B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
PHM TH KIM NGÂN
QUN TR DANH MC TÍN DNG TI
NGÂN HÀNG TMCP VIT Á
LUN VN THC S KINH T
Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TRM TH XUÂN HNG
TP. H CHÍ MINH - NM 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn Thc s Kinh t vi đ tài: “Qun tr danh mc tín
dng ti Ngân hàng TMCP Vit Á ” là công trình do chính bn thân tôi nghiên
cu.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v ni dung và tính trung thc ca đ tài
nghiên cu này.
Tác gi
Phm Th Kim Ngân
.
MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc t ng vit tt
Danh mc bng biu
Danh mc các hình v, biu đ
M U
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR DANH MC TÍN DNG
CA NGÂN HÀNG THNG MI 4
1.1 DANH MC TÍN DNG CA NGÂN HÀNG THNG MI 4
1.1.1 Khái nim danh mc tín dng 4
1.1.2 Cách phân loi danh mc tín dng 4
1.1.3 Ri ro danh mc tín dng ca NHTM 6
1.1.4 Hu qu ca ri ro danh mc tín dng 7
1.2 QUN TR DANH MC TÍN DNG CA NGÂN HÀNG THNG MI 7
1.2.1 C s lý lun v qun tr danh mc tín dng 7
1.2.2 Phng pháp qun tr danh mc tín dng 10
1.2.3 Mi quan h gia qun tr danh mc tín dng và ri ro danh mc tín dng 14
1.2.4 Mi quan h gia qun tr danh mc tín dng và qun tr tài sn có 15
1.3 CÁC NHÂN T NH HNG N QUN TR DANH MC TÍN DNG
CA NGÂN HÀNG THNG MI 18
1.3.1 Các nhân t ch quan t NHTM 18
1.3.2 Các nhân t t môi trng 20
1.4 KINH NGHIM QUN TR DANH MC TÍN DNG CA NGÂN HÀNG
MT S NC TRÊN TH GII VÀ BÀI HC KINH NGHIM I VI
NGÂN HÀNG TMCP VIT Á 22
1.4.1 Kinh nghim v qun tr danh mc tín dng ca ngân hàng mt s nc
trên th gii 22
1.4.2 Bài hc kinh nghim đi vi Ngân hàng TMCP Vit Á 24
KT LUN CHNG 1 24
CHNG 2: THC TRNG QUN TR DANH MC TÍN DNG TI
NGÂN HÀNG TMCP VIT Á 26
2.1 GII THIU V NGÂN HÀNG TMCP VIT Á 26
2.2 KT QU HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP VIT
Á T NM 2010 N 2013 27
2.3 THC TRNG DANH MC TÍN DNG TI NGÂN HÀNG TMCP VIT
Á 34
2.3.1 Phân tích c cu danh mc tín dng theo thi hn vay 36
2.3.2 Phân tích c cu danh mc tín dng theo ngành kinh t 37
2.3.3 Phân tích c cu danh mc tín dng theo mc đích vay 39
2.3.4 Phân tích c cu danh mc tín dng theo đi tng khách hàng 40
2.3.5 Phân tích c cu danh mc tín dng theo nhóm n 41
2.4 THC TRNG QUN TR DANH MC TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
TMCP VIT Á 43
2.4.1
Thc trng qun tr danh mc tín dng ti Ngân hàng TMCP Vit Á 43
2.4.2 Nhng kt qu đt đc 46
2.4.3 Nhng hn ch 51
2.4.4 Nguyên nhân dn đn hn ch trong qun tr danh mc tín dng ti VAB 53
KT LUN CHNG 2 59
CHNG 3: GII PHÁP QUN TR DANH MC TÍN DNG TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT Á 61
3.1 NH HNG HOT NG KINH DOANH CA NGÂN HÀNG TMCP VIT Á
N NM 2018 60
3.2 NH HNG HOÀN THIN QUN TR DANH MC TÍN DNG CA NGÂN
HÀNG TMCP VIT Á 61
3.3 CÁC GII PHÁP HOÀN THIN QUN TR DANH MC TÍN DNG CA
NGÂN HÀNG TMCP VIT Á 62
3.4 KIN NGH I VI CHÌNH PH VÀ NGÂN HÀNG NHÀ NC 69
KT LUN CHNG 3 73
KT LUN
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC T NG VIT TT
DMTD : danh mc tín dng
DN : doanh nghip
KHDN : khách hàng doanh nghip
Ngân hàng TMCP Vit Á : Ngân hàng thng mi c phn Vit Á
NHNN : Ngân hàng Nhà nc
QTDMTD : qun r danh mc tín dng
TCKT : t chc kinh t
TSB : tài sn bo đm
VAB : Ngân hàng thng mi c phn Vit Á
VN : Vit Nam đng
DANH MC BNG BIU TÀI
Bng 1.1: So sánh qun tr tín dng truyn thng và qun tr danh mc tín dng 14
Bng 2.1: Danh mc tín dng ti VAB 34
Bng 2.2: Danh mc tín dng theo đi tng khách hàng 40
Bng 2.3: Danh mc tín dng theo nhóm n 41
Bng 2.4: Phân loi xp hng tín dng 49
Bng 2.5: Phân loi tài sn bo đm 49
Bng 2.6: Xp hng khách hàng 50
Bng 2.7: T l trích lp d phòng 50
DANH MC CÁC HÌNH V, BIU
Hình 1.1: Mô hình qun tr danh mc tín dng truyn thng 10
Hình 1.2: Mô hình qun tr danh mc tín dng ch đng 11
Hình 2.1: S đ t chc thc hin và giám sát danh mc tín dng 44
Biu đ 2.1: Tng huy đng t TCKT, dân c phân theo loi tin 27
Biu đ 2.2: D n cho vay ca VAB 30
Biu đ 2.3: Kt qu hot đng kinh doanh ca VAB 32
Biu đ 2.4: C cu danh mc tín dng theo thi hn 36
Biu đ 2.5: C cu danh mc tín dng theo ngành kinh t 37
Biu đ 2.6: C cu danh mc tín dng theo mc đích vay 39
-1-
M U
1. T VN
Trong điu kin nn kinh t m, t do hóa thng mi và t do hóa tài chính,
nhu cu v các dch v phi tín dng ngày càng chim v trí quan trng trong hot
đng ca các ngân hàng trên th gii. Tuy nhiên, Vit Nam t trc đây cho đn
thi đim hin nay thì t trng vn s dng cho các hot đng tín dng ca các
ngân hàng thng mi vn còn chim hn mt na. Tín dng là hot đng kinh
doanh chính ca hu ht các ngân hàng thng mi, đin hình là danh mc tín dng
là tài sn ln nht và là ngun mang li doanh thu nhiu nht cho ngân hàng.
Ngân hàng TMCP Vit Á là mt ngân hàng quy mô nh, hot đng kinh doanh
mang li ngun thu ch yu là hot đng tín dng. Tuy nhiên, hot đng này luôn
tim n ri ro cao, t l n xu trên tng d n tng cao, do h thng thông tin thiu
minh bch và không đy đ, trình đ qun tr danh mc tín dng còn hn ch, tính
chuyên nghip ca cán b ngân hàng cha cao, Do đó, yêu cu xây dng mt mô
hình qun tr danh mc tín dng có hiu qu và phù hp vi điu kin ca Ngân
hàng TMCP Vit Á là mt đòi hi bc thit đ đm bo hn ch ri ro trong hot
đng cp tín dng, hng đn các chun mc quc t trong qun tr danh mc tín
dng và phù hp vi môi trng hi nhp.
Trc đây, hu ht các ngân hàng thng mi Vit Nam cha quan tâm đn vic
xây dng cho mình danh mc tín dng đ có chính sách tín dng phù hp, hn ch
ri ro, ti đa hóa li nhun mà ch chú ý mt vài loi hình cho vay đn thun da
trên phng pháp tip cn phân tích tín dng truyn thng cho tng khon vay riêng
l ch không hoc cha thc s quan tâm đn vic xây dng và hoàn thin toàn b
danh mc tín dng trong h thng ngân hàng. Ngân hàng TMCP Vit Á cng nm
trong tình trng chung đó, danh mc tín dng ca VAB thiu s đa dng, tp trung
ri ro cao, cha quan tâm đn công tác xây dng và đánh giá tính hiu qu ca toàn
b danh mc tín dng.
Hin ti, Ngân hàng TMCP Vit Á đang thc hin tái cu trúc mô hình nhm
nâng cao hiu qu hot đng ca ngân hàng. Mt trong nhng nhim v ca quá
-2-
trình tái cu trúc là đánh giá li danh mc tín dng hin ti đ hoàn thin qun tr
danh mc tín dng hiu qu hn. Xut phát t thc t đó, tác gi chn đ tài “Qun
tr danh mc tín dng ti Ngân hàng TMCP Vit Á” đ nghiên cu trong lun vn
tt nghip cao hc.
2. MC TIÊU NGHIÊN CU
Nghiên cu tp trung vào gii quyt các mc tiêu:
- Xác đnh danh mc tín dng, mô hình đo lng ri ro danh mc tín dng và
phng pháp qun tr danh mc tín dng phù hp vi qui mô hot đng ca VAB.
- ánh giá thc trng qun tr danh mc tín dng ti VAB đ rút ra nhng kt
qu và hn ch còn tn ti trong công tác qun tr danh mc tín dng hin ti.
- xut gii pháp đ hoàn thin qun tr danh mc tín dng ti VAB trong
thi gian ti.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
i tng nghiên cu:
- Nghiên cu nhng vn đ liên quan đn danh mc tín dng và qun tr danh
mc tín dng ca ngân hàng thng mi.
- Tìm hiu kinh nghim qun tr danh mc tín dng ca ngân hàng các nc
trên th gii đ rút ra bài hc kinh nghim trong qun tr danh mc tín dng ti
VAB.
- Nghiên cu thc trng qun tr danh mc tín dng và đ xut gii pháp hoàn
thin qun tr danh mc tín dng ti VAB.
Phm vi nghiên cu:
- Lun vn nghiên cu thc trng qun tr danh mc tín dng ti VAB trong
giai đon t nm 2010 – 2013.
- Nhng kt qu đt đc và hn ch trong qun tr danh mc tín dng ti
VAB và đ xut nhng gii pháp đ hoàn thin qun tr danh mc tín dng.
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Lun vn s dng các phng pháp sau:
-3-
- Phng pháp đnh tính đc s dng đ tng hp các lý lun v danh mc
tín dng và qun tr danh mc tín dng đang đc áp dng ti các nc phát trin t
đó vn dng đ phân tích thc trng qun tr danh mc tín dng ti VAB.
- Phng pháp thng kê đc s dng đ thu thp thông tin, d liu t các
bài báo, tp chí, mng internet đ tng hp s liu s dng cho phân tích đánh giá
hot đng ca VAB.
5. Ý NGHA KHOA HC VÀ THC TIN CA TÀI
Trong thi gian qua, các ngân hàng thng mi Vit Nam nói chung và VAB
nói riêng cha thc s quan tâm đn vic qun tr danh mc tín dng. Do đó, vic
nghiên cu v qun tr danh mc tín dng đ t đó đa ra các gii pháp qun tr
danh mc tín dng theo xu hng ca nn kinh t hin đi là điu cn thit.
tài giúp VAB cng nh các ngân hàng thng mi trong nc rút ra nhng
bài hc kinh nghim thc t v qun tr danh mc tín dng, t đó hoàn thin qun tr
danh mc tín dng đ nâng cao hiu qu hot đng ca ngân hàng.
6. B CC CA LUN VN
Lun vn gm 3 chng, b cc nh sau:
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR DANH MC TÍN DNG
CA NGÂN HÀNG THNG MI
CHNG 2: THC TRNG QUN TR DANH MC TÍN DNG TI
NGÂN HÀNG TMCP VIT Á
CHNG 3: GII PHÁP QUN TR DANH MC TÍN DNG TI NGÂN
HÀNG TMCP VIT Á
-4-
CHNG 1
C S LÝ LUN V QUN TR DANH MC TÍN DNG CA
NGÂN HÀNG THNG MI
1.1 DANH MC TÍN DNG CA NGÂN HÀNG THNG MI
1.1.1 Khái nim danh mc tín dng
“Danh mc” đc dch t t ting Anh là “portfolio”, có ngha là kt hp t hai
tr lên các loi hình đu t chng khoán, trái phiu, hàng hóa, bt đng sn, công c
tng đng tin mt, hay các tài sn khác bi mt cá nhân hay nhà đu t thuc
mt t chc (Nguyn Vn Lun, 2001).
“Portfolio” là danh mc tt c các loi chng khoán đc các cá nhân, công ty
đu t, ngân hàng đang nm gi cho mc đích đu t (Dickerson Knight Group,
Inc., 2003).
Nh vy trong lnh vc tài chính, thut ng “danh mc” đã th hin s đa dng
tài sn di nhiu hình thc nhm gim thiu ri ro ca vic đu t. Còn đi vi
NHTM là loi hình doanh nghip có chc nng kinh doanh và cung ng các sn
phm tin t cho hot đng kinh t thì danh mc tài sn ca ngân hàng rt đa dng.
So vi li nhun thu đc t các khon mc hot đng kinh doanh và đu t tài
chính khác thì khon mc tín dng chim t trng ln nht. Chính vì vy danh mc
tín dng chim mt v trí cc k quan trng trong danh mc tài sn ca bt k mt
ngân hàng thng mi nào.
Vy, danh mc tín dng là gm nhiu khon tín dng hp thành c cu tín dng
ca ngân hàng đc phân loi theo tng mc đích vay vn rt đa dng ca khách
hàng, đc nhà qun tr ngân hàng xây dng da trên đnh hng, chính sách ca
c quan qun lý nhà nc.
1.1.2 Cách phân loi danh mc tín dng
Mt danh mc tín dng rt đa dng đc sp xp bng cách phân theo tng mc
đích s dng (Ross, 1999). Có th phân loi DMTD thành các nhóm sau:
-5-
- Danh mc tín dng theo thi hn: t trng cho vay ngn hn, trung hn và
dài hn đc thit k hp lý, nhm cân đi ngun vn và c cu thi hn ca ngun
vn, đm bo hn ch ri ro v thanh khon và lãi sut.
- Danh mc tín dng theo ngành kinh t: danh mc này rt quan trng, đnh
hng cho quá trình đu t tín dng ca ngân hàng. Thông qua t trng cho vay ca
tng ngành trong tng th danh mc, nhà qun lý s cân đi đc ngành nào cn
phát trin, ngành nào cn hn ch. Danh mc cho vay phn ánh quan đim ca ngân
hàng là: tp trung cho vay mt s lnh vc u tiên hay là cho vay nhiu ngành ngh.
- Danh mc tín dng theo khu vc đa lý: th hin quan đim ca ngân hàng
v th trng mc tiêu, phù hp v c s vt cht, mng li hot đng và nng lc
kim soát ca nhân viên tín dng. Trong quá trình giám sát, nhà qun lý s điu
chnh t trng cho vay theo tng khu vc cho hp lý, đm bo mc tiêu đã hoch
đnh.
- Danh mc tín dng theo đi tng khách hàng: ngân hàng s có s phân
chia hp lý t trng cho vay trong các khon mc theo đi tng khách hàng vì mi
khách hàng có nhng đc đim khác nhau nhm đm bo s an toàn cho danh mc.
- Danh mc tín dng theo loi tin t: giúp nhà qun lý đánh giá mc đ ri
ro khi có bin đng th trng trong và ngoài nc, v t giá ca đng ngoi t so
vi ni t.
- Danh mc tín dng theo lnh vc đu t: gm sn xut kinh doanh và phi
sn xut kinh doanh. Danh mc cho vay sn xut kinh doanh gm có: cho vay công
nghip, nông nghip, thng mi,… ; phi sn xut kinh doanh gm : cho vay tiêu
dùng, cho vay kinh doanh chng khoán, cho vay kinh doanh bt đng sn.
- Danh mc tín dng theo tính cht tài sn đm bo: xây dng danh mc tín
dng có tài sn đm bo và tín chp, đ đm bo cân đi t trng cho vay trong toàn
danh mc nhm tránh ri ro không tr đc n.
-6-
1.1.3 Ri ro danh mc tín dng ca NHTM
Ri ro danh mc tín dng là mt hình thc ri ro tín dng mà nguyên nhân phát
sinh do nhng hn ch trong qun lý danh mc tín dng ca ngân hàng thng mi.
Ri ro trong hot đng có xu hng tp trung vào danh mc tín dng (Ross, 1999).
Ri ro danh mc tín dng là ri ro mà t l l ca danh mc cao hn hoc giá tr
ca danh mc thp hn mc tiêu ban đu. Ri ro này chính là hu qu ca s tp
trung ri ro vn cho vay trong mt nhóm ngành công nghip nào đó. Ri ro danh
mc tín dng tng quan vi tn tht không d tính (Sarraf, 2006).
Ri ro danh mc tín dng đc chia làm hai loi:
- Ri ro ni ti: xut phát t đc đim s dng vn và hot đng ca khách hàng.
mang tính cht riêng bit bên trong ca mi ch th đi vay hoc ngành, lnh vc
kinh t (Trn Huy Hoàng và cng s, 2011).
- Ri ro tp trung: là trng hp ngân hàng tp trung vn cho vay quá nhiu đi
vi mt s khách hàng; cho vay quá nhiu doanh nghip hot đng trong cùng mt
ngành kinh t; hoc cùng mt vùng đa lý; hoc cùng mt loi hình cho vay có ri
ro cao (Trn Huy Hoàng và cng s, 2011).
1.1.4 Hu qu ca ri ro danh mc tín dng
Ri ro danh mc tín dng có th biu hin trong mc đ tp trung tín dng vào
các ngành/lnh vc có đ ri ro ni ti cao, hoc là thiu đa dng trên danh mc,
mc đ phân tán thp. Hu qu ca ri ro danh mc tín dng không ch nh hng
xu ti hiu qu kinh doanh mà còn quyt đnh s tn ti ca ngân hàng.
- Cho vay tp trung vào mt nhóm khách hàng vi s tin cho vay ln. Khi
nhóm khách hàng mt kh nng dn đn ngân hàng phi x lý n xu, kh nng thu
hi n thp.
- Tp trung cho vay vào mt s lnh vc ngành ngh. Khi ngành ngh này b
nh hng bi các chính sách kinh t thay đi ca nhà nc và nhu cu th trng
gim dn đn kh nng tr n ca ngi đi vay thp. Ví d: nhng nm 2007-2008,
các ngân hàng tp trung cho vay các khách hàng kinh doanh bt đng sn và kinh
chng khoán. Khi chính sách thay đi và nhu cu th trng xung thp, ngi đi
-7-
vay không th bán tài sn đ tr n vay cho ngân hàng. Ngân hàng phi khi kin
khách hàng đ thu hi n vay nhng kh nng thu hi n vay thp, thng b mt
vn.
1.2 QUN TR DANH MC TÍN DNG CA NHTM
1.2.1 C s lý lun v qun tr danh mc tín dng
1.2.1.1. Khái nim qun tr danh mc tín dng
Qun tr danh mc tín dng (QTDMTD) là k thut cho phép nhà qun lý ri ro
đo lng li nhun vi ri ro tín dng đã xy ra, cho phép nhà qun tr phân loi
DMTD đ chn ra DMTD phù hp vi khu v ri ro tín dng cng nh ti u hóa
t l ri ro/li nhun (Sarraf, 2006).
QTDMTD xây dng h thng phân tích, kim soát và đo lng ri ro/li nhun
ca tng khon cho vay bng cách phát trin các phng pháp đnh lng và cho ra
đi các mô hình đo lng ri ro tín dng đ đánh giá khách hàng nhm điu chnh
ri ro (Gregoriou and Hoppe, 2009).
QTDMTD là phân phi giá tr gia tng bng cách to ra công c chuyn đi cao
hn cn c trên tng th DMTD, chính nó s to ra các quyt đnh kinh doanh mt
cách hiu qu hn. QTDMTD giúp gii phóng ngun vn b tn đng trong nhng
tài sn cm c không phát sinh li nhun, thúc đy tng thu li nhun hoc phí t
mua bán, c cu, hoc tái c cu ri ro tín dng (Gregoriou and Hoppe, 2009).
Vy, QTDMTD là quá trình mà theo đó nhng ri ro ni ti trong quá trình cp
tín dng đc qun lý và kim soát liên tc trng thái ca DMTD bng cách s
dng các công c đo lng ri ro DMTD đ đánh giá ri ro/li nhun ca toàn b
DMTD. T kt qu đánh giá DMTD, nhà qun tr danh mc tín dng s thc hin
các giao dch mua bán, c cu, hoc tái c cu ri ro tín dng đ tìm cách gia tng
li nhun và gim thiu ri ro ca DMTD.
1.2.1.2 Chc nng ca qun tr danh mc tín dng
- Xây dng nn tng công ngh thông tin và c s d liu, bo đm cht lng
d liu và phát trin phng pháp đ đánh giá ri ro (Gregoriou and Hoppe, 2009).
-8-
- Kim soát, báo cáo và chu trách nhim v li nhun ca DMTD thông qua
vic phát trin và ng dng mô hình toán hc đ đo lng ri ro và li nhun
DMTD (Bluhm, 2005).
- Tái kim tra và đánh giá các mô hình. ng thi ng dng các mô hình này
vào đánh giá DMTD ca ngân hàng đ đa ra nhng kin ngh phù hp vi qui đnh
và chun mc k toán hin hành ca ngân hàng (Bluhm, 2005).
Vy, chc nng ca QTDMTD là xây dng phng pháp đ qun lý hiu qu ri
ro DMTD nhm gia tng li nhun ca ngun vn đu t và gim thiu ri ro góc
đ toàn danh mc.
1.2.1.3 Mc tiêu ca qun tr danh mc tín dng
Mc tiêu chính ca QTDMTD là ti đa hóa li nhun ca ngân hàng da trên
sn phm tín dng bng cách chp nhn nhng ri ro tim n trong nhng sn phm
đc phát trin trong danh mc (Gregoriou and Hoppe, 2009).
Có th phân loi QTDMTD thành ba mc tiêu chính nh sau:
- Gim ri ro tp trung tín dng: xác đnh vic tp trung tín dng trong mt s
ngành ngh, lnh vc kinh t đ t đó điu chnh li DMTD (Study Group on Credit
Portfolio Management, 2007).
- Gim ri ro tín dng (gii phóng ngun vn kinh t): h tr qun tr trong
phân b ngun vn kinh t trong hot đng kinh doanh ni b ca NHTM (Study
Group on Credit Portfolio Management, 2007).
- Ti u hóa ri ro/li nhun: quyt đnh đi vi nhng tài sn nào cn phòng
h, bán hoc chng khoán hóa. (Study Group on Credit Portfolio Management,
2007).
1.2.1.4 o lng ri ro danh mc tín dng
đánh giá hot đng QTDMTD, các mô hình đo lng ri ro danh mc tín
dng đã ra đi. Các mô hình đo lng ri ro danh mc là mt bc tin mi trong
QTDMTD ca ngân hàng thng mi. Nó giúp các ngân hàng lng hóa chính xác
hn mc đ tn tht ri ro danh mc so vi các phng pháp trc đây.
-9-
- Mô hình “Qun tr danh mc – Portfolio Manager” ca Moody’s – KMV ra đi
nm 1993 và mô hình “Qun tr tín dng – CreditManager” ca Risk Metrics Group
ra đi nm 1997: đc đim ca mô hình này là đi sâu vào tìm hiu nhng điu n
cha đng sau s v n hay nói khác là tìm nguyên nhân làm bùng n s c v
n. Nghiên cu tng quan tài sn gia hai công ty và xác xut v n riêng bit ca
tng công ty s cho bit xác xut mà hai công ty cùng v n ti mt thi đim và
điu này liên quan ti bin c v n ca danh mc tài sn (Andrews et al., 1999).
- Mô hình Credit Porfolio View do McKinsey và công ty gii thiu vào nm
1998: nhn mnh mi liên h gia bin c v n và tình trng hot đng ca nn
kinh t. Mô hình ch ra rng xác xut v n ca ngi vay s ln hn khi nn kinh
t thu hp và ngc li s gim đi khi nn kinh t m rng (Andrews et al., 1999).
- Mô hình Credit Risk Plus do Credit Suisse Fist Boston gii thiu nm 1997:
tp trung vào yu t duy nht là bin c v n. Các yu t ca nn kinh t, giá tr tài
sn và nhng chi tit đòn by trong tình hình tài chính công ty (chng hn cu trúc
tài sn) đc xem là không cn thit và b b qua (Andrews et al., 1999).
- Mô hình Credit Metrics do JP Morgan và các ngân hàng liên minh gii thiu
nm 1997: còn gi là mô hình VaR - Value at Risk, là s dng các phng pháp
tính toán đ đo lng giá tr chu ri ro ti thiu ca tng khon vay cng nh toàn
danh mc. Mô hình này đc xem là thích hp nht vi ngân hàng, bi vì nó tp
trung ch yu cho danh mc tín dng (Andrews et al., 1999).
-10-
1.2.2 Phng pháp qun tr danh mc tín dng
1.2.2.1 Phng pháp qun tr danh mc tín dng truyn thng
Hình 1.1: Mô hình qun tr danh mc tín dng truyn thng
Ngun: Overbeck, 2012
Quy trình tín dng mô hình này tn ti mt dòng tài sn duy nht, bt đu t
lúc khách hàng vay vn và kt thúc khi khách hàng tt toán khon vay. Cu trúc
chc nng ca mô hình này đc phân bit thành hai b phn: b phn phê chun
tín dng da trên nhng điu kin đ tiêu chun mà khách hàng cung cp, đây là
ni xét duyt cho hay không cho vay đi vi ch th vay vn, ngoài ra còn phi
chu trách nhim tp hp và phân tích các thông tin trong DMTD; b phn còn li là
qun lý khon tín dng và chu trách nhim v ngun gc khon tín dng cng nh
tái cp và theo dõi cho đn k ht hn ca hp đng.
Quy trình hot đng: ngi đi vay chp thun các điu kin vay vn mà ngân
hàng yêu cu ti b phn qun lý khách hàng. Sau đó, h s vay s đc chuyn
trc tip đn b phn phê duyt tín dng xem xét c th v lãi sut, k hn, s tin
vay, tài sn đm bo, ngun tr n, đ ra quyt đnh thông báo tín dng đn b
phn qun lý khách hàng v vic đc hay không đc cp tín dng. Nu thông báo
tín dng là chp nhn khon vay thì các quy trình còn li s chuyn sang b phn
h tr tín dng, đng thi khon vay s đc b sung vào DMTD di s kim tra
ca b phn phê chun tín dng (sau khi món vay đc gii ngân). Nhim v còn
Qun lý khách hàng
Hot đng cho vay
Danh mc đu t
S kim tra
S tái xét
Ngi
đi
vay
Phê chun tín dng
Thông tin danh
mc
-11-
li ca b phn qun lý khách hàng và h tr tín dng là theo dõi, kim tra và tái xét
các tài sn trong DMTD.
1.2.2.2. Phng pháp qun tr danh mc tín dng ch đng
Hình 1.2: Mô hình qun tr danh mc tín dng ch đng
Ngun: Overbeck, 2012
Trái ngc vi mô hình qun tr tín dng truyn thng, mô hình qun tr
danh mc tín dng ch đng da trên nguyên lý tp trung DMTD, danh mc đc
phân loi theo tng nhóm riêng bit. Hot đng cho vay ca ngân hàng và hot
đng kinh doanh trên th trng th cp luôn xoay quanh các đn v DMTD. Mc
đích phân loi thành các đn v DMTD đ thun tin trong hot đng qun lý tài sn
và quyt đnh mua, bán, bo h nhng mc giá khác nhau vi tng loi tài sn
nhm ti đa hóa li nhun và gim thiu ri ro. Do đó, mô hình mi gm nhiu b
phn chc nng vi gii hn nht đnh v quyn hn cng trách nhim trong toàn b
quy trình tín dng. Nhng b phn chc nng đó gm:
- Qun lý khách hàng và cp tín dng: là b phn làm vic trc tip vi
khách hàng trong các nghip v tín dng và phi tín dng. Nhng h s vay ca
khách hàng s đc hoàn thin ti b phn này theo nhng điu kin trong quy
trình.
Hi đng tín dng
Qun lý khách
hàng
Hot đng cho
vay
Danh mc
đu t
Khon vay
hp vn
Giao dch
khon vay
Chng
khoán hóa
Xp hng /nh
giá
Qun lý chung
Ngi
đi vay
Th
trng
th cp
-12-
- Xp hng tín dng/đnh giá: chc nng b phn này tng t b phn phê
duyt tín dng mô hình truyn thng nhng li vt tri hn v u th quyn hn
hot đng vi vai trò đánh giá, xp hng tín dng ca tng món vay, đ t đó phân
hng đc ri ro và đnh giá chính xác giá tr mi loi tài sn. B phn xp hng tín
dng và đnh giá tài sn là b phn chính trong vic đnh giá c ca tng món vay
ln giá th trng ca tng loi tài sn trong danh mc đu t. tránh nhng xung
đt v li ích, chc nng xp hng/đnh giá s hoàn toàn đc lp các b phn chc
nng khác và c DMTD.
- n v danh mc đu t: đây là đn v s hu các tài sn tín dng và chu
trách nhim v DMTD. n v danh mc đu t hot đng nh mt nhà qun lý tài
sn cng vi chc nng mua, bán, bo h các tài sn trong danh mc trên th trng
th cp.
- Hi đng tín dng: hi đng tín dng có nhim v nhn din, tp hp các
khe h và khc phc ri ro bng nhng chính sách điu chnh lãi sut hp lý. ng
thi, hi đng này cng hoch đnh chin lc vn và qun tr tài chính cho DMTD,
cng nh gii hn c th nhng quyn hn và trách nhim ca đn v danh mc đu
t.
- Qun lý chung: quy trình cho vay và QTDMTD đc phân chia thành nhiu
phn nh tng ng là mi b phn chc nng riêng bit. Mc tiêu hn ch ri ro
đc đ cao trong mô hình nhng s b rc và thiu thng nht gia các b phn s
làm tc đ chu chuyn tín dng ca khon tín dng tr nên kém hp dn. Do vy,
b phn qun lý chung ra đi nhm kim soát, khc phc các hot đng không tt
din ra nhng b phn chính. B phn này kim soát hoàn toàn mô hình
QTDMTD ch đng thông qua hot đng theo dõi bin đng ca danh mc đu t,
khách hàng và th trng th cp.
* Quy trình hot đng: s phân đnh rch ròi gia các chc nng s giúp ích
nhiu cho hot đng kim soát ni b. Lúc này, khách hàng vay đc tip xúc vi
ba b phn riêng bit, mi b phn là mt khâu trong quy trình cp tín dng. H s
vay vn đc b sung và hoàn thin ti b phn qun lý khách hàng, nhng điu
-13-
kin ca h s cn phi đáp ng yêu cu c th ca hi đng tín dng và đc đnh
giá, xp hng tín dng ti b phn chuyên bit. Sau đó, tùy vào s tin vay s có các
cp phán quyt tín dng tng ng. Nu vt mc phán quyt h s s đc thm
đnh và đc phán quyt bi hi đng tín dng. Nu h s đc phê duyt, b phn
h tr tín dng s có trách nhim vi khách hàng cho đn lúc gii ngân. Sau khi gii
ngân, DMTD đc gia tng v quy mô ln ri ro. Trong mô hình mi, mt b phn
riêng bit s đm nhn qun lý DMTD và có quyn thc hin các giao dch mua,
bán, bo h nhng tài sn đc cho là ri ro (k c nhng khon vay hp vn trên
th trng liên ngân hàng nhng cn có s kim soát ca hi đng tín dng) trên th
trng th cp thông qua các công c tài chính phái sinh nh quyn chn, tng lai,
nghip v swap, Mi hot đng ca b phn này đu nm di quyn qun lý ca
hi đng tín dng ln b phn qun lý chung.
Theo Study Group on Credit Portfolio Management (2007), phng pháp
QTDMTD đã đc đnh hng theo hai trng phái riêng bit:
- QTDMTD theo đnh hng bo h và gim thiu ri ro (risk-hedge
oriented Credit portfolio management): tp trung nhiu vào gim thiu ri ro
trong DMTD hn là gia tng li nhun và đin hình là mc đích gii phóng vn
kinh t bng cách điu chnh tp trung tín dng.
- Qun tr danh mc tín dng theo đnh hng gia tng li nhun
(enhanced return-oriented Credit portfolio management): đnh hng đn vic
ci thin cân đi li nhun và ri ro bng cách không ch gim ri ro mà còn tng
li nhun. c bit hn na, mc tiêu ca loi qun tr danh mc tín dng này là
không ch đn gin là phóng thích ngun vn kinh t, mà còn gia tng hiu qu s
dng ngun vn, và thông thng nó đc s dng trong th trng tín dng cho
vic tái cân bng mt cách linh hot DMTD.
So sánh nhng đc đim gia qun tr danh mc tín dng truyn thng và
qun tr danh mc tín dng ch đng (Study Group on Credit Portfolio
Management, 2007):
-14-
Bng 1.1: So sánh qun tr danh mc tín dng truyn thng và qun tr
danh mc tín dng ch đng
Tiêu chí
Qun tr danh mc tín dng
truyn thng
Qun tr danh mc tín
dng ch đng
Chính sách đu t
Khon vay gc và nm gi khon
vay cho đn ngày đáo hn/ khon
vay không đc hoàn tr
Khon vay gc và thc
hin các giao dch mua bán,
hoán đi nu cn thit
Tiêu chun đánh
giá giao dch
khon cho vay
Phân tích riêng khon cho vay
Phân tích trong mi tng
quan vi danh mc hin
hành
Sáng kin cho vay
Lãi sut cho vay an toàn
Ch s qun tr
Li nhun kinh doanh thun
Li nhun điu chnh ri ro
ánh giá khon
cho vay
Chi phí qun lý
Chi phí qun lý/ tr giá hp
lý
iu chnh ri ro/
li nhun
Ch kim soát quy trình chp
thun cho vay
S dng th trng tín dng
đ thc hin giao dch
S tn ti ca vic
điu chnh ri ro/
li nhun
B phn tip th/ b phn tín
dng
B phn chuyên bit (b
phn Qun tr danh mc tín
dng)
1.2.3 Mi quan h gia qun tr danh mc tín dng và ri ro danh mc tín
dng
Ri ro tín dng đc đo lng, kim soát và qun lý không ch mc đ ca
tng khon cho vay đn l mà mc đ ca c DMTD. ó là bi vì ri ro tín dng
ca tng khon vay đn l trong mt DMTD thì thng có liên quan vi nhau. Hai
ri ro đc xem nh có liên quan tích cc vi nhau nu hai ri ro tng hoc gim
tác đng đn s thay đi nhng yu t ri ro tim n. Ri ro có tác đng tiêu cc
nu mt ri ro gim trong khi ri ro khác li tng lên. iu này có ngha là đo lng
mi liên h ca các ri ro là yu t có ý ngha trong vic xác đnh tng ri ro tín
dng, khi tng ri ro đn l thng không cân bng tng ri ro ca toàn b DMTD.
Ví d, đa dng hóa, m rng danh mc cho vay trong nhng ngành công nghip
khác nhau, vùng đa lý, xp hng phân loi và quy mô đ cho thy mi liên h tích
cc hoc tiêu cc, giúp làm gim ri ro tín dng. Ngc li, tp trung hóa trong mt
ngành công nghip nào đó, xp hng và phân loi s làm tng ri ro tín dng. Mc
đ tng quan gia các khon vay trên DMTD càng cao, thì mc đ ri ro ca s
-15-
tp trung tín dng càng ln, kh nng tn tht xy ra có th đem li hu qu ht sc
nng n cho ngân hàng (Thonbauer and Nosslinger, 2004).
Mc đích chính ca QTDMTD lý tng là đt li nhun k vng cao nht cùng
vi mc đ ri ro danh mc xác đnh hoc có li nhun xác đnh và ri ro danh mc
mc thp nht (Klepac, 2008).
S dng công c tài chính hoc bán các khon cho vay có th kim soát mc đ
đa dng hóa trong DMTD, nhng chính vic này s to nhng ri ro trong DMTD.
QTDMTD ch đng là s kt hp phân b ngun vn ca ngân hàng và qun lý ri
ro tín dng đn l. Nó to ra nhng điu kin cn thit không ch đo lng, tp hp
và kim soát ri ro, mà còn nh hng đn hot đng ca QTDMTD mt cách ch
đng.
Do đó, đ thc hin qun lý ri ro tín dng cn s dng các công c tín dng
phái sinh. Công c tín dng phái sinh là các hp đng tài chính đc ký kt bi các
bên tham gia giao dch tín dng (ngân hàng, công ty tài chính, công ty bo him,
nhà đu t,…) nhm đa ra nhng khon đm bo chng li s dch chuyn bt li
v cht lng tín dng ca các khon đu t hoc nhng tn tht liên quan đn tín
dng. ây là công c hiu qu giúp ngân hàng gim thiu ri to tín dng, ri ro lãi
sut, đng thi ti đa hóa li nhun cho ngân hàng.
Vi mc vn t có xác đnh, ngân hàng phi gii hn tn tht trên danh mc
tng xng. Mc tn tht d kin phù hp vi kh nng chu đng bng vn t có
ca ngân hàng đc gi là tn tht mc tiêu. Bên cnh con s mc tiêu v li nhun,
ngay t khi hoch đnh mc tiêu qun tr danh mc, ngân hàng cng phi xác đnh
con s tn tht mc tiêu.
1.2.4 Mi quan h gia qun tr danh mc tín dng và qun tr tài sn Có
DMTD là mt b phn ca tài sn Có ca ngân hàng. Do đó, vic QTDMTD
phi nhm bo đm mc tiêu: ti đa hóa li nhun, ti thiu ri ro và đm bo đc
nhu cu thanh khon và kh nng sinh li (Trn Huy Hoàng và cng s, 2011). Do
đó đ hot đng QTDMTD có hiu qu cn phi xây dng mt chính sách tín dng
-16-
phù hp vi chin lc phát trin ca NH và nhng quy đnh ca pháp lut hin
hành.
xây dng chính sách tín dng cn phi xác đnh đc quy mô tín dng, đó
chính là t trng ca khon mc tín dng trong danh mc tài sn Có. Tùy theo qui
mô ngân hàng, đc bit là quy mô vn t có mà xây dng chính sách cho phù hp
đ đt đc mc tiêu cân bng gia ti đa hóa li nhun và gim thiu ri ro, đm
bo kh nng tng trng và đu t an toàn, hiu qu, đúng đnh hng và chin
lc phát trin ca ngân hàng. Mi quan h gia qun tr danh mc tín dng và
qun tr tài sn có là mi quan h có tác đng qua li ln nhau.
Vn kinh t đc s dng khá ph bin trong qun tr ngân hàng hin đi. Thc
cht vn kinh t là mt phiên bn khác ca vn t có trong ngân hàng, đc ngân
hàng t xác đnh t các giao dch s dng vn (trong đó có cho vay). Vn kinh t
đc hiu là con s c tính v ngun phi có đ trang tri cho các tn tht không
d tính đc, trong mt khong thi gian xác đnh (thng là mt nm đi vi danh
mc) (Smithson, 2003). Vn kinh t liên quan đn đn hai khái nim: tn tht d
tính (Expected Loss) và tn tht không d tính (Unexpected Loss) (Smithson,
2003).
- Tn tht d tính (Expected Loss): là s phân b các khon l. Tn tht d
tính không phi là ri ro, mà ch là chi phí ca hot đng kinh doanh (Smithson,
2003).
- Tn tht không d tính (Unexpected Loss): là ri ro liên quan đn hot đng
kinh doanh. Chi phí cho hot đng kinh doanh phi ln đ đ bù đp cho tn tht d
tính (Smithson, 2003).
Nu tn tht không d tính (Unexpected Loss) càng cao thì yêu cu v vn kinh
t càng phi ln đ có th bù đp tng xng. Nói khác đi vn kinh t th hin kh
nng chu đng ri ro ca NHTM, nu mc vn kinh t ca ngân hàng bng hoc
ln hn tn tht không d tính mà ngân hàng gánh chu thì ngân hàng đc đánh
giá là có đ kh nng chu đng ri ro. Trng hp, ngc li ngàn hàn có th ri
vào trng thái mt kh nng thanh toán và phá sn.
-17-
Ngân hàng tng cng s dng phng pháp li nhun có điu chnh ri ro trên
giá vn gi tt là RAROC (vit tt t ting Anh “Risk Adjusted Return on Capital”
ngha là li nhun có điu chnh ri ro trên giá vn) đ đánh giá hot đng kinh
doanh. RAROC đc xác đnh nh sau:
Thu nhp thun có điu chnh ri ro
RAROC
=
Vn kinh t đc phân b
Vi:
* Thu nhp thun có điu chnh ri ro đc tính nh sau:
Doanh thu – Chi phí – Tn tht k vng + Doanh thu tính trên vn kinh t +
/- giá tr chuyn nhng.
* Vn kinh t là bao gm vn ri ro tín dng, vn ri ro th trng, vn ri ro
hot đng, vn ri ro khác.
Các thành phn ca vn kinh t nm khon mc tài sn Có, gm: tin gi;
khon cho vay/trái phiu thi hn ít hn mt nm; khon cho vay/trái phiu thi hn
hn mt nm; đu t và tài sn c đnh (Smithson, 2003).
Vn kinh t là s chênh lch gia tn tht không d tính và tn tht d tính.
Vn kinh t đc tính bng cách s dng giá tr chit khu ca khon l đc tính
toán chia thành giá tr hin ti ca danh mc.
Vn kinh t tr li cho câu hi “Vi ri ro ca danh mc đc lp ra thì nhà
qun tr ngân hàng s đi mt vi khon l nh th nào?” (Smithson, 2003).
RAROC phn ánh mi liên quan ca ngân hàng vi tng ri ro; đn gin
trong áp dng; phân chia ri ro thành tng đn v nh; điu chnh ri ro ca tng
giao dch riêng l so vi tng tài sn ca ngân hàng mt cách hiu qu.