Giáo án Sinh học - Virut - Bệnh truyền nhiễm và Miễn dịch

Theo số liệu tình hình nhiễm HIV
trên thế giới và Việt nam như sau
Số người nhiễm HIV đang còn sống: 40 triệu
người Trong đó người lớn 37 Triệu người; Trẻ
em <15 tuổi là 2.5 triệu người
Số người nhiễm trong năm 2003 là 3 triệu trong
đó người lớn là 2.5 triệu; Trẻ em <15 tuổi là 500
nghìn
Việt nam tính đến 31-03-2003 số người nhiễm
73 660; chuyển sang AIDS 11254; Số chết do
AIDS 6325

Vậy virut là gì? Cấu trúc
như thế nào? Phương
thức sống ra sao?

Chương III
Chương III


Virut - Bệnh truyền
Virut - Bệnh truyền
nhiễm và Miễn dịch
nhiễm và Miễn dịch

Tiết 30
Cấu trúc các loại virut

I.Đặc điểm chung của
virut

Theo dõi thí nghiệm
của Ivanopxki (1892)

Thí nghiệm của Ivanôpxki (năm 1892)
Dịch lọc
Nhiễm vào
lá cây lành
Soi d ới kính
hiển vi quang
học
Nuôi trên
môi tr ờng
thạch
Không thấy
mầm bệnh
Không thấy
khuẩn lạc
Cây vẫn
bị bệnh
Gọi mầm
bệnh là
virut
Lá cây
thuốc lá
bị bệnh
Dịch chiết
Nghiền
Lọc qua nến
lọc vi khuẩn

Qua thí nghiệm trên,
em có nhận xét gì về
kích th ớc của virut ?
Rất nhỏ bé, nhỏ
hơn rất nhiều so
với kích th ớc của
vi khuẩn.
Thớ nghim ca Ivanopxki (1892)

1. Kích thước của virut
- Rất nhỏ bé: Khoảng 10 –100nm (1nm=10
-4
A
0
=
10
-6
mm)
-
Chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi điện tử
Virut lớn nhất = 1/10 kích thước Vi khuẩn
Virut nhỏ nhất = 1/100 kích thước Vi khuẩn
Kết luận

2. Hình dạng của virut

Virut viªm
n·o
Virut d¹i
Virut HIV

Phage T2
Virut b¹i liÖt
Qua quan sát em thấy virut có những hình
dạng nào?
Quan sát hình thái một số virut sau
Virut kh¶m thuèc l¸

Gồm 3 dạng cơ bản
Virut b¹i liÖt Phage T2Virut HIV
Hình trụ
xoắn
Hình khối Dạng phối
hợp
Virut kh¶m
thuèc l¸

Kết luận về hình thái của virut:
Virut có 3 dạng hình thái cơ bản:
- Hình trụ xoắn: Capsome sắp xếp theo
chiều xoắn của axit nucleic
- Hình khối: Capsome sắp xếp theo hình
khối đa diện với 20 mặt tam giác đều hoặc
dạng khối cầu
- Hình phức hợp: Ví dụ phge đầu cấu
trúc khối đuôi có cấu trúc trụ xoắn

Hình dạng của virut do yếu tố
nào qui định?
Hình dạng do cấu trúc của virut
qui định

3. Cấu trúc của virut

Quan sát sơ đồ cấu trúc của
virut
Vá(capsit)
Lâi (bé gen)
Axit
nuclªic
Capsit
Qua quan sát em
thấy virut được
cấu tạo bởi
những thành
phần nào? Bản
chất mỗi thành
phần là gì?


Lâi( bé gen): Axit Nuclªic

Vá (capsit): Pr«tªin
Phøc hîp gåm axit nuclªic vµ
pr«tªin ® îc gäi lµ
Nuclª«capsit
Nuclª«capsit
Vá(capsit)
Lâi (bé gen)
Axit
nuclªic

Capsit

Bé gen cña virut cã thÓ
lµ ADN hoÆc ARN,
1 sîi hoÆc 2 sîi
Bé gen cña sinh
vËt nh©n chuÈn
lu«n lµ ADN 2 sîi
Bé gen cña virut cã ®iÓm g× sai kh¸c so víi
so víi bé gen cña sinh vËt nh©n chuÈn?
Bé gen (ARN) Bé gen (ADN)
Bé gen cña virut
Bé gen cña sinh vËt
nh©n chuÈn
Bé gen (ADN)

a. Cấu tạo chung
Virut có cấu tạo gồm hai thành phần
-
Lõi: Là một phân
tử axit nucleic
Bộ gen của virut có
thể là AND hoặc
ARN
-
Vỏ (capsit): Bằng protein
Capsit được cấu tạo từ các đơn
vị là capsome
Kích thước của virut phụ thuộc
vào số lượng capsome

Sự kết hợp giữa axit nucleic và protein gọi là
NucleoCapside
Kết luận

Virut có những dạng
cấu tạo nào?
b. Các dạng cấu tạo

Quan sát sơ đồ sau. Hãy cho biết virut
có những dạng cấu tạo nào?
Axit nuclªic
Capsit
Vá ngoµi
Gai
glyc«pr«tªin
Virut trần
(dạng đơn
giản):
Cấu tạo chỉ có lõi và vỏ
capsit
Virut có vỏ bọc
(dạng phức tạp)

lớp lipit kép và prôtêin
t ơng tự màng sinh
chất bảo vệ virut.
làm nhiệm vụ kháng
nguyên, giúp virut bám
trên bề mặt tế bào.
Vỏ ngoài của virut có bản chất là gì?

Nó có tác dụng gì?
Gai glycôprôtêin có tác dụng gì ?
Virut có vỏ bọc
Lõi
Capsit
Vỏ ngoài
Gai glycôprôtêin

Virut đã đ ợc coi là một cơ
thể sống ch a, vì sao?
Virut ch a có cấu tạo tế
bào nên ch a đ ợc gọi là cơ
thể mà chỉ đ ợc coi là một
dạng sống đặc biệt , gọi
là hạt virut hay virion.
Virut
Axit
nuclêic
Prôtêin
Chúng chỉ có cấu tạo t
ơng đ ơng với một
Nhiễm sắc thể
Nhiễm sắc thể
Axit
nuclêic
Prôtêin
Hạt virut có cấu tạo t ơng
đ ơng với loại cấu trúc
nào trong tế bào sinh vật
nhân chuẩn?

Kết luận
Dạng cấu tạo
trần (dạng
đơn giản):
Virut cấu tạo
chỉ có lõi và
vỏ capside
(giống cấu tạo
chung)
Dạng có vỏ bọc (cấu tạo phức tạp):
Có vỏ bọc bên ngoài vỏ capsit và
trên có gắn các gai Glycoprotein.
+ Vỏ ngoài có cấu tạo gồm lipit và
protein giống như màng nguyên sinh
chất, có chức năng bảo vệ
+ Gai glycoprotein có chức năng
kháng nguyên, giúp virut bám trên
bề mặt tế bào.

Với cấu tạo như vậy virut có
phương thức sống như thế
nào?

4. Ph ¬ng thøc sèng
→ KÝ sinh b¾t buéc trong tÕ bµo chñ
VËt chñ mµ virut ký sinh cã thÓ lµ
nh÷ng sinh vËt nµo ? Cho vÝ dô?
TÕ bµo chñ
§éng vËt

Thùc vËt
Vi sinh vËt
Virut H5N1,virut d¹i…
Virut khoai t©y,cµ chua…
Phage T2, T4 cña
E.Coli…