Vận dụng kế toán quản trị trong doanh nghiệp chế biến thủy sản tỉnh Kiên Giang Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH


LÊ MAI THANH TRÀ

VN DNG K TOÁN QUN TR TRONG DOANH
NGHIP CH BIN THY SN TNH KIÊN GIANG

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60343001


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS. NGUYNăXUỂNăHNG


TP. H CHÍ MINH ậ NMă2014


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn này là công trình nghiên cu ca cá nhân tôi, đc
thc hin trên c s nghiên cu lý thuyt, kho sát và di s hng dn khoa hc
ca PGS. TS. Nguyn Xuân Hng.
Các s liu và nhng kt qu trong lun vn là trung thc, cha tng đc
công b trong bt k mt công trình nghiên cu nào.

Tác gi lunăvn


Lê Mai Thanh Trà















MC LC

TRANG PH BÌA
LI CAMăOAN
MC LC
DANH MC BNG BIU
DANH MCăSă VÀ BIUă
PHN M U
CHNGă1:ăTNG QUAN V K TOÁN QUN TR 1
1.1. nh ngha v k toán qun tr 1

1.2. S hình thành và phát trin k toán qun tr 2
1.2.1. Trên th gii 2
1.2.2.  Vit Nam 3
1.3. Chc nng ca k toán qun tr 5
1.4. Ni dung ca k toán qun tr 7
1.4.1. Lp d toán ngân sách sn xut kinh doanh 7
1.4.2. K toán theo các trung tâm trách nhim 11
1.4.3. H thng k toán chi phí và phân tích bin đng chi phí sn xut kinh
doanh 13
1.4.4. Thit lp thông tin k toán qun tr cho vic ra quyt đnh 19
1.5. Phng pháp ca k toán qun tr 21
1.5.1. Phng pháp chng t k toán. 22
1.5.2. Phng pháp tài khon k toán 22
1.5.3. Phng pháp tính giá 22
1.5.4. Phng pháp tng hp cân đi 23
1.5.5. Các phng pháp k thut nghip v s dng trong k toán qun tr 23
1.6. Nhng điu kin tin đ đ t chc k toán qun tr ti doanh nghip 24
CHNGă 2:ă THC TRNG T CHC CÔNG TÁC K TOÁN VÀ K
TOÁN QUN TR TI CÁC DOANH NGHIP CH BIN THY SN TNH
KIÊN GIANG 27


2.1. Gii thiu chung v các doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang . 27
2.1.1. Quy trình ch bin thy sn 27
2.1.2. c đim chi phí ngành ch bin thy sn 27
2.1.3. Sn phm, sn lng và th trng tiêu th sn phm 29
2.1.4. c đim v nhân lc 33
2.1.5. c đim v trình đ công ngh 33
2.1.6. Tình hình chung v đc đim kinh t, hot đng ca doanh nghip ch bin
thy sn tnh Kiên Giang đc kho sát 34

2.2. Thc trng công tác k toán và k toán qun tr ti các doanh nghip ch bin
thy sn tnh Kiên Giang 37
2.2.1. Kho sát thc trng k toán qun tr trong các doanh nghip ch bin thy
sn tnh Kiên Giang 37
2.2.2. Thc trng công tác k toán và k toán qun tr ti các doanh nghip ch bin
thy sn tnh Kiên Giang 38
2.2.3. Nhng tn ti và hn ch v k toán qun tr áp dng trong doanh nghip
ch bin thy sn tnh Kiên Giang 42
2.3. Mt s nguyên nhân c bn hn ch vic t chc k toán qun tr ti các
doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang 43

2.3.1. Vic vn dng ni dung và phng pháp k thut qun tr còn hn ch 43
2.3.2. Trình đ qun lý ca nhà qun tr doanh nghip còn hn ch 43
2.3.3. Trình đ chuyên môn ca nhân viên k toán qun tr còn hn ch 44
2.3.4. Cha ng dng khoa hc k thut 44
CHNGă3:ăVN DNG K TOÁN QUN TR TRONG DOANH NGHIP
CH BIN THY SN TNH KIÊN GIANG 47
3.1. Quan đim vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin thy sn
tnh Kiên Giang 47
3.1.1.Quan đim tng xng, phù hp: 47
3.1.2.Quan đim li ích ậ chi phí 47
3.1.3.Áp dng k toán qun tr trên c s kt hp vi k toán tài chính 48
3.2. Vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên
Giang 48


3.2.1.Xác đnh nhng ni dung và phng pháp k thut ca k toán qun tr nên
thc hin ti các doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang 49
3.2.2.Xây dng mô hình t chc b máy k toán qun tr 49

3.2.3. Nhn din, phân loi chi phí 56
3.2.4. T chc h thng d toán ngân sách 58
3.2.5. Phân tích bin đng gia thc t và k hoch 60
3.2.6. Hoàn thin công tác k toán chi phí và tính giá thành sn phm cho tng mt
hàng thy sn. 62
3.2.7. Phân tích chi phí ậ khi lng ậ li nhun đ đa ra quyt đnh trong ngn
hn 66
3.2.8. Xây dng các phng pháp k toán qun tr: 70
3.3. Mt s kin ngh đ vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin
thy sn tnh Kiên Giang 76
3.3.1.i vi doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang 76
3.3.2.i vi ni đào to ngun nhân lc thc hin k toán qun tr 78
3.3.3.i vi nhà nc và hi ngh nghip 79
KT LUN 81
DANH MC TÀI LIU THAM KHO
PH LC







DANH MC BNG BIU
Bng 2.1. Giá tr xut khu thy sn ca tnh Kiên Giang giai đon 2008 ậ 2012 30
Bng 2.2. Sn lng xut khu mt s mt hàng thy sn tnh Kiên Giang giai đon
2008ậ2012 31
Bng 2.3. C cu th trng xut khu thy sn tnh Kiên Giang nm 2008 32
Bng 2.4. Các loi hình doanh nghip đc kho sát 34
Bng 3.1: Phân loi chi phí theo cách ng x ca chi phí 57

DANH MCăSă VÀ BIUă
S đ 1.1: Các chc nng k toán qun tr 6
Biu đ 2.1. Giá tr xut khu thy sn tnh Kiên Giang giai đon 2008 -2012 30
Biu đ 2.2. Sn lng xut khu mt s mt hàng thy sn chính tnh Kiên Giang
giai đon 2008ậ 2012 31
Biu đ 2.3. C cu th trng xut khu thy sn tnh Kiên Giang nm 2008 32
Biu đ 2.4. C cu quy mô lao đng ca doanh nghip đc kho sát 35
Biu đ 2.5. C cu doanh thu ca các doanh nghip đc kho sát 36
Biu đ 2.6. C cu kim ngch xut khu ca các doanh nghip đc kho sát 37
S đ 3.1. T chc b máy k toán doanh nghip 52
S đ 3.2. H thng d toán áp dng cho Doanh nghip ch bin thy sn 59


PHN M U
1. Tính cp thit caăđ tài
Trong nn kinh t th trng, các doanh nghip phi thng xuyên da vào
nhiu ngun thông tin khác nhau đ ra quyt đnh qun tr nhm đt đc kt qu tt
nht trong quá trình sn xut kinh doanh ca mình.  có đc ngun thông tin đy
đ, tin cy, kp thi, phc v tt nht cho công tác ra quyt đnh qun lý, nâng cao
nng lc cnh tranh cho doanh nghip thì các doanh nghip nên xây dng cho mình
mt h thng k toán qun tr.
K toán qun tr đc hiu là quá trình xác đnh, đo lng, tích lu, phân tích,
chun b, din gii và trình bày thông tin cn thit cho khâu qun tr doanh nghip đ
thc hin vic hoch đnh, đánh giá, kim soát hot đng sn xut kinh doanh và ra
các quyt đnh qun lý đm bo s dng tt nht các ngun lc ca doanh nghip. K
toán qun tr là mt b phn k toán linh hot đc xây dng phù hp vi đc đim
kinh t k thut, t chc qun lý ca tng doanh nghip.
Ti các nc có nn kinh t th trng phát trin, k toán qun tr đc coi là
công c qun lý khoa hc và có hiu qu nhm x lý kp thi và cung cp thông tin,
đáp ng nhu cu thông tin cho các nhà qun tr. Song ti Vit Nam dù đã hoà trong

xu th hi nhp kinh t toàn cu, nn kinh t Vit Nam cng đã và đang tng bc
chuyn mình đ bt kp vi tc đ phát trin chung ca th trng th gii nhng k
toán qun tr vn đang còn là vn đ khá mi m, cha đc trin khai mt cách đng
b và khoa hc, vic ng dng k toán qun tr vào hot đng qun lý cha đc
quan tâm mt cách đúng mc (Võ Khc Thng, 2013).
Ch bin thy sn là ngành kinh t quan trng và có tim nng ln ca tnh Kiên
Giang, đc nhà nc quan tâm h tr nhm phát trin chng trình kinh t bin,
nhng nhng nm gn đây các doanh nghip gp nhiu khó khn v th trng tiêu
th, ngun nguyên liu, công ngh sn xut, trình đ qun lý Trong th trng cnh
tranh nh hin nay các nhà qun tr doanh nghip ch bin thy sn cn hn na
nhng công c qun lý, phc v đc lc cho vic qun tr doanh nghip, làm tng sc
cnh tranh ca doanh nghip. Và k toán qun tr là mt công c không th thiu.

Chính vì nhng lý do đó, tác gi đã chn đ tài “Vn dng k toán qun tr trong
doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang” làm lun vn Thc s.
2. Tng quan các nghiên cu
S lc mt s nghiên cu trc đây
(1) Nghiên cuă“Xơyădng h thng k toán qun tr ti các doanh nghip
ch bin g  tnhăBìnhăDng”ălunăvnăthcăsăkinhăt caăPhanăVnăỎtă(2004)
Ni dung chính ca lun vn này là tác gi nghiên cu công tác t chc h thng
k toán qun tr ti các doanh nghip ch bin g  Bình Dng thông qua mô hình
t chc b máy k toán và các ni dung k toán qun tr nh h thng d toán, h
thng kim tra đánh giá, các quyt đnh kinh doanh, h thng chng t tài khon, s
sách, báo cáo k toán qun tr. Da vào nhng phân tích này tác gi xây dng nhng
ni dung c bn ca k toán qun tr trong các doanh nghip ch bin g tnh Bình
Dng:
- Xây dng c cu t chc b máy k toán qun tr
- Xây dng h thng d toán
- Xây dng h thng kim soát vn hành sn xut trong các doanh nghip ch
bin g

- Xây dng h thng ra quyt đnh kinh doanh
- Xây dng h thng chng t, tài khon, s sách, báo cáo k toán qun tr
(2) Nghiên cuă“Xây dng mô hình k toán qun tr vn dng trong doanh
nghip sn xut công nghip” đ tài nghiên cu khoa hc cp b ca PGS. TS.
PhmăVnăDc, TS. Trn Anh Hoa, Th.S ƠoăTt Thng (2006)
 tài tp trung gii quyt 3 vn đ:
- Nghiên cu c s lý lun v k toán qun tr vn dng cho doanh nghip sn
xut công nghip. K toán qun tr ch yu cho các nhà qun tr ni b doanh nghip,
đc bit là cung cp thông tin hu ích t các thông tin ca k toán cho các chc nng
qun tr. Vic làm rõ vai trò, chc nng, đi tng s dng thông tin là c s đ đnh
hng mô hình và ni dung k toán qun tr đc vn dng.

- Kho sát thc trng v áp dng k toán qun tr ti các doanh nghip sn xut
công nghip. Thông qua kho sát t chc b máy k toán và ni dung vn dng k
toán qun tr trên 50 doanh nghip thuc các loi hình doanh nghip nh: doanh
nghip Nhà nc, Công ty c phn, công ty trách nhim hu hn, doanh nghip t
nhân, công ty liên doanh vi nc ngoài và công ty 100% vn nc ngoài, thng kê
kt qu cho thy ngoi tr các công ty 100% vn nc ngoài có thc hin k toán
qun tr mt cách đy đ, toàn din và có h thng, phn ln các doanh nghip còn
li ch yu thc hin công tác k toán tài chính, cha quan tâm đn vic t chc thu
nhn, x lý, ghi chép và phân tích thông tin cho yêu cu qun tr doanh nghip. Vic
thc hin k toán qun tr ti Vit Nam ch bt đu s khi, quá trình vn dng tp
trung vào mt s ni dung c bn nh k toán chi phí sn xut và tính giá thành, phân
tích báo cáo tài chính.
- Nghiên cu xây dng mô hình k toán qun tr vn dng trong các doanh
nghip sn xut công nghip.  xây dng mô hình vn dng đ tài đa ra các quan
đim ch đo, đó là quan đim chung, quan đim thng nht và k tha, quan đim
phân bit gia k toán qun tr vi k toán tài chính và quan đim tng xng, phù
hp, đn gin d hiu. Xut phát t các quan đim đ tài xây dng mô hình ng dng,
trong đó đc bit đi sâu nghiên cu xây dng b máy k toán.  tài đa ra 7 ni

dung c bn ca k toán qun tr có th ng dng đc trong các doanh nghip sn
xut công nghip:
o Phân loi chi phí
o Lp d toán
o Phân tích bin đng chi phí
o Phân tích mi quan h chi phí ậ khi lng ậ li nhun
o Chi phí sn xut và tính giá thành ca sn phm
o Thông tin thích hp cho vic ra quyt đnh
o ánh giá trách nhim ca qun lý
 tài cng đa ra mt s gii pháp đ t chc vn dng k toán qun tr trong
doanh nghip sn xut công nghip:

- Doanh nghip cn nhn thc đc tm quan trng ca vic vn dng k toán
qun tr trong điu hành hot đng
- Thng nht chng trình, ni dung đào to ca k toán qun tr trong các
trng đào to v kinh t
- Hoàn thin c ch t chc qun lý sn xut, kinh doanh  doanh nghip
- T chc b máy k toán doanh nghip
- ào to bi dng nhân viên k toán qun tr
- Xây dng mô hình ng x ca chi phí theo kt qu hot đng kinh doanh
- T chc ng dng công ngh thông tin đ phân tích, x lý kp thi các thông
tin
(3) Nghiên cuă“Vn dng k toán qun tr trong các doanh nghip sn xut
gch ngói tnhăBìnhăDng”ălunăvnăthcăsăkinhăt ca H NamăPhngă(2012)
 tài nghiên cu k toán qun tr trong các doanh nghip sn xut gch ngói
tnh Bình Dng.  có c s cho vic đánh giá thc trng công tác k toán qun tr
ti các doanh nghip sn xut gch ngói, tác gi đã kho sát trc tip 108 doanh
nghip. Thông qua phân tích thc trng và nghiên cu tng quan lý thuyt, tác gi
nhn đnh vic xây dng mô hình k toán qun tr cho các doanh nghip sn xut
gch ngói tnh Bình Dng s dng phng pháp tip cn theo quy trình thc hin là

phù hp vi đc trng hot đng sn xut ca doanh nghip. Vic t chc k toán
qun tr theo mô hình k toán qun tr vi h thng qun lý theo “quá trình hot đng”
là hoàn toàn phù hp vi quy mô sn xut và trình đ qun lý ca doanh nghip.
Quy trình vn dng k toán qun tr trong các doanh nghip sn xut gch ngói
có th thc hin theo 9 bc đc tác gi đ xut nh sau:
- Bc 1: Xác đnh mc tiêu ca h thng k toán qun tr
- Bc 2: Xác đnh các trung tâm trách nhim tài chính
- Bc 3: Xây dng h thng phân loi trong k toán qun tr
- Bc 4: Xây dng h thng báo cáo qun tr
- Bc 5: La chn phng pháp k toán qun tr chi phí và giá thành sn phm
- Bc 6: Thit k h thng chng t, tài khon

- Bc 7: Xây dng h thng d toán
- Bc 8: Son tho quy đnh v thc hin k toán qun tr trong doanh nghip
- Bc 9: Thc hin thay đi c cu t chc trong doanh nghip.
 tài “Vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin thy sn
tnhăKiênăGiang” k tha nhng thành tu nghiên cu ca các tác gi, vn dng
nhng lý thuyt, nhng kt qu đt đc đ nghiên cu áp dng vào h thng qun
tr ca các doanh nghip ch bin thy sn trên đa bàn tnh Kiên Giang.
3. Mc tiêu nghiên cu và câu hi nghiên cu
Lun vn có nhng mc tiêu chính sau:
 H thng hóa nhng vn đ lý lun v k toán qun tr
 Phân tích thc trng công tác k toán và k toán qun tr trong doanh nghip
ch bin thy sn tnh Kiên Giang
 Vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên
Giang
Câu hi nghiên cu
Ni dung và phng pháp k thut ca k toán qun tr là gì?
K toán qun tr đã tn ti và phát trin nh th nào trong thc tin các doanh
nghip ch bin thy sn tnh Kiên Giang?

Vn dng k toán qun tr trong các doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên
Giang bao gm nhng ni dung gì và các phng pháp k thut cn thit đ đt đc
các ni dung đó? Nhng gii pháp h tr cn thit nào đ đm bo xây dng kh thi
k toán qun tr trong các doanh nghip ch bin thy sn.
4. iătng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu: công tác t chc k toán và k toán qun tr
- Phm vi nghiên cu: các doanh nghip ch bin thy sn trên đa bàn tnh Kiên
Giang
5. Phngăphápănghiênăcu
 Phng pháp thu thp s liu:

o S liu s cp: c thu thp bng cách kho sát, phng vn nhng nhà qun
lý hoc nhng ngi đang thc thi công tác k toán ti các doanh nghip ch bin
thy sn tnh Kiên Giang da trên c s biu mu điu tra đã đc thit k trc.
o S liu th cp: Thu thp t: sách, tp chí và các website. Bên cnh đó, ngun
s liu th cp còn đc thu thp t bng báo cáo kim ngch xut khu qua 5 nm
2008 - 2012 ca S NN & PTNT Tnh Kiên Giang.
 S dng phng pháp tip cn h thng đ xem xét nhng đc trng v xây
dng và áp dng k toán qun tr trong các doanh nghip ch bin thy sn tnh Kiên
Giang.
 S dng các phng pháp phân tích và tng hp đ đa ra kt lun
6. ụănghaăcaăđ tài
Cung cp cho các nhà lãnh đo doanh nghip ch bin thy sn mt công c h
tr thông tin qun tr đc lc trong quá trình điu hành hot đng sn xut, kinh doanh
ca doanh nghip.
7. Kt cuăđ tài
Ngoài phn li cm n, phn m đu, kt lun, danh mc tài liu tham kho,
ni dung chính ca đ tài gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v k toán qun tr
Chng 2: Thc trng công tác k toán và k toán qun tr trong doanh nghip

ch bin thy sn tnh Kiên Giang
Chng 3: Vn dng k toán qun tr trong doanh nghip ch bin thy sn
tnh Kiên Giang



1
CHNGă1:ăTNG QUAN V K TOÁN QUN TR
1.1. nhănghaăv k toán qun tr
Trong nn kinh t th trng, nhng ch th tham gia vào hot đng sn xut
kinh doanh ca doanh nghip có li ích kinh t, quyn hn, trách nhim, quan h khác
nhau dn đn hình thành nhng nhu cu thông tin khác nhau v hot đng sn xut
kinh doanh ca doanh nghip, đó là nhu cu thông tin ca nhóm đi tng bên ngoài
doanh nghip và nhu cu thông tin ca nhóm đi tng bên trong doanh nghip. T
đó, h thng k toán doanh nghip phi có hai b phn chuyên môn đ đáp ng nhu
cu thông tin ca hai nhóm đi tng khác nhau. ó chính là k toán tài chính và k
toán qun tr.
Theo Liên đoàn K toán quc t công b trong tài liu tng kt các khái nim
k toán qun tr trên th gii nm 1998, “K toán qun tr đc xem nh là mt quy
trình nhn din, kim soát, đo lng, tng hp, phân tích, trình bày, gii thích và
truyn đt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đn hot đng ca
doanh nghip cho nhng nhà qun tr thc hin hoch đnh, đánh giá, kim soát, điu
hành hot đng t chc nhm đm bo s dng có trách nhim, hiu qu ngun lc
kinh t ca doanh nghip” (Hunh Li, 2007).
Theo Vin nghiên cu K toán qun tr ca M nm 1981, “K toán qun tr là
mt quy trình nhn dng, tng hp, trình bày, gii thích và truyn đt thông tin thích
hp cho nhà qun tr thit lp chin lc kinh doanh, hoch đnh và kim soát hot
đng, ra quyt đnh kinh doanh, s dng có hiu qu ngun lc kinh t, ci tin và
nâng cao giá tr doanh nghip, đm bo an toàn cho tài sn, kt hp cht ch vic
qun tr và kim soát ni b”. Trong đnh ngha mi nm 2008 ca Vin nghiên cu

K toán qun tr ca M vai trò ca k toán qun tr đc ci thin và nâng cp nhiu
hn, “K toán qun tr là ngh nghip thc hin phi hp các công vic ra quyt đnh
qun tr, xây dng k hoch và h thng qun tr biu hin, cung cp s chuyên nghip
trong quá trình báo cáo và kim soát tình hình tài chính đ h tr nhà qun tr trong
quá trình phân tích chin lc” (Trnh Hip Thin, 2013).
2
Theo tác gi Robert S.Kaplan và Anthony A.Atkinson trong cun “Advanced
Management Accounting” nm 1998 đã đnh ngha v k toán qun tr nh sau “H
thng k toán qun tr cung cp thông tin cho nhng ngi qun lý doanh nghip
trong vic hoch đnh và kim soát hot đng ca h”.
Theo khon 3, điu 4 Lut K Toán Vit Nam đc Quc hi khóa 11 thông
qua ngày 17/06/2003, “K toán qun tr là vic thu thp, x lý, phân tích và cung cp
thông tin kinh t, tài chính theo yêu cu qun tr và quyt đnh kinh t, tài chính trong
ni b đn v k toán”.
K toán qun tr đc đnh ngha trên nhiu quan đim khác nhau. Mt cách
tng quát, k toán qun tr là mt công c cung cp thông tin quan trng đ phc v
cho công tác qun lý điu hành hot đng sn xut kinh doanh cho các loi hình doanh
nghip  các cp đ quy mô khác nhau trong nn kinh t.
1.2. S hình thành và phát trin k toán qun tr
1.2.1. Trên th gii
Xét v trng tâm thông tin, quá trình hình thành và phát trin ca k toán qun
tr trong doanh nghip đã tri qua bn giai đon c bn:
- Giai đon 1. Trc nm 1950, k toán qun tr ch yu quan tâm vào
vic xác đnh chi phí và kim soát tài chính, thông qua vic s dng các k thut d
toán và k toán chi phí.
- Giai đon 2. Vào nm 1965, s quan tâm ca k toán qun tr đã
chuyn vào vic cung cp thông tin cho hot đng lp k hoch và kim soát ca nhà
qun tr, thông qua vic s dng các k thut nh phân tích quyt đnh và k toán
trách nhim.
- Giai đon 3. Vào nm 1985, k toán qun tr tp trung quan tâm vào

vic làm gim hao phí ngun lc s dng trong các quá trình hot đng sn xut kinh
doanh, thông qua vic s dng các k thut phân tích quá trình và qun lý chi phí.
- Giai đon 4. Vào nm 1995, k toán qun tr chuyn qua quan tâm vào
vic to ra giá tr bng cách s dng hiu qu các ngun lc, thông qua vic s dng
3
các k thut đánh giá các yu t to nên giá tr cho khách hàng, giá tr cho c đông
và s thay đi cho t chc.
Tuy quá trình phát trin ca k toán qun tr đc ghi nhn thành bn giai đon
nhng s thay đi t giai đon này qua giai đon khác ca quá trình đó đan xen vào
nhau và chuyn hóa dn dn. Mi giai đon ca quá trình phát trin th hin mt s
thích nghi vi nhng điu kin mi đt ra cho t chc, th hin bng s hòa nhp, kt
cu li và b sung thêm vào ni dung quan tâm và các k thut đã s dng trc đó.
Mi giai đon là mt s kt hp gia cái mi vi cái c, trong đó cái c đc kt cu
li đ phù hp vi cái mi ca môi trng qun tr.
Nhng đim khác bit quan trng v vai trò ca k toán qun tr trong hot đng
ca t chc qua bn giai đon phát trin ca k toán qun tr là:
-  giai đon 1, k toán qun tr đc xem nh mt hot đng k thut
cn thit nhm đt đc các mc tiêu ca t chc.
- Vào giai đon 2, k toán qun tr đc xem là mt hot đng qun lý,
nhng có vai trò gián tip, k toán qun tr bao hàm s h tr ca nhà qun tr gián
tip đi vi nhà qun tr trc tip thông qua vic cung cp thông tin đ lp k hoch
và kim soát.
-  các giai đon 3 và 4, k toán qun tr đc xem là mt b phn cu
thành quá trình qun lý, vì tt c các nhà qun tr đu có th trc tip tip cn vi
thông tin và vì s phân bit gia nhà qun tr trc tip vi nhà qun tr gián tip cng
dn dn đc xóa b (Phm Vn Dc, 2007).
1.2.2.  Vit Nam
- Giaiăđonătrcănmă1986.
 giai đon này đc đim ni bt ca các đn v kinh t  Vit Nam là chu s
chi phi, qun lý theo c ch kinh t k hoch hóa tp trung, bao cp ca nhà nc.

Nhà nc qun lý hot đng kinh t  nhng đn v bng h thng chi tiêu pháp lnh.
Trong giai đon này tn ti duy nht mt b phn k toán tài chính vi các công
vic nh: k toán đu t, k toán tài sn, k toán chi phí và tính giá thành, k toán
tiêu th, k toán kt qu kinh doanh, k toán ngun vn… H thng k toán trong
4
doanh nghip ch yu vi ni dung cung cp thông tin kinh t, tài chính đ Nhà nc
kim tra, giám sát tình hình thc hin các ch tiêu kinh t, tài chính  đn v.
- Giaiăđon t nmă1986ăđnănmă1991.
Trong giai đon này, Vit Nam tin hành xóa b c ch qun lý kinh t tp trung
bao cp. Thay vào đó xây dng c ch kinh t k hoch hóa theo phng thc hch
toán kinh doanh Xã hi Ch ngha.
Bc đu đã to nên s thay đi chính sách k toán ca Vit Nam nhng vn
cha hình thành đy đ các yu t đm bo cho s ra đi k toán qun tr. K toán xí
nghip sn xut vn chu nh hng bao trùm bi đc đim k toán thi k tp trung,
bao cp. H thng k toán vn vi mc đích ch yu báo cáo thông tin kinh t, tài
chính cho Nhà nc qun lý, kim soát hot đng kinh t  các đn v kinh t.
- Giaiăđon t nmă1991ăđn nay.
c trng ni bt xuyên sut trong giai đon này là quá trình xác lp, phát trin
c ch kinh t th trng có s qun lý ca Nhà nc theo đnh hng Xã hi Ch
ngha  Vit Nam. Giai đon này đã tng bc xác lp kinh t th trng, nâng cao
cnh tranh, nâng cao quyn t ch kinh doanh ca doanh nghip và to nên áp lc
đi mi chính sách k toán Vit Nam tip sc cho s hình thành, phát trin k toán
qun tr trong doanh nghip.
Lut k toán Vit Nam đc Quc hi thông qua ngày 17/06/2003 đã đ cp
đn k toán qun tr. n ngày 12/06/2006, Thông t s 53/2006/TT-BTC ca B
Tài Chính v hng dn áp dng k toán qun tr trong doanh nghip chính thc đc
ra đi nhm hng dn cho các doanh nghip thc hin k toán qun tr. Nhà qun
tr bt đu nhn thc v vai trò quan trng ca k toán qun tr đi vi doanh nghip
trong nn kinh t th trng, trong tin trình hi nhp, phát trin vi kinh t khu vc,
vi kinh t th gii. Hin nay, k toán qun tr vn đang còn là vn đ khá mi m,

cha đc trin khai mt cách đng b và khoa hc.



5
1.3. Chcănngăca k toán qun tr
K toán qun tr là mt chuyên ngành ca k toán nhm thc hin quá trình nhn
din, đo lng, tng hp và truyn đt thông tin hu ích giúp cho các nhà qun tr
doanh nghip thc hin các chc nng qun tr gm hoch đnh, t chc điu hành,
kim tra ậ đánh giá và ra quyt đnh trong quá trình hot đng sn xut kinh doanh
ca doanh nghip (ào Vn Tài và cng s, 2003). C th nh sau:
 Cung cp thông tin cho quá trình lp k hoch.
Lp k hoch là vic thit lp và thông báo nhng công vic cn thc hin,
nhng ngun lc cn huy đng, nhng con ngi phi hp thc hin, thi gian thc
hin, nhng ch tiêu kinh t k thut cn đt đc đ t chc hng v mc tiêu đã
đnh. K hoch mà nhà qun tr phi lp thng di hình thc d toán nh d toán
doanh thu, chi phí, li nhun, d toán sn xut Trên c s nhng ghi chép, tính
toán, phân tích chi phí, doanh thu, kt qu tng hot đng, d toán ngân sách giúp
nhà qun tr hoch đnh, đánh giá, kim soát các hot đng sn xut kinh doanh, đm
bo khai thác có hiu qu các ngun lc kinh t nhm phát trin doanh nghip.
 Cung cp thông tin cho quá trình t chc điu hành.
K toán qun tr s giúp nhà qun tr hiu đc tình hình t chc, thc hin 
tng b phn ca doanh nghip. T đó kp thi điu chnh, b sung nhng vn đ cn
thit cho hot đng sn xut kinh doanh. áp ng thông tin cho chc nng t chc
điu hành hot đng ca các nhà qun tr, k toán qun tr s cung cp thông tin cho
các tình hung khác nhau vi các phng án khác nhau đ nhà qun tr xem xét, ra
quyt đnh đúng đn nht trong quá trình t chc điu hành hot đng sn xut kinh
doanh phù hp vi các mc tiêu đã vch ra. Các thông tin đ nhà qun tr thc hin
chc nng điu hành cn phi kp thi. Nhng thông tin này phi do k toán đm
trách thu thp hàng ngày hoc đnh k.

 Cung cp thông tin cho quá trình kim soát.
 bit đc k hoch đã lp có kh thi hay không, cn phi so sánh vi thc t.
K toán qun tr s cung cp cho nhà qun tr nhng thông tin chênh lch gia k
hoch vi thc t. T đó đa ra nhng phng pháp khai thác, kim soát, gii pháp
6
điu chnh nhm đm bo tin đ k hoch, hng hot đng ca t chc v mc tiêu
đã xác đnh.
 Cung cp thông tin cho quá trình ra quyt đnh.
Tt c các quyt đnh đu có nn tng t thông tin và thông tin k toán thng
là nhân t chính trong vic ra quyt đnh ca nhà qun tr. iu này đc th hin rt
rõ qua bn cht ca thông tin k toán. Nó là ngun tin mang tính chính xác, kp thi
và rt hu ích.
K toán qun tr thu thp, x lý và cung cp thông tin liên quan đn các phng
án kinh doanh giúp cho nhà qun tr la chn đc các phng án ti u.















Săđ 1.1: Các chcănngăk toán qun tr (Hunh Li, 2007)

 mi cp đ qun tr trong t chc, chc nng ca k toán qun tr th hin
khác nhau.  cp đ qun tr cp cao, k toán qun tr cung cp thông tin đã đc
tng hp t các nghip v, s kin đã xy ra trên tng khách hàng, tng b phn giúp
Nhà qun tr
Ra quyt đnh
Hoch đnh
T chc thc
hin
K toán qun tr
Thông tin h tr ra
quyt đnh
Thông tin d toán
Thông tin kt qu
Kim tra đánh giá
Thông tin bin đng
và nguyên nhân
7
nhà qun tr đa ra các quyt đnh trong ngn hn và dài hn.  cp đ qun lý cp
trung gian, k toán qun tr cung cp thông tin cho nhà qun tr giám sát và đa ra
quyt đnh v các ngun lc cn thit (nguyên vt liu, vn, sn phm…).  cp đ
qun tr cp c s, k toán qun tr cung cp thông tin giúp nhà qun tr kim soát và
ci tin hot đng ti b phn do h qun lý.
1.4. Ni dung ca k toán qun tr
Ni dung k toán qun tr là tng hp tt c các mt, các yu t cu thành nên
k toán qun tr, th hin kt qu ca quy trình công vic k toán qun tr.
Da vào chc nng qun tr, k toán qun tr bao gm hai ni dung (Hunh Li,
2007):
 Ni dung đu tiên và cng là ni dung c s ca k toán qun tr chính là
xây dng tiêu chun ni b v chi phí, thu nhp, li nhun trong hot đng sn xut
kinh doanh ca doanh nghip, nh tiêu chun đnh tính, đnh lng và nhn din các

loi chi phí, thu nhp, li nhun cn thit trong điu hành hot đng sn xut kinh
doanh.
 K tip, nhà qun tr cn phi có thông tin linh hot, kp thi, phù hp đ
thc hin các chc nng qun tr. ó chính là nhng thông tin liên quan đn đnh
hng, trin khai thc hin, kim tra và đánh giá, ra quyt đnh qun tr.
 thun li cho vic ng dng, ni dung này chia làm hai nhóm:
 Nhóm th nht là các ni dung thuc v công tác trin khai, đ cp đn
các ni dung c bn gn lin vi chc nng qun tr bao gm: cách lp h thng d
toán, cách lp h thng kim soát vn hành sn xut và cách xây dng h thng ra
quyt đnh.
 Nhóm th hai là ni dung thuc v công tác t chc h thng k toán
qun tr bao gm: cách thc xây dng mô hình t chc b phn k toán qun tr, cách
thit k chng t, tài khon, s sách, báo cáo k toán qun tr.
1.4.1. Lp d toán ngân sách sn xut kinh doanh
D toán ngân sách là s tính toán, d kin mt cách toàn din mc tiêu kinh t,
tài chính mà doanh nghip cn đt đc trong k hot đng, đng thi ch rõ cách
8
thc huy đng, s dng vn và các ngun lc khác đ thc hin mc tiêu ca doanh
nghip. Thông tin trên d toán ngân sách là c s đ đánh giá kt qu hot đng ca
tng b phn và tng cá nhân trong b phn đó. Trên c s đó, xác đnh rõ quyn
hn, trách nhim ca tng b phn nhm phc v tt cho quá trình t chc và hoch
đnh trong doanh nghip.
D toán có ý ngha quan trng trong doanh nghip:
- Cung cp thông tin tng th và chi tit cho nhà qun lý mt cách khái quát v
toàn b hot đng sn xut kinh doanh sp din ra ca doanh nghip trong k ti. T
đó các nhà qun tr ch đng trong các quyt đnh điu hành, phi hp nhp nhàng
gia các b phn đ đm bo khai thác trit đ các yu t sn xut, không có s lãng
phí, góp phn nâng cao li nhun.
- D toán là c s quan trng đ phân tích, so sánh vi kt qu thc hin. T
đó phát hin đc nhng nhân t nh hng đn s khác bit gia d toán và thc t

đ đa ra các bin pháp phù hp. Mt khác, thông qua quá trình phân tích đ thy
đc các đnh mc, d toán đã phù hp vi thc t cha, t đó có c s xây dng.
- D toán chính là mt bc tranh kinh t tng th ca doanh nghip trong tng
lai, nó kt hp toàn b hot đng ca doanh nghip bng các quyt đnh tác nghip
ca tng b phn khác nhau.
D toán ca doanh nghip phong phú và đa dng tùy theo mc đích và đc đim
ca hot đng kinh doanh mà đc chia thành nhiu loi khác nhau:
 Phân loi theo chc nng: da vào chc nng c th ca tng báo cáo d
toán nên chia d toán làm hai loi chính là d toán hot đng và d toán tài chính
 D toán hot đng: bao gm các d toán liên quan đn hot đng c th ca
doanh nghip
 D toán tài chính là các d toán liên quan đn tin t
Loi d toán
Ni dung
D toán tiêu th sn
phm
D toán tiêu th là bc đu tiên và quan trng nht trong
công tác lp d toán. Vic đánh giá s lng sn phm tiêu
th nh hng đn tt c các loi d toán tip theo. D toán
9
tiêu th đc xây dng da trên c s nhu cu v sn phm,
th trng tiêu th, ngi tiêu dùng, đc trng mùa v ca
sn phm.
D toán sn xut
Là k hoch sn xut khi lng sn phm, đc lp da
trên c s d toán tiêu th, nng lc sn xut ca doanh
nghip, d toán tn kho và đn hàng ca khách.
D toán tn kho
thành phm
Là c s quan trng đ đáp ng yêu cu nguyên vt liu cho

sn xut và hàng hóa bán ra mt cách kp thi. Lng thành
phm tn kho cn c vào d toán lng thành phm tiêu th
và t l tn kho thành phm c tính. Khi lng sn phm
sn xut d dang xác đnh da vào đc trng công ngh sn
xut.
D toán chi phí
nguyên vt liu trc
tip
D toán chi phí nguyên vt liu đc lp da trên c s d
toán sn xut và đnh mc chi phí nguyên vt liu trc tip
cn thit cho quá trình sn xut.
D toán chi phí
nhân công trc tip
D toán chi phí nhân công trc tip đc lp da trên c s
d toán sn xut, đnh mc thi gian sn xut mt đn v sn
phm và đn giá thi gian lao đng.
D toán chi phí sn
xut chung
D toán chi phí sn xut chung phn ánh tt c các chi phí
liên quan đn sn xut sn phm, tr chi phí nguyên vt liu
trc tip và chi phí nhân công trc tip. Chi phí sn xut
chung bao gm đnh phí sn xut chung và bin phí sn xut
chung.
D toán chi phí bán
hàng
D toán chi phí bán hàng (chi phí qung cáo, hoa hng cho
các đi lý, vn chuyn…) phi tng ng vi s lng sn
phm tiêu th. Không th k vng vào doanh s tng trong
khi gim đu t vào hot đng kích thích tiêu th sn phm.
10

D toán chi phí
qun lý doanh
nghip
Bao gm tt c các chi phí không liên quan đn hot đng
sn xut và tiêu th sn phm ca doanh nghip nh: chi phí
tr cp cho phòng nhân s, chiu sáng cho các công trình phi
sn xut, công tác phí, dch v đin thoi…
D toán tin mt
Là vic d kin lng tin thu, chi trong k đ s dng hp
lý và có hiu qu trong quá trình sn xut kinh doanh. D
toán tin mt đc lp cn c vào các dòng tin thu vào và
chi ra trên các d toán b phn
D toán báo cáo kt
qu hot đng kinh
doanh
D toán báo cáo kt qu hot đng kinh doanh phn ánh thu
nhp ca doanh nghip trong k và nhng loi chi phí nào
đã đc tính, da trên cn c ca d toán tiêu th, d toán
giá vn hàng bán và các d toán b phn khác.
D toán bng cân
đi k toán
Phn ánh doanh nghip có các ngun vn đu t nào và s
dng chúng ra sao. Bng cân đi th hin tình hình tài sn và
ngun hình thành tài sn ca doanh nghip ti mt thi đim
c th. D toán bng cân đi đc lp da trên bng cân đi
k toán thc hin ca nm trc và các d toán b phn có
liên quan ca nm k hoch.

Ni dung ca d toán ph thuc vào đc đim ngành ngh kinh doanh, yêu cu
ca các cp qun tr. Do vy mc đ chi tit và khái quát cng khác nhau.

 Phân loi theo thi gian: theo cách phân loi này thì d toán chia làm hai loi
là d toán ngn hn và d toán dài hn.
 D toán ngn hn: là d toán phn ánh k hoch kinh doanh và kt qu d
tính ca mt t chc trong mt k k hoch, k k hoch này có th là mt nm hay
di mt nm, k k hoch này thng trùng vi k k toán ca doanh nghip. D
toán ngn hn thng liên quan đn vic mua hàng, bán hàng, doanh thu, chi phí, bao
nhiêu sn phm s đc tiêu th, mc giá tiêu th, giá vn tiêu th, các khon tài
chính cn thit cho hot đng ca doanh nghip trong k d toán. D toán ngn hn
11
đc lp hàng nm, trc khi kt thúc niên đ k toán nhm hoch đnh k hoch
kinh doanh cho nm tip theo.
 D toán dài hn: là d toán đc lp cho mt khong thi gian dài có th là 2,
5, 10 nm. D toán dài hn thng liên quan đn vic mua sm tài sn c đnh, đt
đai, nhà xng, kênh phân phi, nghiên cu và phát trin hay mt chin lc kinh
doanh dài hn. ây là vic sp xp các ngun lc đ thu đc li nhun d kin trong
mt thi gian dài. c đim ca loi d toán này là ri ro cao, thi gian t lúc đa
vn vào hot đng đn lúc thu đc li nhun tng đi dài. D toán dài hn khuyn
khích các nhà qun lý ch yu s dng kin thc chuyên môn đ phán đoán các s
kin xy ra trong tng lai.
 Phân loi theo phng pháp lp: theo cách phân loi này thì có hai loi d toán
là d toán c đnh và d toán linh hot.
 D toán c đnh: là d toán vi các s liu c đnh, ng vi mt mc doanh
thu d kin cho trc nào đó. D toán c đnh s không có s thay đi hay điu chnh
gì bt k s thay đi ca điu kin d toán.
 D toán linh hot: là d toán cung cp cho đn v kh nng tính toán  các
mc doanh thu, chi phí khác nhau. D toán linh hot giúp các nhà qun lý gii quyt
các vn đ không chc chn bng cách xem trc kt qu  các mc doanh thu, chi
phí khác nhau. Các nhà qun lý thng thích s dng d toán linh hot hn d toán
c đnh vì khi s dng d toán linh hot nhà qun lý có th đánh giá kt qu thc hin
công vic ca nhân viên sau khi kim soát tác đng nh hng t doanh s.

1.4.2. K toán theo các trung tâm trách nhim
Trung tâm trách nhim là mt b phn trong mt t chc mà các nhà qun tr
ca nó chu trách nhim đi vi thành qu hot đng ca chính b phn do mình ph
trách. Trong k toán qun tr, trung tâm trách nhim đc phân loi theo chc nng
tài chính, bao gm: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm li nhun và
trung tâm đu t.
- Trung tâm chi phí
12
Trung tâm chi phí là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch có quyn ra
quyt đnh đi vi chi phí phát sinh trong b phn đó.
Thành qu ca các trung tâm chi phí thng đc đánh giá bng vic so sánh
chi phí thc t vi chi phí d toán và phân tích các chênh lch phát sinh.
- Trung tâm doanh thu
Trung tâm doanh thu là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch đc quyn
ra quyt đnh đi vi doanh thu phát sinh trong b phn đó.
Thành qu ca các trung tâm doanh thu thng đc đánh giá bng vic so sánh
doanh thu thc t vi doanh thu d toán và phân tích các chênh lch phát sinh.
- Trung tâm li nhun
Trung tâm li nhun là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó ch đc quyn
ra quyt đnh đi vi li nhun đt đc trong b phn đó.
Do li nhun bng doanh thu tr chi phí, nên các nhà qun tr ca các trung tâm
li nhun có trách nhim c doanh thu và chi phí phát sinh  b phn đó.
Thành qu ca các trung tâm li nhun thng đc đánh giá bng vic so sánh
các d liu trên báo cáo kt qu kinh doanh d toán tng th và d toán linh hot.
- Trungătơmăđuăt
Trung tâm đu t là mt b phn mà các nhà qun tr ca nó đc quyn ra
quyt đnh đi vi li nhun và vn đu t ca đn v đó.
Thành qu ca các trung tâm đu t thng đc đánh giá bng vic s dng
các thc đo:
+ T l hoàn vn đu t (ROI)

+ Li nhun còn li (RI)
C cu t chc và đánh giá thành qu
C cu t chc ca mt công ty cho thy quyn hn ca các nhà qun tr 
công ty đó, nó phn ánh sinh đng cp bc trách nhim đi vi mc đích kim soát
thành qu qun lý ca mt t chc. Mi quan h gia k toán trách nhim vi t chc
qun lý:
13
Căcu t chc

H thng k toán
trách nhim

Mt s ch tiêuăđánhăgiá





Hi đng qun tr

Trung tâm đu t

- Li nhun còn li (RI)
- T l hoàn vn đu t (ROI)





Tng công ty, các

công ty, chi nhánh
đc lp.

Trung tâm li
nhun

- Chênh lch li nhun = li
nhun thc t tr li nhun d
toán
- Chênh lch t l li nhun trên
vn





Các chi nhánh, b
phn bán hàng

Trung tâm doanh
thu

- Chênh lch doanh thu = doanh
thu thc t tr doanh thu d toán
- Chênh lch t l li nhun trên
doanh thu
Các đn v, b
phn sn xut

Trung tâm chi phí


- Chênh lch chi phí = chi phí
thc t tr chi phí d toán
- Chênh lch t l chi phí trên
doanh thu

1.4.3. H thng k toán chi phí và phân tích binăđng chi phí sn xut
kinh doanh
1.4.3.1. K toán chi phí sn xut và tính giá thành sn phm theo chi phí
thc t (Phm Vn Dc và cng s, 2002)
Mc tiêu: K toán chi phí sn xut và tính giá thành theo chi phí thc t hng
đn mc tiêu cung cp thông tin đnh lng v chi phí sn xut thc t và giá thành
thc t ca sn phm đ:
- o lng kt qu và hiu qu kinh t ca tng quá trình sn xut.
- Tính toán, tng hp chi phí sn xut d dang, thành phm, giá vn, hàng bán
công b trên báo cáo tài chính ca doanh nghip.
- Kim tra và đánh giá tình hình thc hin d toán chi phí sn xut và giá thành
sn phm.
căđim: Theo mô hình này, tt c các khon mc chi phí phát sinh trong khâu
sn xut nh chi phí nguyên vt liu trc tip, chi phí nhân công trc tip, chi phí
chung đc tp hp và phn ánh ch yu theo chi phí thc t phát sinh. Cui k khi