” là ca
riêng tôi di s hng dn ca PGS.TS Hà Xuân Thch. ây là đ tài lun vn
Thc s kinh t, chuyên ngành K toán – Kim toán. Lun vn này cha đc ai
công b di bt k hình thc nào.

Tác gi: Nguyn Th Hoàng Anh



DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
Ting Vit
BGH : Ban Giám hiu
CBVC : Cán b viên chc
HS : Hc sinh
KSNB : Kim soát ni b
NL : Ngi lao đng

NSNN : Ngân sách Nhà nc
SV : Sinh viên
TP.HCM : Thành ph H Chí Minh
UBND : y ban nhân dân
Ting Anh
AAA : American Accounting Association
AICPA : American Institute of Certified Public Accountants
ASOSAI : Asian Organization of Supreme Audit Institutions
CAP : Committee on Auditing Procedure
COBIT : Control Objective For Information and Related Technology
COSO : Committee of Sponsoring Organization
ERM : Enterprise Risk Management Framework
FEI : Financial Executives Institute
GAO :Government Accountability Office
IIA :Institute of Internal Auditors
IMA : Institute of Management Accountants
INTOSAI : International Organization of Supreme Audit Institutions
ISACA :Information Systems Audit and Control Association
SEC : Securities and Exchange Commission




DANH MC CÁC BNG, BIU
Bng 2.1: S lng ging viên, giáo viên cn có theo các nm hc
Bng 2.2: Bng tng hp kt qu kho sát v “S liêm chính và các giá tr đo đc”
Bng 2.3: Bng tng hp kt qu kho sát v “Trit lý và phong cách lãnh đo (Ban
Giám hiu)”
Bng 2.4: Bng tng hp kt qu kho sát v “Nng lc cán b viên chc”
Bng 2.5: Bng tng hp kt qu kho sát v “C cu t chc”

Bng 2.6: Bng tng hp kt qu kho sát v “Chính sách nhân s”
Bng 2.7: Bng tng hp thu nhp bình quân qua các nm
Bng 2.8: Bng tng hp kt qu kho sát v “ánh giá ri ro”
Bng 2.9: Bng tng hp kt qu kho sát v “Hot đng kim soát”
Bng 2.10: Bng tng hp kt qu kho sát ti phòng Tài chính K toán
Bng 2.11: Bng tng hp kt qu kho sát v “Thông tin và truyn thông”
Bng 2.12: Bng tng hp kt qu kho sát v “Giám sát”
Bng 2.13: Thng kê kt qu tuyn sinh qua các nm hc

DANH MC CÁC S , LU TRÌNH
S đ
S đ 2.1: S đ t chc b máy trng Cao đng Giao thông vn ti TP HCM
Lu trình
Lu trình 3.1: Lu trình t chc dy hc
Lu trình 3.2: Lu trình mua sm, sa cha vt t
1

PHN M U
1. Tính cp thit ca đ tài
i vi c s giáo dc đi hc Vit Nam hin nay, trong bi cnh có nhiu
nhng bin đng v kinh t và nhng chính sách giáo dc cùng s cnh tranh gay
gt ca các trng đi hc, cao đng trong khu vc. Mt trong nhng bin pháp
quan trng góp phn nâng cao cht lng đào to cng chính là nâng cao cht lng
hot đng ca nhà trng là xây dng công tác qun lý hu hiu và hiu qu.
H thng kim soát ni b vi vai trò ca nó đã và đang là mt công c h
tr đc lc trong vic gim thiu và kim soát nhng ri ro có th xy ra đi vi
hot đng ca đn v. C th hn, mt h thng kim soát ni b hiu qu s đem
li cho đn v các li ích nh: gim bt nguy c ri ro tim n trong mi hot đng
ca đn v, bo v tài sn, tin bc, thông tin; bo đm tính trung thc ca các s
liu k toán; bo đm mi thành viên tuân th ni quy, quy ch, quy trình hot đng

ca t chc cng nh các quy đnh ca pháp lut; đm bo t chc hot đng hiu
qu, s dng ti u các ngun lc và đt đc mc tiêu đ ra,
Có th nói,  đâu có s hot đng ca t chc thì  đó có s tn ti ca h
thng kim soát ni b. Tuy nhiên, h thng đc xây dng nh th nào, có phát
huy hiu qu hay không li ph thuc rt l
n vào quan đim và nhn thc ca lãnh
đo đn v.  Vit Nam hin nay, ngày càng nhiu các doanh nghip nhn thc
đc vai trò ca h thng kim soát ni b, đây là mt xu hng tích cc nhng ti
hu ht các đn v hành chính s nghip thì kim soát ni b vn cha đc quan
tâm mt cách đúng mc.
Nhn thc đc tm quan trng ca h thng kim soát ni b trong công tác
qun lý, tác gi đã chn đ tài “Hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng Cao
đng Giao thông Vn ti Thành ph H Chí Minh” làm đ tài cho lun vn tt
nghip vi mong mun tìm hiu thc trng và đ ra các gii pháp hoàn thin hn h
thng kim soát ni b ti nhà trng góp phn đ các hot đng trong nhà trng
thc hin hiu qu hn, hoàn thành tt nhim v và mc tiêu đã đ ra.


2

2. Tng quan nghiên cu
Trong quá trình nghiên cu đ thc hin lun vn, tác gi nhn thy đã có
nhiu nhng báo cáo khoa hc, nhng lun vn, lun án v h thng kim soát ni
b. Tác gi xin nêu ra mt s nghiên cu đin hình qua các nm nh sau:
Sephen J. Gauthier – Government Finance Review, 2006 – gfoa.org. Hiu
bit v h thng kim soát ni b. Bài vit này ch ra nhng gì mà mi nhà qun lý
tài chính khu vc công và thành viên hi đng qun tr nên bit v kim soát ni b.
Tác gi đã phân tích bn cht, trách nhim ca kim soát ni b và đt ra câu hi:
Khi nhng nhà qun lý và hi đng qun tr đc gi đnh rng h có trách nhim
v kim soát ni b thì làm th nào đ h bit rng đã thc s hoàn thành ngha v

ca mình? Và kim soát bao nhiêu là đ? Qua đó, tác gi cho rng mt h thng
kim soát ni b đy đ hoc toàn din là phi xác đnh nm thành phn quan trng
theo khuôn kh ca báo cáo COSO.
V Hu c, 2007, Tng cng kim soát ni trong các đn v thuc khu
vc công – Nhìn t góc đ Kim toán Nhà nc trên website Hi K toán TP HCM.
Bài vit này xem xét các mi quan h gia hot đng kim toán Nhà nc vi vn
đ nâng cao h thng kim soát ni b trong các đn v thuc khu vc công đ đ
xut mt s hng kt hp hai hot đng này nhm phát huy cao nht nng lc
kim tra, giám sát ca Nhà nc.
H Th Thanh Ngc, 2010. Gi
i pháp nâng cao hiu qu hot đng kim
soát ni b ti trng Cao đng Xây Dng s 2. Lun vn Thc s kinh t. Trng
i hc Kinh t TP.HCM:
o Gii quyt các vn đ
- H thng hóa c s lý lun v kim soát ni b  khu vc công và hot đng
ca h thng kim soát ni b ti các đn v s nghip có thu và  các đn v
giáo dc đi hc.
- Xây dng c ch vn hành h thng kim soát ni b ti trng da trên các
mc tiêu ngn hn và dài hn v h thng kim soát ni b.
- Phân công công tác qun lý đi vi Hiu trng và Phó Hiu trng.
o Khong trng còn li
3

Các gii pháp cha c th nên còn khó khn trong vic áp dng.
Nguyn Th Hoàng Anh, 2012. Hoàn thin h thng kim soát ni b ti
trng i hc S Phm K Thut TP.HCM. Lun vn Thc s kinh t. Trng i
hc Kinh t TP.HCM:
o Gii quyt các vn đ
- H thng hóa c s lý lun v kim soát ni b  khu vc công và hot đng
ca h thng kim soát ni b ti các đn v s nghip có thu và  các đn v

giáo dc đi hc.
- Hình thành đnh hng và đa ra mt s gii pháp c th nh: xây dng b quy
tc ng x, xây dng tiêu chí đánh giá theo KPI, xây dng quy trình đi phó ri
ro, thành lp Ban Thanh tra chuyên trách.
o Khong trng còn li
- Cha xây dng lu trình mô t các hot đng ch yu ca đn v
- Cha xây dng đc báo cáo cho các b phn
Phan Nam Anh, 2013. Hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng
Trung hc Lng thc Thc phm. Lun vn Thc s kinh t. Trng i hc Kinh
t TP.HCM:
o Gii quyt các vn đ
- H thng hóa c s lý lun v kim soát ni b  khu vc công và hot đng
ca h thng kim soát ni b ti các đn v s nghip có thu.
- Hình thành đnh hng và đa ra mt s gii pháp c th: xây dng bng mô t
công vic, lu trình mô t các hot đng ch yu ca đn v, các báo cáo cho
các b phn.
o Khong trng còn li
- Cha cp nht lý lun ca INTOSAI 2013
- Các bin pháp cha th hin tính cn thit cao.
Nhìn chung, nhng nghiên cu trên đây đu đi sâu vào tìm hiu các vn đ
c th v h thng kim soát ni b  tng đn v. Tuy nhiên, các nghiên cu còn
cha xây dng đc bng mô t công vic rõ ràng; công tác phân tích, rà soát cha
4

sâu rng. Do đó, trên c s nghiên cu và tham kho các nghiên cu trc, tác gi
tip tc đi sâu tìm hiu v h thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao
thông Vn ti TP HCM nhm hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng.
3. Mc tiêu nghiên cu
Nghiên cu tng quan v h thng kim soát ni b theo INTOSAI 2004.
Tìm hiu, phân tích, đánh giá các hot đng kim soát ni b ti trng Cao

đng Giao thông Vn ti TP HCM. T đó đ xut mt s bin pháp nhm hoàn
thin h thng kim soát ni b ti trng.
 gii quyt các vn đ này, tác gi đa ra các câu hi nghiên cu nh sau:
• Lý thuyt v h thng kim soát ni b khu vc công đang vn dng là gì?
• Thc trng h thng kim soát ni b ca trng Cao đng Giao thông Vn
ti TP HCM đang hot đng nh th nào?
• Nhng u đim và hn ch ca h thng kim soát ni b ti đn v xut
phát t nguyên nhân nào?
• Nhng gii pháp nào đ hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng?
4. i tng, phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: H thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao
thông Vn ti TP HCM.
- Phm vi nghiên cu: trng Cao đng Giao thông Vn ti TP HCM.
- Thi gian nghiên cu: tính đn nay, nhà trng đã hình thành và phát trin qua
nhiu nm, tuy nhiên đ đt đc hiu qu trong vic nghiên cu, tác gi ch tp
trung vào h thng kim soát ni b ti trng trong 3 nm hc tr li đây, t
nm hc 2011-2012 đn nm hc 2013-2014.
5. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu: Phng pháp nghiên cu đc s dng là phng
pháp nghiên cu đnh tính. C th vi tng phn nh sau:
- Nghiên cu các lý thuyt quc t và các quy đnh hin hành ca B tài chính
v kim soát ni b.
- Tng hp và phân tích các bài vit trên các tp chí chuyên ngành và các lun
vn, lun án v h thng kim soát ni b.
5

- Nghiên cu thc trng h thng kim soát ni b ti nhà trng trên c s:
+ S dng bng câu hi v h thng kim soát ni b đ kho sát thc trng
vic thc hin kim soát ni b ti nhà trng.
+ Nghiên cu các tài liu v các quy đnh, quy ch trong công tác qun lý ti

nhà trng.
- S dng phng pháp thng kê, mô t đ đánh giá h thng kim soát ni b
ti nhà trng.
- Trao đi vi mt s lãnh đo các phòng, ban và Ban Giám hiu nhà trng
đ tìm hiu sâu hn v thc trng, nguyên nhân ca nhng hn ch và đnh
hng các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng.
6. óng góp ca lun vn
Vn dng lý thuyt v kim soát ni b theo hng dn ca INTOSAI 2004
đ tìm hiu, đánh giá nhng u đim và hn ch còn tn ti trong h thng kim
soát ni b ti trng Cao đng Giao thông Vn ti TP HCM. T đó, đ ra các bin
pháp nhm hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng.
7. Hn ch ca lun vn và đnh hng nghiên cu trong tng lai
Lun vn tp trung nghiên cu thc trng và đa ra các gii pháp nhm hoàn
thin h thng kim soát ni b chung ca toàn trng ch không đi sâu vào nghiên
cu và hoàn thin mt quy trình nht đnh ti nhà trng. Và nhng gii pháp hoàn
thin ca lun vn đc đa ra t nhng đánh giá ca tác gi v thc trng hot
đng ca h thng kim soát ni b ca nhà trng và nhng quan đim ca mt s
lãnh đo khi tác gi thc hin trao đi đ tìm ra nguyên nhân và đnh hng khc
phc nhng hn ch ch cha th nghim nhng gii pháp này vào mt s hot
đng qun lý ti nhà trng bi hn ch v thi gian và kinh phí thc hin. Do đó,
đnh hng nghiên cu trong tng lai có th là: hoàn thin h thng kim soát ni
b trong mt s quy trình c th ti nhà trng nh: quy trình thu – chi tin; quy
trình mua sm, qun lý vt t, tài sn; quy trình đào to,…
8. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm 3 chng sau:
Chng 1: Tng quan v h thng kim soát ni b  đn v công
6

Chng 2: Thc trng h thng kim soát ni b ti trng Cao đng Giao
thông Vn ti TP HCM

Chng 3: Các gii pháp hoàn thin h thng kim soát ni b ti trng
Cao đng Giao thông Vn ti TP HCM


7

CHNG 1
TNG QUAN V H THNG KIM SOÁT NI B  N V CÔNG
1.1. Tng quan v h thng kim soát ni b
1.1.1. Lch s ra đi và phát trin ca h thng kim soát ni b
1.1.1.1. Lch s ra đi và phát trin ca các lý thuyt kim soát ni b
Vào nhng nm đu th k 20, khái nim kim soát ni b bt đu xut hin
trong các tài liu kim toán. Tuy nhiên, ti thi đim này, kim soát ni b ch
đc nhc đn nh là mt công c bo v tin khi s bin th ca nhân viên.
n nm 1936, khái nim kim soát ni b đã đc m rng trong mt
công b ca Hip hi K toán viên công chng Hoa K (AICPA): kim soát ni b
là “các bin pháp và cách thc đc chp nhn và đc thc hin trong mt t
chc đ bo v tin và tài sn khác, cng nh kim tra s chính xác trong ghi chép
s sách”.
[1]
Theo thi gian, vic nghiên cu và đánh giá v kim soát ni b ngày càng
đc chú trng. Nm 1949, AICPA công b công trình nghiên cu: “Kim soát
ni b, các nhân t cu thành và tm quan trng đi vi vic qun tr doanh
nghip và đi vi kim toán viên đc lp”. Trong công trình nghiên cu này,
AICPA đã m rng kim soát ni b là “c cu t chc và các bin pháp, cách
thc liên quan đc chp chn và thc hin trong mt t chc đ bo v tài sn,
kim tra s chính xác và đáng tin cy ca s liu k toán, thúc đy hot đng có
hiu qu, khuyn khích s tuân th các chính sách ca nhà qun lý”.
[1]
Nm 1958, y ban th tc kim toán (CAP) trc thuc AICPA ban hành báo

cáo v th t
c kim toán s 29: “Phm vi xem xét kim soát ni b ca kim toán
viên đc lp”, trong đó ln đu tiên phân bit kim soát ni b v qun lý và kim
soát ni b v k toán. n nm 1973, AICPA ban hành chun mc kim toán 1 đã
đa ra các đnh ngha v kim soát qun lý và kim soát k toán.
[1]
Sau rt nhiu v gian ln gây tn tht cho nn kinh t, u ban chng
khoán Hoa K (SEC) đa ra đòi hi bt buc các công ty phi báo cáo v kim
soát ni b đi vi công tác k toán  đn v mình cho công chúng. Theo đó cn
phi có nhng tiêu chun đánh giá tính hu hiu ca kim soát ni b. Nm
8

1985, u ban COSO thuc hi đng quc gia Hoa K v chng gian ln trên các
báo cáo tài chính đc thành lp di s bo tr ca 5 t chc ngh nghip:
- Hip hi K toán viên công chng Hoa K (AICPA)
- Hip hi K toán Hoa K (AAA )
- Hip hi Các nhà qun tr tài chính (FEI)
- Hip hi Kim toán viên ni b (IIA)
- Hip hi K toán viên qun tr (IMA)
[1]

Nm 1992, COSO phát hành báo cáo. Báo cáo COSO 1992 là tài liu đu
tiên trên th gii đa ra khuôn mu v lý thuyt v kim soát ni b mt cách đy
đ và có h thng. Tuy cha tht s hoàn chnh nhng báo cáo đã to lp c s lý
thuyt rt c bn v kim soát ni b. Báo cáo đã đa ra nm b phn ca kim soát
ni b bao gm: môi trng kim soát, đánh giá ri ro, hot đng kim soát, thông
tin và truyn thông, giám sát.
Báo cáo COSO 1992 đã là tin đ cho hàng lot các nghiên cu phát trin v
KSNB  nhiu lnh vc ra đi, nh:
- Phát trin theo hng qun tr: COSO nghiên cu h thng đánh giá ri ro

doanh nghip ERM nm 2001 (ban hành chính thc nm 2004), hng dn v
giám sát h thng kim soát ni b nm 2008.
- Phát trin cho doanh nghip va và nh: COSO 2006.
- Phát trin theo hng chuyên sâu vào ngành ngh c th: COBIT do
ISACA ban hành nm 1996, phát trin kim soát ni b trong môi trng
công ngh thông tin, hay báo cáo ca y ban Basel 1998 vn dng kim
soát ni b trong ngân hành và các t chc tín dng.
- Phát trin theo hng quc gia: nhiu quc gia trên th gii đã xây dng mt
khuôn kh lý thuyt riêng v kim soát ni b, nh báo cáo Turnbull 1999 
Anh…
[1]

1.1.1.2. Lch s ra đi và phát trin ca kim soát ni b trong khu vc công
i vi khu vc công, kim soát ni b cng rt đc quan tâm. Mt s
quc gia nh M và Canada đã phát trin và công b các hng dn v kim soát
ni b áp dng cho các đn v công lp.
[7]
9

T chc quc t các c quan kim toán ti cao (INTOSAI) ra đi vào nm
1953. Vi vai trò là hip hi ngh nghip ca các C quan kim toán ti cao (SAI),
INTOSAI đã góp phn rt quan trng trong vic giúp các thành viên hoàn thành
nhim v ca mình: vai trò kim toán các tài khon và hot đng ca chính ph,
thúc đy vic lành mnh hoá trong qun lý tài chính và nâng cao cht lng gii
trình ca chính ph  tng quc gia. Ngoài ra, INTOSAI còn là din đàn đ kim
toán viên nhà nc trên toàn th gii trao đi nhng vn đ cùng quan tâm và cp
nht nhng tin b mi nht ca các chun mc kim toán và các quy đnh v ngh
nghip khác cng nh nhng thông l tt nht.
Nm 1992, INTOSAI đã ban hành hng dn v kim soát ni b áp dng
cho khu vc công. Tài liu này đã tích hp các lý lun chung v kim soát ni b

ca báo cáo COSO và nhng đim đc thù ca khu vc công. Hng dn này đc
cp nht vào nm 2001 và công b vào nm 2004. Nm 2013, INTOSAI tip tc
cp nht và công b áp dng nm 2014.
Ti Hoa K, nm 1999, c quan kim toán Nhà nc Hoa K (GAO) đã ban
hành chun mc v kim soát ni b trong chính quyn liên bang, nhm đa ra các
quan đim và hng dn v kim soát ni b trong các đn v thuc khu vc
công.
[7]
Nm 1996, Kim toán Nhà nc Vit Nam là thành viên chính thc ca t chc
INTOSAI. n nm 1997, Vit Nam tham gia T chc các c quan kim toán ti cao
Châu Á (ASOSAI).ASOSAI thành lp nm 1979, hin nay có 45 thành viên. T tháng
10/2009, Vit Nam là thành viên Ban điu hành t chc này nhim k 2009 – 2012.
1.1.2. Khái nim kim soát ni b
Theo hng dn ca INTOSAI nm 2004
Kim soát ni b là mt quá trình b chi phi bi nhà qun lý và các nhân
viên trong đn v, nó đc thit lp đ đi phó vi các ri ro và cung cp mt s
đm bo hp lý nhm đt đc các mc tiêu chung ca t chc.
Theo hng dn ca INTOSAI nm 2013
Tng t nh hng dn ca INTOSAI 2004 tuy nhiên v mc tiêu ca báo
cáo theo INTOSAI có thay đi theo hng dn v qun tr ri ro, kim soát ni b
10

và bin pháp đ gim thiu gian ln trong điu kin áp dng công ngh cao, t đó
giúp ci thin hiu qu hot đng cng nh tng cng s giám sát ca t chc.
Theo Chun mc kim toán Vit Nam s 315
Kim soát ni b: Là quy trình do Ban qun tr, Ban Giám đc và các cá
nhân khác trong đn v thit k, thc hin và duy trì đ to ra s đm bo hp lý v
kh nng đt đc mc tiêu ca đn v trong vic đm bo đ tin cy ca báo cáo
tài chính, đm bo hiu qu, hiu sut hot đng, tuân th pháp lut và các quy đnh
có liên quan. Thut ng “kim soát” đc hiu là bt c khía cnh nào ca mt

hoc nhiu thành phn ca kim soát ni b.
Trong phm vi ca đ tài, ngi vit nghiên cu h thng kim soát ni b
ti trng Cao đng Giao thông Vn ti TP HCM da vào hng dn v kim soát
ni b ca INTOSAI 2004. ây là tài liu tích hp các lý lun chung v kim soát
ni b ca báo cáo COSO. Hng dn v kim soát ni b ca INTOSAI 2013 cn
có s phù hp vi điu kin ng dng công ngh cao, điu kin nhà trng cha
phù hp vi hng dn này.
1.1.3. Các b phn hp thành h thng kim soát ni b
Da trên nn tng báo cáo COSO, hng dn v kim soát ni b ca
INTOSAI cng đa ra 5 b phn ca h thng kim soát ni b:
1.1.3.1. Môi trng kim soát
Môi trng kim soát phn ánh mt sc thái chung ca mt t chc, tác đng
đn ý thc kim soát ca các nhân viên. Môi trng kim soát là nn tng cho tt c
các yu t khác trong kim soát ni b. Các nhân t trong môi trng kim soát bao
gm:
S liêm chính và giá tr đo đc ca nhà lãnh đo và đi ng nhân viên
S liêm chính và tôn trng giá tr đo đc ca nhà lãnh đo và đi ng nhân
viên xác đnh thái đ c x chun mc trong công vic ca h. Tinh thn tôn trng
đo đc th hin qua vic mi cá nhân phi tuân th các điu l, quy đnh và đo
đc v cách ng x ca cán b công chc Nhà nc. Ví d nh: công khai tài sn,
các v trí kiêm nhim bên ngoài…Nó to nên vn hóa ca t chc. Nu vn hóa này
đc xây dng tt, s đem li s công bng, dung hòa các li ích, gim thiu các
11

yu t c hi phát sinh các gian ln, tham nhng.
 làm đc điu này, cp qun lý trc tiên phi làm gng cho cp di
v vic tuân th các điu l, các quy đnh v cách ng x ca cán b, nhân viên và
cn phi ph bin nhng quy đnh này đn mi thành viên bng các th thc thích
hp: các vn bn chính thc, ni quy, quy ch, … ng thi, phi cho công chúng thy
đc tinh thn này trong s mnh và trong tiêu chun đo đc ca t chc thông qua các

th thc này.
Nng lc nhân viên
Nng lc nhân viên bao gm trình đ hiu bit và k nng chuyên môn
cn thit đ đm bo cho nhim v đc thc hin có k cng, hu hiu và
hiu qu, cng nh có mt s am hiu đúng đn v trách nhim ca bn thân
trong vic thit lp h thng kim soát ni b.
Các lãnh đo cn xác đnh rõ yêu cu v nng lc cho mt công vic nht đnh
và c th hoá nó thành các yêu cu v kin thc và k nng. ào to là mt phng
thc hu hiu đ nâng cao trình đ cho các thành viên trong t chc, đó là hng
dn v mc tiêu kim soát ni b, phng pháp gii quyt nhng tình hung khó x
trong công vic.
Trit lý và phong cách lãnh đo
Trit lý qun lý và phong cách lãnh đo phn ánh thái đ, quan đim, quy tc
ng x, s đc lp, nng lc cng nh vic các nhà qun lý phi làm gng cho các
nhân viên. Trit lý và phong cách lãnh đo có nh hng ln đn môi trng kim
soát và tác đng đn vic thc hin các mc tiêu ca đn v. Nu nhà lãnh đo cp
cao cho rng kim soát ni b là quan trng thì nhng thành viên khác trong t chc
cng s cm nhn đc điu đó và s theo đó mà tn tâm xây dng h thng kim
soát ni b. Ngc li nu các thành viên trong t chc cho rng kim soát ni b
không quan trng có ngha là lãnh đo cha quan tâm đúng mc đn kim soát ni
b. Kt qu là kim soát ni b ch còn là hình thc ch không có ý ngha thc s,
dn đn mc tiêu, nhim v ca đn v không còn đt đc nh mong mun.
C cu t chc
C cu t chc là s phân chia trách nhim và quyn hn gia các b phn
12

trong đn v, giúp cho mi thành viên hiu đc nhim v c th và tng hot
đng ca h s nh hng nh th nào đn vic hoàn thành mc tiêu. C cu t
chc thng đc mô t qua s đ t chc, và đc th ch hóa bng vn bn v
nhng nhim v và quyn hn c th ca tng b phn, tng thành viên trong b

phn và mi quan h gia h vi nhau.
C cu t chc ph thuc vào quy mô và đc đim hot đng ca đn v.
Tuy nhiên, dù t chc nh th nào nó cng phi giúp cho đn v thc hin chin
lc và đt đc mc tiêu đã đ ra.
 thit k mt c cu t chc hiu qu cn tuân th các nguyên tc sau:
- Thit lp s điu hành và kim soát trên toàn b hot đng, không b sót lnh
vc nào cng nh không có s chng chéo gia các b phn
- Thc hin s phân chia 3 chc nng: x lý nghip v, ghi chép s sách, bo
qun tài sn
- m bo s đc lp tng đi gia các b phn
- Phù hp vi quy mô và đc thù hot đng ca đn v
Chính sách nhân s
Chính sách nhân s là toàn b các phng pháp qun lý và ch đ ca
đn v đi vi đi ng nhân viên. Biu hin ca chính sách này thông qua: các
hính sách tuyn dng, đào to, đánh giá, b nhim, tin lng, khen thng, phúc
li, k lut.
Chính sách nhân s có nh hng rt ln đn s hu hiu ca môi trng kim
soát, góp phn đm bo nng lc đi ng nhân viên, tính chính trc và các giá tr đo
đc…
1.1.3.2. ánh giá ri ro
Tt c các đn v, bt k quy mô, cu trúc, ngành ngh nào đu phát sinh ri
ro  tt c các mc đ. Do đó, vic đánh giá ri ro đ tìm cách ng phó là rt quan
trng. ánh giá ri ro là quá trình nhn dng và phân tích nhng s kin to nên ri
ro nh hng đn vic đt đc mc tiêu ca đn v, qua đó xác lp các bin pháp
thích hp đ đi phó vi ri ro. Quá trình này bao gm các bc:
Nhn dng ri ro
13

Hot đng ca đn v có th gp ri ro t bên trong và bên ngoài, ri ro 
cp đ toàn đn v và tng hot đng. Nhn din ri ro là vic nhn thc v thi

đim, mc đ mt s kin hay hot đng s xy ra gây nh hng tiêu cc đn đn
v. Mt khi đn v nhn din đc các yu t ri ro trong hot đng ca mình thì
nguy c không đt đc mc tiêu gim đi đáng k. Do đó, nhn dng ri ro phi
đc thc hin liên tc bi các nhân t nh hng luôn thay đi.
Liên quan đn khu vc công, các c quan Nhà nc phi qun tr ri ro nh
hng đn mc tiêu giao phó, bao gm c các ch tiêu đc giao trong k hoch ca
đn v.
ánh giá ri ro
Sau khi đn v đã nhn dng đc ri ro cn tin hành đánh giá ri ro.ánh
giá ri ro là vic xác đnh nhng nh hng có th có ca mt s kin hay mt hot
đng đi vi hot đng ca đn v. Trên thc t không th loi b ht tt c ri ro
mà ch gii hn ri ro xy ra  mc đ chp nhn đc.  làm đc điu này, cp
qun lý trc ht cn đánh giá kh nng xy ra ri ro và mc đ nh hng ca ri
ro đn mc tiêu ca đn v. Nu ri ro nh hng không đáng k và ít có kh nng
xy ra thì không cn phi quan tâm nhiu. Ngc li, mt ri ro nh hng trng
yu và kh nng xy ra cao thì đn v cn tp trung chú ý. Nhng tình hung nm
gia hai thái cc này thng gây khó khn cho vic đánh giá. Do vy, đn v cn có
nhng phng pháp phân tích hp lý.
i phó ri ro
Có bn bin pháp đi phó vi ri ro nh sau:
- Né tránh ri ro: là vic không thc hin các công vic có th gây ra ri ro.
Phng pháp này có u đim là có th tránh đc tt c các ri ro, nhng chính
vic không thc hin các công vic đ tránh ri ro li đng ngha vi vic đánh
mt mt s c hi.
- Gim thiu ri ro: là vic làm gim các tác hi do ri ro tác đng đn t chc.
Phng pháp này thng áp dng vi nhng ri ro không th tránh đc.
- Chia s ri ro: là vic chuyn mt phn hay toàn b hu qu do ri ro có th xy
ra t t chc này sang cho t chc khác bng vic tr mt khon phí.
14

- Chp nhn ri ro: áp dng trong trng hp li ích mang li t vic thc hin
công vic ln hn thit hi do ri ro t công vic đó tác đng.
Các bin pháp x lý hn ch ri ro  mc đ hp lý vì mi liên h gia li
ích và chi phí nhng nu nhn dng đc và đánh giá đc ri ro thì có s chun b
tt hn. Tuy nhiên, dù la chn bin pháp nào thì nhà qun lý cn cân nhc gia chi
phí b ra đ đi phó vi ri ro và li ích mà nó đem li.
1.1.3.3. Hot đng kim soát
Hot đng kim soát là nhng chính sách và nhng th tc đi phó ri ro và
to điu kin cho các mc tiêu đ ra đc thc hin nghiêm túc, hiu qu trong toàn
đn v.  đt đc hiu qu, hot đng kim soát phi phù hp, nht quán gia các
thi k, d hiu đc, đáng tin cy và liên h trc tip đn mc tiêu kim soát. Hot
đng kim soát tn ti  mi b phn và mi cp đ t chc trong mt đn v.
Xét v mc đích, hot đng kim soát bao gm:
- Kim soát phòng nga: là nhng chính sách và th tc kim soát đc đa ra
nhm ngn nga, gim thiu kh nng xy ra gian ln và sai sót.
- Kim soát phát hin: là nhng chính sách và th tc kim soát đc đa ra
nhm phát hin kp thi nhng hành vi gian ln và sai sót.
- Kim soát bù đp: là nhng th tc kim soát khác đc đa ra đ thay th
nhng hot đng kim soát yu kém, không hiu qu.
Xét v chc nng, hot đng kim soát bao gm:
- Th tc y quyn và xét duyt
Vic thc hin các nghip v ch đc thc hin bi ngi đc y quyn
theo trách nhim và phm vi ca h. y quyn là mt cách thc ch yu đ đm
bo rng ch có nhng nghip v có thc mi đc phê duyt đúng mong mun ca
ngi lãnh đo. Các th tc y quyn phi đc tài liu hóa và công b rõ ràng,
phi bao gm nhng điu kin c th.
Tuân th nhng quy đnh chi tit ca s y quyn nói trên, nhân viên thc hin
đúng theo hng dn, trong gii hn đc quy đnh ca ngi lãnh đo và lut pháp.
- Phân chia trách nhim
 gim ri ro v vic sai sót, lãng phí, nhng hành đng c ý làm sai và

15

ri ro không ngn nga đc thì không mt b phn hay cá nhân nào đc giao
mt công vic t lúc bt đu cho đn khi kt thúc. Trách nhim phi đc giao
mt cách có h thng cho tng cá nhân đ đm bo s kim tra có hiu qu. Nm
trách nhim ch yu bao gm y quyn, phê chun, ghi chép, x lý và đánh giá
các nghip v. Tuy nhiên, vic phân chia trách nhim có th b vô hiu hóa do s
thông đng gia các cá nhân trong t chc.
- Kim soát quá trình x lý thông tin và nghip v
Nhiu hot đng kim soát cn đc thc hin nhm đm bo tính chính xác,
đy đ và phê chun đúng đn cho các nghip v din ra trong đn v. Kim soát
quá trình x lý thông tin đóng mt vai trò quan trng trong hot đng kim soát nói
chung. Do đó, quá trình này cn phi đc kim soát cht ch. Các nghip v phi
đc thc hin theo quy trình hp lý, h thng chng t, s sách phi đc ghi chép
rõ ràng. Ngày nay, khi khoa hc công ngh tin b, quy trình thc hin đc s h
tr ngày càng nhiu ca công ngh thông tin, phn mm máy tính. Vì vy, quá trình
kim soát x lý thông tin, nghip v đc chia thành kim soát chung và kim soát
ng dng.
+ Kim soát chung: là hot đng kim soát áp dng cho tt c h thng ng dng đ
đm bo cho h thng này hot đng liên tc, n đnh.
+ Kim soát ng dng: là hot đng kim soát áp dng cho tng ng dng c th
nhm đm bo d liu đc nhp và x lý mt cách chính xác, đy đ cng nh
phát hin các d liu không hp lý hay cha đc s xét duyt ca nhà qun lý.
- Kim soát vt cht
Kim soát vt cht là hot đng nhm đm bo cho tài sn ca đn v đc
bo v mt cách cht ch, tránh tình trng h hng, tht thoát hoc s dng sai mc
đích, góp phn trong vic s dng ngun lc ca Nhà nc có hiu qu. Kim soát
vt cht nhm đm bo cho s tn ti, cht lng hay tình trng ca các tài sn phc
v cho các hot đng ca đn v.
- Kim tra đc lp

Kim tra đc lp là vic kim tra đc tin hành mt cách khách quan. iu này
đòi hi nhng thành viên khi thc hin kim tra phi đc lp vi đi tng đc kim
16

tra.
- Phân tích rà soát
Hot đng này chính là xem xét li nhng vic đã thc hin bng cách so
sánh gia kt qu thc hin vi s liu d toán, hay gia thông tin tài chính và phi
tài chính nhm kp thi phát hin ra nhng bin đng bt thng đ nhà qun lý có
các bin pháp chn chnh kp thi.
1.1.3.4. Thông tin và truyn thông
Thông tin và truyn thông là hai thành phn gn kt vi nhau. ó là h thng
thu nhn, x lý, ghi chép thông tin và h thng báo cáo thông tin cho các đi tng
bên trong và bên ngoài đn v.
Thông tin là d liu đã đc x lý nhm phc v cho quá trình ra quyt đnh.
Không phi bt k tin tc, s kin nào cng tr thành thông tin mà phi qua quá
trình x lý đ đm bo tính hu ích ca thông tin. Do đó, thông tin cn phi chính
xác, kp thi, truy cp thun tin và mt s trng hp cn tính bo mt. Thông tin
đc cung cp qua h thng thông tin, trong đó h thng thông tin k toán là mt b
phn quan trng. Thông tin có th chính thc hoc không chính thc và đc thu
thp t nhiu ngun khác nhau.
Truyn thông là thuc tính ca h thng thông tin nhng đc nêu ra đ nhn
mnh vai trò ca vic truyn đt thông tin. Các kênh truyn thông bao gm truyn
thông t cp trên xung cp di, t cp di lên cp trên, trao đi gia các b
phn trong t chc, gia t chc vi đi tng bên ngoài,…
1.1.3.5. Giám sát
Bn thân h thng kim soát ni b cn đc giám sát. Giám sát là quá trình
đánh giá cht lng ca h thng kim soát ni b theo thi gian. Giám sát bao gm
giám sát thng xuyên và giám sát đnh k.
- Giám sát thng xuyên: đc thit lp cho nhng hot đng thông thng và

lp li ca t chc. Bao gm c nhng hot đng giám sát và qun lý mang tính
cht đnh k ngay trong quá trình thc hin ca các nhân viên trong công vic
hàng ngày. Giám sát thng xuyên đc thc hin trên tt c các yu t ca
kim soát ni b, liên quan đn vic ngn chn và phát hin tt c nhng hin
17

tng vi phm lut pháp, không tit kim, không hiu qu ca h thng.
- Giám sát đnh k: thng đc thc hin đnh k hay trong các tình hung đc
bit. Phm vi và tn sut giám sát đnh k ph thuc vào s đánh giá mc đ ri
ro và hiu qu ca th tc giám sát thng xuyên. Giám sát đnh k bao ph
toàn b s đánh giá, s hu hiu ca h thng kim soát ni b và đm bo kim
soát ni b đt kt qu nh mong mun da trên các phng pháp và th tc
kim soát.
1.1.4. Nhng hn ch tim tàng ca h thng kim soát ni b
Mt h thng kim soát ni b dù có hoàn ho ti đâu cng tn ti nhng
hn ch tim tàng. Chính nhng hn ch này là nguyên nhân khin cho h thng
kim soát ni b không đm bo tuyt đi, mà ch đm bo hp lý đ đt đc các
mc tiêu. Nhng hn ch xut phát t các nguyên nhân sau:
- Hn ch xut phát t bn thân con ngi trong tính cách, trình đ chuyên môn,
nhn thc,…có th gây nên nhng sai sót hoc gian ln.
- Hn ch xut phát t s thông đng, lm quyn: khi có s thông đng hoc lm
quyn thì rt khó phát hin bi các sai phm này din ra rt tinh vi, thng có s bao
che, c tình che giu hoc tn dng các l hng trong h thng kim soát ni b đ
trc li.
- Hn ch t nhng th tc kim soát không còn phù hp khi điu kin, môi
trng hot đng ca đn v thay đi.
- Hn ch v yêu cu chi phí nh hn li ích: có nhng bin pháp không th thc
hin đc do chi phí b ra quá ln so vi li ích mang li.
1.2. c đim hot đng ca các đn v hành chính s nghip có thu ti Vit Nam
1.2.1. c đim ca đn v hành chính s nghip có thu

Khái nim đn v hành chính s nghip
[2]

n v hành chính s nghip là nhng đn v s dng kinh phí ngân sách nhà
nc đ hot đng ch yu trong các lnh vc qun lý nhà nc và cung cp các dch
v công cho xã hi. Các đn v hành chính s nghip có th chia làm hai loi:
- n v hành chính: là c quan đn v qun lý Nhà nc t trung ng đn đa
phng, thc hin chc nng qun lý Nhà nc nhm duy trì b máy các cp. Ví